မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းမှုဟာ တပ်မတော်ရဲ့ ဂုဏ်သတင်း ညှိုးနွမ်းသွားစေတဲ့ လုပ်ရပ်ဖြစ်တယ်၊ အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် ကြုံတွေ့နေရတဲ့ စိတ်ပျက်ဖွယ် အခြေအနေက လောလောဆယ် ထွက်ပေါက်မမြင်ဘူးလို့ Georgetown တက္ကသိုလ်က မြန်မာ့အရေးကျွမ်းကျင်သူ ဂုဏ်ထူးဆောင်ပါမောက္ခ David Steinberg သုံးသပ်ပါတယ်။ ပါမောက္ခ Steinberg နဲ့ ဦးကျော်ဇံသာ ဆွေးနွေးသုံးသပ်ထားပါတယ်။
မေး ။ ။ ဆရာကြီးခင်များ … အခု မြန်မာနိုင်ငံအခြေအနေကို ကြည့်ပြီးတော့ တချို့က မြန်မာနိုင်ငံဟာ ပြည်တွင်းစစ် ဖြစ်လု့ဆဲဆဲ ဖြစ်နေတယ်လို့ ဆိုကြပါတယ်။ ကျနော်ထင်တာတော့ ပြည်တွင်းစစ်ဟာ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လွတ်လပ်ရေးရပြီးကတည်းက ရှိလာခဲ့တယ်လို့ ထင်တာပဲ။ တချို့ကလဲ ဒါက Failed State ကျရှုံးနိုင်ငံ ဖြစ်တော့မယ်လို့ သုံးသပ်နေကြပါတယ်။ ဆရာကြီးအနေနဲ့ အခုလက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံ အခြေအနေကို ဘယ်လို သုံးသပ်လိုပါသလဲ။
ဖြေ ။ ။ လွတ်လပ်ရေးရပြီးကတည်းက ပြည်တွင်းစစ်တွေ အများကြီး ရှိခဲ့တာပါ။ ခင်များ ပြောတာ မှန်ပါတယ်။ Failed State ကျရှုံးနိုင်ငံဆိုတာ တကယ်ဘာကို ဆိုလိုတာလဲ။ ကျရှုံးနိုင်ငံဆိုတာ အစိုးရတရပ် မရပ်တည်နိုင်တော့တာ။ ဗဟိုမှာ အာဏာ မရှိတော့တာ။ မြန်မာနိုင်ငံက ဒီလိုမဟုတ်ပါဘူး။ စီးပွားရေးအရ ကျရှုံးနိုင်တယ်။ လူမှုရေးရ ကျရှုံးနိုင်တယ်။ နိုင်ငံရေးအရလည်း ကျရှုံးနိုင်တယ်။ ဒါပေမဲ့ တပ်မတော်က အင်အားကောင်းနေဆဲပါ။ ဆိုတော့ Failed State ကျရှုံးနိုင်ငံ အသုံးအနှုန်းက မလွှမ်းခြုံမိဘူး ဖြစ်နေပါတယ်။ အခု မြန်မာနိုင်ငံဟာ လွန်စွာအခြေအနေ ဆိုးနေပါတယ်။ ဒီပြဿနာအတွက် အဖြေလွယ်လွယ်ကူကူ တွေ့မယ်လို့တော့ ကျနော် မထင်ပါဘူး။
မေး ။ ။ ဒါပေမဲ့ အခု ဆန္ဒပြသူတွေ၊ စစ်အာဏာသိမ်းတဲ့ လူတွေဘက်ကကြည့်ရင် သူတို့ဟာ မကြုံစဖူး စည်းလုံးညီညွှတ်နေတာကို တွေ့ရတယ်။ ဘာသာပေါင်းစုံ၊ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးပေါင်းစုံ၊ အလွှာပေါင်းစုံ၊ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေကလည်း တပေါင်းတစည်းထဲ ဖြစ်နေတာကို တွေ့ရပါတယ်။ ဒီဟာတွေရဲ့ နောက်ကွယ်မှာ။ ဆိုတော့ ရှေ့ဆက်ပြီးတော့ ဘာတွေလုပ်နိုင်မယ် ထင်ပါသလဲ။ စစ်အာဏာရှင်စနစ်ကို ဆန့်ကျင်ပြီးတော့ ဒီမိုကရေစီ လိုလားတဲ့ ပြည်သူတွေဘက်က။
ဖြေ ။ ။ သူတို့လုပ်နိုင်တာ အများကြီးရှိလိမ့်မယ်လို့ ကျနော် သေချာမသိပါဘူး။ ပြည်ပက ကိုယ်ထိလက်ရောက် ဝင်ရောက်စွက်ဖက်တာမျိုးလဲ တစုံတရာ ရှိလာမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ အဲဒီလိုလုပ်မယ့် နိုင်ငံလဲ မတွေ့မိပါဘူး။ ပြဿနာက စစ်တပ်က လက်ရှိကာလ မြန်မာ့လူအဖွဲ့အစည်းအပေါ် လုံးဝဥဿုံ နားလည်မှု လွဲနေပါတယ်။ အခြေအနေက ၁၉၈၈ နဲ့ လုံးဝကွဲလွဲသွားခဲ့ပါပြီ။ အခုအခါ လူတွေက တယောက်နဲ့တယောက် အဆက်အသွယ်တွေ ရှိနေကြပါတယ်။ ၁၉၈၈ တုန်းက မရှိခဲ့တဲ့ ခေတ်သစ်နည်းပညာတွေကတဆင့် အဆက်အသွယ်တွေ ရနေကြတာပါ။ ဒါကြောင့် ပြဿနာတရပ် ဖြစ်လာရင် ပြဿနာက ပိုဆိုးဖို့ပဲ ရှိပါတယ်။ ဒါကို စစ်တပ်က မကိုင်တွယ်နိုင်ပါဘူး။ တဘက်မှာလဲ ပြည်သူလူထုက စစ်တပ်ကို အောင်မြင်နိုင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ သိပ်ဝမ်းနည်းစရာကောင်းတဲ့ အခြေအနေတွေပါ။
မေး ။ ။ ဒီနေရာမှာ အာဏာသိမ်းတဲ့အကြောင်းကိုလဲ နည်းနည်းသုံးသပ်စေချင်ပါတယ်။ တချို့က ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က သူကို ပြည်သူလူထု တော်တော်လေး ထောက်ခံနေကြပြီ၊ သူ့ဘက်က ထောက်ခံတဲ့လူ အများစု ရှိလိမ့်မယ်လို့ ကြိုတွက်ခဲ့ဟန် တူတယ်လို့ သုံးသပ်ကြပါတယ်။ ဆရာကြီး ဘယ်လိုမြင်ပါသလဲ။
ဖြေ ။ ။ စစ်တပ်ဆိုတဲ့ အဆောက်အအုံတခုလုံးအနေနဲ့ ပြောရမယ်ဆိုရင် အာဏာသိမ်းတယ်ဆိုတာ လိုအပ်တဲ့ကိစ္စပါ။ NLD က ရွေးကောက်ပွဲမှာ ကြီးကြီးမားမား နိုင်သည့်တိုင်အောင် စစ်တပ်ရဲ့ အနေအထားကို မပြောင်းလဲနိုင်ပါဘူး။ စစ်တပ်ရဲ့ သီးခြားရပ်တည်မှုဟာ ဖွဲ့စည်းပုံမှာ ပြဌာန်းပြီးသာပါ။ ဆိုတော့ အာဏာသိမ်းတယ်ဆိုတာ စစ်တပ်အဆောက်အအုံဆိုင်ရာ ပြဿနာကြောင့် မဟုတ်ပါဘူး။ အာဏာသိမ်းမှု ပြဿနာ နှစ်ရပ် ရှိပါတယ်။ တစ်ခုက ဘက်ပေါင်းစုံ ခေါင်းဆောင်တွေရဲ့ Arrogance မောက်မာမှု ဖြစ်ပါတယ်။ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်နဲ့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်တို့ဟာ တစ်ယောက်ကိုတစ်ယောက် မနှစ်မြို့ကြပါဘူး။ တစ်ယောက်နဲ့တစ်ယောက်လည်း စကားမပြောကြဘူး။ ဘာကိုမှ အလျှော့အတင်းလုပ် ညှိနှိုင်းတာမျိုးလည်း မရှိပါဘူး။ အဲဒါက ပြဿနာရဲ့ တစိတ်တပိုင်းပါ။ ဒုတိယပြဿနာကတော့ စစ်တပ်ဟာ ဒီရွေးကေက်ပွဲမှာ အကြီးအကျယ် အရှက်ရသွားခဲ့လို့ပါ။
မေး ။ ။ ဒီကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီး နိုင်ငံတကာဖိအားတွေကတော့ အများကြီးလာနေပါတယ်။ အထူးသဖြင့် အနောက်နိုင်ငံတွေဆီက ဖိအားတွေ အများကြီးလာနေပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လဲ တရုတ်၊ ရုရှားတို့ကတော့ အဲဒီအထဲ မပါဘူး။
ဖြေ ။ ။ ကျနော့်အမြင်ကတော့ တရုတ်ဟာ သူတို့ရဲ့ အကျိုးစီးပွားအတွက် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းမှာ တည်ငြိမ်မှု ရှိစေချင်ပါတယ်။ ဘယ်အစိုးရတက်တက် တည်ငြိမ်မှု ရှိနေရင် သူတို့လက်ခံမှာပဲ။ အမေရိကန်ကတော့ ဒဏ်ခတ်အရေးယူမှု လုပ်ပါလိမ့်မယ်။ ဆက်ပြီးတော့လဲ လုပ်နိုင်ပါတယ်။ ကွန်ဂရက်လွှတ်တော်ကဆိုရင် အထူးစိတ်ပျက်နေတာပါ။ ဥရောပ သမဂ္ဂကလည်း အလားတူပါပဲ။ ဂျပန်၊ တရုတ်၊ အိန္ဒိယတို့ကတော့ အခြေအနေ ဘယ်လောက်ဆိုးဝါးနေတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကျယ်ကျယ်လောင်လောင် ပြောကြပါလိမ့်မယ်။ ဒါပေမဲ့ သူတို့ဟာ ဘယ်အစိုးရတက်တက် အထီးကျန်ဖြစ်အောင်တော့ လုပ်မှာမဟုတ်ပါဘူး။ အာဆီယံကတော့ စနေနေ့မှာ အစည်းအဝေးလုပ်မယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ စောင့်ကြည့်ရအုံးမှာပေါ့။ ဒါပေမဲ့ ကျနော်ကတော့ ဘာမှမျှော်လင့်မထားပါဘူး။ ဆိုတော့ နိုင်ငံတကာ အလားအလာကလဲ သိပ်စိတ်ပျက်စရာ ကောင်းပါတယ်။
မေး ။ ။ ဆိုတော့ တရုတ်မပါရင် နိုင်ငံတကာရဲ့ အခန်းကဏ္ဍကလဲ ဘယ်လိုမှ မထိရောက်ဘူးဆိုတဲ့ သဘောပေါ့။ နိုင်ငံတကာက ဒီကိစ္စမှာ လမ်းပိတ်နေပြီပေါ့။
ဖြေ ။ ။ အရင်အစိုးရလက်ထက်က ဝန်ကြီးဟောင်းတစ်ယောက်ပြောတာ ကျနော် ကြားခဲ့ဖူးပါတယ်။ ကျုပ်တို့ ဂရုမစိုက်ပါဘူး။ ခင်များတို့ sanction လုပ်နိုင်ပါတယ်။ ကျုပ်တို့မှာ ဆန်အလုံအလောက် ရှိပါတယ်။ ခင်များတို့ မပါလဲ ကျုပ်တို့က ဆက်လက်ရပ်တည်နိုင်ပါတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒါဟာ အဲဒီတုန်းက ဝန်ကြီးကိုယ်တိုင် ကျနော့်ကို ပြောခဲ့တာပါ။ ဒါပေမဲ့ ဒါဟာ မမှန်တော့ပါဘူး။ မင်းတို့မှာ ဆန်ရှိတယ်ဆိုတာ မှန်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီလောက်နဲ့ သီးခြားရပ်တည်လို့တော့ မရတော့ပါဘူး။ ကမ္ဘာကြီးက ပြောင်းလဲခဲ့ပါပြီ။ ကုန်သွယ်ရေးဟာ အရေးကြီးပါတယ်။ ရင်းနှီးမြုပ်နှံမှုလည်း အရေးကြီးပါတယ်။ နိုင်ငံတကာ စီးပွားရေးလည်း အရေးကြီးပါတယ်။ အဲဒါအပြင် တပ်မတော်ရဲ့ ဂုဏ်သတင်းကလည်း အရေးကြီးပါတယ်။ ကျနော်သာ မင်းအောင်လှိုင်နဲ့ တွေ့ခွင့်ရလို့ ဘာပြောမလဲ၊ ဘာအကြံပေးမလဲလို့ မေးလာရင် ခင်များဟာ တပ်မတော်ရဲ့ ဂုဏ်သတင်းကို ဖျက်ဆီးပစ်လိုက်သူလို့ ပြောချင်ပါတယ်။ နိုင်ငံတကာကျင့်ဝတ်တွေ ဘာတွေတော့ မပြောလိုပါဘူး။ ခင်များ ဖျက်ဆီးလိုက်တဲ့ တပ်မတော်ရဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာကို ပြန်လည်အဖက်ဆယ်နိုင်ဖို့ဆိုရင် အနည်းဆုံးတော့ မျိုးဆက်တဆက်လောက်တော့ အချိန်ယူ ကြိုးပမ်းရလိမ့်အုံးမယ်လို့ သူကိုပြောချင်တာပါ။
မေး ။ ။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ မျိုးဆက်သစ်လူငယ်တွေရဲ့ အခန်းကဏ္ဍလည်း သိပ်အရေးကြီးမယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ ဒီစစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ပထမဦးဆုံး လမ်းထွက်ပြီးတော့ ဆန့်ကျင်ကြတာလဲ Generation Z လို့ခေါ်တဲ့ မျိုးဆက်သစ်လူငယ်တွေ ဖြစ်ပါတယ်။ ဆိုတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ မျိုးဆက်သစ်တွေ ခေါင်းဆောင်တဲ့ နိုင်ငံရေးအခန်းကဏ္ဍသစ်တရပ် စတင်လာနိုင်တဲ့ အခြေအနေ ရှိပါသလား။
ဖြေ ။ ။ မှန်ပါတယ်။ သူတို့ဟာ သိပ်ကို အရေးကြီးပါတယ်။ အကြောင်းတွေ အများကြီး ရှိပါတယ်။ နံပတ်တစ်က သူတို့ဟာ ပိုမိုပွင့်လင်းတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းနဲ့ ထိတွေ့လာကြပါတယ်။ လုံးဝဥဿုံပွင့်လင်းတာ မဟုတ်ပေမယ့်၊ အရင်နှစ် (၅၀) ထက်စာရင် ပိုပြီးပွင့်လင်းတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဒါဟာ အရေးကြီးပါတယ်။ နံပတ်နှစ်က သူတို့ဟာ တစ်ယောက်နဲ့တစ်ယောက် အဆက်အသွယ်၊ အချိတ်အဆက် ရှိနေကြပါတယ်။ နံပတ်သုံးကတော့ ကမ္ဘာနဲ့ အဆက်အသွယ်၊ ထိတွေ့မှု ရှိနေကြတာပါ။ နံပတ်လေးက သူတို့မှာ ဆုံးရှုံးစွန့်လွှတ်ရမယ့်ဟာ သိပ်မရှိပါဘူး။ ဒီ Generation Z လို့ခေါ်တဲ့ ကမ္ဘာတလွှာက လူငယ်တွေအားလုံးပါပဲ။ ဒီလို ဆုံးရှုံးစရာ မရှိလို့လဲ သူတို့ဟာ တော်လှန်ရေး လုပ်ရဲနေကြတာပါ။ ဒါတွေအားလုံးကိုကြည့်ရင် စစ်တပ်ဟာ အခြေအနေတွေကို တွက်ချက်မှု အလွန့်အလွန်ကိုပဲ လွဲမှားခဲ့တယ်လို့ ကျနော်ထင်ပါတယ်။ ဒီလို မှားယွင်းတွက်ချက်ခဲ့လို့ နစ်နာရတဲ့လူတွေကတော့ မြန်မာပြည်သူတွေပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ကျနော်လဲ အထူးစိတ်မကောင်းပါဘူး။
မေး ။ ။ ဒီတကြိမ် နိုင်ငံရေးလှိုင်းဂယက်ထဲမှာ ဖယ်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု ဖွဲ့စည်းရေးဆိုတဲ့ ကြွေးကြော်သံကိုလည်း အတော်လေး ကျယ်ကျယ်လောင်လောင် ကြားနေရပါတယ်။ CRPH အပါအဝင် တိုင်းရင်းသားတွှေအားလုံး၊ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတွေ၊ နောက် မျိုးဆက်သစ်လူငယ်တွေ အကုန်လုံး ဖယ်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု ဖွဲ့စည်းရေးကို ပြောလာကြပါတယ်။ ယုတ်စွအဆုံး တပ်မတော်ဘက်ကတောင်မှ ဖယ်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု ဖွဲ့စည်းရေးကို အကြောင်းပြနေတာကို တွေ့ရပါတယ်။ ဆိုတော့ ဖယ်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုတရပ် ပေါ်ပေါက်လာမယ့် အိပ်မက်ဟာ အကောင်အထည် ပေါ်လာပြီလို့ ယူဆလို့ ရပြီလား။
ဖြေ ။ ။ ဖယ်ဒရယ်ပုံစံတမျိုးမျိုး လိုအပ်နေပြီ ကျင့်သုံးခဲ့သင့်တာဟာ နှစ်ပေါင်းဒါဇင်နဲ့ချီကတည်းပါ။ ဒါသည်သာလျှင် လူ့အဖွဲ့အစည်းထဲက လူတိုင်း။ ယဉ်ကျေးမှုအားလုံး မတူကွဲပြားသူအားလုံးရဲ့ သဘောထားဆန္ဒကို ကိုယ်စားပြုနိုင်တဲ့ တရားမျှတသောစနစ် ဖြစ်ပါတယ်။ ဆိုတော့ ဖယ်ဒရယ်စနစ်ဆိုတာ သဘောတရားအရ ကောင်းမွန်တဲ့စနစ်ပါ။ ဒါပေမဲ့ ဒီအတွက် အရင်တုန်းက အားထုတ်မှုတချို့ ရှိခဲ့ဖူးပေမယ့် မအောင်မြင်ခဲ့ပါဘူး။ အခု အောင်မြင်မလားဆိုတာ ကျနော် မပြောနိုင်သေးပါဘူး။ ဦးသိန်းစိန်အစိုးရလက်ထက် ဝန်ကြီးဦးအောင်မင်းကလဲ သူတို့ဟာ ဖယ်ဒရယ်စနစ်ကို ကြိုက်တယ်လို့ ကျနော့်ကို ပြောဖူးပါတယ်။ ခက်တာက တိုင်းရင်းသားတွေဘက်ကလဲ ဘယ်လိုဖယ်ဒရယ်မျိုးလဲဆိုတာ တူညီတဲ့သဘောထား မရှိခဲ့ပါဘူး။ အခုတော့ ရရှိကောင်း ရရှိလာနိုင်ပါတယ်။ အခြေအနေတွေက အရင်နဲ့ မတူတော့ပါဘူး။
မေး ။ ။ နောက်ဆုံးမေးချင်တဲ့ မေးခွန်းကတော့ မကြာမီကာလအတွင်းမှာ ဖြစ်လာနိုင်တဲ့ အခြေအနေ ဖြစ်ပါတယ်။ အခုဟာ တော်တော်လေး နိုင်ငံဟာ မတည်မငြိမ် မရေမရာ ဖြစ်နေတဲ့ အခြေအနေလို့ ပြောရင် မှားမယ်မဟုတ်ပါဘူး။ ဒီလိုအခြေအနေကနေ ပုံမှန်ပြန်ဖြစ်လာမယ့် အလားအလာကို ဘယ်လိုမြင်ပါသလဲ။ ဝေးဝေးလံလံမှာတော့ နိုင်ငံရေးပုံစံတမျိုးမျိုး ဖြစ်ကောင်းဖြစ်လာနိုင်မှာပေါ့။
ဖြေ ။ ။ ပုံမှန်အခြေအနေကို ပြန်သွားလိမ့်မယ်လို့ ကျနော် မထင်ပါဘူး။ ဒါက ပြဿနာပါ။ အာဏာမသိမ်းခင် အခြေအနေကို ပြန်သွားမယ်လို့လဲ ကျနော် မမြင်မိပါဘူး။ ပြေလည်မှု ရရှိဖို့လဲ မမြင်ပါဘူး။ ဘယ်ဘက်ကမှ အပေးအယူလုပ် ညှိနှိုင်းဖို့ ဆန္ဒရှိတာကို မတွေ့ရပါဘူး။ စေ့စပ်ညှိနှိုင်းတဲ့အခါ ခင်များက တစုံတရာ ရယူဖို့အတွက် တစုံတခု ပေးအပ်ဖို့တော့ လိုပါတယ်။ အခုအချိန်အထိတော့ ဘယ်သူကမှ Compromise လုပ်ဖို့ဆန္ဒ မရှိကြပါဘူး။ ဒါကြောင့် မကြာခင်ကာလတိုအတွင်းမှာ အထူးစိတ်ညစ်စရာတွေ ဖြစ်လာပါမယ်။ အခြေအနေတွေက လုံးဝအားရစရာ မရှိပါဘူး။
==Unicode==
မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈတပျအာဏာသိမျးမှုဟာ တပျမတောျရဲ့ ဂုဏျသတငျး ညှိုးနှမျးသှားစတေဲ့ လုပျရပျဖွဈတယျ၊ အာဏာသိမျးမှုကွောင့ျ ကွုံတှေ့နရေတဲ့ စိတျပကြျဖှယျ အခွအေနကေ လောလောဆယျ ထှကျပေါကျမမွငျဘူးလို့ Georgetown တက်ကသိုလျက မွနျမာ့အရေးကြှမျးကငြျသူ ဂုဏျထူးဆောငျပါမောက်ခ David Steinberg သုံးသပျပါတယျ။ ပါမောက်ခ Steinberg နဲ့ ဦးကြောျဇံသာ ဆှေးနှေးသုံးသပျထားပါတယျ။
မေး ။ ။ ဆရာကွီးခငျမြား … အခု မွနျမာနိုငျငံအခွအေနကေို ကွည့ျပွီးတော့ တခြို့က မွနျမာနိုငျငံဟာ ပွညျတှငျးစဈ ဖွဈလု့ဆဲဆဲ ဖွဈနတေယျလို့ ဆိုကွပါတယျ။ ကနြောျထငျတာတော့ ပွညျတှငျးစဈဟာ မွနျမာနိုငျငံမှာ လှတျလပျရေးရပွီးကတညျးက ရှိလာခဲ့တယျလို့ ထငျတာပဲ။ တခြို့ကလဲ ဒါက Failed State ကရြှုံးနိုငျငံ ဖွဈတော့မယျလို့ သုံးသပျနကွေပါတယျ။ ဆရာကွီးအနနေဲ့ အခုလကျရှိ မွနျမာနိုငျငံ အခွအေနကေို ဘယျလို သုံးသပျလိုပါသလဲ။
ဖွေ ။ ။ လှတျလပျရေးရပွီးကတညျးက ပွညျတှငျးစဈတှေ အမြားကွီး ရှိခဲ့တာပါ။ ခငျမြား ပွောတာ မှနျပါတယျ။ Failed State ကရြှုံးနိုငျငံဆိုတာ တကယျဘာကို ဆိုလိုတာလဲ။ ကရြှုံးနိုငျငံဆိုတာ အစိုးရတရပျ မရပျတညျနိုငျတော့တာ။ ဗဟိုမှာ အာဏာ မရှိတော့တာ။ မွနျမာနိုငျငံက ဒီလိုမဟုတျပါဘူး။ စီးပှားရေးအရ ကရြှုံးနိုငျတယျ။ လူမှုရေးရ ကရြှုံးနိုငျတယျ။ နိုငျငံရေးအရလညျး ကရြှုံးနိုငျတယျ။ ဒါပမေဲ့ တပျမတောျက အငျအားကောငျးနဆေဲပါ။ ဆိုတော့ Failed State ကရြှုံးနိုငျငံ အသုံးအနှုနျးက မလှှမျးခွုံမိဘူး ဖွဈနပေါတယျ။ အခု မွနျမာနိုငျငံဟာ လှနျစှာအခွအေနေ ဆိုးနပေါတယျ။ ဒီပွူနာအတှကျ အဖွလှေယျလှယျကူကူ တှေ့မယျလို့တော့ ကနြောျ မထငျပါဘူး။
မေး ။ ။ ဒါပမေဲ့ အခု ဆန်ဒပွသူတှေ၊ စဈအာဏာသိမျးတဲ့ လူတှဘေကျကကွည့ျရငျ သူတို့ဟာ မကွုံစဖူး စညျးလုံးညီညှှတျနတောကို တှေ့ရတယျ။ ဘာသာပေါငျးစုံ၊ တိုငျးရငျးသားလူမြိုးပေါငျးစုံ၊ အလှှာပေါငျးစုံ၊ တိုငျးရငျးသား လကျနကျကိုငျအဖှဲ့တှကေလညျး တပေါငျးတစညျးထဲ ဖွဈနတောကို တှေ့ရပါတယျ။ ဒီဟာတှရေဲ့ နောကျကှယျမှာ။ ဆိုတော့ ရှေ့ဆကျပွီးတော့ ဘာတှလေုပျနိုငျမယျ ထငျပါသလဲ။ စဈအာဏာရှငျစနဈကို ဆန့ျကငြျပွီးတော့ ဒီမိုကရစေီ လိုလားတဲ့ ပွညျသူတှဘေကျက။
ဖွေ ။ ။ သူတို့လုပျနိုငျတာ အမြားကွီးရှိလိမ့ျမယျလို့ ကနြောျ သခြောမသိပါဘူး။ ပွညျပက ကိုယျထိလကျရောကျ ဝငျရောကျစှကျဖကျတာမြိုးလဲ တစုံတရာ ရှိလာမှာ မဟုတျပါဘူး။ အဲဒီလိုလုပျမယ့ျ နိုငျငံလဲ မတှေ့မိပါဘူး။ ပွူနာက စဈတပျက လကျရှိကာလ မွနျမာ့လူအဖှဲ့အစညျးအပေါျ လုံးဝဥူုံ နားလညျမှု လှဲနပေါတယျ။ အခွအေနကေ ၁၉၈၈ နဲ့ လုံးဝကှဲလှဲသှားခဲ့ပါပွီ။ အခုအခါ လူတှကေ တယောကျနဲ့တယောကျ အဆကျအသှယျတှေ ရှိနကွေပါတယျ။ ၁၉၈၈ တုနျးက မရှိခဲ့တဲ့ ခတျေသဈနညျးပညာတှကေတဆင့ျ အဆကျအသှယျတှေ ရနကွေတာပါ။ ဒါကွောင့ျ ပွူနာတရပျ ဖွဈလာရငျ ပွူနာက ပိုဆိုးဖို့ပဲ ရှိပါတယျ။ ဒါကို စဈတပျက မကိုငျတှယျနိုငျပါဘူး။ တဘကျမှာလဲ ပွညျသူလူထုက စဈတပျကို အောငျမွငျနိုငျမှာ မဟုတျပါဘူး။ သိပျဝမျးနညျးစရာကောငျးတဲ့ အခွအေနတှေပေါ။
မေး ။ ။ ဒီနရောမှာ အာဏာသိမျးတဲ့အကွောငျးကိုလဲ နညျးနညျးသုံးသပျစခေငြျပါတယျ။ တခြို့က ဗိုလျခြုပျမှူးကွီးမငျးအောငျလှိုငျက သူကို ပွညျသူလူထု တောျတောျလေး ထောကျခံနကွေပွီ၊ သူ့ဘကျက ထောကျခံတဲ့လူ အမြားစု ရှိလိမ့ျမယျလို့ ကွိုတှကျခဲ့ဟနျ တူတယျလို့ သုံးသပျကွပါတယျ။ ဆရာကွီး ဘယျလိုမွငျပါသလဲ။
ဖွေ ။ ။ စဈတပျဆိုတဲ့ အဆောကျအအုံတခုလုံးအနနေဲ့ ပွောရမယျဆိုရငျ အာဏာသိမျးတယျဆိုတာ လိုအပျတဲ့ကိစ်စပါ။ NLD က ရှေးကောကျပှဲမှာ ကွီးကွီးမားမား နိုငျသည့ျတိုငျအောငျ စဈတပျရဲ့ အနအေထားကို မပွောငျးလဲနိုငျပါဘူး။ စဈတပျရဲ့ သီးခွားရပျတညျမှုဟာ ဖှဲ့စညျးပုံမှာ ပွဌာနျးပွီးသာပါ။ ဆိုတော့ အာဏာသိမျးတယျဆိုတာ စဈတပျအဆောကျအအုံဆိုငျရာ ပွူနာကွောင့ျ မဟုတျပါဘူး။ အာဏာသိမျးမှု ပွူနာ နှဈရပျ ရှိပါတယျ။ တဈခုက ဘကျပေါငျးစုံ ခေါငျးဆောငျတှရေဲ့ Arrogance မောကျမာမှု ဖွဈပါတယျ။ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီးမငျးအောငျလှိုငျနဲ့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျတို့ဟာ တဈယောကျကိုတဈယောကျ မနှဈမွို့ကွပါဘူး။ တဈယောကျနဲ့တဈယောကျလညျး စကားမပွောကွဘူး။ ဘာကိုမှ အလြှော့အတငျးလုပျ ညှိနှိုငျးတာမြိုးလညျး မရှိပါဘူး။ အဲဒါက ပွူနာရဲ့ တစိတျတပိုငျးပါ။ ဒုတိယပွူနာကတော့ စဈတပျဟာ ဒီရှေးကကျေပှဲမှာ အကွီးအကယြျ အရှကျရသှားခဲ့လို့ပါ။
မေး ။ ။ ဒီကိစ်စနဲ့ ပတျသကျပွီး နိုငျငံတကာဖိအားတှကေတော့ အမြားကွီးလာနပေါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ အနောကျနိုငျငံတှဆေီက ဖိအားတှေ အမြားကွီးလာနပေါတယျ။ ဒါပမေဲ့လဲ တရုတျ၊ ရုရှားတို့ကတော့ အဲဒီအထဲ မပါဘူး။
ဖွေ ။ ။ ကနြော့ျအမွငျကတော့ တရုတျဟာ သူတို့ရဲ့ အကြိုးစီးပှားအတှကျ မွနျမာနိုငျငံအတှငျးမှာ တညျငွိမျမှု ရှိစခေငြျပါတယျ။ ဘယျအစိုးရတကျတကျ တညျငွိမျမှု ရှိနရေငျ သူတို့လကျခံမှာပဲ။ အမရေိကနျကတော့ ဒဏျခတျအရေးယူမှု လုပျပါလိမ့ျမယျ။ ဆကျပွီးတော့လဲ လုပျနိုငျပါတယျ။ ကှနျဂရကျလှှတျတောျကဆိုရငျ အထူးစိတျပကြျနတောပါ။ ဥရောပ သမဂ်ဂကလညျး အလားတူပါပဲ။ ဂပြနျ၊ တရုတျ၊ အိန်ဒိယတို့ကတော့ အခွအေနေ ဘယျလောကျဆိုးဝါးနတောနဲ့ ပတျသကျပွီး ကယြျကယြျလောငျလောငျ ပွောကွပါလိမ့ျမယျ။ ဒါပမေဲ့ သူတို့ဟာ ဘယျအစိုးရတကျတကျ အထီးကနြျဖွဈအောငျတော့ လုပျမှာမဟုတျပါဘူး။ အာဆီယံကတော့ စနနေေ့မှာ အစညျးအဝေးလုပျမယျလို့ ဆိုပါတယျ။ စောင့ျကွည့ျရအုံးမှာပေါ့။ ဒါပမေဲ့ ကနြောျကတော့ ဘာမှမြှောျလင့ျမထားပါဘူး။ ဆိုတော့ နိုငျငံတကာ အလားအလာကလဲ သိပျစိတျပကြျစရာ ကောငျးပါတယျ။
မေး ။ ။ ဆိုတော့ တရုတျမပါရငျ နိုငျငံတကာရဲ့ အခနျးကဏ်ဍကလဲ ဘယျလိုမှ မထိရောကျဘူးဆိုတဲ့ သဘောပေါ့။ နိုငျငံတကာက ဒီကိစ်စမှာ လမျးပိတျနပွေီပေါ့။
ဖွေ ။ ။ အရငျအစိုးရလကျထကျက ဝနျကွီးဟောငျးတဈယောကျပွောတာ ကနြောျ ကွားခဲ့ဖူးပါတယျ။ ကြုပျတို့ ဂရုမစိုကျပါဘူး။ ခငျမြားတို့ sanction လုပျနိုငျပါတယျ။ ကြုပျတို့မှာ ဆနျအလုံအလောကျ ရှိပါတယျ။ ခငျမြားတို့ မပါလဲ ကြုပျတို့က ဆကျလကျရပျတညျနိုငျပါတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ ဒါဟာ အဲဒီတုနျးက ဝနျကွီးကိုယျတိုငျ ကနြော့ျကို ပွောခဲ့တာပါ။ ဒါပမေဲ့ ဒါဟာ မမှနျတော့ပါဘူး။ မငျးတို့မှာ ဆနျရှိတယျဆိုတာ မှနျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဒီလောကျနဲ့ သီးခွားရပျတညျလို့တော့ မရတော့ပါဘူး။ ကမ်ဘာကွီးက ပွောငျးလဲခဲ့ပါပွီ။ ကုနျသှယျရေးဟာ အရေးကွီးပါတယျ။ ရငျးနှီးမွုပျနှံမှုလညျး အရေးကွီးပါတယျ။ နိုငျငံတကာ စီးပှားရေးလညျး အရေးကွီးပါတယျ။ အဲဒါအပွငျ တပျမတောျရဲ့ ဂုဏျသတငျးကလညျး အရေးကွီးပါတယျ။ ကနြောျသာ မငျးအောငျလှိုငျနဲ့ တှေ့ခှင့ျရလို့ ဘာပွောမလဲ၊ ဘာအကွံပေးမလဲလို့ မေးလာရငျ ခငျမြားဟာ တပျမတောျရဲ့ ဂုဏျသတငျးကို ဖကြျဆီးပဈလိုကျသူလို့ ပွောခငြျပါတယျ။ နိုငျငံတကာကငြ့ျဝတျတှေ ဘာတှတေော့ မပွောလိုပါဘူး။ ခငျမြား ဖကြျဆီးလိုကျတဲ့ တပျမတောျရဲ့ ဂုဏျသိက်ခာကို ပွနျလညျအဖကျဆယျနိုငျဖို့ဆိုရငျ အနညျးဆုံးတော့ မြိုးဆကျတဆကျလောကျတော့ အခြိနျယူ ကွိုးပမျးရလိမ့ျအုံးမယျလို့ သူကိုပွောခငြျတာပါ။
မေး ။ ။ မွနျမာနိုငျငံမှာ မြိုးဆကျသဈလူငယျတှရေဲ့ အခနျးကဏ်ဍလညျး သိပျအရေးကွီးမယျလို့ ထငျပါတယျ။ ဒီစဈအာဏာသိမျးမှုကို ပထမဦးဆုံး လမျးထှကျပွီးတော့ ဆန့ျကငြျကွတာလဲ Generation Z လို့ခေါျတဲ့ မြိုးဆကျသဈလူငယျတှေ ဖွဈပါတယျ။ ဆိုတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာ မြိုးဆကျသဈတှေ ခေါငျးဆောငျတဲ့ နိုငျငံရေးအခနျးကဏ်ဍသဈတရပျ စတငျလာနိုငျတဲ့ အခွအေနေ ရှိပါသလား။
ဖွေ ။ ။ မှနျပါတယျ။ သူတို့ဟာ သိပျကို အရေးကွီးပါတယျ။ အကွောငျးတှေ အမြားကွီး ရှိပါတယျ။ နံပတျတဈက သူတို့ဟာ ပိုမိုပှင့ျလငျးတဲ့ လူ့အဖှဲ့အစညျးနဲ့ ထိတှေ့လာကွပါတယျ။ လုံးဝဥူုံပှင့ျလငျးတာ မဟုတျပမေယ့ျ၊ အရငျနှဈ (၅၀) ထကျစာရငျ ပိုပွီးပှင့ျလငျးတဲ့ လူ့အဖှဲ့အစညျး ဖွဈပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ ဒါဟာ အရေးကွီးပါတယျ။ နံပတျနှဈက သူတို့ဟာ တဈယောကျနဲ့တဈယောကျ အဆကျအသှယျ၊ အခြိတျအဆကျ ရှိနကွေပါတယျ။ နံပတျသုံးကတော့ ကမ်ဘာနဲ့ အဆကျအသှယျ၊ ထိတှေ့မှု ရှိနကွေတာပါ။ နံပတျလေးက သူတို့မှာ ဆုံးရှုံးစှန့ျလှှတျရမယ့ျဟာ သိပျမရှိပါဘူး။ ဒီ Generation Z လို့ခေါျတဲ့ ကမ်ဘာတလှှာက လူငယျတှအေားလုံးပါပဲ။ ဒီလို ဆုံးရှုံးစရာ မရှိလို့လဲ သူတို့ဟာ တောျလှနျရေး လုပျရဲနကွေတာပါ။ ဒါတှအေားလုံးကိုကွည့ျရငျ စဈတပျဟာ အခွအေနတှေကေို တှကျခကြျမှု အလှန့ျအလှနျကိုပဲ လှဲမှားခဲ့တယျလို့ ကနြောျထငျပါတယျ။ ဒီလို မှားယှငျးတှကျခကြျခဲ့လို့ နဈနာရတဲ့လူတှကေတော့ မွနျမာပွညျသူတှပေဲ ဖွဈပါတယျ။ ကနြောျလဲ အထူးစိတျမကောငျးပါဘူး။
မေး ။ ။ ဒီတကွိမျ နိုငျငံရေးလှိုငျးဂယကျထဲမှာ ဖယျဒရယျပွညျထောငျစု ဖှဲ့စညျးရေးဆိုတဲ့ ကွှေးကွောျသံကိုလညျး အတောျလေး ကယြျကယြျလောငျလောငျ ကွားနရေပါတယျ။ CRPH အပါအဝငျ တိုငျးရငျးသားတှှအေားလုံး၊ တိုငျးရငျးသား လကျနကျကိုငျအဖှဲ့အစညျးတှေ၊ နောကျ မြိုးဆကျသဈလူငယျတှေ အကုနျလုံး ဖယျဒရယျပွညျထောငျစု ဖှဲ့စညျးရေးကို ပွောလာကွပါတယျ။ ယုတျစှအဆုံး တပျမတောျဘကျကတောငျမှ ဖယျဒရယျပွညျထောငျစု ဖှဲ့စညျးရေးကို အကွောငျးပွနတောကို တှေ့ရပါတယျ။ ဆိုတော့ ဖယျဒရယျပွညျထောငျစုတရပျ ပေါျပေါကျလာမယ့ျ အိပျမကျဟာ အကောငျအထညျ ပေါျလာပွီလို့ ယူဆလို့ ရပွီလား။
ဖွေ ။ ။ ဖယျဒရယျပုံစံတမြိုးမြိုး လိုအပျနပွေီ ကငြ့ျသုံးခဲ့သင့ျတာဟာ နှဈပေါငျးဒါဇငျနဲ့ခြီကတညျးပါ။ ဒါသညျသာလြှငျ လူ့အဖှဲ့အစညျးထဲက လူတိုငျး။ ယဉျကြေးမှုအားလုံး မတူကှဲပွားသူအားလုံးရဲ့ သဘောထားဆန်ဒကို ကိုယျစားပွုနိုငျတဲ့ တရားမြှတသောစနဈ ဖွဈပါတယျ။ ဆိုတော့ ဖယျဒရယျစနဈဆိုတာ သဘောတရားအရ ကောငျးမှနျတဲ့စနဈပါ။ ဒါပမေဲ့ ဒီအတှကျ အရငျတုနျးက အားထုတျမှုတခြို့ ရှိခဲ့ဖူးပမေယ့ျ မအောငျမွငျခဲ့ပါဘူး။ အခု အောငျမွငျမလားဆိုတာ ကနြောျ မပွောနိုငျသေးပါဘူး။ ဦးသိနျးစိနျအစိုးရလကျထကျ ဝနျကွီးဦးအောငျမငျးကလဲ သူတို့ဟာ ဖယျဒရယျစနဈကို ကွိုကျတယျလို့ ကနြော့ျကို ပွောဖူးပါတယျ။ ခကျတာက တိုငျးရငျးသားတှဘေကျကလဲ ဘယျလိုဖယျဒရယျမြိုးလဲဆိုတာ တူညီတဲ့သဘောထား မရှိခဲ့ပါဘူး။ အခုတော့ ရရှိကောငျး ရရှိလာနိုငျပါတယျ။ အခွအေနတှေကေ အရငျနဲ့ မတူတော့ပါဘူး။
မေး ။ ။ နောကျဆုံးမေးခငြျတဲ့ မေးခှနျးကတော့ မကွာမီကာလအတှငျးမှာ ဖွဈလာနိုငျတဲ့ အခွအေနေ ဖွဈပါတယျ။ အခုဟာ တောျတောျလေး နိုငျငံဟာ မတညျမငွိမျ မရမေရာ ဖွဈနတေဲ့ အခွအေနလေို့ ပွောရငျ မှားမယျမဟုတျပါဘူး။ ဒီလိုအခွအေနကေနေ ပုံမှနျပွနျဖွဈလာမယ့ျ အလားအလာကို ဘယျလိုမွငျပါသလဲ။ ဝေးဝေးလံလံမှာတော့ နိုငျငံရေးပုံစံတမြိုးမြိုး ဖွဈကောငျးဖွဈလာနိုငျမှာပေါ့။
ဖွေ ။ ။ ပုံမှနျအခွအေနကေို ပွနျသှားလိမ့ျမယျလို့ ကနြောျ မထငျပါဘူး။ ဒါက ပွူနာပါ။ အာဏာမသိမျးခငျ အခွအေနကေို ပွနျသှားမယျလို့လဲ ကနြောျ မမွငျမိပါဘူး။ ပွလေညျမှု ရရှိဖို့လဲ မမွငျပါဘူး။ ဘယျဘကျကမှ အပေးအယူလုပျ ညှိနှိုငျးဖို့ ဆန်ဒရှိတာကို မတှေ့ရပါဘူး။ စေ့စပျညှိနှိုငျးတဲ့အခါ ခငျမြားက တစုံတရာ ရယူဖို့အတှကျ တစုံတခု ပေးအပျဖို့တော့ လိုပါတယျ။ အခုအခြိနျအထိတော့ ဘယျသူကမှ Compromise လုပျဖို့ဆန်ဒ မရှိကွပါဘူး။ ဒါကွောင့ျ မကွာခငျကာလတိုအတှငျးမှာ အထူးစိတျညဈစရာတှေ ဖွဈလာပါမယျ။ အခွအေနတှေကေ လုံးဝအားရစရာ မရှိပါဘူး။
