(Zawgyi/Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ဖြစ်ပေါ်နေတောကို ဟန့်တားဖို့ ပျက်ကွက်ခဲ့တဲ့တွက်ကြောင့်ဆိုပြီး ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံက နယ်သာလန်နိုင်ငံ၊ The Hague မြို့က နိုင်ငံတကာတရားရုံးမှာ စွဲဆိုထားတဲ့အမှုကို ဒီကနေ့ ဒီဇင်ဘာ ၁၀ ရက်နေ့မှာ စတင် ကြားနာတော့မှာပါ။
၃ ရက်ကြာ ပြုလုပ်မယ့် ဒီအမှုကို ရင်ဆိုင်ဖို့အတွက် နှစ်ဘက်နိုင်ငံက ကိုယ်စားလှယ်တွေအပြင် သူ့ဘက်၊ ကိုယ့်ဘက် ထောက်ခံမယ့်သူတွေလည်း The Hague မြို့မှာ ရောက်နေကြပါတယ်။ ဒီအမှုကို မြန်မာနိုင်ငံကိုယ်စား နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ဦးဆောင် ရင်ဆိုင်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအကြောင်း ရိုက်တာသတင်းကို အခြေခံပြီး ကိုဇော်ဝင်းလှိုင်က စတင်ပြပေးထားပါတယ်။
ICJ နိုင်ငံတကာတရားရုံးမှာ အင်္ဂါနေ့မှာ ကြားနာမယ့် အထင်ကရအမှုကြီး မစခင် ရိုဟင်ဂျာလူနည်းစုတွေအတွက် ဆောင်ရွက်ပေးနေတဲ့ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေ နယ်သာလန်နိုင်ငံ၊ The Hague မြို့ကို ကြိုရောက်နေကြတာမှာ နယူးယောက်အခြေစိုက် HRW လူ့အခွင့်အရေး စောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့က နိုင်ငံတကာတရား တရားမျှမှုဆိုင်ရာ ပူးတွဲညွန်ကြားရေးမှူး Param Preet-Singh လည်း ပါဝင်ပါတယ်။
“မြန်မာစစ်တပ်က ရိုဟင်ဂျာ မွတ်ဆလင်တွေကို သတ်ဖြတ်ခဲ့တယ်၊ အဓမ္မပြုကျင့်ခဲ့တယ်၊ ၂၀၁၂ ခုနှစ်လောက်ကတည်းက ရွာတွေကို မီးရှို့ ဖျက်ဆီးခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ HRW က ပြုစုထားတဲ့ မရေတွက်နိုင်တဲ့ မှတ်တမ်းပြုစုထားတာတွေ ရှိပါတယ်။ အဲဒီလို လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ဆန့်ကျင်တဲ့ ပြစ်မှုတွေအပြင် ၂၀၁၇ ခုနှစ်အတွင်း နယ်မြေရှင်းလင်းရေးလုပ်တုန်းက ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် လူမဆန်တဲ့ ပြစ်မှုတွေ ကျူးလွန်ခဲ့တဲ့ အထောက်အထားတွေလည်း ရှိပါတယ်။”
ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံက ဦးဆောင် တင်သွင်းထားပြီး ၃ ရက်ကြာ ကြားနာစစ်ဆေးမယ့် ဒီအမှုကို ဦးဆောင်ရင်ဆိုင်ဖို့ မြန်မာအစိုးရအဖွဲ့ ခေါင်းဆောင်လည်းဖြစ်၊ နိုဘဲငြိမ်းချမ်းရေးဆုရှင်လည်းဖြစ်တဲ့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာလည်း နယ်သာလန်နိုင်ငံကို တနင်္ဂနွေနေ့က ရောက်လာခဲ့ပါတယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းမှာ မြန်မာစစ်တပ်က ၂၀၁၇ ခုနှစ်အတွင်း နယ်မြေရှင်းလင်းရေး လုပ်ဆောင်ခဲ့တာရဲ့ နောက်ဆက်တွဲအဖြစ်နဲ့ ရိုဟင်ဂျာ ၇ သိန်းကျော် တဘက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံကို ထွက်ပြေးခဲ့ကြတယ်လို့ နိုင်ငံတကာအသိုင်းဝိုင်းက ခန့်မှန်းထားတာပါ။ ဒီဖြစ်စဉ်မှာ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့တွေဘက်က လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်ရေးဆိုတဲ့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ လုပ်ဆောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂက ပြောထားပါတယ်။ အမှုအသွားအလာနဲ့ ပတ်သက်လို့ Param Preet-Singh ကဘဲ အခုလို ဆက်ပြောပါတယ်။
“ဒီအမှုရဲ့ အနှစ်သာရကတော့ ထင်မြင်ချက်တခုထဲနဲ့ လုပ်နေတာပါ။ ဒါပေမယ့် အဆုံးသတ်မှာတော့ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဆိုတာ မဖြစ်ခဲ့ဘူး၊ ဒီလူမျိုးစုကို ဖျက်ဆီးပစ်ဖို့ ရည်ရွယ်လုပ်ဆောင်ခဲ့ခြင်း မရှိဘူးဆိုတဲ့ အချက်ကိုဘဲ ခုခံ ချေပမှာဖြစ်တဲ့အတွက် လူမျိုးသတ်ဖြတ်မှုကို ဟန့်တားတဲ့ နိုင်ငံတကာသဘောတူညီချက်ကို ချိုးဖောက်ခဲ့ခြင်း မရှိဘူးဆိုတဲ့ ရလဒ်ဘဲ ထွက်လာမှာပါ။”
မြန်မာအာဏာပိုင်တွေကတော့ ရိုဟင်ဂျာ စစ်သွေးကြွတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ပြန်လည် တုန့်ပြန်တဲ့အနေနဲ့ လုပ်ဆောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး ကုလသမဂ္ဂကပြောသလို လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်ဖို့ ရည်ရွယ်လုပ်ဆောင်ခြင်းမဟုတ်ဘူးဆိုပြီး ငြင်းဆိုထားပါတယ်။
၃ ရက်တာ ကြားနာမယ့်ကာလအတွင်း ဒီအမှုကို အပြည့်အ၀ ကြားနာ စစ်ဆေးခြင်း မစတင်ခင် Provisional Measures လို့ ခေါ်တဲ့ ကြားကာလ အစီအစဉ် ချမှတ်ဆောင်ရွက်ပေးဖို့ ဂမ်ဘီယာက ICJ တရားသူကြီး ၁၇ ဦးကို လျှောက်ထားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
နိုင်ငံနဲ့ နိုင်ငံသားများရဲ့အကျိုးစီးပွားကို ကာကွယ်ဖို့အတွက် ICJ မှာ ဒီအမှုကို ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကိုယ်တိုင် ဦးဆောင် ရင်ဆိုင်သွားမယ်လို့ မြန်မာအစိုးရက နိုဝင်ဘာလ ၂၃ ရက်နေ့မှာ ပြောဆိုထားပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကိုယ်တိုင် ဒီအမှုကို ရင်ဆိုင်မယ့်အပေါ် ရိုဟင်ဂျာလူ့အခွင့်အရေးကွန်ယက်ဥက္ကဌ Yasmin Ullah က အခုလို သုံးသပ်ပါတယ်။
“နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာ သူ့နိုင်ငံသားတွေအတွက် ဒီကိုလာတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ သူဒီကိုလာခြင်းဟာ အမှားတခုမဟုတ်ပါဘူး၊ ဒါပေမယ့် ဒီကနေ ရှေ့လျှောက် ဘယ်လို ရပ်တည်သွားမလဲဆိုတာက အဓိကအချက်ပါ။ သူမကို စစ်တပ်နဲ့ အတူတူဘဲလို့ လူတွေက မြင်သွားကြမှာပါဘဲ၊ ဒါကို ဂရုမစိုက်ဘဲ လုပ်မယ်ဆိုရင်တော့ ကျမတို့က ဘာမှ ပြောစရာ မရှိပါဘူး၊ ဒါပေမယ့် သူနဲ့ကျမတို့ဟာ သမိုင်းစာမျက်နှာပေါ်မှာ အတူ ရှိမနေကြဘူး ဆိုတာတော့ သေချာပါတယ်။”
ဒီကနေ့မှာတော့ ရိုဟင်ဂျာတွေရော မြန်မာအစိုးရကို ထောက်ခံသူတွေပါ The Hague မြို့မှာ ဆန္ဒပြပွဲတွေ အပြိုင်အဆိုင် ပြုလုပ်ကြဖို့ ရှိနေပါတယ်။ ရိုဟင်ဂျာ လူ့အခွင့်အရေးကွန်ယက်က Yasmin Ullah ကတော့ ဒီကိစ္စဟာ အလျင်အမြန် ပြီးဆုံးမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ ပြောပါတယ်။
“ဒီခရီးလမ်းက ရှည်ပါမယ်။ ဒါပေမယ့် တရားမျှတမှုဆိုတာက စွဲချက်တင်လိုက်ယုံ၊ ဘယ်သူမှန်တယ်၊ မှားတယ်လို့ ဆုံးဖြတ်ချက်ချပေးလိုက်ယုံနဲ့ မပြီးပါဘူး။ အဲဒီနောက်မှာ လုပ်ရမယ့် ကုစားမှု၊ ပြန်လည် ရင်ကြားစေ့ရေးတွေက ပိုအရေးကြီးပါတယ်။”
ကမ္ဘာ့ တရားရုံးလို့ တင်စားခေါ်ဆိုတဲ့ ICJ တရားရုံးဟာ ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ကြီးရဲ့ အဆင့်အမြင်ဆုံး တရားရုံးဖြစ်ပြီး နိုင်ငံအခြင်းခြင်းအကြား အငြင်းပွားမှုတွေကို ကိုင်တွယ် ဖြေရှင်းတဲ့ တရားရုံးဖြစ်ပါတယ်။
မြန်မာအစိုးရကတော့ တဘက်နိုင်ငံကို ထွက်ပြေးသွားကြသူတွေကို ရိုဟင်လို့ ခေါ်ဆိုတာကို လက်မခံပေမယ့် ဒီလူတွေ ပြန်လက်ခံရေးအတွက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရနဲ့ နားလည်မှုစာချွန်လွှာထိုးပြီး ဆောင်ရွက်နေသလို ကုလသမဂ္ဂအပါအဝင် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းဝိုင်းနဲ့လည်း ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်နေတယ်လို့ ပြောဆိုထားပါတယ် ။
Your browser doesn’t support HTML5
ICJ အမှုအတွက် The Hague ကို ရိုဟင်ဂျာအရေးဆောင်ရွက်သူတွေရောက်
.......................
ICJ အမှုအတှကျ The Hague ကို ရိုဟငျဂြာအရေးဆောငျရှကျသူတှရေောကျ
(Unicode)
မွနျမာနိုငျငံအနနေဲ့ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု ဖွဈပေါျနတေောကို ဟန့ျတားဖို့ ပကြျကှကျခဲ့တဲ့တှကျကွောင့ျဆိုပွီး ဂမျဘီယာနိုငျငံက နယျသာလနျနိုငျငံ၊ The Hague မွို့က နိုငျငံတကာတရားရုံးမှာ စှဲဆိုထားတဲ့အမှုကို ဒီကနေ့ ဒီဇငျဘာ ၁၀ ရကျနေ့မှာ စတငျ ကွားနာတော့မှာပါ။ ၃ ရကျကွာ ပွုလုပျမယ့ျ ဒီအမှုကို ရငျဆိုငျဖို့အတှကျ နှဈဘကျနိုငျငံက ကိုယျစားလှယျတှအေပွငျ သူ့ဘကျ၊ ကိုယ့ျဘကျ ထောကျခံမယ့ျသူတှလေညျး The Hague မွို့မှာ ရောကျနကွေပါတယျ။ ဒီအမှုကို မွနျမာနိုငျငံကိုယျစား နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျက ဦးဆောငျ ရငျဆိုငျသှားမှာ ဖွဈပါတယျ။ ဒီအကွောငျး ရိုကျတာသတငျးကို အခွခေံပွီး ကိုဇောျဝငျးလှိုငျက စတငျပွပေးထားပါတယျ။
ICJ နိုငျငံတကာတရားရုံးမှာ အငျ်ဂါနေ့မှာ ကွားနာမယ့ျ အထငျကရအမှုကွီး မစခငျ ရိုဟငျဂြာလူနညျးစုတှအေတှကျ ဆောငျရှကျပေးနတေဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့တှေ နယျသာလနျနိုငျငံ၊ The Hague မွို့ကို ကွိုရောကျနကွေတာမှာ နယူးယောကျအခွစေိုကျ HRW လူ့အခှင့ျအရေး စောင့ျကွည့ျရေးအဖှဲ့က နိုငျငံတကာတရား တရားမြှမှုဆိုငျရာ ပူးတှဲညှနျကွားရေးမှူး Param Preet-Singh လညျး ပါဝငျပါတယျ။
“မွနျမာစဈတပျက ရိုဟငျဂြာ မှတျဆလငျတှကေို သတျဖွတျခဲ့တယျ၊ အဓမ်မပွုကငြ့ျခဲ့တယျ၊ ၂၀၁၂ ခုနှဈလောကျကတညျးက ရှာတှကေို မီးရှို့ ဖကြျဆီးခဲ့တယျဆိုတဲ့ HRW က ပွုစုထားတဲ့ မရတှေကျနိုငျတဲ့ မှတျတမျးပွုစုထားတာတှေ ရှိပါတယျ။ အဲဒီလို လူသားမြိုးနှယျအပေါျ ဆန့ျကငြျတဲ့ ပွဈမှုတှအေပွငျ ၂၀၁၇ ခုနှဈအတှငျး နယျမွရှေငျးလငျးရေးလုပျတုနျးက ရိုဟငျဂြာတှအေပေါျ လူမဆနျတဲ့ ပွဈမှုတှေ ကြူးလှနျခဲ့တဲ့ အထောကျအထားတှလေညျး ရှိပါတယျ။”
ဂမျဘီယာနိုငျငံက ဦးဆောငျ တငျသှငျးထားပွီး ၃ ရကျကွာ ကွားနာစဈဆေးမယ့ျ ဒီအမှုကို ဦးဆောငျရငျဆိုငျဖို့ မွနျမာအစိုးရအဖှဲ့ ခေါငျးဆောငျလညျးဖွဈ၊ နိုဘဲငွိမျးခမြျးရေးဆုရှငျလညျးဖွဈတဲ့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျဟာလညျး နယျသာလနျနိုငျငံကို တနငျ်ဂနှနေေ့က ရောကျလာခဲ့ပါတယျ။
ရခိုငျပွညျနယျမွောကျပိုငျးမှာ မွနျမာစဈတပျက ၂၀၁၇ ခုနှဈအတှငျး နယျမွရှေငျးလငျးရေး လုပျဆောငျခဲ့တာရဲ့ နောကျဆကျတှဲအဖွဈနဲ့ ရိုဟငျဂြာ ၇ သိနျးကြောျ တဘကျ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံကို ထှကျပွေးခဲ့ကွတယျလို့ နိုငျငံတကာအသိုငျးဝိုငျးက ခန့ျမှနျးထားတာပါ။ ဒီဖွဈစဉျမှာ လုံခွုံရေးတပျဖှဲ့တှဘေကျက လူမြိုးတုံးသတျဖွတျရေးဆိုတဲ့ ရညျရှယျခကြျနဲ့ လုပျဆောငျခဲ့ခွငျးဖွဈကွောငျး ကုလသမဂ်ဂက ပွောထားပါတယျ။ အမှုအသှားအလာနဲ့ ပတျသကျလို့ Param Preet-Singh ကဘဲ အခုလို ဆကျပွောပါတယျ။
“ဒီအမှုရဲ့ အနှဈသာရကတော့ ထငျမွငျခကြျတခုထဲနဲ့ လုပျနတောပါ။ ဒါပမေယ့ျ အဆုံးသတျမှာတော့ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှုဆိုတာ မဖွဈခဲ့ဘူး၊ ဒီလူမြိုးစုကို ဖကြျဆီးပဈဖို့ ရညျရှယျလုပျဆောငျခဲ့ခွငျး မရှိဘူးဆိုတဲ့ အခကြျကိုဘဲ ခုခံ ခြပေမှာဖွဈတဲ့အတှကျ လူမြိုးသတျဖွတျမှုကို ဟန့ျတားတဲ့ နိုငျငံတကာသဘောတူညီခကြျကို ခြိုးဖောကျခဲ့ခွငျး မရှိဘူးဆိုတဲ့ ရလဒျဘဲ ထှကျလာမှာပါ။”
မွနျမာအာဏာပိုငျတှကေတော့ ရိုဟငျဂြာ စဈသှေးကွှတှရေဲ့ တိုကျခိုကျမှုကို ပွနျလညျ တုန့ျပွနျတဲ့အနနေဲ့ လုပျဆောငျခဲ့ခွငျးဖွဈပွီး ကုလသမဂ်ဂကပွောသလို လူမြိုးတုံး သတျဖွတျဖို့ ရညျရှယျလုပျဆောငျခွငျးမဟုတျဘူးဆိုပွီး ငွငျးဆိုထားပါတယျ။
၃ ရကျတာ ကွားနာမယ့ျကာလအတှငျး ဒီအမှုကို အပွည့ျအ၀ ကွားနာ စဈဆေးခွငျး မစတငျခငျ Provisional Measures လို့ ခေါျတဲ့ ကွားကာလ အစီအစဉျ ခမြှတျဆောငျရှကျပေးဖို့ ဂမျဘီယာက ICJ တရားသူကွီး ၁၇ ဦးကို လြှောကျထားမှာ ဖွဈပါတယျ။
နိုငျငံနဲ့ နိုငျငံသားမြားရဲ့အကြိုးစီးပှားကို ကာကှယျဖို့အတှကျ ICJ မှာ ဒီအမှုကို ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကိုယျတိုငျ ဦးဆောငျ ရငျဆိုငျသှားမယျလို့ မွနျမာအစိုးရက နိုဝငျဘာလ ၂၃ ရကျနေ့မှာ ပွောဆိုထားပွီး ဖွဈပါတယျ။ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကိုယျတိုငျ ဒီအမှုကို ရငျဆိုငျမယ့ျအပေါျ ရိုဟငျဂြာလူ့အခှင့ျအရေးကှနျယကျဥက်ကဌ Yasmin Ullah က အခုလို သုံးသပျပါတယျ။
“နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျဟာ သူ့နိုငျငံသားတှအေတှကျ ဒီကိုလာတယျလို့ ပွောပါတယျ။ သူဒီကိုလာခွငျးဟာ အမှားတခုမဟုတျပါဘူး၊ ဒါပမေယ့ျ ဒီကနေ ရှေ့လြှောကျ ဘယျလို ရပျတညျသှားမလဲဆိုတာက အဓိကအခကြျပါ။ သူမကို စဈတပျနဲ့ အတူတူဘဲလို့ လူတှကေ မွငျသှားကွမှာပါဘဲ၊ ဒါကို ဂရုမစိုကျဘဲ လုပျမယျဆိုရငျတော့ ကမြတို့က ဘာမှ ပွောစရာ မရှိပါဘူး၊ ဒါပမေယ့ျ သူနဲ့ကမြတို့ဟာ သမိုငျးစာမကြျနှာပေါျမှာ အတူ ရှိမနကွေဘူး ဆိုတာတော့ သခြောပါတယျ။”
ဒီကနေ့မှာတော့ ရိုဟငျဂြာတှရေော မွနျမာအစိုးရကို ထောကျခံသူတှပေါ The Hague မွို့မှာ ဆန်ဒပွပှဲတှေ အပွိုငျအဆိုငျ ပွုလုပျကွဖို့ ရှိနပေါတယျ။ ရိုဟငျဂြာ လူ့အခှင့ျအရေးကှနျယကျက Yasmin Ullah ကတော့ ဒီကိစ်စဟာ အလငြျအမွနျ ပွီးဆုံးမှာ မဟုတျဘူးလို့ ပွောပါတယျ။
“ဒီခရီးလမျးက ရှညျပါမယျ။ ဒါပမေယ့ျ တရားမြှတမှုဆိုတာက စှဲခကြျတငျလိုကျယုံ၊ ဘယျသူမှနျတယျ၊ မှားတယျလို့ ဆုံးဖွတျခကြျခပြေးလိုကျယုံနဲ့ မပွီးပါဘူး။ အဲဒီနောကျမှာ လုပျရမယ့ျ ကုစားမှု၊ ပွနျလညျ ရငျကွားစေ့ရေးတှကေ ပိုအရေးကွီးပါတယျ။”
ကမ်ဘာ့ တရားရုံးလို့ တငျစားခေါျဆိုတဲ့ ICJ တရားရုံးဟာ ကုလသမဂ်ဂအဖှဲ့ကွီးရဲ့ အဆင့ျအမွငျဆုံး တရားရုံးဖွဈပွီး နိုငျငံအခွငျးခွငျးအကွား အငွငျးပှားမှုတှကေို ကိုငျတှယျ ဖွရှေငျးတဲ့ တရားရုံးဖွဈပါတယျ။
မွနျမာအစိုးရကတော့ တဘကျနိုငျငံကို ထှကျပွေးသှားကွသူတှကေို ရိုဟငျလို့ ခေါျဆိုတာကို လကျမခံပမေယ့ျ ဒီလူတှေ ပွနျလကျခံရေးအတှကျ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှအစိုးရနဲ့ နားလညျမှုစာခြှနျလှှာထိုးပွီး ဆောငျရှကျနသေလို ကုလသမဂ်ဂအပါအဝငျ နိုငျငံတကာ အသိုငျးဝိုငျးနဲ့လညျး ပူးပေါငျး ဆောငျရှကျနတေယျလို့ ပွောဆိုထားပါတယျ ။