“အခုက တိုက်ပွဲမဖြစ်ဘဲ ပစ်နေတာပဲလေ။ PDF ရှိတဲ့ နေရာကို ခန်းမှန်းပြီး သူတို့လျှောက်ထုနေတာပဲ။ (နေရပ်ကို) ပြန်မရဘူး။ ကျနော်တို့ စစ်ရှောင်လူတွေ ပြန်မရဘူးဆိုတာက ပြန်ဖို့လည်း ခွင့်မပေးထားဘူးရယ်။ တွေ့ရင် သူတို့ တခုခုလုပ်မယ့် ပုံစံမျိုး၊ နောက်ပြီးတော့ မိုင်းတွေ ရှိတယ်ရော။” (ဒီးမော့ဆို စစ်ရှောင်တဦး)
COVID 19 ကူးစက်ပျံ့ပွားမှာ အထူးစိုးရိမ်ခဲ့ကြရတဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ကော့ဇ်ဘဇားက ရိုဟင်ဂျာစခန်းအသီးသီးမှာ ဒီသီတင်းပတ်ထဲ အသက် ၁၈ နှစ်အောက်နဲ့ အသက် ၁၂ နှစ်အထက် ကလေးငယ်တွေ COVID 19 ကာကွယ်ဆေး ထိုးနှံနေကြပါပြီ။
“ဘုန်းကြီးကျောင်းကနေ စ မီးတိုက်လိုက်တာ တရွာလုံးနီးနီး ပြာကျသွားတယ်။ အခုအချိန် ထိကို မီးမငြိမ်းသေးဘူးဗျ။ မီးက ဝင်ဝင်ချင်းရှို့တာဆိုတော့ အဲ့ရွာထဲမှာ ကျွဲ နွား တိရစ္ဆာန် ၂ ၀၀-၃၀၀ အထက် အကုန်လုံးသေကုန်တယ်။ တချို့ဆိုရင် အုပ်လိုက်ကို ပြုတ်တာ။ ထွန်စက်တွေ၊ ကားတွေ ဘာဆိုဘာမှ မရလိုက်တော့ဘူး။” (ဒေသခံ)
“အဓိက ကျနော်တို့ ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးနဲ့ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသတခု ပေးအောင် တောင်းဆိုထားတာပါ။ သူတို့ကတော့ ပေးမယ်။ အရင်က အခြေခံစည်းမျဉ်းဥပဒေထဲမှာဆိုရင် ဘယ်လူမျိုး ဘယ်လောက် ဘယ်လောက် သတ်မှတ်ပြီးမှ လုပ်ပေးမယ်လေ။ ကျနော်တို့ စုပေါင်းမယ်ဆိုလို့ ရှိရင်တော့ ဥပဒေနဲ့ နည်းနည်းပြင်ရမှာပေါ့။”( ဦးကြည်မြင့် NDAA)
“လင်ဖုံကြီးဘက်ကို စစ်ကြောင်းထိုးလာတယ်ပေါ့နော်။ ပြီးတော့ စစ်ကြောင်းထိုးဖို့ အရင် သူတို့ လမ်းရှင်းတာ လက်နက်ကြီးနဲ့ ရမ်းသမ်းပစ်တာ ပြီးရင် ရွာထဲမှာ ဝင်မီးရှို့တယ်။ ပြီးတော့ အဲ့မှာရှိတဲ့ KNDF တပ်ဖွဲ့တွေ၊ ကရင်နီတပ်မတော် (KA) နဲ့ပေါ့။” (KNDF ပြန်ကြားရေးတာဝန်ခံ)
“မိုင်းကွဲပြီး ၁၅ မိနစ် နာရီဝက်လောက် ကြာသွားတဲ့အချိန် ကျနော်က ဆိုင်ကယ်ပြင်နေရင်း ဆီလိုလို့ သွားဝယ်တာ။ အဲ့ဒါနဲ့လမ်းမှာ စစ်ကောင်စီနဲ့ တွေ့သွားတော့ ကျနော့်ကို တရားခံဆိုပြီးမှ ဖမ်းဆီးသွားတယ်။ အဲ့ဒါနဲ့ပဲ ရဲစခန်းကို မခေါ်ခင် ထုနှက်ပြီးမှ ရဲစခန်းကို ခေါ်သွားတယ်။ ”(ဖောက်ခွဲမှုသံသယနဲ့ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရသူ အရပ်သား)
"ဒီစာအုပ်ကို အွန်လိုင်းမှာ ကြေညာတယ်။ မိတ္တူရပြီ ဘာညာဆိုပြီး။ ပုံနှိပ်ခြင်းနှင့် ထုတ်ဝေခြင်းလုပ်ငန်းဥပဒေ ပုဒ်မ (၁၇) မှာ ပုဒ်မ (၈) ပါ စည်းကမ်းချက်နဲ့အညီ ထုတ်ဝေခြင်း၊ ဖြန့်ချီခြင်း သို့မဟုတ် ပြည်ပမှတင်သွင်းခြင်း မပြုရဆိုတဲ့ တားမြစ်ချက်ရှိတယ်။” (ဦးကျော်ဌေး- မူပိုင်ခွင့်နှင့် မှတ်ပုံတင်ဌာနရဲ့ ညွှန်မှူး)
ဒီသီတင်းပတ်ထဲ ပင်လယ်ပြင်ထဲ စက်လှေမှောက်ပြီး ကလေးငယ်လေးတွေအပါအဝင် လှေစီးပြေး ရိုဟင်ဂျာ တဒါဇင်ကျော် ပင်လယ်ပြင်ထဲ အသက်ဆုံးခဲ့ရတဲ့အတွက် ဝမ်းနည်းတုန်လှုပ်ရပါကြောင်း ကုလမဟာမင်းကြီးက ထုတ်ပြန်လိုက်ပါတယ်။ ဒီလိုရိုဟင်ဂျာတွေ ပင်လယ်ထဲ အသက်ဆုံးရတဲ့ ဖြစ်ရပ်တွေ မကြာခဏကြုံရတာ ဘာကြောင့်ပါလဲ။
ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း ညောင်ရွှေ၊ ပင်းတယနဲ့ တောင်ကြီးမြို့နယ်တို့မှာ ယာယီခိုလှုံနေကြတဲ့ ကယားပြည်နယ်က နေရပ်စွန့်ခွာလာသူတွေကို ကုလသမဂ္ဂ ကမ္ဘာ့စားနပ်ရိက္ခာအစီအစဉ် WFP က စားနပ်ရိက္ခာ ဖြန့်ဖြူးပေးနေပြီး၊ ဒေသခံအရပ်ဘက် အဖွဲ့တွေနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင် ရွက်နေတယ်လို့ ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်ပိုင်းတုန်းက ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။
စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး တမူးမြို့အနီးမှာ ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေနဲ့ စစ်ကောင်စီတပ် တိုက်ပွဲတွေ ဖြစ်ပွားနေပါတယ်။ စစ်ကောင်စီက နယ်မြေရှင်းလင်းနေတဲ့ စစ်ကိုင်းတိုင်းက မြို့နယ် အချို့မှာလည်း တယ်လီဖုန်းဆက်သွယ်ခေါ်ဆိုမှုလိုင်းတွေ ခေတ္တပြတ်တောက်နေပါတယ်။
ရွေးကောက်ပွဲ မဲမသမာမှုရှိခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ စွပ်စွဲချက်နဲ့ အာဏာသိမ်းခဲ့တဲ့စစ်ကောင်စီဟာ အချိုးကျရွေးကောက်ပွဲစနစ်နဲ့ကိုက်ညီမယ့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းတချို့ကို ပြင်ဆင်ဖယ်ဖျက်တာမျိုး၊ မဲပေးခွင့်နဲ့ ကြိုတင်မဲဆိုင်ရာ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းတွေကို အဓိက ပြင်ဆင်သွားမှာဖြစ်ကြောင်း ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင် တာဝန်ရှိသူက ပြောပါတယ်။
“စစ်တပ်အုပ်စိုးတဲ့စနစ်မှာ မူးယစ်ဆေးဝါး အရမ်းပေါနေတယ်။ ဒါကြောင့် စိုးရိမ်လို့ ကလေးတွေကျောင်းထားတာပေါ့နော်။ ကွမ်းယာဝယ်တာတောင် စောင့်နေရအုံးမယ်။ မူးယစ်ဆေးဝါးစောင့်စရာမလိုဘူး။ ကလေးတွေ ဒီတိုင်းကျောင်းမထားဘဲ ပစ်ထားရင် ဒီမူးယစ်ဆေးဝါးလွန်ကဲလို့ ဒီလောင်းကစားနယ်ပယ်တွေ ရောက်သွားရော။” (မိဘတဦး-မော်လမြိုင်)
လူဦးရေတသန်းနီးပါး ခိုလှုံရာ လူနေထူထပ်များပြားလွန်းလှတဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတွင်းက ဒုက္ခသည်စခန်းတွေထဲမှာ ငါးနှစ်ကျော်ကြာ နေထိုင်နေကြရတဲ့ ရိုဟင်ဂျာလူငယ်တွေ၊ သက်ကြီးရွယ်အိုတွေ၊ အမျိုးသမီးနဲ့ ကလေးသူငယ်တွေဟာ နှစ်နဲ့ချီ ပိတ်လှောင်ခံထားရသလို ဖြစ်နေပြီး အနာဂတ်မဲ့၊ မျှော်လင့်ချက်တွေ ပျောက်ဆုံးနေကြရပါတယ်။
အမေရိကန် - အာဆီယံ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးကိုပြီးခဲ့တဲ့ ကြာသပတေးနေ့က ဝါရှင်တန်ဒီစီမှာကျင်းပတာနဲ့တချိန်တည်း NUG အစိုးရကိုယ်စားလှယ်ကို အမေရိကန်အစိုးရက လက်ခံတွေ့ဆုံတာဟာ အကြမ်းဖက်အဖွဲ့အစည်းဆန့်ကျင်ရေး အမေရိကန်အစိုးရရဲ့မူဝါဒကို မေးခွန်းထုတ်လိုတယ်ဆိုပြီး မြန်မာစစ်ကောင်စီက ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဝေဖန်ခဲ့ပါတယ်။
“အရှေ့စီးကတော့ ခန့်မှန်းခြေပေါ့။ အတိအကျ စာရင်းတော့ မကောက်ရသေးဘူး။ အိမ်ခြေ ၆၀၀ ခန့်ပေါ့။ တင်သားကတော့ ၈ လုံး၊ ရှားဖိုက ၁၁၆ လုံးပေါ့။ စုစုပေါင်းဆိုရင်တော့ ၇၂၄ လုံးလောင်သွားတယ်ဗျ။ ရေရှင်ကတော့ ကျနော်တို့ ခန့်မှန်းခြေ သူတို့ကို လှမ်းမေးထားတာတော့ ၃၅၀ လို့ပြောတယ်ဗျ။“ (မီးလောင်ပြင်တွေကြည့်ခဲ့သူ ရွာခံ)
“တင်သားရွာကို မီးရှို့နေပြီဗျ။ (၈)နာရီခွဲဗျ။ အခုလည်း ရှို့နေတုန်းပဲ။ စစ်ကောင်စီကနေပြီးမှ။ အရှေ့ဘက်ရွာမှာလက်နက်ကြီးနဲ့ထုလို့ ရွာသားတွေကတော့အကုန်လုံး စစ်ရှောင်နေကြတယ်ဗျ။ ရှားဖိုရယ် တင်သားရယ်။ စစ်ရှောင်တယ်ဗျ။ အရှေ့ဘက်ကမ်းကို။ ဦးရေကတော့ (၅,၀၀၀) ကျော်တယ်။ (၅,၀၀၀) ကျော်ရှိတာပေါ့။” (တင်သားရွာသား)
“ဒီမှာနေရတာက ရာသီဥတုကလည်း ပူပြင်း၊ ဒုက္ခသည်စခန်းတွေထဲက တဲလေးတွေမှာ ပလက်စတစ်အမိုးအကာအောက်မှာ ပူပူလောင်လောင်ဖြစ်နေတော့ ပွဲတော်နေ့ဆိုတော့ ပျော်ပျော်ပါးပါး လည်ပတ်ချင်ကြတာပေါ့နော်။” (ဦးအောင်မြိုင်-ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်)
“၂၇ ရက်နေ့က စထိုးတယ်ဗျ။ ဒီနေ့ဖြစ်တုန်း ထိပ်တိုက်မှု ထိတွေ့မှုဖြစ်တုန်းရှိသေးတယ်ဗျ။ ခုနနေကမှ လွန်ခဲ့တဲ့ နာရီဝက်လောက် မိနစ် ၂၀ လောက်ကမှ သူတို့ ရဟတ်ယာဉ်နဲ့ လာထိုးတယ်ဗျ။ ဒီရှားဖိုဘက်တွေကို တအားပစ်သွားတယ်။ လေကြောင်းဘက်ကနေပြီးမှ ဒီပြည်သူတွေကလည်း ဘုန်းကြီးကျောင်းတွေမှာ ခိုနေတာတော့ ရှိသေးတယ်ဗျ။” (ဒေသခံ)
စစ်အာဏာသိမ်းခံထားရတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူမမည်ကလေးငယ်တွေရဲ့ လုံခြုံရေး စိုးရိမ်စရာရှိနေပြီး မိသားစုတွေနဲ့အတူ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်း ထောင်ချခံနေရတဲ့ အခြေအနေကတော့ တည်ဆဲဥပဒေတွေကို ဆန့်ကျင်ရာရောက်သလို ကလေးသူငယ် အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်ရာကျတယ်လို့ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ ဥပဒေပညာရှင်တွေက ထောက်ပြ ပြောဆိုလိုက်ပါတယ်။
ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း ရွာငံမြို့နယ်ထဲက နွားဘန်းကြီးကျေးရွာက ရွာသား ၃၀၀ ဝန်းကျင်နဲ့ ပတ်ဝန်းကျင် ၁၀ လောက်က ရွာသားတွေဟာ စစ်ကောင်စီတပ်ရဲ့ ထိုးစစ်တွေကြောင့် ဘေးလွတ်ရာကို ပြေးရှောင်နေတာ သီတင်းတပတ်ကျော်လာပြီး စားသောက်ရေး အခက်အခဲတွေနေကြရပါတယ်။
နောက်ထပ်ကြည့်ရှုရန်
