ဒီကနေ့ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် စိုးရိမ်စရာ အကောင်းဆုံး ခြိမ်းခြောက်မှုတရပ်ဖြစ်နေတဲ့ ကိုဗစ်ပြဿနာကို ဘယ်ဘက်ကဖြစ်ဖြစ် နိုင်ငံရေးအရ အမြတ်ထုတ်သင့်ပါသလား။ အမြတ်ထုတ်ဖို့ ကြိုးစားသည့်တိုင်အောင် တဘက်ဘက်အတွက် အကျိုးအမြတ် တစုံတရာ ရရှိနိုင်ပါ့မလား။ မြန်မာ့အရေးသုံးသပ်သူ ဒေါက်တာ တင်မောင်သန်းနဲ့ ဦးကျော်ဇံသာ ဆွေးနွေးသုံးသပ်ထားပါတယ်။
မေး ။ ။ ဒီနေ့ ဆရာကို မေးချင်တာကတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အင်မတန်အခြေအနေဆိုးနေတဲ့ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ။ ဒါကို နိုင်ငံရေးအရ အမြတ်ထုတ်သင့်သလား။ ဘယ်ဘက်ကပဲဖြစ်ဖြစ်။ အမြတ်ထုတ်လိုကော ထွက်လာနိုင်သလားဆိုတာကို အဓိက ဆွေးနွေးချင်ပါတယ်။ ပထမဦးဆုံး အာဏာရစစ်ကောင်စီဘက်ရဲ့ လုပ်ရပ်ကို ပြောချင်ပါတယ်။ အဲဒီထဲမှာ အာဏာရစစ်ကောင်စီဟာ အခုအခါမှာ CDM လုပ်နေတဲ့ ဆရာဝန်တချို့ ၊ သူတို့က ပရဟိတဆေးခန်းတွေ၊ စေတနာဝန်ထမ်းဆေးခန်းတွေမှာ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကို ကုသပေးဖို့ ကြိုးစားနေတာကို ဖမ်းတယ်၊ ဆီးတယ်ဆိုတဲ့ သတင်းတွေ ထွက်လာပါတယ်။ တချို့က ဒါကို မဟုတ်ဘူးလို့ငြင်းတယ်။ စစ်ကောင်စီဘက်ကလဲ ငြင်းတယ်။ ဒါပေမဲ့ သတင်းထောက်တွေက အထောက်အထားတွေ၊ အသိသက်သေတွေနဲ့ကို တင်ပြနေကြပါတယ်။ ဆရာက ဆရာဝန်တယောက်လည်းဖြစ်တယ်။ မီဒီယာသမားတယောက်လည်း ဖြစ်တယ်ဆိုတော့ ဒီကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီး မီဒီယာအမြင်ကနေ ပြောပါအုံး။ ဒီကိစ္စကို ဘယ်လိုမြင်သလဲလို့။
ဖြေ ။ ။ အာဏာသိမ်းစစ်အစိုးရတွေက များသောအားဖြင့် သူတို့ အာဏာသိမ်းရတာ မှန်ကန်တဲ့အကြောင်း ပြတတ်ကြတယ်။ ပြတဲ့အာဏာက သူတို့ရဲ့ နိုင်ငံရေးပါပဲ။ အဲဒီလိုပြတဲ့အခါမှာ ပထမတချက်က အရင်အစိုးရ၊ သူတို့ဆန့်ကျင်တဲ့လူတွေရဲ့ လုပ်ပုံကိုင်ပုံ မှားယွင်းတဲ့အကြောင်း ဒါကိုပုံကြီးချဲ့ ပြောတတ်ကြပါတယ်။ နောက် သူတို့လုပ်ရပ်က ကောင်းမွန်တဲ့အကြောင်း ဒီလိုပဲ သူတို့က ထူထောင်တတ်ကြပါတယ်။ ဒါက ဘယ်အာဏာသိမ်းပွဲမှာမဆို တွေ့ရတတ်တဲ့ကိစ္စ။ ဒီကိုဗစ်ကိစ္စမှာလဲ ဒီလိုသွားပြီးတွေ့ရတာ ရှိပါတယ်။ ဥပမာအားဖြင့် အခုလိုဖြစ်ရတာ ဆရာဝန်တွေကြောင့် ဖြစ်တယ်ဆိုပြီးတော့ ဆရာဝန်တွေကို အပြစ်ပုံချဖို့ ကြိုးစားလာကြတယ်။ လုပ်ပုံကိုင်ပုံကတော့ အစိုးရက တိုက်ရိုက်ပြောတာပဲရှိတယ်။ တခါတလေ အစိုးရလူလို့ ယူဆရတဲ့ သံဃာတော်တွေပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ဒါမှမဟုတ် လူပုဂ္ဂိုလ်တွေပဲဖြစ်ဖြစ် သူတို့က လူမှုမီဒီယာတွေမှာ ဒီလူတွေကို ဦးတည်ပြီး တိုက်ခိုက်လာတာတွေကို တွေ့ရတယ်။ အထူးသဖြင့် ဆရာဝန်တွေကို စောစောပိုင်းကပြောတယ် နောက်ပိုင်းကတော့ ကိုယ့်လုပ်ရပ်က ကောင်းမွန်တဲ့အကြောင်း။ ဥပမာ အောက်ဆီဂျင်ကားကြီးတွေ ဝင်လာပါပြီလို့ ဘာတို့ပေါ့။ မိမိလုပ်ရပ်ကောင်းမွန်ကြောင်း ထူထောင်ဖို့ ကြိုးစားကြတယ်။ တပြိုင်တည်းမှာပဲ ဆရာ အခုနမေးသလိုပဲ နိုင်ငံရေးအရ တိုက်ခိုက်တာတွေလဲ လုပ်တတ်ကြပါတယ်။ ဖမ်းဆီးတဲ့နေရာတွေမှာတောင် လူ့ကျင့်ဝတ်တွေနဲ့ ဖမ်းဆီးတာမျိုး မဟုတ်ဘဲနဲ့ နှိပ်စက်တာ၊ လူ့သိက္ခာကျဆင်းစေမယ့် အပြုအမှုတွေနဲ့ လုပ်တာတွေလဲ ကျနော်တို့ တွေ့ရတယ်။ မဆိုင်တဲ့ မိသားစုဝင်တွေ၊ အရွယ်မရောက်သေးတဲ့ ကလေးလေးတွေကအစ ဖမ်းဆီးတာတွေ၊ ဓါးစားခံလို ခေါ်ထားတာတွေ၊ ဒါတွေလဲ သွားတွေ့ရတယ်။
မေး ။ ။ အဲဒီတော့ ကျနော်မေးချင်တာက ဒီလိုလုပ်လိုက်တဲ့အတွက် သူတို့ရဲ့ လုပ်နိုင်မှုက ဘယ်လောက်အထိ ထိရောက်လာနိုင်မလဲဆိုတာကို သူတို့မတွက်ကြဘူးလား။ CDM လုပ်တဲ့ ဆရာဝန်တွေကို အခုန ဆရာပြောသလို အနှောင့်အယှက်ပေးတယ်။ အရင်အစိုးရ မှားတယ်ဆိုတာကို ပြချင်လို့ အဲဒါကော အောင်မြင်ပါ့မလား။ နောက်ပြီးတော့ လူထုအကျိုးကို ရှေ့တန်းမတင်ဘဲနဲ့ သူတို့အကျိုးအတွက်၊ အကျိုးတောင် ရှိမလား၊ မရှိလား မသိနိုင်တဲ့ကိစ္စအတွက် ရှေ့တန်းတင် လုပ်နေသလို ဖြစ်နေတာပေါ့။
ဖြေ ။ ။ ပထမဦးဆုံး အာဏာသိမ်းတာကိုက လူထုအကျိုးထက်ဆိုတာထက်၊ မိမိအာဏာရယူရေး ဒါကို အဓိကထားတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ဆရာလဲ သိတဲ့အတိုင်းပဲ တကယ်တော့ ကျန်တဲ့လူတွေက လူလယ်ကျသွားသလားလို့တောင် မေးခွန်းထုတ်ရမလို ဖြစ်နေတယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ကြံ့ခိုင်ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီက စစ်တပ်ကို ထောက်ခံပါတယ်ဆိုတဲ့ ကြေညာချက်တွေ၊ ထောက်ခံချက်တွေ ပြောဆိုတာတွေ မကြားရသလောက်ပဲ။ PPP ပါတီ ဒေါ်သက်သက်ခိုင်တို့ ပါတီကလည်း ဒီလိုထုတ်ပြန်တာကို မတွေ့ရဘူး။ ဦးခင်မောင်ဆွေပါတီကလည်း အဲဒီလို ထုတ်ပြန်တာကို မတွေ့ရဘူး။ ဆိုလိုတာက တပ်မတော်တခုလုံးက အခိုင်းခံဖြစ်သွားတယ်။ အာဏာလိုချင်သူတွေရဲ့ အသုံးချခံ ဖြစ်သွားတယ်။ အဲဒီလို နာမည်အပျက်ခံပြီးတော့ ရှေ့ကလူမိုက်လုပ်နေကြတာ တပ်မတော်သားတွေ ဖြစ်နေတယ်။ အခုန ဆရာပြောသလို ထိရောက်သလားဆိုတော့ အစကတည်းက လူထုအကျိုးကို ရည်ရွယ်ထားပုံ မရဘူး။ အဲဒါကြောင့် မထိရောက်နိုင်ဘူး။ ဥပမာဆိုပါစို့ အခုဆရာပြောသလို နောက်ပိုင်းမှာ စစ်အစိုးရလိုလားတဲ့ လူတွေက အောက်ဆီဂျင်အိုးကြီးတွေ၊ အရည်တွေကို ဝယ်နေပြီလို့ ပြောနေတာတွေက ဒါတွေကို အစောကြီးကတည်းက ပြင်ဆင်ထားရမှာ။ အဲဒီတော့ ကိုဗစ်ကုသရေး မူဝါဒတခုလုံးကိုက ထောင်ပြီးတက်သွားခြင်းအားဖြင့် လူတွေအများကြီး ကူးစက်သွားလို့ရှိရင် ဆေးရုံတွေမှာ မနိုင်မနင်း ဖြစ်မယ်။ အဲဒီလို မနိုင်မနင်း မဖြစ်ရအောင် ကာကွယ်ရေးအနေနဲ့ တဖြည်းဖြည်း မဟာဗျူဟာကို ချပြီးတော့ လုပ်ရတာ။ ဆေးရုံတွေ မနိုင်မနင်း ဖြစ်ရတာကိုက အာဏာသိမ်းစစ်အစိုးရရဲ့ မူဝါဒအရ ကျဆုံးမှုကြီး ဖြစ်နေတယ်။ နံပတ်နှစ်က သက်ဆိုင်ရာပညာရှင်တွေကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းတာကလည်း ကျရှုံးမှုကြီး ဖြစ်တယ်။ ဒီအချက် (၂) ချက်ကို ညွှန်းနေပါတယ်။
မေး ။ ။ ဒီနေရာမှာ ကျနော်ဆက်မေးချင်တဲ့ မေးခွန်းက ဒီလိုဆက်လုပ်နေလို့ကော သူတို့လိုချင်တဲ့ နိုင်ငံရေးအမြတ်ထွက်မလားဆိုတာ အဖြေပေါ်သွားပြီပေါ့။ ဒါကိုတော့ ကျနော် ဆက်ပြီးတော့ မမေးတော့ဘူး။ အခြားတဘက်ကို ကြည့်မယ်ဆိုရင် NUG, CRPH, CDM လုပ်နေတဲ့ ဆေးဝန်ထမ်းတွေဘက်က သူတို့က တနိုင်ငံလုံးမှာ ကြုံတွေ့နေရတဲ့ ကိုဗစ်ပြဿနာကို ကိုင်တွယ်နိုင်စွမ်း ဘယ်လောက်ရှိပါသလဲ။ ဘယ်လောက်ထိထိရောက်ရောက် ကိုင်တွယ်နိုင်မယ့် အလားအလာကော တွေ့မြင်ရပါသလဲ။ Resources ရှိရဲ့လား။ Capacity ကော ရှိရဲ့လား။
ဖြေ ။ ။ ဆရာဝန်တွေမှာတော့ စွမ်းဆောင်ရည် ရှိတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကာကွယ်ရေးလုပ်ဖို့ဆိုတာက အစိုးရဆိုတဲ့ ယန္တရားလိုအပ်တယ်။ ဒါကို မလုပ်နိုင်ဘူး။ ကုသရေးပိုင်းမှာက စောစောကပြောသလို ဆရာဝန်တွေကို ၅၀၅ (ဃ) နဲ့ ဖမ်းတယ်။ ပရဟိတသမားတွေကို နှိပ်စက်တယ်။ နောက်ပြီးတော့ ပုဂ္ဂလိကဆေးရုံတွေမှာတောင် အဲဒီဆရာဝန်တွေ လူနာတွေကို ဆေးကုသလို့မရအောင် ခြိမ်းခြောက်ပိတ်ပင်တယ်။ ဒါတွေလုပ်လာတယ်။ ဆေးရုံကြီးတွေရဲ့ မှတ်ပုံတင်ကို ရုတ်သိမ်းမယ်ဆိုတဲ့အထိ ပြောလာတာတွေ တွေ့ရတယ်။ ဒါတွေအကုန်လုံးက မူဝါဒအရ ကျဆုံးမှု ဖြစ်တယ်။ လူအစိတ်အပိုင်းတချို့ကဆိုရင် ဒါက ယုတ်မာမှုအဆင့်အထိ ပြောဆိုမှုတွေကို ကျနော်တို့ ကြားရတယ်။ ဒါကလဲ အကြောင်းရင်းရှိတယ်။ ဥပဒေအကြောင်းရင်း ရှိတယ်။ Institution ဆိုင်ရာ အကြောင်းရင်းတွေ ရှိပါတယ်။
မေး ။ ။ အဲဒီတော့ ဒီအချိန်မှာ နှစ်ဘက်လုံးက အဲဒီလို မနိုင်မနင်း ဖြစ်နေတဲ့ အခြေအနေလို့ ပြောရမှာပေါ့။ အဲဒီလို အခြေအနေတွေမှာ သူတို့ရဲ့ resources တွေကို သူတို့ရဲ့ စိတ်ကောင်းစေတနာကောင်းနဲ့ ဒီကိစ္စတခုတည်းအတွက် နိုင်ငံရေးကို ဘေးဖယ်ထားလိုက်။ Ad-Hoc Cooperation ယာယီပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပြီးတော့ လုပ်နိုင်မယ့် အခြေအနေတွေကော စဉ်းစားလို့ မရနိုင်ဘူးလား။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကတော့ ပြည်သူတွေအားလုံး ပူးပေါင်းတိုက်ဖျက်ကြပါလို့ ပြောဖူးတယ်။ ပြည်သူတွေအားလုံးလို့ ဆိုတဲ့နေရာမှာ သူတို့လည်းပါတယ်လို့ ကျနော်ကတော့ ထင်တာပဲ။ နောက်ပြီးတော့ စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်နေတဲ့ တချို့ကတော့ Facebook တွေမှာ ရေးကြတာ တွေ့ရပါတယ်။ လုံးဝမမစေ့စပ်နိုင်ဘူး ဒီကိစ္စမှာလဲ။ ဆိုတော့ သူတို့ကလဲ ဒီလုပ်ရပ်ကြောင့် စစ်ကောင်စီ ပြုတ်ကျသွားလိမ့်မယ်၊ စစ်အာဏာရှင်စနစ် လုံးဝချုပ်ငြိမ်းသွားလိမ့်မယ်လို့ မျှော်လင့်ပြီး ဒီလိုတင်းနေကြတာလား။ ဒါလဲ စဉ်းစားစရာဖြစ်မယ်ထင်တယ်။ ပထမတချက်က ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လာနိုင်တဲ့ အလားအလာကို သုံးသပ်ပေးပါ။
ဖြေ ။ ။ ပူးပေါင်းဖို့ဆိုတာ ခက်လိမ့်မယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ဥပဒေအကြောင်းအရာအရ။ ဥပဒေက ဘယ်လိုသတ်မှတ်ချက်တွေ ရှိသလဲဆိုရင် စစ်အစိုးရကို ဆန့်ကျင်နေတဲ့ လူတွေနဲ့ ဆက်ဆံလုပ်ကိုင်နေတာတွေရှိရင် အရေးယူတာတွေ ရှိတယ်။ ဥပမာ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး အဖွဲ့ဝင်တွေနဲ့ ဆက်ဆံနေမှု ရှိရင်ပေါ့။ ဒါက ဒီစစ်အစိုးရမှ မဟုတ်ဘူး။ ဥပဒေက အရင်အစိုးရလက်ထက်မှာကတည်းက ရှိတာ။ အခု ဒီမှာ စစ်အစိုးရကို ကိုယ်စားပြုတယ်လို့ ယူဆရတဲ့ Facebook စာမျက်နှာတွေမှာဆိုရင် သံသယနဲ့ဖမ်းတဲ့ (၅) ယောက်ဟာ PDF တွေကို ကုပေးနေတာဆိုတဲ့ ပြောဆိုချက်တွေ ရှိလာတယ်။ ဥပဒေအကြောင်းအရ။
မေး ။ ။ ဒါပေမဲ့ ဥပဒေဆိုတာက သူတို့ဘက်က ဥပဒေကို တကယ်တမ်း လိုက်နာတာမှ မဟုတ်တာလို့ ပြောရမယ်ထင်တယ်။ ဒီအချိန်မှာ သူတို့ ထင်ရာလုပ်နေတာပဲဆိုတော့ တခြားကိစ္စတွေမှာကြတော့ ဥပဒေကို ချိုးဖောက်ပြီးတော့ လုပ်ချင်သလို လုပ်ခဲ့ကြတယ်လို့ ပြောရင်ရမယ်။ အာဏာသိမ်းတာကအစ။ ဆိုတော့ ဒီလိုကိစ္စမျိုး၊ တိုင်းပြည်အကျိုးအတွက် အဲဒီဥပဒေတွေကို လက်ညှိုးညွှန်ပြီးတော့ သူတို့မပူးပေါင်းနေရင် သင့်တော်ပါ့မလား။
ဖြေ ။ ။ ဥပဒေကို အသုံးချပြီးတော့ပဲ နိုင်ငံရေးအရ အသုံးချလုပ်ကိုင်နေတာ တလျှောက်လုံးပဲ။ ဒုတိယ အခုနစကားနဲ့ ဆက်ပြီးတော့ ကျနော်ဆက်ပြောချင်တာက Institution ဆိုင်ရာ ပြဿနာလည်း ရှိနေတယ်။ ဥပမာအားဖြင့်ဆိုရင် ဆရာဝန်နဲ့ လူနာ ဆက်ဆံရေးကို ဖြတ်တောက်တဲ့အခါမှာ Myanmar Medical Council လို Institution တွေ ပါလာတယ်။ သံဃာတွေ ပါလာတယ်။ မစိုးရိမ်တိုက်သစ်ကနေ ကြေညာချက် ထုတ်တယ်။ တိုင်းအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့။ အဲဒီတော့ Institution တွေက ဘာဖြစ်လာလဲဆိုရင် အစိုးရအကြိုက် လိုက်လုပ်တဲ့ ဘုန်းကြီးတွေနဲ့ ဆရာဝန်ကြီးတချို့က ဒီလိုသဘောတွေ ရှိနေတယ်။ ဒါကြောင့်မို့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးလို့ ပြောလို့ရှိရင် အတော်လေး ခက်လိမ့်မယ်လို့ ထင်တယ်။ အဲဒီလိုမျိုး အခြေအနေမှာ ကိုင်တွယ်ဖို့ဆိုတာ ကြားအဖွဲ့အစည်းတခုကို လက်မခံဘဲနဲ့ ဖြစ်ဖို့ခဲယဉ်းတယ်လို့ ထင်တယ်။ ဥပမာအားဖြင့် ကုလသမဂ္ဂလို။ ဒါတောင်မှ လူမှုစာမျက်နှာတွေမှာ UNHCR ကနေ အကူအညီပေးတာတွေက တကယ်လိုတဲ့ လူတွေဆီကို ရောက်ရဲ့လားဆိုတဲ့ မေးခွန်းထောက်တာတွေကို စပြီးတော့ တွေ့နေရပြီ။
မေး ။ ။ နောက်ဆုံးမေးချင်တဲ့ မေးခွန်းကတော့ တိုင်းပြည်အခြေအနေက ချွတ်ခြုံကျလာတဲ့ အခြေအနေမှာ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကြောင့် တမျိုးသားလုံး ရေတိမ်နစ်ရမယ့်အရေးက သက်သာရာသက်သာကြောင်း ထွက်ပေါက်ရလာနိုင်မယ့် အလားအလာက ဘယ်လိုရှိမလဲ။
ဖြေ ။ ။ အခုက ရောဂါက ပြန့်ပြီးပြီဆိုတော့ တော်တော်များများ ပြန့်ပြီးပြီဆိုတော့ ဒါက နောက်ကျသွားပြီ။ ထိရောက်စွာ ကိုင်တွယ်နိုင်ပါ့မလားဆိုတာကတော့ အဲဒီမေးခွန်း မေးရတာထက်၊ အဲဒီလို ဆုံးရှုံးသွားတာတွေကို ကျနော်တို့ ဘယ်လိုကိုင်တွယ်မလဲ။ ဒါက ပိုပြီးအဓိကကျတယ်။ ပြီးရင် ကာကွယ်ဆေးကိစ္စ။ ကာကွယ်ဆေးကိုရအောင် ကျနော်တို့ ဘယ်လိုလုပ်ကြမလဲ။ ဒါက ပိုပြီးအဓိကကျလိမ့်မယ်လို့ ထင်တယ်။ အခုလောလောဆယ်မှာတော့ ကာကွယ်ဆေးရဲ့သဘောကတော့ ရောင်းသူရဲ့ ဈေးကွက်။ ထုတ်လုပ်တဲ့ ကုမ္ပဏီတွေက Pfizer ဆိုရင် တကမ္ဘာလုံးက လိုချင်ကြတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံလို၊ စစ်အစိုးရလို လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုနဲ့ စွပ်စွဲခံနေရတာ၊ လူသားမျိုးနွယ်တရပ်လုံးပေါ် ရာဇဝတ်မှု ကျူးလွန်တယ်လို့လဲ စွပ်စွဲခံထားရတယ်။ အဲဒီလို အနေအထားမှာ ဘယ်ကုမ္ပဏီကမှ မြန်မာနိုင်ငံကို ရောင်းချင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ တပ်မတော်က ဒါကိုဖြေရှင်းဖို့ လိုပါတယ်။
မေး ။ ။ မြန်မာပြည်သူတွေအတွက် အားတတ်စရာစကား တခွန်းလောက် နောက်ဆုံးပြောပေးပါ။
ဖြေ ။ ။ ကိုဗစ်ကို ရင်ဆိုင်နေတာကော တပ်ဘေးကော၊ ကပ်ဘေးကော ရင်ဆိုင်တဲ့နေရာမှာ အချင်းချင်း အငြင်းပွားနေကြတာထက် ညီညီညွတ်ညွှတ်နဲ့ ခုခံဆန့်ကျင်ကျော်လွှာရင်ဆိုင်ကြဖို့ပဲ အရေးကြီးပါတယ်။
== Unicode ==
ဒီကနေ့ မွနျမာနိုငျငံအတှကျ စိုးရိမျစရာ အကောငျးဆုံး ခွိမျးခွောကျမှုတရပျဖွဈနတေဲ့ ကိုဗဈပွူနာကို ဘယျဘကျကဖွဈဖွဈ နိုငျငံရေးအရ အမွတျထုတျသင့ျပါသလား။ အမွတျထုတျဖို့ ကွိုးစားသည့ျတိုငျအောငျ တဘကျဘကျအတှကျ အကြိုးအမွတျ တစုံတရာ ရရှိနိုငျပါ့မလား၊ မွနျမာ့အရေးသုံးသပျသူ ဒေါကျတာ တငျမောငျသနျးနဲ့ ဦးကြောျဇံသာ ဆှေးနှေးသုံးသပျထားပါတယျ။
မေး ။ ။ ဒီနေ့ ဆရာကို မေးခငြျတာကတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာ အငျမတနျအခွအေနဆေိုးနတေဲ့ ကိုဗဈကပျရောဂါ။ ဒါကို နိုငျငံရေးအရ အမွတျထုတျသင့ျသလား။ ဘယျဘကျကပဲဖွဈဖွဈ။ အမွတျထုတျလိုကော ထှကျလာနိုငျသလားဆိုတာကို အဓိက ဆှေးနှေးခငြျပါတယျ။ ပထမဦးဆုံး အာဏာရစဈကောငျစီဘကျရဲ့ လုပျရပျကို ပွောခငြျပါတယျ။ အဲဒီထဲမှာ အာဏာရစဈကောငျစီဟာ အခုအခါမှာ CDM လုပျနတေဲ့ ဆရာဝနျတခြို့ ၊ သူတို့က ပရဟိတဆေးခနျးတှေ၊ စတေနာဝနျထမျးဆေးခနျးတှမှော ကိုဗဈကပျရောဂါကို ကုသပေးဖို့ ကွိုးစားနတောကို ဖမျးတယျ၊ ဆီးတယျဆိုတဲ့ သတငျးတှေ ထှကျလာပါတယျ။ တခြို့က ဒါကို မဟုတျဘူးလို့ငွငျးတယျ။ စဈကောငျစီဘကျကလဲ ငွငျးတယျ။ ဒါပမေဲ့ သတငျးထောကျတှကေ အထောကျအထားတှေ၊ အသိသကျသတှေနေဲ့ကို တငျပွနကွေပါတယျ။ ဆရာက ဆရာဝနျတယောကျလညျးဖွဈတယျ။ မီဒီယာသမားတယောကျလညျး ဖွဈတယျဆိုတော့ ဒီကိစ်စနဲ့ ပတျသကျပွီး မီဒီယာအမွငျကနေ ပွောပါအုံး။ ဒီကိစ်စကို ဘယျလိုမွငျသလဲလို့။
ဖွေ ။ ။ အာဏာသိမျးစဈအစိုးရတှကေ မြားသောအားဖွင့ျ သူတို့ အာဏာသိမျးရတာ မှနျကနျတဲ့အကွောငျး ပွတတျကွတယျ။ ပွတဲ့အာဏာက သူတို့ရဲ့ နိုငျငံရေးပါပဲ။ အဲဒီလိုပွတဲ့အခါမှာ ပထမတခကြျက အရငျအစိုးရ၊ သူတို့ဆန့ျကငြျတဲ့လူတှရေဲ့ လုပျပုံကိုငျပုံ မှားယှငျးတဲ့အကွောငျး ဒါကိုပုံကွီးခြဲ့ ပွောတတျကွပါတယျ။ နောကျ သူတို့လုပျရပျက ကောငျးမှနျတဲ့အကွောငျး ဒီလိုပဲ သူတို့က ထူထောငျတတျကွပါတယျ။ ဒါက ဘယျအာဏာသိမျးပှဲမှာမဆို တှေ့ရတတျတဲ့ကိစ်စ။ ဒီကိုဗဈကိစ်စမှာလဲ ဒီလိုသှားပွီးတှေ့ရတာ ရှိပါတယျ။ ဥပမာအားဖွင့ျ အခုလိုဖွဈရတာ ဆရာဝနျတှကွေောင့ျ ဖွဈတယျဆိုပွီးတော့ ဆရာဝနျတှကေို အပွဈပုံခဖြို့ ကွိုးစားလာကွတယျ။ လုပျပုံကိုငျပုံကတော့ အစိုးရက တိုကျရိုကျပွောတာပဲရှိတယျ။ တခါတလေ အစိုးရလူလို့ ယူဆရတဲ့ သံဃာတောျတှပေဲဖွဈဖွဈ၊ ဒါမှမဟုတျ လူပုဂ်ဂိုလျတှပေဲဖွဈဖွဈ သူတို့က လူမှုမီဒီယာတှမှော ဒီလူတှကေို ဦးတညျပွီး တိုကျခိုကျလာတာတှကေို တှေ့ရတယျ။ အထူးသဖွင့ျ ဆရာဝနျတှကေို စောစောပိုငျးကပွောတယျ နောကျပိုငျးကတော့ ကိုယ့ျလုပျရပျက ကောငျးမှနျတဲ့အကွောငျး။ ဥပမာ အောကျဆီဂငြျကားကွီးတှေ ဝငျလာပါပွီလို့ ဘာတို့ပေါ့။ မိမိလုပျရပျကောငျးမှနျကွောငျး ထူထောငျဖို့ ကွိုးစားကွတယျ။ တပွိုငျတညျးမှာပဲ ဆရာ အခုနမေးသလိုပဲ နိုငျငံရေးအရ တိုကျခိုကျတာတှလေဲ လုပျတတျကွပါတယျ။ ဖမျးဆီးတဲ့နရောတှမှောတောငျ လူ့ကငြ့ျဝတျတှနေဲ့ ဖမျးဆီးတာမြိုး မဟုတျဘဲနဲ့ နှိပျစကျတာ၊ လူ့သိက်ခာကဆြငျးစမေယ့ျ အပွုအမှုတှနေဲ့ လုပျတာတှလေဲ ကနြောျတို့ တှေ့ရတယျ။ မဆိုငျတဲ့ မိသားစုဝငျတှေ၊ အရှယျမရောကျသေးတဲ့ ကလေးလေးတှကေအစ ဖမျးဆီးတာတှေ၊ ဓါးစားခံလို ခေါျထားတာတှေ၊ ဒါတှလေဲ သှားတှေ့ရတယျ။
မေး ။ ။ အဲဒီတော့ ကနြောျမေးခငြျတာက ဒီလိုလုပျလိုကျတဲ့အတှကျ သူတို့ရဲ့ လုပျနိုငျမှုက ဘယျလောကျအထိ ထိရောကျလာနိုငျမလဲဆိုတာကို သူတို့မတှကျကွဘူးလား။ CDM လုပျတဲ့ ဆရာဝနျတှကေို အခုန ဆရာပွောသလို အနှောင့ျအယှကျပေးတယျ။ အရငျအစိုးရ မှားတယျဆိုတာကို ပွခငြျလို့ အဲဒါကော အောငျမွငျပါ့မလား။ နောကျပွီးတော့ လူထုအကြိုးကို ရှေ့တနျးမတငျဘဲနဲ့ သူတို့အကြိုးအတှကျ၊ အကြိုးတောငျ ရှိမလား၊ မရှိလား မသိနိုငျတဲ့ကိစ်စအတှကျ ရှေ့တနျးတငျ လုပျနသေလို ဖွဈနတောပေါ့။
ဖွေ ။ ။ ပထမဦးဆုံး အာဏာသိမျးတာကိုက လူထုအကြိုးထကျဆိုတာထကျ၊ မိမိအာဏာရယူရေး ဒါကို အဓိကထားတယျ။ ဘာကွောင့ျလဲဆိုတော့ ဆရာလဲ သိတဲ့အတိုငျးပဲ တကယျတော့ ကနြျတဲ့လူတှကေ လူလယျကသြှားသလားလို့တောငျ မေးခှနျးထုတျရမလို ဖွဈနတေယျ။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ ကွံ့ခိုငျဖှံ့ဖွိုးရေးပါတီက စဈတပျကို ထောကျခံပါတယျဆိုတဲ့ ကွညောခကြျတှေ၊ ထောကျခံခကြျတှေ ပွောဆိုတာတှေ မကွားရသလောကျပဲ။ PPP ပါတီ ဒေါျသကျသကျခိုငျတို့ ပါတီကလညျး ဒီလိုထုတျပွနျတာကို မတှေ့ရဘူး။ ဦးခငျမောငျဆှပေါတီကလညျး အဲဒီလို ထုတျပွနျတာကို မတှေ့ရဘူး။ ဆိုလိုတာက တပျမတောျတခုလုံးက အခိုငျးခံဖွဈသှားတယျ။ အာဏာလိုခငြျသူတှရေဲ့ အသုံးခခြံ ဖွဈသှားတယျ။ အဲဒီလို နာမညျအပကြျခံပွီးတော့ ရှေ့ကလူမိုကျလုပျနကွေတာ တပျမတောျသားတှေ ဖွဈနတေယျ။ အခုန ဆရာပွောသလို ထိရောကျသလားဆိုတော့ အစကတညျးက လူထုအကြိုးကို ရညျရှယျထားပုံ မရဘူး။ အဲဒါကွောင့ျ မထိရောကျနိုငျဘူး။ ဥပမာဆိုပါစို့ အခုဆရာပွောသလို နောကျပိုငျးမှာ စဈအစိုးရလိုလားတဲ့ လူတှကေ အောကျဆီဂငြျအိုးကွီးတှေ၊ အရညျတှကေို ဝယျနပွေီလို့ ပွောနတောတှကေ ဒါတှကေို အစောကွီးကတညျးက ပွငျဆငျထားရမှာ။ အဲဒီတော့ ကိုဗဈကုသရေး မူဝါဒတခုလုံးကိုက ထောငျပွီးတကျသှားခွငျးအားဖွင့ျ လူတှအေမြားကွီး ကူးစကျသှားလို့ရှိရငျ ဆေးရုံတှမှော မနိုငျမနငျး ဖွဈမယျ။ အဲဒီလို မနိုငျမနငျး မဖွဈရအောငျ ကာကှယျရေးအနနေဲ့ တဖွညျးဖွညျး မဟာဗြူဟာကို ခပြွီးတော့ လုပျရတာ။ ဆေးရုံတှေ မနိုငျမနငျး ဖွဈရတာကိုက အာဏာသိမျးစဈအစိုးရရဲ့ မူဝါဒအရ ကဆြုံးမှုကွီး ဖွဈနတေယျ။ နံပတျနှဈက သကျဆိုငျရာပညာရှငျတှကေို ကိုငျတှယျဖွရှေငျးတာကလညျး ကရြှုံးမှုကွီး ဖွဈတယျ။ ဒီအခကြျ (၂) ခကြျကို ညှှနျးနပေါတယျ။
မေး ။ ။ ဒီနရောမှာ ကနြောျဆကျမေးခငြျတဲ့ မေးခှနျးက ဒီလိုဆကျလုပျနလေို့ကော သူတို့လိုခငြျတဲ့ နိုငျငံရေးအမွတျထှကျမလားဆိုတာ အဖွပေေါျသှားပွီပေါ့။ ဒါကိုတော့ ကနြောျ ဆကျပွီးတော့ မမေးတော့ဘူး။ အခွားတဘကျကို ကွည့ျမယျဆိုရငျ NUG, CRPH, CDM လုပျနတေဲ့ ဆေးဝနျထမျးတှဘေကျက သူတို့က တနိုငျငံလုံးမှာ ကွုံတှေ့နရေတဲ့ ကိုဗဈပွူနာကို ကိုငျတှယျနိုငျစှမျး ဘယျလောကျရှိပါသလဲ။ ဘယျလောကျထိထိရောကျရောကျ ကိုငျတှယျနိုငျမယ့ျ အလားအလာကော တှေ့မွငျရပါသလဲ။ Resources ရှိရဲ့လား။ Capacity ကော ရှိရဲ့လား။
ဖွေ ။ ။ ဆရာဝနျတှမှောတော့ စှမျးဆောငျရညျ ရှိတယျ။ ဒါပမေဲ့ ကာကှယျရေးလုပျဖို့ဆိုတာက အစိုးရဆိုတဲ့ ယန်တရားလိုအပျတယျ။ ဒါကို မလုပျနိုငျဘူး။ ကုသရေးပိုငျးမှာက စောစောကပွောသလို ဆရာဝနျတှကေို ၅၀၅ (ဃ) နဲ့ ဖမျးတယျ။ ပရဟိတသမားတှကေို နှိပျစကျတယျ။ နောကျပွီးတော့ ပုဂ်ဂလိကဆေးရုံတှမှောတောငျ အဲဒီဆရာဝနျတှေ လူနာတှကေို ဆေးကုသလို့မရအောငျ ခွိမျးခွောကျပိတျပငျတယျ။ ဒါတှလေုပျလာတယျ။ ဆေးရုံကွီးတှရေဲ့ မှတျပုံတငျကို ရုတျသိမျးမယျဆိုတဲ့အထိ ပွောလာတာတှေ တှေ့ရတယျ။ ဒါတှအေကုနျလုံးက မူဝါဒအရ ကဆြုံးမှု ဖွဈတယျ။ လူအစိတျအပိုငျးတခြို့ကဆိုရငျ ဒါက ယုတျမာမှုအဆင့ျအထိ ပွောဆိုမှုတှကေို ကနြောျတို့ ကွားရတယျ။ ဒါကလဲ အကွောငျးရငျးရှိတယျ။ ဥပဒအေကွောငျးရငျး ရှိတယျ။ Institution ဆိုငျရာ အကွောငျးရငျးတှေ ရှိပါတယျ။
မေး ။ ။ အဲဒီတော့ ဒီအခြိနျမှာ နှဈဘကျလုံးက အဲဒီလို မနိုငျမနငျး ဖွဈနတေဲ့ အခွအေနလေို့ ပွောရမှာပေါ့။ အဲဒီလို အခွအေနတှေမှော သူတို့ရဲ့ resources တှကေို သူတို့ရဲ့ စိတျကောငျးစတေနာကောငျးနဲ့ ဒီကိစ်စတခုတညျးအတှကျ နိုငျငံရေးကို ဘေးဖယျထားလိုကျ။ Ad-Hoc Cooperation ယာယီပူးပေါငျးဆောငျရှကျပွီးတော့ လုပျနိုငျမယ့ျ အခွအေနတှေကေော စဉျးစားလို့ မရနိုငျဘူးလား။ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကတော့ ပွညျသူတှအေားလုံး ပူးပေါငျးတိုကျဖကြျကွပါလို့ ပွောဖူးတယျ။ ပွညျသူတှအေားလုံးလို့ ဆိုတဲ့နရောမှာ သူတို့လညျးပါတယျလို့ ကနြောျကတော့ ထငျတာပဲ။ နောကျပွီးတော့ စဈအာဏာသိမျးမှုကို ဆန့ျကငြျနတေဲ့ တခြို့ကတော့ Facebook တှမှော ရေးကွတာ တှေ့ရပါတယျ။ လုံးဝမမစေ့စပျနိုငျဘူး ဒီကိစ်စမှာလဲ။ ဆိုတော့ သူတို့ကလဲ ဒီလုပျရပျကွောင့ျ စဈကောငျစီ ပွုတျကသြှားလိမ့ျမယျ၊ စဈအာဏာရှငျစနဈ လုံးဝခြုပျငွိမျးသှားလိမ့ျမယျလို့ မြှောျလင့ျပွီး ဒီလိုတငျးနကွေတာလား။ ဒါလဲ စဉျးစားစရာဖွဈမယျထငျတယျ။ ပထမတခကြျက ပူးပေါငျးဆောငျရှကျလာနိုငျတဲ့ အလားအလာကို သုံးသပျပေးပါ။
ဖွေ ။ ။ ပူးပေါငျးဖို့ဆိုတာ ခကျလိမ့ျမယျ။ ဘာကွောင့ျလဲဆိုတော့ ဥပဒအေကွောငျးအရာအရ။ ဥပဒကေ ဘယျလိုသတျမှတျခကြျတှေ ရှိသလဲဆိုရငျ စဈအစိုးရကို ဆန့ျကငြျနတေဲ့ လူတှနေဲ့ ဆကျဆံလုပျကိုငျနတောတှရှေိရငျ အရေးယူတာတှေ ရှိတယျ။ ဥပမာ လကျနကျကိုငျတောျလှနျရေး အဖှဲ့ဝငျတှနေဲ့ ဆကျဆံနမှေု ရှိရငျပေါ့။ ဒါက ဒီစဈအစိုးရမှ မဟုတျဘူး။ ဥပဒကေ အရငျအစိုးရလကျထကျမှာကတညျးက ရှိတာ။ အခု ဒီမှာ စဈအစိုးရကို ကိုယျစားပွုတယျလို့ ယူဆရတဲ့ Facebook စာမကြျနှာတှမှောဆိုရငျ သံသယနဲ့ဖမျးတဲ့ (၅) ယောကျဟာ PDF တှကေို ကုပေးနတောဆိုတဲ့ ပွောဆိုခကြျတှေ ရှိလာတယျ။ ဥပဒအေကွောငျးအရ။
မေး ။ ။ ဒါပမေဲ့ ဥပဒဆေိုတာက သူတို့ဘကျက ဥပဒကေို တကယျတမျး လိုကျနာတာမှ မဟုတျတာလို့ ပွောရမယျထငျတယျ။ ဒီအခြိနျမှာ သူတို့ ထငျရာလုပျနတောပဲဆိုတော့ တခွားကိစ်စတှမှောကွတော့ ဥပဒကေို ခြိုးဖောကျပွီးတော့ လုပျခငြျသလို လုပျခဲ့ကွတယျလို့ ပွောရငျရမယျ။ အာဏာသိမျးတာကအစ။ ဆိုတော့ ဒီလိုကိစ်စမြိုး၊ တိုငျးပွညျအကြိုးအတှကျ အဲဒီဥပဒတှေကေို လကျညှိုးညှှနျပွီးတော့ သူတို့မပူးပေါငျးနရေငျ သင့ျတောျပါ့မလား။
ဖွေ ။ ။ ဥပဒကေို အသုံးခပြွီးတော့ပဲ နိုငျငံရေးအရ အသုံးခလြုပျကိုငျနတော တလြှောကျလုံးပဲ။ ဒုတိယ အခုနစကားနဲ့ ဆကျပွီးတော့ ကနြောျဆကျပွောခငြျတာက Institution ဆိုငျရာ ပွူနာလညျး ရှိနတေယျ။ ဥပမာအားဖွင့ျဆိုရငျ ဆရာဝနျနဲ့ လူနာ ဆကျဆံရေးကို ဖွတျတောကျတဲ့အခါမှာ Myanmar Medical Council လို Institution တှေ ပါလာတယျ။ သံဃာတှေ ပါလာတယျ။ မစိုးရိမျတိုကျသဈကနေ ကွညောခကြျ ထုတျတယျ။ တိုငျးအုပျခြုပျရေးကောငျစီနဲ့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျဖို့။ အဲဒီတော့ Institution တှကေ ဘာဖွဈလာလဲဆိုရငျ အစိုးရအကွိုကျ လိုကျလုပျတဲ့ ဘုနျးကွီးတှနေဲ့ ဆရာဝနျကွီးတခြို့က ဒီလိုသဘောတှေ ရှိနတေယျ။ ဒါကွောင့ျမို့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျရေးလို့ ပွောလို့ရှိရငျ အတောျလေး ခကျလိမ့ျမယျလို့ ထငျတယျ။ အဲဒီလိုမြိုး အခွအေနမှော ကိုငျတှယျဖို့ဆိုတာ ကွားအဖှဲ့အစညျးတခုကို လကျမခံဘဲနဲ့ ဖွဈဖို့ခဲယဉျးတယျလို့ ထငျတယျ။ ဥပမာအားဖွင့ျ ကုလသမဂ်ဂလို။ ဒါတောငျမှ လူမှုစာမကြျနှာတှမှော UNHCR ကနေ အကူအညီပေးတာတှကေ တကယျလိုတဲ့ လူတှဆေီကို ရောကျရဲ့လားဆိုတဲ့ မေးခှနျးထောကျတာတှကေို စပွီးတော့ တှေ့နရေပွီ။
မေး ။ ။ နောကျဆုံးမေးခငြျတဲ့ မေးခှနျးကတော့ တိုငျးပွညျအခွအေနကေ ခြှတျခွုံကလြာတဲ့ အခွအေနမှော ကိုဗဈကပျရောဂါကွောင့ျ တမြိုးသားလုံး ရတေိမျနဈရမယ့ျအရေးက သကျသာရာသကျသာကွောငျး ထှကျပေါကျရလာနိုငျမယ့ျ အလားအလာက ဘယျလိုရှိမလဲ။
ဖွေ ။ ။ အခုက ရောဂါက ပွန့ျပွီးပွီဆိုတော့ တောျတောျမြားမြား ပွန့ျပွီးပွီဆိုတော့ ဒါက နောကျကသြှားပွီ။ ထိရောကျစှာ ကိုငျတှယျနိုငျပါ့မလားဆိုတာကတော့ အဲဒီမေးခှနျး မေးရတာထကျ၊ အဲဒီလို ဆုံးရှုံးသှားတာတှကေို ကနြောျတို့ ဘယျလိုကိုငျတှယျမလဲ။ ဒါက ပိုပွီးအဓိကကတြယျ။ ပွီးရငျ ကာကှယျဆေးကိစ်စ။ ကာကှယျဆေးကိုရအောငျ ကနြောျတို့ ဘယျလိုလုပျကွမလဲ။ ဒါက ပိုပွီးအဓိကကလြိမ့ျမယျလို့ ထငျတယျ။ အခုလောလောဆယျမှာတော့ ကာကှယျဆေးရဲ့သဘောကတော့ ရောငျးသူရဲ့ ဈေးကှကျ။ ထုတျလုပျတဲ့ ကုမ်ပဏီတှကေ Pfizer ဆိုရငျ တကမ်ဘာလုံးက လိုခငြျကွတယျ။ မွနျမာနိုငျငံလို၊ စဈအစိုးရလို လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှုနဲ့ စှပျစှဲခံနရေတာ၊ လူသားမြိုးနှယျတရပျလုံးပေါျ ရာဇဝတျမှု ကြူးလှနျတယျလို့လဲ စှပျစှဲခံထားရတယျ။ အဲဒီလို အနအေထားမှာ ဘယျကုမ်ပဏီကမှ မွနျမာနိုငျငံကို ရောငျးခငြျမှာ မဟုတျပါဘူး။ တပျမတောျက ဒါကိုဖွရှေငျးဖို့ လိုပါတယျ။
မေး ။ ။ မွနျမာပွညျသူတှအေတှကျ အားတတျစရာစကား တခှနျးလောကျ နောကျဆုံးပွောပေးပါ။
ဖွေ ။ ။ ကိုဗဈကို ရငျဆိုငျနတောကော တပျဘေးကော၊ ကပျဘေးကော ရငျဆိုငျတဲ့နရောမှာ အခငြျးခငြျး အငွငျးပှားနကွေတာထကျ ညီညီညှတျညှှတျနဲ့ ခုခံဆန့ျကငြျကြောျလှှာရငျဆိုငျကွဖို့ပဲ အရေးကွီးပါတယျ။
