(Zawgyi / Unicode)
စစ်အာဏာသိမ်းခံထားရတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူမမည်ကလေးငယ်တွေရဲ့ လုံခြုံရေး စိုးရိမ်စရာရှိနေပြီး မိသားစုတွေနဲ့အတူ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်း ထောင်ချခံနေရတဲ့ အခြေအနေကတော့ တည်ဆဲဥပဒေတွေကို ဆန့်ကျင်ရာရောက်သလို ကလေးသူငယ် အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်ရာကျတယ်လို့ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ ဥပဒေပညာရှင်တွေက ထောက်ပြ ပြောဆိုလိုက်ပါတယ်။ ဒီကိစ္စနဲ့ပတ်သက်လို့တော့ စစ်ကောင်စီဘက်က တစုံတရာ တုံ့ပြန်တာ မရှိသေးပါဘူး။ အပြည့်အစုံကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားတဲ့ မဆုမွန် တင်ပြထားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်အာဏာသိမ်းလိုက်တဲ့ အချိန်ကစလို့ CDM အပါအဝင် စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုတွေမှာ ပါဝင်ခဲ့သူတွေကို ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းချိန်တွေမှာ ကလေးသူငယ်တချို့ မိသားစုနဲ့အတူ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရတာ ရှိသလို မိဘတွေ တိမ်းရှောင်နေတဲ့အတွက် လသားအရွယ် ကလေးသူငယ်တချို့ကို စစ်တပ်နဲ့ လုံခြုံရေးအာဏာပိုင်တွေဘက်က ခေါ်ဆောင်စစ်ဆေးမှုတွေ ရှိခဲ့ပါတယ်။ အလားတူ စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုတွေမှာ ပူးပေါင်းပါဝင်ခဲ့လို့ဆိုပြီး ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရသူတွေထဲ အရွယ်မရောက်သေးတဲ့ ကလေးသူငယ်တွေလည်း ပါဝင်သလို နိုင်ငံတဝန်း စစ်ကောင်စီတပ်တွေနဲ့ ဒေသခံ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တို့ကြား တိုက်ခိုက်မှုတွေအတွင်း ကလေးသူငယ်တွေပါ အသက်ဆုံးရှုံးခဲ့ရတာတွေ ရှိနေပါတယ်။
ဒီသီတင်းပတ်တွေထဲမှာ သတင်းဌာနတချို့ရဲ့ ဖော်ပြချက်တွေထဲ အင်းစိန်အကျဉ်းထောင်ထဲ CDM ဖခင်ကို ဖမ်းမမိတဲ့အတွက် မိခင်၊ အဘွားဖြစ်သူနဲ့ ထိန်းသိမ်းခံထားရတဲ့ သုံးနှစ်အရွယ်သမီးငယ်၊ သင်္ကြန်ကာလ ဖောက်ခွဲမှုတွေအတွင်း မိခင်ဖြစ်သူ ပါဝင်တယ်ဆိုတဲ့ စွဲချက်နဲ့ ၃ နှစ်အရွယ် သားဖြစ်သူကို မူကြိုတက်နေချိန် ခေါ်ဆောင်ခံလိုက်ရတာ၊ NLD လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် ဖခင်ကို ဖမ်းမမိတဲ့အတွက် အသက် ၁၀ လအရွယ် ကလေးငယ်အပါအဝင် မိခင်ဖြစ်သူနဲ့ မိသားစု ဖမ်းဆီးခံရတာမျိုးတွေအပြင် နှစ်ဖက် အပြန်အလှန် တိုက်ပွဲတွေကြား အသက်မပြည့်သေးတဲ့ ကလေးသူငယ်တွေ အပါအဝင် လူငယ်တချို့ သတ်ဖြတ်ခံရတာတွေ ရှိခဲ့တယ်လို့ ဖော်ပြ ရေးသားကြပါတယ်။
ဒီကိစ္စတွေနဲ့ပတ်သက်လို့ တပ်မတော် သတင်းမှန်ပြန်ကြားရေးနဲ့ စစ်ကောင်စီပြောခွင့်ရကို ဗွီအိုအေက ဆက်သွယ်မေးမြန်းခဲ့ပေမဲ့ တစုံတရာ တုံ့ပြန်ဖြေကြားထားတာ မရှိသေးပါဘူး။
အခုလို အရွယ်မရောက်သေးတဲ့ ကလေးသူငယ်တွေနဲ့ လူငယ်တွေအပေါ် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းနေတာ၊ စစ်ကြောရေးစခန်းတွေ၊ အချုပ်ခန်းတွေနဲ့ ထောင်တွေထဲ ခေါ်ဆောင် အကျဉ်းချထားတာတွေဟာ နိုင်ငံတကာဥပဒေတွေကို ချိုးဖောက်ရာရောက်သလို ကလေးသူငယ် အခွင့်အရေးတွေကိုလည်း ချိုးဖောက်ရာရောက်တယ်လို့ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ဥပဒေပညာရှင်တွေက ထောက်ပြပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်း ကလေးသူငယ်တွေရဲ့ အသက်အန္တရာယ်နဲ့ လုံခြုံရေးဟာ စိုးရိမ်စရာကောင်းတဲ့ အခြေအနေ ဖြစ်နေပြီလို့ လူ့အခွင့်အရေးရှေ့နေ ဦးမင်းလွင်ဦးက ထောက်ပြပြောဆိုပါတယ်။
“စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းမှာ လူကြီးတွေကို မတွေ့လို့ ကလေးသူငယ်တွေကို ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းတဲ့ ကိစ္စတွေ တော်တော်များများ ကြုံတွေ့ရတာတွေ ရှိတယ်။ နောက်ပြီးတော့ အဲဒီလို ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရတဲ့ ကလေးငယ်တွေလည်း ဘယ်မှာထားမှန်းမသိအောင် ပျောက်နေတယ် ဆိုတာလည်း တချို့ ကျနော်တို့ သိရတယ်။ တချို့ဒေသတွေမှာဆိုလည်း ကလေးသူငယ်တွေကို သတ်ဖြတ်တဲ့အထိ ရှိခဲ့တယ်။ နောက်ပြီးတော့ တခါ အသက်မပြည့်သေးတဲ့ လူငယ်လေးတွေကို လူငယ်ထိန်းသိမ်းရေး စခန်းတွေမှာ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှုတွေရှိတယ် ဆိုတာကိုလည်း ကျနော်တို့ ကြားသိရတယ်။ အဲဒီတော့ ဒီလိုမျိုးကိစ္စတွေဟာ ကလေးသူငယ် အခွင့်အရေးတွေကို အတိအလင်း ချိုးဖောက်တာဖြစ်တယ်။
“နောက် ကလေးသူငယ်တွေနဲ့ဆိုင်တဲ့ နိုင်ငံတကာ ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းချက်တွေကို လိုက်နာခြင်းမရှိဘဲ ဆောင်ရွက်နေတယ်။ အခု ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်း ခံနေရတဲ့ ကလေးငယ်တွေဟာ ဘာပြစ်မှုတွေကိုမှ ကျူးလွန်ထားတာမရှိဘဲ မတရား ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံနေရတာလို့ ကျနော်တို့အနေနဲ့ ပြောချင်ပါတယ်။ ဒီလိုလုပ်ဆောင်မှုတွေဟာ လူ့အခွင့်အရေး စံနှုန်းစံထားတွေ လုပ်ဆောင်မှုတွေနဲ့ တိုင်းမယ်ဆိုရင် လွန်စွာမှ ဆိုးဝါးတဲ့ အခြေအနေလို့ ပြောချင်ပါတယ်။ နောက်ပြီးတော့ အခု အကျဉ်းထောင်တွေအတွင်းမှာ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံနေရတဲ့ ကလေးသူငယ် တချို့လည်း ရှိနေသေးတယ်ဆိုတာ ကျနော်တို့သိရတယ်။ ဒါတွေဟာ ကလေးသူငယ် အခွင့်အရေးကို အတိအလင်း ချိုးဖောက်နေတယ်ဆိုတာ ပြောနိုင်တယ်။ နောက်ပြီးတော့ အသက်မပြည့်သေးတဲ့ ကလေးသူငယ်တွေရယ် နောက် မွေးကာစ ကလေးငယ်တွေရယ် ၁၀ နှစ်မပြည့်သေးတဲ့ ကလေးသူငယ်တွေကို ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းထားခြင်းက မြန်မာပြည်တွင်းမှာ ပြဋ္ဌာန်းထားတဲ့ ဥပဒေတွေနဲ့တင်ကို အတိအလင်း ဆန့်ကျင်ချိုးဖောက်ရာ ရောက်တယ်ဆိုတာကို ကျနော့်အနေနဲ့ ပြောချင်ပါတယ်ခင်ဗျ။”
အခုလို လသားကလေးငယ် အပါအဝင် အသက်မပြည့်သေးတဲ့ လူမမည်ကလေးငယ်တွေ၊ ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်တွေက မီးဖွားလာတဲ့ ကလေးငယ်လေးတွေကအစ ကလေးသူငယ်တွေကို ထိန်းသိမ်းထားတဲ့ကိစ္စဟာ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းက တည်ဆဲဥပဒေတွေနဲ့ အကျဉ်းထောင်လက်စွဲ ဥပဒေတွေကိုပါ ချိုးဖောက်ရာကျနေတဲ့ အခြေအနေ ဖြစ်တယ်လို့လည်း ရှေ့နေကြီး ဦးကြီးမြင့်က သုံးသပ်ပါတယ်။
“ကိုယ်ဝန်အရင့်အမာနဲ့ အဖမ်းခံရပြီး ထောင်ထဲမှာပဲ မွေးတယ်၊ ထောင်ထဲမှာပဲ အဲ့ကလေးက နေရတယ်၊ အဲ့လိုကလေးတွေလည်း အများကြီးပဲ။ အဲ့တော့ ဥပဒေအကြောင်း ပြောရမယ်ဆိုရင် ကလေးသူငယ် ဥပဒေတွေ ရှိတယ်။ အကျဉ်းထောင်လက်စွဲ ဥပဒေတွေ ရှိတယ်။ အဲ့လိုဥပဒေတွေအရ ဆိုရင်ကို ကလေးတွေကို အကျဉ်းထောင်တွေထဲမှာ ချုပ်နှောင်ခွင့်ကို မရှိဘူး။ လူကြီးတွေနဲ့ရောပြီး လူကြီးထောင်မှာ မထားရဘူး။ ဒါ ဥပဒေတွေပဲ။ နောက် နိုင်ငံတကာဥပဒေတွေ လူ့အခွင့်အရေး ဥပဒေတွေအရလည်း ကလေးတွေကို အဲ့လိုမထားရဘူး။ အခုဆိုရင် ICRC တွေလို ကြက်ခြေနီအဖွဲ့တွေ ထောင်ထဲသွားခွင့်မရှိဘူး၊ ပေးမသွားဘူး။ အဲဒီတော့ ပိုဆိုးတာပေါ့။ နောက် မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင် ဆိုတာလည်း ရှိတယ်။ ဒါတွေဟာ သူတို့အလုပ်တွေပဲ၊ ထောင်ထဲကို စစ်ရမယ်၊ အဲဒီလိုဟာတွေ လုပ်ရမယ်။ အဲ့လိုအလုပ်တွေကို လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်က လုပ်ကိုမလုပ်တော့ဘူး။ အဲ့လိုတိုင်းပြည်မှာ နေရတဲ့အခါမှာ ကလေးရော လူကြီးရော ဒုက္ခရောက်ကြရတယ်။ အထူးသဖြင့် ကလေးတွေ ပိုနစ်နာတာပေါ့ဗျာ။”
အခုလို ကလေးသူငယ်တွေ၊ ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်တွေနဲ့ အမျိုးသမီးတွေ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအောက် လုံခြုံမှုကင်းမဲ့နေတဲ့ အခြေအနေ၊ အသက်အန္တရာယ် စိုးရိမ်နေရတဲ့ အခြေအနေ၊ မိဘ ဖခင်ကို ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံနေရတဲ့ အခြေအနေတွေကို နစ်နာသူတွေဘက်က တရားမျှတမှုရစေဖို့ သတင်းမှတ်တမ်း ရယူထားတာ၊ နိုင်ငံတကာ ကလေးသူငယ်နဲ့ အမျိုးသမီး အခွင့်အရေး လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းတွေကို တိုင်ကြားသင့်တယ်လို့လည်း ရှေ့နေကြီး ဦးကြီးမြင့်က အကြံပေးပါတယ်။
“ပြန်ပေးဆွဲတဲ့ ပုံစံမျိုးကို လုပ်နေတာ၊ မြန်မာပြည်မှာ ဖြစ်နေတာ။ အဲ့ဒါတွေကို မှတ်တမ်းတင်ပြီးတော့ ကမ္ဘာသိအောင် လုပ်ပေးရမယ်။ အခု ကျနော်တို့ ခင်ဗျားတို့ ပြောနေကြသလို အသံလွှင့်ဌာနတွေကနေ ပြောပေးနေရမယ်ဗျာ။ ကျနော်တို့ ရှေ့နေတွေကိုယ်တိုင် ဒီကိစ္စတွေအတွက် အန္တရာယ်အလွန်ကြီးတယ်။ မှန်တာပြောရင် သူတို့က ဘာမှကို မကြိုက်ဘူးဗျာ။ ကျနော်တို့ကတော့ ကမ္ဘာကနေရာ ပြည်သူတွေပါ သိအောင် လုပ်ပေးရမယ်။ ကလေးသူငယ်တွေနဲ့ နစ်နာခံရသူတွေကို လုပ်ပေးနိုင်တာကတော့ အခုလို အသံလွှင့်ဌာနတွေကနေ ပြောပေးရမယ်။ နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းတွေကနေ ဝိုင်းပြောပေးရမယ် ဥပဒေတွေ အခွင့်အရေးတွေကို လေးစားလိုက်နာဖို့ အဲ့ဒါတွေ လုပ်ပေးနိုင်တာပေါ့ဗျာ။”
စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုတွေမှာ မိဘတွေက ပါဝင်လို့ ကလေးသူငယ်တချို့ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရတာ ရှိသလို စစ်ကောင်စီတပ်တွေနဲ့ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်တို့ တိုက်ပွဲတွေကြား ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုတွေအတွင်း လက်နက်ကြီးကျည် ထိမှန်လို့ အသက်ဆုံးရှုံးရတာ ရှိသလို အသက်ဘေးလွတ်အောင် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ရင်း နေမကောင်း ဖျားနာပြီး အသက်ဆုံးရတာ၊ နောက် ဘေးလွတ်ရာပြေးကြရင်း ရင်ခွင်ပိုက်ကလေးရော မိခင်ပါ ရေနစ်သေဆုံးရတာလိုမျိုး အဖြစ်အပျက်မျိုးတွေလည်း ကြုံတွေ့နေကြရတဲ့ အခြေအနေ ဖြစ်နေပါတယ်။
--------------------------------
(Unicode)
အသကျမပွည့ျတဲ့ ကလေးငယျတှေ ဥပဒနေဲ့မညီစှာ စဈကောငျစီ ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးထား (တရားလှှတျတောျရှေ့နေ)
စဈအာဏာသိမျးခံထားရတဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ လူမမညျကလေးငယျတှရေဲ့ လုံခွုံရေး စိုးရိမျစရာရှိနပွေီး မိသားစုတှနေဲ့အတူ ဖမျးဆီးထိနျးသိမျး ထောငျခခြံနရေတဲ့ အခွအေနကေတော့ တညျဆဲဥပဒတှေကေို ဆန့ျကငြျရာရောကျသလို ကလေးသူငယျ အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျရာကတြယျလို့ လူ့အခှင့ျအရေးနဲ့ ဥပဒပေညာရှငျတှကေ ထောကျပွ ပွောဆိုလိုကျပါတယျ။ ဒီကိစ်စနဲ့ပတျသကျလို့တော့ စဈကောငျစီဘကျက တစုံတရာ တုံ့ပွနျတာ မရှိသေးပါဘူး။ အပွည့ျအစုံကို ဆကျသှယျမေးမွနျးထားတဲ့ မဆုမှနျ တငျပွထားပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈအာဏာသိမျးလိုကျတဲ့ အခြိနျကစလို့ CDM အပါအဝငျ စဈအာဏာရှငျဆန့ျကငြျရေး လှုပျရှားမှုတှမှော ပါဝငျခဲ့သူတှကေို ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးခြိနျတှမှော ကလေးသူငယျတခြို့ မိသားစုနဲ့အတူ ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးခံရတာ ရှိသလို မိဘတှေ တိမျးရှောငျနတေဲ့အတှကျ လသားအရှယျ ကလေးသူငယျတခြို့ကို စဈတပျနဲ့ လုံခွုံရေးအာဏာပိုငျတှဘေကျက ခေါျဆောငျစဈဆေးမှုတှေ ရှိခဲ့ပါတယျ။ အလားတူ စဈအာဏာရှငျဆန့ျကငြျရေး လှုပျရှားမှုတှမှော ပူးပေါငျးပါဝငျခဲ့လို့ဆိုပွီး ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးခံရသူတှထေဲ အရှယျမရောကျသေးတဲ့ ကလေးသူငယျတှလေညျး ပါဝငျသလို နိုငျငံတဝနျး စဈကောငျစီတပျတှနေဲ့ ဒသေခံ ပွညျသူ့ကာကှယျရေးတပျဖှဲ့တို့ကွား တိုကျခိုကျမှုတှအေတှငျး ကလေးသူငယျတှပေါ အသကျဆုံးရှုံးခဲ့ရတာတှေ ရှိနပေါတယျ။
ဒီသီတငျးပတျတှထေဲမှာ သတငျးဌာနတခြို့ရဲ့ ဖောျပွခကြျတှထေဲ အငျးစိနျအကဉြျးထောငျထဲ CDM ဖခငျကို ဖမျးမမိတဲ့အတှကျ မိခငျ၊ အဘှားဖွဈသူနဲ့ ထိနျးသိမျးခံထားရတဲ့ သုံးနှဈအရှယျသမီးငယျ၊ သငျ်ကွနျကာလ ဖောကျခှဲမှုတှအေတှငျး မိခငျဖွဈသူ ပါဝငျတယျဆိုတဲ့ စှဲခကြျနဲ့ ၃ နှဈအရှယျ သားဖွဈသူကို မူကွိုတကျနခြေိနျ ခေါျဆောငျခံလိုကျရတာ၊ NLD လှှတျတောျကိုယျစားလှယျ ဖခငျကို ဖမျးမမိတဲ့အတှကျ အသကျ ၁၀ လအရှယျ ကလေးငယျအပါအဝငျ မိခငျဖွဈသူနဲ့ မိသားစု ဖမျးဆီးခံရတာမြိုးတှအေပွငျ နှဈဖကျ အပွနျအလှနျ တိုကျပှဲတှကွေား အသကျမပွည့ျသေးတဲ့ ကလေးသူငယျတှေ အပါအဝငျ လူငယျတခြို့ သတျဖွတျခံရတာတှေ ရှိခဲ့တယျလို့ ဖောျပွ ရေးသားကွပါတယျ။
ဒီကိစ်စတှနေဲ့ပတျသကျလို့ တပျမတောျ သတငျးမှနျပွနျကွားရေးနဲ့ စဈကောငျစီပွောခှင့ျရကို ဗှီအိုအကေ ဆကျသှယျမေးမွနျးခဲ့ပမေဲ့ တစုံတရာ တုံ့ပွနျဖွကွေားထားတာ မရှိသေးပါဘူး။
အခုလို အရှယျမရောကျသေးတဲ့ ကလေးသူငယျတှနေဲ့ လူငယျတှအေပေါျ ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးနတော၊ စဈကွောရေးစခနျးတှေ၊ အခြုပျခနျးတှနေဲ့ ထောငျတှထေဲ ခေါျဆောငျ အကဉြျးခထြားတာတှဟော နိုငျငံတကာဥပဒတှေကေို ခြိုးဖောကျရာရောကျသလို ကလေးသူငယျ အခှင့ျအရေးတှကေိုလညျး ခြိုးဖောကျရာရောကျတယျလို့ လူ့အခှင့ျအရေးဆိုငျရာ ဥပဒပေညာရှငျတှကေ ထောကျပွပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံတှငျး ကလေးသူငယျတှရေဲ့ အသကျအန်တရာယျနဲ့ လုံခွုံရေးဟာ စိုးရိမျစရာကောငျးတဲ့ အခွအေနေ ဖွဈနပွေီလို့ လူ့အခှင့ျအရေးရှေ့နေ ဦးမငျးလှငျဦးက ထောကျပွပွောဆိုပါတယျ။
“စဈအာဏာသိမျးပွီးနောကျပိုငျးမှာ လူကွီးတှကေို မတှေ့လို့ ကလေးသူငယျတှကေို ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးတဲ့ ကိစ်စတှေ တောျတောျမြားမြား ကွုံတှေ့ရတာတှေ ရှိတယျ။ နောကျပွီးတော့ အဲဒီလို ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးခံရတဲ့ ကလေးငယျတှလေညျး ဘယျမှာထားမှနျးမသိအောငျ ပြောကျနတေယျ ဆိုတာလညျး တခြို့ ကနြောျတို့ သိရတယျ။ တခြို့ဒသေတှမှောဆိုလညျး ကလေးသူငယျတှကေို သတျဖွတျတဲ့အထိ ရှိခဲ့တယျ။ နောကျပွီးတော့ တခါ အသကျမပွည့ျသေးတဲ့ လူငယျလေးတှကေို လူငယျထိနျးသိမျးရေး စခနျးတှမှော နှိပျစကျညှဉျးပနျးမှုတှရှေိတယျ ဆိုတာကိုလညျး ကနြောျတို့ ကွားသိရတယျ။ အဲဒီတော့ ဒီလိုမြိုးကိစ်စတှဟော ကလေးသူငယျ အခှင့ျအရေးတှကေို အတိအလငျး ခြိုးဖောကျတာဖွဈတယျ။
“နောကျ ကလေးသူငယျတှနေဲ့ဆိုငျတဲ့ နိုငျငံတကာ ဥပဒပွေဋ်ဌာနျးခကြျတှကေို လိုကျနာခွငျးမရှိဘဲ ဆောငျရှကျနတေယျ။ အခု ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးခွငျး ခံနရေတဲ့ ကလေးငယျတှဟော ဘာပွဈမှုတှကေိုမှ ကြူးလှနျထားတာမရှိဘဲ မတရား ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးခံနရေတာလို့ ကနြောျတို့အနနေဲ့ ပွောခငြျပါတယျ။ ဒီလိုလုပျဆောငျမှုတှဟော လူ့အခှင့ျအရေး စံနှုနျးစံထားတှေ လုပျဆောငျမှုတှနေဲ့ တိုငျးမယျဆိုရငျ လှနျစှာမှ ဆိုးဝါးတဲ့ အခွအေနလေို့ ပွောခငြျပါတယျ။ နောကျပွီးတော့ အခု အကဉြျးထောငျတှအေတှငျးမှာ ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးခံနရေတဲ့ ကလေးသူငယျ တခြို့လညျး ရှိနသေေးတယျဆိုတာ ကနြောျတို့သိရတယျ။ ဒါတှဟော ကလေးသူငယျ အခှင့ျအရေးကို အတိအလငျး ခြိုးဖောကျနတေယျဆိုတာ ပွောနိုငျတယျ။ နောကျပွီးတော့ အသကျမပွည့ျသေးတဲ့ ကလေးသူငယျတှရေယျ နောကျ မှေးကာစ ကလေးငယျတှရေယျ ၁၀ နှဈမပွည့ျသေးတဲ့ ကလေးသူငယျတှကေို ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးထားခွငျးက မွနျမာပွညျတှငျးမှာ ပွဋ်ဌာနျးထားတဲ့ ဥပဒတှေနေဲ့တငျကို အတိအလငျး ဆန့ျကငြျခြိုးဖောကျရာ ရောကျတယျဆိုတာကို ကနြော့ျအနနေဲ့ ပွောခငြျပါတယျခငျဗြ။”
အခုလို လသားကလေးငယျ အပါအဝငျ အသကျမပွည့ျသေးတဲ့ လူမမညျကလေးငယျတှေ၊ ကိုယျဝနျဆောငျမိခငျတှကေ မီးဖှားလာတဲ့ ကလေးငယျလေးတှကေအစ ကလေးသူငယျတှကေို ထိနျးသိမျးထားတဲ့ကိစ်စဟာ မွနျမာနိုငျငံတှငျးက တညျဆဲဥပဒတှေနေဲ့ အကဉြျးထောငျလကျစှဲ ဥပဒတှေကေိုပါ ခြိုးဖောကျရာကနြတေဲ့ အခွအေနေ ဖွဈတယျလို့လညျး ရှေ့နကွေီး ဦးကွီးမွင့ျက သုံးသပျပါတယျ။
“ကိုယျဝနျအရင့ျအမာနဲ့ အဖမျးခံရပွီး ထောငျထဲမှာပဲ မှေးတယျ၊ ထောငျထဲမှာပဲ အဲ့ကလေးက နရေတယျ၊ အဲ့လိုကလေးတှလေညျး အမြားကွီးပဲ။ အဲ့တော့ ဥပဒအေကွောငျး ပွောရမယျဆိုရငျ ကလေးသူငယျ ဥပဒတှေေ ရှိတယျ။ အကဉြျးထောငျလကျစှဲ ဥပဒတှေေ ရှိတယျ။ အဲ့လိုဥပဒတှေအေရ ဆိုရငျကို ကလေးတှကေို အကဉြျးထောငျတှထေဲမှာ ခြုပျနှောငျခှင့ျကို မရှိဘူး။ လူကွီးတှနေဲ့ရောပွီး လူကွီးထောငျမှာ မထားရဘူး။ ဒါ ဥပဒတှေပေဲ။ နောကျ နိုငျငံတကာဥပဒတှေေ လူ့အခှင့ျအရေး ဥပဒတှေအေရလညျး ကလေးတှကေို အဲ့လိုမထားရဘူး။ အခုဆိုရငျ ICRC တှလေို ကွကျခွနေီအဖှဲ့တှေ ထောငျထဲသှားခှင့ျမရှိဘူး၊ ပေးမသှားဘူး။ အဲဒီတော့ ပိုဆိုးတာပေါ့။ နောကျ မွနျမာနိုငျငံမှာ လူ့အခှင့ျအရေးကောျမရှငျ ဆိုတာလညျး ရှိတယျ။ ဒါတှဟော သူတို့အလုပျတှပေဲ၊ ထောငျထဲကို စဈရမယျ၊ အဲဒီလိုဟာတှေ လုပျရမယျ။ အဲ့လိုအလုပျတှကေို လူ့အခှင့ျအရေးကောျမရှငျက လုပျကိုမလုပျတော့ဘူး။ အဲ့လိုတိုငျးပွညျမှာ နရေတဲ့အခါမှာ ကလေးရော လူကွီးရော ဒုက်ခရောကျကွရတယျ။ အထူးသဖွင့ျ ကလေးတှေ ပိုနဈနာတာပေါ့ဗြာ။”
အခုလို ကလေးသူငယျတှေ၊ ကိုယျဝနျဆောငျမိခငျတှနေဲ့ အမြိုးသမီးတှေ စဈအုပျခြုပျရေးအောကျ လုံခွုံမှုကငျးမဲ့နတေဲ့ အခွအေနေ၊ အသကျအန်တရာယျ စိုးရိမျနရေတဲ့ အခွအေနေ၊ မိဘ ဖခငျကို ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးခံနရေတဲ့ အခွအေနတှေကေို နဈနာသူတှဘေကျက တရားမြှတမှုရစဖေို့ သတငျးမှတျတမျး ရယူထားတာ၊ နိုငျငံတကာ ကလေးသူငယျနဲ့ အမြိုးသမီး အခှင့ျအရေး လူ့အခှင့ျအရေးဆိုငျရာ အဖှဲ့အစညျးတှကေို တိုငျကွားသင့ျတယျလို့လညျး ရှေ့နကွေီး ဦးကွီးမွင့ျက အကွံပေးပါတယျ။
“ပွနျပေးဆှဲတဲ့ ပုံစံမြိုးကို လုပျနတော၊ မွနျမာပွညျမှာ ဖွဈနတော။ အဲ့ဒါတှကေို မှတျတမျးတငျပွီးတော့ ကမ်ဘာသိအောငျ လုပျပေးရမယျ။ အခု ကနြောျတို့ ခငျဗြားတို့ ပွောနကွေသလို အသံလှှင့ျဌာနတှကေနေ ပွောပေးနရေမယျဗြာ။ ကနြောျတို့ ရှေ့နတှေကေိုယျတိုငျ ဒီကိစ်စတှအေတှကျ အန်တရာယျအလှနျကွီးတယျ။ မှနျတာပွောရငျ သူတို့က ဘာမှကို မကွိုကျဘူးဗြာ။ ကနြောျတို့ကတော့ ကမ်ဘာကနရော ပွညျသူတှပေါ သိအောငျ လုပျပေးရမယျ။ ကလေးသူငယျတှနေဲ့ နဈနာခံရသူတှကေို လုပျပေးနိုငျတာကတော့ အခုလို အသံလှှင့ျဌာနတှကေနေ ပွောပေးရမယျ။ နိုငျငံတကာ အဖှဲ့အစညျးတှကေနေ ဝိုငျးပွောပေးရမယျ ဥပဒတှေေ အခှင့ျအရေးတှကေို လေးစားလိုကျနာဖို့ အဲ့ဒါတှေ လုပျပေးနိုငျတာပေါ့ဗြာ။”
စဈအာဏာရှငျဆန့ျကငြျရေး လှုပျရှားမှုတှမှော မိဘတှကေ ပါဝငျလို့ ကလေးသူငယျတခြို့ ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးခံရတာ ရှိသလို စဈကောငျစီတပျတှနေဲ့ ပွညျသူ့ကာကှယျရေးတပျတို့ တိုကျပှဲတှကွေား ပဈခတျတိုကျခိုကျမှုတှအေတှငျး လကျနကျကွီးကညြျ ထိမှနျလို့ အသကျဆုံးရှုံးရတာ ရှိသလို အသကျဘေးလှတျအောငျ ထှကျပွေးတိမျးရှောငျရငျး နမေကောငျး ဖြားနာပွီး အသကျဆုံးရတာ၊ နောကျ ဘေးလှတျရာပွေးကွရငျး ရငျခှငျပိုကျကလေးရော မိခငျပါ ရနေဈသဆေုံးရတာလိုမြိုး အဖွဈအပကြျမြိုးတှလေညျး ကွုံတှေ့နကွေရတဲ့ အခွအေနေ ဖွဈနပေါတယျ။
