ဘယ်လို အခြေအနေတွေက ဦးနှောက်ကို သက်ရောက်မှုရှိစေနိုင်တယ်ဆိုတာကို ဆရာဝန်တွေ ပိုနားလည်လာပြီး အဖြေရှာနိုင်အောင် အကူအညီပေးမယ့် စက်တွေ တီထွင်နိုင်ဖို့ သုတေသန ပညာရှင်တွေနဲ့ အင်ဂျင်နီယာတွေ ဆက်ပြီး ကြိုးပမ်းနေပါတယ်။ ဒီအကြောင်း VOA သတင်းထောက် Geroge Putic ရဲ့သတင်းဆောင်းပါးကို ဒေါ်ခင်မျိုးသက်က တင်ပြထားပါတယ်။
ဒီတပါတ်အတွက် အစီစဉ်မှာ လူနေဖို့ မသင့်တော်တဲ့ အန္တရာယ်ရှိတဲ့ နေရာတွေ အကြောင်း သိပ္ပံနည်းကျ ရှင်းပြမယ့် သူကတော့ စင်္ကာပူနိုင်ငံက ဘေးအန္တရာယ်ကင်းရေး ဆိုင်ရာ အရာရှိ ဦးအေးငြိမ်းပါ။
ကမ္ဘာပေါ်က ကလေးပေါင်း ၁၆၈ သန်းဟာ ကလေးလုပ်သားအဖြစ် ခိုင်းစေခံရတဲ့ အန္တရာယ်ရှိနေပြီး ပဋိပက္ခနဲ့ တိုက်ပွဲတွေကြောင့် ကလေးတွေအပေါ် အမြတ်ထုတ်မှုတွေရှိလာနိုင်တယ်လို့ ILO ကမ္ဘာ့အလုပ်သမားအဖွဲ့ကြီးက ပြောပါတယ်။ ရိုက်တာသတင်းကိုအခြေခံပြီး ဒေါ်ခင်မျိုးသက်က တင်ပြထားပါတယ်။
ဗမာပြည်အနေနဲ့ကတော့ ဘာကို တင်ပြချင်သလဲဆိုတော့ လွတ်လပ်စွာ သင်းပင်းဖွဲ့စည်းခွင့်ဆိုတဲ့ ကဏ္ဍရှိမယ်ဆိုရင် ကျနော်တို့ဆီမှာ သိတဲ့သူ နည်းနေသေးတယ်။ ဒါကြောင့်မို့လို့ ILO အနေနဲ့ မြန်မာပြည်မှာ လွတ်လပ်စွာ သင်းပင်းဖွဲ့စည်းမှုနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ စီမံချက်ကို လုပ်ဖို့ သင့်ပါတယ်ဆိုတဲ့အကြောင်း...
ကမ္ဘာတလွှား ပြန်ပြည့်မြဲစွမ်းအင်ကို အသုံးချပြီး ရာသီဥတုဖေါက်ပြန်မှုကို လျှော့ချဖို့ ကျိုးစားနေချိန်မှာ ပြန်ပြည့်မြဲစွမ်းအင် သယံဇာတ ပေါများလှတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် အစိုးရက မူဝါဒ တရပ် ချမှတ် သုံးစွဲစေဖို့ တောင်းဆိုနေတဲ့ မြန်မာ့ပြန်ပြည့်မြဲစွမ်းအင် အသင်းက ဦးအောင်မြင့်ရဲ့ အမြင်တွေကို ပြောပြပေမှာပါ။
ကမ္ဘာတဝှမ်းမှာ သဘာဝ ပါတ်ဝန်းကျင် ညစ်ညမ်းမှုလျော့ပါးအောင် ကျိုးစားနေချိန်မှာ အဆင်ပြေစေမယ့် အစားထိုး ပြည့်မြဲစွမ်းအင် တခု ဖြစ်တဲ့ လေစွမ်းအား သုံး လ ျှပ်စစ်ထုတ်တဲ့ အကြောင်းကို သဘာဝ ဝန်းကျင် အင်ဂျင်နီယာ ဒေါ်အေးအေးကြည်က ပြောပြပေးမှာပါ။
မိုးတွင်းကာလမှာ မိုးတိမ်တွေကနေ လျှပ်စီးတွေ လက်ပြီး မိုးကြိုးပစ်တဲ့ အန္တရာယ် ရှိပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ မိုးကြိုးအပစ် ခံရလို့ သေဆုံးရသူ အများအပြား ရှိပါတယ်။ ဘာ့ကြောင့် မိုးကြိုးပစ်ရတယ်၊ ဒီအန္တရာယ်ကို ဘယ်လို ရှောင်ရှားနိုင်မယ် ဆိုတာတွေကို ရူပဗေဒ ပညာရှင် ဒေါက်တာ ပဒေသာတင်က ပြောပြပေးမှာပါ။
အယ်လ်နီညို ရာသီဥတုဒဏ် ခံနေရတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ နေရာ အတော်များများမှာ ကန်ရေ ခန်းခြောက်မှုတွေနဲ့ အတူ၊ ရေရှားပါးမှုတွေ ကြုံနေရတာနဲ့ ပါတ်သက်ပြီး သောက်သုံးရေ ပြဿနာ အဖြေရှာနိုင်ရေးအတွက် ရေအရင်းအမြစ် ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူ ဦးညွန့်လွင်ရဲ့ အမြင်ကို တင်ပြပေးမှာပါ။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ပြင်းထန်တဲ့ ရာသီဥတု ဖေါက်ပြန်မှု ဒဏ်ခံနေရပြီး မိုးသီးကြွေတဲ့ မိုးသက် လေပြင်းကြောင့် သေဆုံးရသူ ၁၆ ယောက် ထက်မနဲ ရှိခဲ့ပါတယ်။ ဒီလို အန္တရာယ်ကြီးတဲ့ မိုးသီးမုန်တိုင်း အကြောင်း ဒီတပါတ်မှာ ပြောပြပေးမှာပါ။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဒေသခံတွေ ဆန့်ကျင်နေတဲ့ ကြားကပဲ ဆောက်လုပ်ရေး လိုအပ်ချက်ဖြစ်တဲ့ ဘိလပ်မြေအတွက် နေရာအတော်များများမှာ စက်ရုံတွေ ဆောက်ဖို့ ကျိုးစားနေကြပါတယ်။ ဒီတပါတ်တော့ ဘိလပ်မြေစက်ရုံတွေ ကနေ သဘာဝ ဝန်းကျင်အတွက် ပေးနိုင်တဲ့ အန္တရာယ် တွေ အကြောင်း ပြောပြပေးမှာပါ။
နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသားတွေနဲ့ ပါတ်သက်ပြီး သူတို့ကို လွှတ်ပေးမယ်ဆိုတာ သိနေပေမယ့် အခုလောက်မြန်မြန် လွတ်မြောက်လာမယ်လို့ ဘယ်သူကမှ ထင်မထားကြဘူးလို့ နိုင်ငံတကာ ငြိမ်းချမ်းရေး ဆိုင်ရာ အမေရိကန် အခြေစိုက် Carnegie Endowment အဖွဲ့က သုတေသီတွေက ပြောပါတယ်။
တနှစ်ထက် တနှစ် ပျမ်းမ ျှ အပူချိန်တဖြေးဖြေး တိုးလာနေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှာ အယ်လ်နီညိုပါ ဝင်လာတာမို့အခြေနေတွေ ပိုဆိုးနေတဲ့အကြောင်း မိုးလေဝဿ ပညာရှင် ဒေါက်တာဦးထွန်းလွင်က ပြောပြပေးမှာပါ။
မြန်မာနိုင်ငံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး တိုးတက်စေဖို့ စိုက်ပျိုးရေး ပညာသင်ကျောင်းက စံနစ်ကို ပြုပြင်ဖို့အပြင် ကိုယ်ပိုင်လယ်ယာ မျိုးကို အားပေးသင့်တဲ့အကြောင်း အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုမှာ ရောက်နေတဲ့ ရေဇင်းစိုက်ပျိုးရေး ကျောင်းအုပ်ကြီးဟောင်း ဆရာဆလိုင်း ထွန်းသန်းရဲ့ အမြင်ကို ဒီတပါတ်မှာ ပြောပြပေးမှာပါ။
မြန်မာနိုင်ငံ ကျေးလက်ဒေသတွေမှာ နေရောင်ခြည်က ရတဲ့ ဆိုလာ လျှပ်စစ်မီး သုံးနိုင်ဖို့ ကမ္ဘာ့ဘဏ်ရဲ့ အကူအညီနဲ့ လုပ်ဖို့ စီစဉ်နေတဲ့ထဲက အိမ်သုံးစံနစ်ကို သုံးတာဟာ ရေရှည်အတွက် အကျိုးရှိမရှိ ထိမ်းသိမ်းရေး အင်ဂျင်နီယာ ဦးသိန်းမော်က ပြောပြပေးမှာပါ။
ချင်းတောင်ဒေသ ဟားခါးဝန်းကျင်မှာ မြေပြိုမှု အန္တရာယ် ထပ်ပြီးမကျရောက် စေဖို့အတွက် ထိမ်းသိမ်းနိုင်တာတွေကို ဒီတပါတ်မှာ ပြောပြပေးမှာပါ။
"တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးဆိုတာက ပါးစပ်နဲ့ စာပေါ်မှာပဲ ရှိတယ်။ တကယ်မှ မကျင့်ဘဲ။ အဲဒါတော့ ကျင့်စေချင်တယ်။ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးဆိုတဲ့ ဥစ္စာကတော့ ဒါ တော်တော့်ကို လိုအပ်တယ်။"
ဒီတပါတ်တော့ နိုင်ငံ တနိုင်ငံအတွက် သိပ်ကို အရေးပါတဲ့ ထိန်းသိမ်းရေးနဲ့ ပါတ်သက်ပြီ ပညာရပ် တခုအနေနဲ့ နားလည်ထားဖို့ရော လက်တွေ့အသုံးချကြ ဖို့ပါ လိုအပ်နေတဲ့ အကြောင်း ထိန်းသိမ်းရေး အင်ဂျင်နီယာ ဦးသိန်းမော်က ပြောပြပေးမှာပါ။
မြန်မာနိုင်ငံအတွက် လူ့အခွင့်ရေး ကောင်စီရဲ့ လူ့အခွင့်ရေး အခြေအနေ ဆိုင်ရာ UPR ပုံမှန် သုံးသပ်ချက်ရလဒ်တွေကို ဂျနီဗာမှာ ကြာသပတေးနေ့က အတည်ပြုပေးခဲ့ ပါတယ်။
ဒီတပါတ်တော့ ခဲပါတဲ့ အိမ်သုတ်ဆေးတွေထဲက ခဲတွေရဲ့ အန္တရာယ်တွေအကြောင်းကို သဘာဝ ဝန်းကျင် အင်ဂျင်နီယာ ဒေါ်အေးအေးကြည်က ပြောပြပေးမှာပါ
နောက်ထပ်ကြည့်ရှုရန်
