(Zawgyi / Unicode)
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံက ၂၀၂၃ ခုနှစ်အတွက် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း အာဆီယံအလှည့်ကျ ဥက္ကဌ တာဝန်ယူတော့မှာပါ။ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ဘုံသဘောတူညီမှု ၅ ရပ်ကို အကောင်အထည်ဖော်ဖို့ အထူးကိုယ်စားလှယ်က တဦးကို ချက်ချင်း ခန့်အပ်တာဝန်ပေးရတော့မှာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ဂျကာတာကနေ Fathiyah Wardah ပေးပို့ထားတဲ့သတင်းလွှာကို နန်းလောင်ဝ်က ဆက်ပြီးတင်ပြမှာပါ။
စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းခဲ့တဲ့ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ကတည်းက နိုင်ငံရေး အကျပ်အတည်းတွေနဲ့ ကြုံနေရတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအရေး ဖြေရှင်းပေးနိုင်ဖို့ အာဆီယံက အထူးကိုယ်စားလှယ် ၂ ဦး ခန့်အပ်ခဲ့ပြီးပါပြီ။ ဒါပေမဲ့လည်း မြန်မာစစ်ကောင်စီကတော့ အာဆီယံက အကြံပြုထားတဲ့ ဘက်ပေါင်းစုံ ပါဝင်တဲ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှု လုပ်ဖို့ ငြင်းဆန်နေပါတယ်။
မြန်မာ့အရေး ထိရောက်အောင် ဆောင်ရွက်နိုင်တယ်ဆိုတာ အင်ဒိုနီးရှားက သက်သေပြဖို့ အချိန်ဖြစ်ကြောင်း အာဆီယံအရေး စောင့်ကြည့်လေ့လာနေတဲ့ အင်ဒိုနီးရှား အမျိုးသား သုတေသနအေဂျင်စီ BRIN ကသုတေသီ Pandu Prayoga က နိုဝင်ဘာ ၂၉ ရက်နေ့မှာ ဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။
“ အင်ဒိုနီးရှားက အထူးကိုယ်စားလှယ် တဦး ချက်ချင်းခန့်အပ်ပြီး အာဆီယံ ဘုံသဘောတူညီမှု ၅ ရပ်ကို အကောင်အထည် ဖော်ရမှာပါ။ အင်ဒိုနီးရှားက သူ့ရဲ့ သံတမန်ရေး အားကောင်းအောင်လည်း လုပ်ဖို့လိုပါတယ်။ ဘုံသဘောတူညီမှု ၅ ရပ် ဆက်လက် ဆောင်ရွက်နိုင်ရေး ဆွေးနွေးပွဲတရပ် ဖြစ်မြောက်လာအောင် မြန်မာစစ်တပ်ကို ဖိတ်ခေါ်ပြီး တိုက်တွန်းအားပေးဖို့လိုပါတယ်။ ”
လာမယ့်နှစ်မှာ အာဆီယံ ဥက္ကဌဖြစ်လာမယ့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံက မြန်မာ့အရေး အထူးကိုယ်စားလှယ်ကို ရွေးချယ်တင်ပြနိုင်ခွင့် ရှိပါတယ်။ မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ရော အခြားအဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ပါ ဆက်ဆံရေး ပြေလည်တဲ့သူ၊ အဆက်အသွယ်များတဲ့လူတွေ အင်ဒိုနီးရှားမှာ အတော်များများ ရှိတယ်လို့လည်း Pandu ကပြောပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း မြန်မာ့နိုင်ငံရေး အကျပ်အတည်းကို ကူညီဖြေရှင်းပေးနိုင်မယ့် အထူးကိုယ်စားလှယ်ရဲ့ လုပ်ငန်းတာဝန်တွေပိုပြီး ခက်ခဲလာတယ်လို့လည်း သူကပြောပါတယ်။ မြန်မာ့နိုင်ငံရေး အကျပ်အတည်းတွေ ပိုပြီး အချိန်ကြာလာတာနဲ့ အမျှ စစ်ကောင်စီဖက်က ပိုပြီး အင်အားကောင်းလာတယ်လို့လည်း Pandu ကမြင်ပါတယ်။
မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ ဆက်ဆံမယ့် အထူးကိုယ်စားလှယ်ဟာ သံတမန်ရေး ဒါမှမဟုတ် စစ်ရေး အတွေ့အကြုံရှိသူ ဖြစ်သင့်တယ်လို့လည်း Pandu ကပြောပါတယ်။ အထူးကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် စဉ်းစားသင့်တဲ့သူ အတော်များများထဲမှာ နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဟောင်းတွေဖြစ်တဲ့ Marty Natalegawa နဲ့ Hassan Wirajuda တို့ရဲ့နာမည်တွေကိုလည်း Pandu ကအကြံပြုသွားပါတယ်။
အင်ဒိုနီးရှား Padjadjaran တက္ကသိုလ်က အာဆီယံအရေး စောင့်ကြည့်လေ့လာနေတဲ့ Arfin Sudirman ကလည်း မြန်မာ့အရေး ကိုင်တွယ်ရာမှာ အင်ဒိုနီးရှားဖက်က ဒီထက်မက ခိုင်မာမှုှ ရှိရလိမ့်မယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“ မြန်မာကိစ္စကို အင်ဒိုနီးရှားက အပြင်းအထန် ကိုင်တွယ်သင့်ပါတယ်။ အာဆီယံနဲ့ အင်ဒိုနီးရှားက ဖိအားတွေက အတော်ပြင်းထန်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ မြန်မာကတော့ ဂရုစိုက်ပုံမရပါဘူး။ အင်ဒိုနီးရှားနဲ့ မလေးရှားနဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံတို့လို သမားရိုးကျ အာဆီယံအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံတွေကတောင် အာဆီယံ အစည်းအဝေးတွေမှာ မြန်မာကို မဖိတ်ဘဲ အထီးကျန်ဖြစ်အောင် ဘေးဖယ်ထားကြပါတယ်။ ”
မြန်မာ့အရေး အာဆီယံ ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ရပ် မအောင်မြင်ရတာဟာ ဥပဒေကြောင်းအရ ခိုင်မာတဲ့ လုပ်ငန်းစဉ် မရှိတာကြောင့်လို့လည်း ပြောပါတယ်။ အာဆီယံဟာ သံတမန်ရေး နည်းလမ်းကိုသာ အမြဲဦးစားပေးပြီး ပဋိပက္ခတွေကို ရှောင်ရှားတတ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း အာဆီယံပဋိဉာဉ်ကို ချိုးဖောက်တဲ့ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေကို သတ္တိရှိရှိနဲ့ တိကျစွာ ကိုင်တွယ်သင့်တယ်ဆိုတာ မြန်မာ့အရေးက အာဆီယံကို သတိပေးလိုက်တာမျိုး ဖြစ်သင့်တယ် လို့ Arfin ကပြောပါတယ်။
ဒီမိုကရေစီ စံချိန်စံညွှန်းတွေနဲ့ လူ့အခွင့်အရေးကို လေးစားလိုက်နာဖို့ မြန်မာနိုင်ငံကို အာဆီယံက ဖိအားပေးဖို့လည်း Arfin က တိုက်တွန်းပြောကြားသွားပါတယ်။ ဘုံသဘောတူညီမှု ၅ ရပ်ကိုဆက်ပြီး လစ်လျူရှု နေမယ်ဆိုရင် မြန်မာကို အာဆီယံက ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုတွေ ချမှတ်သင့်တယ်လို့လည်း Arfin ကပြောပါတယ်။
အာဆီယံ ဥက္ကဌ အင်ဒိုနီးရှား အနေနဲ့ မြန်မာ့အရေး တိုးတက်မှုတွေ ဆောင်ရွက်နိုင်လိမ့်မယ်လို့ Arfin ကမေ ျှာ်လင့်နေတာပါ။ ရိုဟင်ဂျာ ကိစ္စမှာ သူ့ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍ အရရော မြန်မာလူမှု အသိုင်းအဝိုင်းနဲ့ ခိုင်မာတဲ့ ဆက်ဆံရေးရှိတဲ့ အတွက်ကြောင့်ပါ အင်ဒိုနီးရှားကို မြန်မာနိုင်ငံဖက်က အတော်လေးစားမှု ရှိမယ်လို့လည်း Arfin က ယုံကြည်နေပါတယ်။
အထူး ကိုယ်စားလှယ် ရွေးချယ်မှုနဲ့ပတ်သက်လို့ အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာနကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းခဲ့ပေမဲ့ မှတ်ချက်ပေးဖို့ ငြင်းဆိုပါတယ်။ မြန်မာဆိုင်ရာ အာဆီယံဘုံသဘောတူညီမှု ၅ ရပ်ထဲမှာ အပြုသဘောဆောင်တဲ့ ဆွေးနွေးမှုလုပ်ဖို့၊ အကြမ်းဖက်မှုလေ ျှာ့ချဖို့၊ အဖွဲ့ပေါင်းစုံကြား ပြေလည်မှုရရေး ကြားဝင်စေ့စပ်ပေးဖို့၊ လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ အကူအညီတွေ ပေးအပ်ဖို့နဲ့ အာဆီယံ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ကို မြန်မာနိုင်ငံဆီ စေလွှတ်ဖို့ ဆိုတဲ့အချက်တွေ ပါဝင်တာဖြစ်ပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
အာဆီယံ ဥက္ကဋ္ဌသစ် အင်ဒိုနီးရှား လက်ထက် မြန်မာ့အရေး ဖြေရှင်းနိုင်မယ့် အလားအလာ
(Unicode)
အာဆီယံ ဥက်ကဋ်ဌသဈ အငျဒိုနီးရှား လကျထကျ မွနျမာ့အရေး ဖွရှေငျးနိုငျမယ့ျ အလားအလာ
အငျဒိုနီးရှားနိုငျငံက ၂၀၂၃ ခုနှဈအတှကျ အရှေ့တောငျအာရှနိုငျငံမြားအသငျး အာဆီယံအလှည့ျကြ ဥက်ကဌ တာဝနျယူတော့မှာပါ။ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ ဘုံသဘောတူညီမှု ၅ ရပျကို အကောငျအထညျဖောျဖို့ အထူးကိုယျစားလှယျက တဦးကို ခကြျခငြျး ခန့ျအပျတာဝနျပေးရတော့မှာလညျး ဖွဈပါတယျ။ အငျဒိုနီးရှားနိုငျငံ ဂကြာတာကနေ Fathiyah Wardah ပေးပို့ထားတဲ့သတငျးလှှာကို နနျးလောငျဝျက ဆကျပွီးတငျပွမှာပါ။
စဈတပျက အာဏာသိမျးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၁ ခုနှဈ ဖဖေောျဝါရီလ ၁ ရကျနေ့ကတညျးက နိုငျငံရေး အကပြျအတညျးတှနေဲ့ ကွုံနရေတဲ့ မွနျမာနိုငျငံအရေး ဖွရှေငျးပေးနိုငျဖို့ အာဆီယံက အထူးကိုယျစားလှယျ ၂ ဦး ခန့ျအပျခဲ့ပွီးပါပွီ။ ဒါပမေဲ့လညျး မွနျမာစဈကောငျစီကတော့ အာဆီယံက အကွံပွုထားတဲ့ ဘကျပေါငျးစုံ ပါဝငျတဲ့ တှေ့ဆုံဆှေးနှေးမှု လုပျဖို့ ငွငျးဆနျနပေါတယျ။
မွနျမာ့အရေး ထိရောကျအောငျ ဆောငျရှကျနိုငျတယျဆိုတာ အငျဒိုနီးရှားက သကျသပွေဖို့ အခြိနျဖွဈကွောငျး အာဆီယံအရေး စောင့ျကွည့ျလေ့လာနတေဲ့ အငျဒိုနီးရှား အမြိုးသား သုတသေနအဂေငြျစီ BRIN ကသုတသေီ Pandu Prayoga က နိုဝငျဘာ ၂၉ ရကျနေ့မှာ ဗှီအိုအကေိုပွောပါတယျ။
“ အငျဒိုနီးရှားက အထူးကိုယျစားလှယျ တဦး ခကြျခငြျးခန့ျအပျပွီး အာဆီယံ ဘုံသဘောတူညီမှု ၅ ရပျကို အကောငျအထညျ ဖောျရမှာပါ။ အငျဒိုနီးရှားက သူ့ရဲ့ သံတမနျရေး အားကောငျးအောငျလညျး လုပျဖို့လိုပါတယျ။ ဘုံသဘောတူညီမှု ၅ ရပျ ဆကျလကျ ဆောငျရှကျနိုငျရေး ဆှေးနှေးပှဲတရပျ ဖွဈမွောကျလာအောငျ မွနျမာစဈတပျကို ဖိတျခေါျပွီး တိုကျတှနျးအားပေးဖို့လိုပါတယျ။ ”
လာမယ့ျနှဈမှာ အာဆီယံ ဥက်ကဌဖွဈလာမယ့ျ အငျဒိုနီးရှားနိုငျငံက မွနျမာ့အရေး အထူးကိုယျစားလှယျကို ရှေးခယြျတငျပွနိုငျခှင့ျ ရှိပါတယျ။ မွနျမာစဈတပျနဲ့ရော အခွားအဖှဲ့အစညျးတှနေဲ့ပါ ဆကျဆံရေး ပွလေညျတဲ့သူ၊ အဆကျအသှယျမြားတဲ့လူတှေ အငျဒိုနီးရှားမှာ အတောျမြားမြား ရှိတယျလို့လညျး Pandu ကပွောပါတယျ။ ဒါပမေဲ့လညျး မွနျမာ့နိုငျငံရေး အကပြျအတညျးကို ကူညီဖွရှေငျးပေးနိုငျမယ့ျ အထူးကိုယျစားလှယျရဲ့ လုပျငနျးတာဝနျတှပေိုပွီး ခကျခဲလာတယျလို့လညျး သူကပွောပါတယျ။ မွနျမာ့နိုငျငံရေး အကပြျအတညျးတှေ ပိုပွီး အခြိနျကွာလာတာနဲ့ အမြှ စဈကောငျစီဖကျက ပိုပွီး အငျအားကောငျးလာတယျလို့လညျး Pandu ကမွငျပါတယျ။
မွနျမာစဈတပျနဲ့ ဆကျဆံမယ့ျ အထူးကိုယျစားလှယျဟာ သံတမနျရေး ဒါမှမဟုတျ စဈရေး အတှေ့အကွုံရှိသူ ဖွဈသင့ျတယျလို့လညျး Pandu ကပွောပါတယျ။ အထူးကိုယျစားလှယျအဖွဈ စဉျးစားသင့ျတဲ့သူ အတောျမြားမြားထဲမှာ နိုငျငံခွားရေး ဝနျကွီးဟောငျးတှဖွေဈတဲ့ Marty Natalegawa နဲ့ Hassan Wirajuda တို့ရဲ့နာမညျတှကေိုလညျး Pandu ကအကွံပွုသှားပါတယျ။
အငျဒိုနီးရှား Padjadjaran တက်ကသိုလျက အာဆီယံအရေး စောင့ျကွည့ျလေ့လာနတေဲ့ Arfin Sudirman ကလညျး မွနျမာ့အရေး ကိုငျတှယျရာမှာ အငျဒိုနီးရှားဖကျက ဒီထကျမက ခိုငျမာမှုှ ရှိရလိမ့ျမယျလို့ ပွောပါတယျ။
“ မွနျမာကိစ်စကို အငျဒိုနီးရှားက အပွငျးအထနျ ကိုငျတှယျသင့ျပါတယျ။ အာဆီယံနဲ့ အငျဒိုနီးရှားက ဖိအားတှကေ အတောျပွငျးထနျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ မွနျမာကတော့ ဂရုစိုကျပုံမရပါဘူး။ အငျဒိုနီးရှားနဲ့ မလေးရှားနဲ့ ထိုငျးနိုငျငံတို့လို သမားရိုးကြ အာဆီယံအဖှဲ့ဝငျ နိုငျငံတှကေတောငျ အာဆီယံ အစညျးအဝေးတှမှော မွနျမာကို မဖိတျဘဲ အထီးကနြျဖွဈအောငျ ဘေးဖယျထားကွပါတယျ။ ”
မွနျမာ့အရေး အာဆီယံ ဘုံသဘောတူညီခကြျ ၅ ရပျ မအောငျမွငျရတာဟာ ဥပဒကွေောငျးအရ ခိုငျမာတဲ့ လုပျငနျးစဉျ မရှိတာကွောင့ျလို့လညျး ပွောပါတယျ။ အာဆီယံဟာ သံတမနျရေး နညျးလမျးကိုသာ အမွဲဦးစားပေးပွီး ပဋိပက်ခတှကေို ရှောငျရှားတတျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့လညျး အာဆီယံပဋိဉာဉျကို ခြိုးဖောကျတဲ့ အဖှဲ့ဝငျနိုငျငံတှကေို သတ်တိရှိရှိနဲ့ တိကစြှာ ကိုငျတှယျသင့ျတယျဆိုတာ မွနျမာ့အရေးက အာဆီယံကို သတိပေးလိုကျတာမြိုး ဖွဈသင့ျတယျ လို့ Arfin ကပွောပါတယျ။
ဒီမိုကရစေီ စံခြိနျစံညှှနျးတှနေဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးကို လေးစားလိုကျနာဖို့ မွနျမာနိုငျငံကို အာဆီယံက ဖိအားပေးဖို့လညျး Arfin က တိုကျတှနျးပွောကွားသှားပါတယျ။ ဘုံသဘောတူညီမှု ၅ ရပျကိုဆကျပွီး လဈလြူရှု နမေယျဆိုရငျ မွနျမာကို အာဆီယံက ဒဏျခတျပိတျဆို့မှုတှေ ခမြှတျသင့ျတယျလို့လညျး Arfin ကပွောပါတယျ။
အာဆီယံ ဥက်ကဌ အငျဒိုနီးရှား အနနေဲ့ မွနျမာ့အရေး တိုးတကျမှုတှေ ဆောငျရှကျနိုငျလိမ့ျမယျလို့ Arfin ကမေ ြှာျလင့ျနတောပါ။ ရိုဟငျဂြာ ကိစ်စမှာ သူ့ရဲ့ အခနျးကဏ်ဍ အရရော မွနျမာလူမှု အသိုငျးအဝိုငျးနဲ့ ခိုငျမာတဲ့ ဆကျဆံရေးရှိတဲ့ အတှကျကွောင့ျပါ အငျဒိုနီးရှားကို မွနျမာနိုငျငံဖကျက အတောျလေးစားမှု ရှိမယျလို့လညျး Arfin က ယုံကွညျနပေါတယျ။
အထူး ကိုယျစားလှယျ ရှေးခယြျမှုနဲ့ပတျသကျလို့ အငျဒိုနီးရှား နိုငျငံခွားရေး ဝနျကွီးဌာနကို ဆကျသှယျမေးမွနျးခဲ့ပမေဲ့ မှတျခကြျပေးဖို့ ငွငျးဆိုပါတယျ။ မွနျမာဆိုငျရာ အာဆီယံဘုံသဘောတူညီမှု ၅ ရပျထဲမှာ အပွုသဘောဆောငျတဲ့ ဆှေးနှေးမှုလုပျဖို့၊ အကွမျးဖကျမှုလေ ြှာ့ခဖြို့၊ အဖှဲ့ပေါငျးစုံကွား ပွလေညျမှုရရေး ကွားဝငျစေ့စပျပေးဖို့၊ လူသားခငြျးစာနာမှုဆိုငျရာ အကူအညီတှေ ပေးအပျဖို့နဲ့ အာဆီယံ ကိုယျစားလှယျအဖှဲ့ကို မွနျမာနိုငျငံဆီ စလှေှတျဖို့ ဆိုတဲ့အခကြျတှေ ပါဝငျတာဖွဈပါတယျ။