မြန်မာနိုင်ငံ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေကို ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ တရားစီရင်ပိုင်ခွင့်နဲ့ အရေးယူနိုင်ဖို့ လုပ်ဆောင်နေတယ်လို့ အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ၊ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ဝန်ကြီး ဦးအောင်မျိုးမင်းက ပြောပါတယ်။ ကိုငြိမ်းချမ်းအေး ဗွီအိုအေ စတူဒီယိုထဲမှာ တွေ့ဆုံမေးမြန်းထားပါတယ်။
အမေရိကန် သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲ အနိုင်ရ ဒေါ်နယ်ထရမ့်ရဲ့ လက်ထက် နိုင်ငံခြားရေး မူဝါဒါတွေထဲမှာ နိုင်ငံရပ်ခြား အကူအညီတွေ လျှော့ချရေး ပါဝင်လာဖွယ်ရှိတယ် ဆိုပြီး လေ့လာသူတွေက ထောက်ပြနေချိန်မှာပဲ မြန်မာ့အရေး အကူအညီပေးရေး အတွက် စိုးရိမ်ချက်တွေလည်း ရှိနေပါတယ်။
တရုတ်နိုင်ငံ အပေါ် သဘောတင်းမာသူ China Hawk အဖြစ် ထင်ရှားသူ ရူဘီယိုဟာ မြန်မာ့အရေးကိုလည်း သိသူ ဖြစ်လို့ မြန်မာအရေး လှုံဆော်နေကြတဲ့ အမေရိကန်-မြန်မာ အသိုက်အဝန်းကတော့ ဒီ ရွေးချယ်မှုကို ကြိုဆိုလိုက်ပေမယ့် ထရမ့် အစိုးရရဲ့ နိုင်ငံခြားရေး မူဝါဒါကိုတော့ မေးခွန်းထုတ်ကြပါတယ်။
အမေရိကန် သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲ အနိုင်ရ ဒေါ်နယ်ထရမ့်ရဲ့ လက်ထက် နိုင်ငံခြားရေး မူဝါဒတွေထဲမှာ နိုင်ငံရပ်ခြား အကူအညီတွေ လျှော့ချရေး ပါဝင်လာဖွယ်ရှိတယ် ဆိုပြီး လေ့လာသူတွေက ထောက်ပြနေချိန်မှာပဲ မြန်မာ့အရေး အကူအညီပေးရေး အတွက် စိုးရိမ်ချက်တွေလည်း ရှိနေပါတယ်။
ကချင်လွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ (KIO/KIA) ထိန်းချုပ်လိုက်ပြီ ဖြစ်တဲ့ မြေရှား ဓာတ်သတ္တု အဓိက တူးဖော်ရာ တရုတ် နယ်စပ် ပန်ဝါဒေသမှာ တရုတ်နိုင်ငံဘက်က ပိတ်ဆို့မှုတွေနဲ့ အတူအဲ့ဒီက ဒေသခံလူမျိုးစုတွေ အရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေးထူထောင်နိုင်မှုနဲ့ အနာဂတ် သယံဇာတတူးဖော်မှု စီမံခန့်ခွဲမှု ဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်တွေ ဘယ်လိုဖြစ်လာနိုင်ပါလဲ။
အမေရိကန်သမ္မတသစ်ထရမ့်လက်ထက်မှာ တရုတ်ကိုတန်ပြန်လိုတာကြောင့် မြန်မာ့တော်လှန်ရေးဘက် ထောက်ခံမှုတိုးလာနိုင်ပေမဲ့ ဒီမိုကရေစီမြှင့်တင်ရေးက ဦးစားပေးမဟုတ်ဘူးလို့ ICG အဖွဲ့က သောမတ်စ်ကီးန်က ပြောပါတယ်။ ရှေ့လျှောက်မြန်မာ့အရေး အမေရိကန် ချဥ်းကပ်နိုင်တဲ့ အလားအလာတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကိုငြိမ်းချမ်းအေး မေးမြန်းထားပါတယ်။
နောက်ဆုံးအချိန်အထိ ပြိုင်ဆိုင်မှု ပြင်းထန်တဲ့ ၂၀၂၄ ခုနှစ် အမေရိကန် သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲအကြောင်း ပြောရင် မဲရလဒ်တွေ ပေါ်ထွက် အပြီး ငြိမ်းချမ်းတဲ့နည်းနဲ့ အစိုးရ အသစ်ကို အာဏာလွှဲပြောင်းပေးရေးက လူအများကြား အလေးထား ပြောစရာ ဖြစ်နေတာပါ။
အမေရိကန် ရွေးကောက်ပွဲနဲ့ အတူ ဘယ်အစိုးရတက်တက် မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီနဲ့ လူ့အခွင့်အရေးကို အားပေးတဲ့ မူဝါဒမလျော့စေဘဲ NUG ကို တရားဝင်အသိအမှတ်ပြုရေးနဲ့ လူထုကိုကာကွယ်ပေးမယ့် နည်းပညာအကူအညီအပါအဝင်မြန်မာ့အရေး ပိုမို ထိထိရောက်ရောက် ဆောင်ရွက်ဖို့ လိုအပ်ကြောင်း NUG ဝန်ကြီး ဦးအောင်မျိုးမင်းက ဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။
အမေရိကန်သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲမှာ မဲပေးကြမယ့် မြန်မာနွယ်ဖွား အမေရိကန်နိုင်ငံသားတွေဟာ အခြေခံကုန် စျေးနှုန်း၊ အခွန်စည်းကြပ်မှု၊ လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေး၊ ကိုယ့်လူမှုအသိုက်အဝန်းအရေးဆိုင်ရာ အရေးကိစ္စတွေကို အလေးထားကြပါတယ်။ မြန်မာနွယ်ဖွား မဲဆန္ဒရှင်တွေကို ကိုငြိမ်းချမ်းအေး ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
ကုလသမဂ္ဂမှာ မြန်မာ့အရေး တရုတ်က အတားအဆီး လုပ်နေတာကို အရေးပါမှုနည်းတဲ့ မြန်မာအတွက် တရုတ်နဲ့ ရန်မဖြစ်ချင်လို့ တခြားနိုင်ငံတွေက တိုက်တိုက်တွန်းတွန်း လုပ်တာမျိုး မတွေ့ရဘူးလို့ လုံခြုံရေး ကောင်စီမှာ စကားပြောခွင့်ရခဲ့တဲ့ လူ့အခွင့်အရေး လှုပ်ရှားသူ မဝေဝေနုက ပြောပါတယ်။ ကိုငြိမ်းချမ်းအေးက မေးမြန်းထားပါတယ်။
တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုအားလုံးရဲ့ လူသားချင်းစာနာမှုလိုအပ်ချက်တွေကို ဆွေးနွေးပြီး ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီဖော်ဆောင်ရမယ်ဆိုပေမဲ့ လက်ရှိပြည်သူတွေကြုံနေရတဲ့ အကျပ်အတည်းက ဆွေးနွေးမှုဖြစ်ပေါ်ဖို့ တွန်းအားပေးနိုင်မှာ မဟုတ်ဘူးလို့ NUG ဝန်ကြီး ဒေါက်တာ ဇော်ဝေစိုးက ပြောပါတယ်။ ကိုငြိမ်းချမ်းအေး တွေ့ဆုံမေးမြန်းထားပါတယ်။
မြန်မာအရေးမှာ တော်လှန်ရေး အောင်မြင်မှု အပေါ် နိုင်ငံတကာက သံသယတွေ နည်းသွားပြီး စိတ်ဝင်စားမှု တိုးလာတာ တွေ့ရတယ်လို့ အမေရိကန် ခရီးစဥ်ကို ရောက်ရှိနေတဲ့ အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ (NUG) ဝန်ကြီး ဒေါက်တာ ဇော်ဝေစိုးက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
အာဆီယံအနေနဲ့ မြန်မာ့အရေးမှာ အဖွဲ့ဝင်အားလုံး ဆုံးဖြတ်တဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်က ရှေ့မရောက်လို့ သက်ဆိုင်တဲ့ နိုင်ငံတချို့နဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ ပိုထိရောက်အောင် လုပ်ဖို့ လိုနေတယ်လို့ အာဆီယံအရေး ကျွမ်းကျင်သူတဦးက ထောက်ပြလိုက်ပါတယ်။ Lowy Institute က ဒေါက်တာ Abdul Rahman Yaacob ကို ကိုငြိမ်းချမ်းအေး မေးမြန်းထားပါတယ်။
တရုတ်ဟာ ကျားဖြန့်နှိမ်နင်းဖို့ထက် စစ်တပ်ပြုတ် မကျရေး ပိုအလေးပေးလာတယ်လို့ အမေရိကန် ငြိမ်းချမ်းရေးသိပ္ပံက မြန်မာ့အရေးသုတေသီ ဂျေဆင်တာဝါက ထောက်ပြပါတယ်။ အကျိုးဆက်က အွန်လိုင်းဒုစရိုက် ပိုကျယ်ပြန့်လာပြီး အမေရိကန်အကျိုးစီးပွား ထိခိုက်လာတယ်လို့ သတိပေးပါတယ်။ ကိုငြိမ်းချမ်းအေး ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
ကုလနဲ့ နိုင်ငံတကာမှာ မြန်မာ့အရေးပြောဆိုမှုတွေ အားရစရာမရှိပေမဲ့ မြန်မာ့အရေးအလေးထားတဲ့ နိုင်ငံကြီးတွေရှိသလို၊ စစ်ကောင်စီဘက်ရပ်တည်ပြောဆိုတဲ့ နိုင်ငံကြီးတွေရှိလို့ မြန်မာ့အရေး ဆက်တိုက်တွန်းနေဖို့လိုတယ်လို့ မြန်မာ့အရေးကုလမှာ နှိုးဆော်သူ ဒေါ်မေစပယ်ဖြူက ပြောပါတယ်။ ကိုငြိမ်းချမ်းအေး ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
"MNDAA တရုတ်ဖိအားရင်ဆိုင်နေရ" လေ့လာသူတွေသုံးသပ် လက်ရှိမှာ NUG အနေနဲ့ TNLA တအာင်းတပ်၊ AA အာရက္ခတပ်တော် တို့နဲ့ ပူးပေါင်းနိုင်ဖို့အရေးကြီးတယ်လို့ထောက်ပြကြပါတယ်။ မြန်မာ့အရေး အနီးကပ် စောင့်ကြည့်နေကြတဲ့ ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပ နိုင်ငံရေး သုတေသီတွေကိုဆက်သွယ် မေးမြန်းထားတဲ့ ကိုငြိမ်းချမ်းအေးက တင်ပြပေးထားပါတယ်။
MNDAA ကိုးကန့်တပ်ဖွဲ့က တရုတ်သဘောကျ NUG၊ တော်လှန်ရေးအင်အားစုတွေနဲ့ ကင်းကင်းနေမယ်ပြောပေမဲ့ လက်တွေ့လုံးဝ အဆက်အသွယ်ဖြတ်ဖို့ မဖြစ်နိုင်ဘဲ စစ်ရေးဗျူဟာ သေချာစဉ်းစားဖို့လိုတယ်လို့ နိုင်ငံတကာပဋိပက္ခ လေ့လာရေးအဖွဲ့ ICG ရဲ့ မြန်မာဆိုင်ရာအကြံပေး Thomas Keanက ပြောပါတယ်။ ကိုငြိမ်းချမ်းအေး ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
MNDAA ကိုးကန့်တပ်အနေနဲ့ နယ်စပ်မှာ ကျောပြုထားရတဲ့ တရုတ် နိုင်ငံရဲ့ ဖိအားတွေကို မလွန်ဆန်နိုင်လို့ နွေဦးတော်လှန်ရေးကနေ ရုန်းထွက်သွားရင်တောင် လက်ရှိ သိမ်းပိုက်ထားတဲ့ လားရှိုးမြို့ အတွက် တရုတ်နိုင်ငံကြားခံပြီး စစ်ကောင်စီနဲ့ အကျေအလည်ညှိနှိုင်းရမှာ ဖြစ်တယ်လို့ ဝါရင့် နိုင်ငံရေး သုတေသီတွေက သုံးသပ်ကြပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ တရုတ်သံရုံးက မြန်မာ့အရေးမှာ ဝင်ရောက် မစွက်ဖက်ဘူးလို့ စနေနေ့က ထုတ်ပြန်ချိန်မှာပဲ ဝါရှင်တန်ဒီစီက တရုတ်သံရုံးရှေ့မှာ အမေရိကန် မြန်မာနွယ်ဖွားတွေက တရုတ်အစိုးရကို ဆန့်ကျင် ဆန္ဒထုတ်ဖော်ခဲ့ကြပါတယ်။ ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားတဲ့ ကိုငြိမ်းချမ်းအေးက ပြောပြပါမယ်။
မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ တရုတ်သံရုံးက မြန်မာ့အရေးမှာ ဝင်ရောက် မစွက်ဖက်ဘူးလို့ စနေနေ့က ထုတ်ပြန်ချိန်မှာပဲ ဝါရှင်တန်ဒီစီက တရုတ်သံရုံးရှေ့မှာတော့ တရုတ်အစိုးရရဲ့ လုပ်ရပ်တွေအပေါ် ဆန့်ကျင်ကြောင်း အမေရိကန်ရောက် မြန်မာနွယ်ဖွားတွေက ဆန္ဒထုတ်ဖော်ခဲ့ကြပါတယ်။ ကိုငြိမ်းချမ်းအေးက ပြောပြပါမယ်။
နောက်ထပ်ကြည့်ရှုရန်
