မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ တရုတ်သံရုံးက မြန်မာ့အရေးမှာ ဝင်ရောက် မစွက်ဖက်ဘူးလို့ စနေနေ့က ထုတ်ပြန်ချိန်မှာပဲ ဝါရှင်တန်ဒီစီက တရုတ်သံရုံးရှေ့မှာတော့ တရုတ်အစိုးရရဲ့ လုပ်ရပ်တွေအပေါ် ဆန့်ကျင်ကြောင်း အမေရိကန်ရောက် မြန်မာနွယ်ဖွားတွေက ဆန္ဒထုတ်ဖော်ခဲ့ကြပါတယ်။ ကိုငြိမ်းချမ်းအေးက ပြောပြပါမယ်။
စစ်ကောင်စီ အရပ်သားဒေသတွေကို လေကြောင်းကတိုက်ခိုက်မှုတွေ ကာကွယ်နိုင်ဖို့ အနည်းဆုံး Starlink လို အင်တာနက်ဆက်သွယ်ရေးကိရိယာတွေ ရှိထားဖို့လိုအပ်ပြီး ဒေသခံ ပြည်သူတွေကလည်း လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားဖို့ လိုတယ်လို့ လေတပ် CDM တပ်ကြပ်ကြီး ဇေယျက ပြောပါတယ်။ ကိုငြိမ်းချမ်းအေး ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
အရပ်သားတွေအပေါ် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်ခံရမှုတွေ ပြင်းထန်လာနေချိန်မှာ လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး နည်းပညာအကူအညီတွေ လက်တွေ့ ထောက်ပံ့ပေးဖို့ အမေရိကန်-မြန်မာ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေက တောင်းဆိုနေကြပါတယ်။ ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားတဲ့ ကိုငြိမ်းချမ်းအေးက စုစည်းတင်ပြပါမယ်။
"BURMA Act ကလည်း ခွင့်ပြုထားသား ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကို ဆက်လက်ပြီးတော့ Early Warning System (ကြိုတင် အချက်ပေးစနစ်) ဆိုတာတို့၊ လေယာဥ်ဆီဖြတ်တောက်ရေးဆိုတာတို့က တကယ်တမ်းကျတော့ လူသတ်လက်နက်လည်း မဟုတ်တဲ့အတွက် သူ့တို့ရဲ့ အခြေခံ သတ်မှတ်ချက်တွေကို ဘောင်ဝင်ပါတယ်။” (ဒေါ်ခင်တင့်တင့်-
လူမျိုးရေး သွေးထိုးမှုလုပ်တတ်တဲ့ မြန်မာစစ်တပ် ရှမ်းမြောက်စစ်ပွဲ အဆုံးအရှုံးကြုံနေချိန်မှာ စစ်တပ်လိုလားသူတွေဇောင်းပေးနေသလို တရုတ်ဆန့်ကျင်ရေးနဲ့ လူမျိုးရေးထောက်ချောက်ထဲ ကျမသွားဖို့ တရုတ်၊ မြန်မာ နိုင်ငံရေး စောင့်ကြည့်လေ့လာသူ ဒေါက်တာလှကျော်ဇောက သတိပေးပါတယ်။ ကိုငြိမ်းချမ်းအေးက မေးမြန်းထားပါတယ်။
မကွေးနဲ့ စစ်ကိုင်းတိုင်းတွေထဲမှာ နေရပ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးနေရသူတွေ ပိုတိုးလာနေချိန်မှာ သူတို့အတွက် အကူအညီတွေကို အိန္ဒိယနိုင်ငံ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်ကနေ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်ပြီး ချင်းပြည်နယ်ကတဆင့်ပေးနိုင်ဖို့ မြန်မာ့အရေး လှုပ်ရှားသူတွေက တောင်းဆိုနေကြပါတယ်။
တော်လှန်ရေးအင်အားစုတွေအပေါ် အမေရိကန်က ထိတွေ့မှုတွေ ရှိပေမဲ့ တရုတ် အပါအဝင် နိုင်ငံတကာရဲ့ ထောက်ခံမှုရဖို့မှာ စစ်ပွဲအဖြေကပဲ အရေးပါတယ်လို့ သုတေသီတဦးက ပြောပါတယ်။ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေး လမ်းကြောင်းကလည်း အလုပ်ဖြစ်မှာမဟုတ်ဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။ သုတေသီ Igor Blaževič ကို ကိုငြိမ်းချမ်းအေးက မေးမြန်းထားပါတယ်။
ဒေသတွင်း အင်အားကြီးတရုတ်ရဲ့ လွှမ်းမိုးမှုနဲ့ စစ်ရေးပဋိပက္ခတွေကြား မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ပင်လုံစာချုပ်အခြေခံပြည်ထောင်စု စနစ်နဲ့တင်မက ဖက်ဒရယ်နဲ့ ကွန်ဖက်ဒရိတ် ပေါင်းစပ်ပုံစံ ဖြစ်လာနိုင်တယ်လို့ ဒေသတွင်းပညာရှင်တဦး သုံးသပ်ပါတယ်။ သုတေသီဒေါက်တာ Dulyapak Preecharush ကို ကိုငြိမ်းချမ်းအေး မေးမြန်းထားပါတယ်။
“မြန်မာ့အရေးမှာ အမေရိကန်ရဲ့ ရည်ရွယ်ချက်တွေကို တရုတ်က မယုံရဲ ဖြစ်နေတယ်” လို့ ကျွမ်းကျင်သူတွေက သုံးသပ်ပါတယ်။ တော်လှန်ရေးအင်အားစုတွေကို အမေရိကန်က ပိုပြီး ထိတွေ့မှုတွေ လုပ်လာနေချိန်မှာပဲ တရုတ်ကလည်း မြန်မာ့အရေးမှာ ပြင်ပအင်အားစုတွေ မစွက်ဖက်ရေး ထုတ်ပြောလာနေတာပါ။ ကိုငြိမ်းချမ်းအေးက စုစည်း တင်ပြပါမယ်။
တော်လှန်ရေးအင်အားစုတွေကို အမေရိကန်က ပိုပြီး ထိတွေ့မှုတွေ လုပ်လာနေချိန်မှာပဲ တရုတ်ကလည်း မြန်မာ့အရေးမှာ ပြင်ပအင်အားစုတွေ မစွက်ဖက်ရေး ထုတ်ပြောလာပါတယ်။“မြန်မာ့အရေးမှာ အမေရိကန်ရဲ့ ရည်ရွယ်ချက်တွေကို တရုတ်က မယုံရဲ ဖြစ်နေတယ်” လို့ ကျွမ်းကျင်သူတွေက သုံးသပ်ပါတယ်။ ကိုငြိမ်းချမ်းအေးက စုစည်း တင်ပြပါမယ်။
ရှမ်းမြောက်ပိုင်း စစ်ကောင်စီတိုက်ခိုက်မှု အရပ်သားသေဆုံးသူ ရာကျော်လာချိန်၊ စစ်ကောင်စီကို ပြန်တိုက်တဲ့အဖွဲ့တွေလည်း လူ့အခွင့်အရေးလေးစားလိုက်နာမှုအားနည်းလို့ ဒါကိုသတိထားဖို့လိုတယ်လို့ လူ့အခွင့်အရေးစောင့်ကြည့်သူတွေ ပြောပါတယ်။ ရှမ်းလူ့အခွင့်အရေးမဏ္ဍိုင်က ယိင်းလျန်းဟန်ကို ကိုငြိမ်းချမ်းအေးမေးမြန်းထားပါတယ်။
မြန်မာ့ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်မှာ တရုတ်နိုင်ငံက လွှမ်းမိုးချုပ်ကိုင်ထားတာက ရေရှည်မှာ ပဋိပက္ခကို ဖြေရှင်းနိုင်မှာမဟုတ်ဘူးလို့ ဒေသတွင်းပညာရှင်တဦးက ထောက်ပြလိုက်ပါတယ်။ နိုင်ငံရဲ့အနာဂတ်ကို ဆုံးဖြတ်ပေးမှာကလည်း တရုတ်မဟုတ်ဘူးလို့ မြန်မာ့အရေးလေ့လာသူတဦးက ပြောပါတယ်။ ကိုငြိမ်းချမ်းအေးက စုစည်းတင်ပြထားပါတယ်။
တရုတ်ထိပ်တန်းခေါင်းဆောင်တွေ ဆက်တိုက် နေပြည်တော်ခရီးပေါက်နေပြီး မြန်မာ့ပဋိပက္ခဖြေရှင်းရေး သူ့ရဲ့သြဇာကိုသုံးဖို့ကြိုးစားနေတယ်လို့ သုံးသပ်နေကြချိန်မှာပဲ မြန်မာ့ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်မှာ တရုတ်က လွှမ်းမိုးချုပ်ကိုင်တာက ရေရှည်မှာ ပဋိပက္ခကိုဖြေရှင်းနိုင်မှာမဟုတ်ကြောင်း ဒေသတွင်းပညာရှင်တဦးက ထောက်ပြပါတယ်။
စစ်ကောင်စီအနေနဲ့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို ဆက်လက်ဖမ်းဆီးထားတာဟာ ပါးနပ်တဲ့ လုပ်ဆောင်မှု မဟုတ်ဘူးလို့ စစ်ရေးလေ့လာသူ ပါမောက္ခ Zachary Abuza က သုံးသပ်ပါတယ်။ စစ်ရေးအရှုံးတွေကြား စစ်ကောင်စီ ထွက်ပေါက် ဖြစ်နိုင်တာကိုလည်း ထောက်ပြပါတယ်။ ဒုတိယပိုင်းအဖြစ် ကိုငြိမ်းချမ်းအေး မေးမြန်းထားပါတယ်။
လက်ရှိ နွေဦးတော်လှန်ရေးမှာ အရင်က ပြည်ပ ဝေဖန်သုံးသပ်သူတွေက ဖြစ်မလာနိုင်ဘူးလို့ ပြောခဲ့တဲ့ အစုအဖွဲ့ တွေကြား စုစည်းဆောင်ရွက်နေတာကို တွေ့မြင်နေရတယ်လို့ စစ်ရေး လေ့လာသူ တဦးက သုံးသပ်လိုက်ပါတယ်။ စစ်တပ်ရဲ့ အခန်း ကဏ္ဍကပိုပြီး ကျဆင်းလာဖို့ရှိတယ်လို့လည်း သုတေသီတဦးက ပြောပါတယ်။ ကိုငြိမ်းချမ်းအေးက တင်ပြပါမယ်။
“လက်ရှိ အခြေအနေက ပြည်ပ ဝေဖန်သုံးသပ်သူတော်တော်များများက မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဘယ်တော့မှ ဖြစ်မလာနိုင်ဘူးလို့ ပြောခဲ့ကြတဲ့နည်းလမ်းတွေနဲ့ ဒီအစုအဖွဲ့ အသီးသီးကြား စုစည်းညီညွတ်စွာနဲ့ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်နေတာကို တွေ့မြင်နေရတာပါ။” (ပါမောက္ခ Zachary Abuza- စစ်ရေးကျွမ်းကျင်သူ National War College)
ရှမ်းမြောက်ပဋိပက္ခမှာ ‘ဝ’ တပ်ဖွဲ့ကြားဝင်လာတာက သြဇာချဲ့ထွင်ဖို့ ဖြစ်ပြီး၊ တရုတ်က ခွင့်ပြု၊ စစ်ကောင်စီက သဘောကျတယ်လို့ စစ်ရေးလေ့လာသူ ပါမောက္ခ Zachary Abuza က သုံးသပ်ပါတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲကို မြန်မာ့အကျပ်အတည်း ထွက်ပေါက်အဖြစ် တရုတ်က တွန်းနေတယ်လို့လည်း ဆိုပါတယ်။ ကိုငြိမ်းချမ်းအေး မေးမြန်းထားပါတယ်။
တော်လှန်ရေးကာလအတွင်း လက်နက်ကိုင်တပ်တွေအနေနဲ့ အင်အားရှိရင် ကြိုက်တာလုပ်လို့ ရတဲ့ပုံစံနဲ့ နိုင်ငံရေးကစားရင် ဆိုးကျိုးဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ချင်းခေါင်းဆောင်တဦးက သတိပေးလိုက်ပါတယ်။ တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေကြား ဆက်ဆံရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ချင်းအစိုးရ ပြောခွင့်ရ ဒေါက်တာရွေခါရ်းကို ကိုငြိမ်းချမ်းအေး မေးမြန်းထားပါတယ်။
ချင်းပြည်နယ်မှာ တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေက နယ်မြေအများစုကို ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ပြီး တနိုင်ငံလုံးမှာတောင် စစ်ကောင်စီ ထိန်းချုပ်နယ်မြေ နည်းပါးနေပြီ၊ သူတို့က စစ်ရေးမှာလည်း ခံစစ်နဲ့တိုက်နေရတာလို့ ချင်းပြည်အစိုးရ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဒေါက်တာ ရွေခါရ်းက ပြောပါတယ်။ ကိုငြိမ်းချမ်းအေး ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံက တကျော့ပြန် ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးကြောင့် စစ်ကောင်စီဟာ တရုတ်နယ်စပ်ကနေ မန္တလေးအထိ လမ်းကြောင်းတလျှောက်လုံးလက်လွှတ်ရမဲ့ အနေအထားရောက်နေပြီလို့ အမေရိကန်ငြိမ်းချမ်းရေးသိပ္ပံ USIP က မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ညွှန်ကြားရေးမှူး ဂျေဆင်တာဝါက သုံးသပ်ပါတယ်။ ကိုငြိမ်းချမ်းအေး ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
နောက်ထပ်ကြည့်ရှုရန်
