အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်အပေါ် ဝေဖန်သူတချို့ရဲ့ ပြောစကားတွေကို အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်အတွက် ခုခံချေပချက်ကို တင်ပြလိုပါတယ်။ အဲဒီလို ခုခံချေပသူကတော့ ၁၉၉၀ ပြည့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် ကိုယ်စားပြုပြီး ပုလဲမြို့နယ် မဲဆန္ဒနယ်မြေက ရွေးကောက်ခံလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် အရွေးခံခဲ့ရသူ ဒေါက်တာတင့်ဆွေ ကို ဦးကျော်ဇံသာက ဆက်သွယ်မေးမြန်း ဆွေးနွေးတင်ပြထားပါတယ်။
မေး ။ ။ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ရဲ့ အောင်ပွဲဟာ ပါတီကိုကြည့်ပြီး မဲပေးတာထက် အဓိကအားဖြင့် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဆိုတဲ့ လူပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးတည်းကို ထောက်ခံနှစ်သက်တဲ့အတွက် လူထုက မဲပေးကြတာဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့ ကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ဒေါက်တာတင့်ဆွေက အခုလို စတင်ဖြေရှင်းပါတယ်။
ဖြေ ။ ။ ၂၀၁၅ နှင့် ၂၀၂၀ နှစ်ခုစလုံးကို ကြည့်လို့ရှိရင် မဲပေးတဲ့လူတွေဟာ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ သမိုင်းကိုကြည့်ပြီးတော့ ပေးကြတယ်လို့ ကျနော်က မြင်ပါတယ်။
မေး ။ ။ ဒါပေမဲ့ အဓိကတော့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကိုပဲ ကြည့်ပြီးတော့ ပေးကြတယ်ဆိုရင်ကော မှားမလား ဆရာ။
ဖြေ ။ ။ ရာခိုင်နှုန်းတော်တော်များများကတော့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို လေးစားချစ်ခင်ကြလို့ မဲပေးကြတာကတော့ မှန်ပါတယ်။ ဒါကိုတော့ ငြင်းလို့မရပါဘူး။
မေး ။ ။ ဒီကိစ္စဟာ ပုဂ္ဂိုလ်ရေး ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်မှုကြောင့် ဖြစ်တယ်။ ဒါက မြန်မာနိုင်ငံမှာ အစဉ်အလာလည်း ရှိတယ်လို့ လူတိုင်းက ဝေဖန်ကြပါတယ်။ ဒီလို ပုဂ္ဂိုလ်ရေး ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်မှုနဲ့ပဲ ဆက်သွားကြမှာလား။ ဒီဟာကို ပါတီက ဦးဆောင်ပြီးတော့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲနိုင်မယ့် အခြေအနေ ရှိပါသလား။
ဖြေ ။ ။ ကျနော်တို့ နိုင်ငံက ဘုရင်စနစ်တုန်းကလည်း ဘုရင်ပြီးရင် အကုန်ပြီရတဲ့ တတိုင်းတပြည်လုံး ဘုရင်က သေဆိုသေ၊ ရှင်ဆိုရှင် ရှိခဲ့တယ်။ အဲဒီနောက် လွတ်လပ်ရေးရပြီး (၁၂) နှစ်ကလွဲ ကျန်တာက အာဏာရှင်စနစ်က အနှစ် (၂၀) ကျော်ကြာတယ်။ အဲဒီတုန်းကလည်း ဥက္ကဋ္ဌကြီးနဲ့ သမ္မတကြီးဆိုသူပြီရင် အကုန်ပြီကြရတယ်။ အဲဒီခေတ်ကာလ ထောင်နဲ့ချီတဲ့ သမိုင်းကနေ ဒီမိုကရေစီလို ဖြစ်လာတဲ့အခါမှာ ၂၀၁၂ ကြားဖြတ်ကနေ နောက်ပိုင်းမှာ NLD ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍမှာ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ ဦးဆောင်မှု (သို့မဟုတ်) ပါတီရဲ့ဥက္ကဋ္ဌ နောက်လိုက်တာကတော့ မဆန်းဘူးလို့ ကျနော် မြင်ပါတယ်။ သို့သော်လဲပဲ တကယ်လို့ မပြောကောင်းမဆိုးကောင်း ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က နိုင်ငံရေးထဲမှာ လုပ်ကိုင်နိုင်စွမ်း မရှိတော့ဘူးဆိုတဲ့ တစ်နေ့မှာ ဗမာနိုင်ငံမှာ ဒီအစဉ်အလာတွေကို ပြောင်းလဲလာနိုင်တယ်။ ရင့်ကြတ်မှုလည်း တော်တော်လေး ရလာပြိလို့ ကျနော်ကတော့ ဒီလိုအပြုသဘော မြင်ပါတယ်။
မေး ။ ။ ဒါပေမဲ့ အခုလောလောဆယ်မှာ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်မကဘူး ပါတီတွင်းမှာ ပါတီအရာရှိတွေအဆင့်ဆင့်တွေကပဲ ဆုံးဖြတ်နေတယ်ဆိုတဲ့ အစဉ်အလာ ဖြစ်နေတယ်လို့ ဝေဖန်ကြပါတယ်။ mode of decision making က authoritarian mode သာ ဖြစ်တယ်။ ဒါကိုပြင်ဖို့ လိုတယ်လို့ ထင်တာပဲ။
ဖြေ ။ ။ ဒီလိုဝေဖန်မှုတွေရှိတာ အမှန်ပါပဲ။ သို့သော်လဲ ကျနော်တို့ NLD ပါတီကို စတည်ထောင်ကတည်းက ကြည့်လိုက်လို့ရှိရင် ကျနော်တို့ပါတီက ရှစ်ဆယ့်ရှစ်အပြီးမှာ ဝုန်းကနဲ့ ဘယ်သူဘယ်ဝါမှန်းမသိ အုံနဲ့အင်နဲ့က စတင်ပြီး ဖြစ်လာခဲ့တာ။ ပါတီညီလာခံ မလုပ်ဘဲနဲ့ ၁၉၉၀ ရွေးကောက်ပွဲ ကျနော်တို့ ဝင်ခဲ့တယ်။ ၂၀၁၂ ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲ လုပ်ခါနီး ပါတီညီလာခံ လုပ်ပါတယ်။ အဲဒီလို လုပ်တဲ့အခါမှာ ပါတီတွင်း ဒီမိုကရေစီကျင့်စဉ်နဲ့ ဒီမိုကရေစီ လုပ်ထုံးတွေကို ဘေးချိတ်ပြီးတော့ အုပ်စုဖွဲ့မှုတွေ ရှိခဲ့ပါတယ်။ အခုလဲပဲ မရှိဘူးလို့ ကျနော် မပြောနိုင်ပါဘူး။ NLD ရဲ့ ပါတီအရှိဆုံး ပုဂ္ဂိုလ်တွေဟာ တိုင်းပြည်အကျိုး ပါတီအကျိုး နှစ်ခုစလုံးကို မျှပြီးတော့ အကောင်းဆုံး ဆုံးဖြတ်ချက်ချတဲ့နည်းတွေကို လုပ်ကြတယ်လို့ ကျနော် ယူဆပါတယ်။ အခု ၂၀၂၀ ပတ်ဝန်းကျင်မှာတော့ အဲဒီကနေ ပိုပြီးတော့ လူသစ်ဖြစ်တဲ့ ခေါင်းဆောင်မှုတွေလည်း အစားထိုးသွင်းလာတာကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် NLD ကလည်း လိုအပ်ချက်နဲ့ အခြေအနေ အချိန်အခါကို ကြည့်ပြီးတော့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတွေ ဆောင်ရွက်နေတယ်လို့ ကျနော် မြင်ပါတယ်။
မေး ။ ။ နောက်ကိစ္စကတော့ ဖွဲ့စည်းပုံနဲ့လည်း ပတ်သက်မယ် ထင်ပါတယ်။ သမ္မတတို့၊ ဝန်ကြီးချုပ်တို့ အဲဒီရာထူးတွေက တကယ်တော့ ပါတီနဲ့ သံယောဇဉ် ဖြတ်ရပြီး၊ အစိုးရလမ်းကြောင်းအတိုင်း သွားဖို့ ပြဌာန်းထားတယ် ထင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ လူတွေဝေဖန်ကြတာက NLD အစိုးရလက်ထက်မှာ ပါတီနဲ့ အစိုးရ မကွဲဘူးလို့ ပြောတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ဆရာအနေနဲ့ ပြောလိုပါလဲ။
ဖြေ ။ ။ ကျနော်တို့ စံပြုထိုက်တဲ့ ဒီမိုကရေစီ ကျင့်ထုံးတွေ နိုင်ငံတကာအဆင့်နဲ့ ယှဉ်ကြည့်လို့ ကြည့်မယ်ဆိုရင်တော့ ကျနော်တို့ နိုင်ငံမှာ အဆင့်နိမ့်သေးတယ်လို့ ပြောလို့ရတာပေါ့။ ဒါပေမဲ့ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအရ ဆောင်ရွက်နေကြတဲ့ ကာလမှာ တခါတလေမှာ ရှဉ်လည်းလျှောက်သာ၊ ပျားလည်းဆွဲသာ လုပ်ရသလို၊ လက်တစ်လုံးခြား ဖွဲ့စည်းပုံနဲ့ညီအောင် ပြဌာန်းချက်ဥပဒေနဲ့ညီအောင် ဆောင်ရွက်ကြတာတွေလည်း ရှိပါတယ်။ ဦးသိန်းစိန်လက်ထက်တုန်းကလည်း ဒီအတိုင်းပါပဲ။ NLD အစိုးရ တက်တော့လည်း ဒီအတိုင်းပဲ။ ဒါက ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံ ဥပဒေနဲ့ ဆောင်ရွက်နေသမျှတော့ အဲဒီဖွဲ့စည်းပုံကို ကြိုးစားပြီးတော့ လက်တစ်လုံးခြားလေးဖြစ်ဖြစ် ကိုယ့်ပါတီက ဆောင်ရွက်ချင်တဲ့ ကိစ္စတွေကို လုပ်ကြတာကတော့ ထုံးစံပဲ ဖြစ်နေတော့ ကျနော်ကတော့ ဖွဲ့စည်းပုံကိုပဲ ပြင်ချင်တယ်။
မေး ။ ။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ နိုင်ငံရေးအားဖြင့်သော်လည်းကောင်း တစုံတရာ မအောင်မြင်တဲ့ကိစ္စကတော့ ဖွဲ့စည်းပုံကို အပြစ်ပြောကြပါတယ်။ နောက်ပြီးတော့ ဖွဲ့စည်းပုံကို ရေးဆွဲခဲ့တဲ့ စစ်တပ်ကို အပြစ်တင်ကြတယ်။ ဖွဲ့စည်းပုံက စစ်တပ်ကို ဦးစားပေးထားတဲ့ အချက်တွေက သီးခြားဖြစ်တယ်လို့ ပြောကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီဟာကိုပဲ ကျနော်တို့ ထိုးပြီးပြောနေကြတာ NLD ဘက်က ဒီထက်ကောင်းအောင် ပြုပြင်ပြောင်းလဲနိုင်တဲ့နည်း စစ်တပ်နဲ့ ညှိနှိုင်းနိုင်တဲ့နည်းကို ဘယ်လိုရှာကြံကြမလဲ။ ရှာကြံစူးစမ်းမှုကော ရှိကြလား။
ဖြေ ။ ။ ကျနော် မြင်တာကတော့ NLD ဘက်က တာဝန်အရှိဆုံး ပုဂ္ဂိုလ်သည် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် တစ်ဦိးတည်း မဟုတ်ပါဘူး။ CEC သာ မကပါဘူး ကြိုးစားဆောင်ရွက်နေကြတယ်လို့ မြင်ပါတယ်။ ကြိုးစားမှုဆိုတာ ကိုယ့်ဘက်က ချဉ်းကပ်ဆောင်ရွက်ချင်တဲ့ကိစ္စကို တင်ပြရုံနဲ့ ကိစ္စတွေက ပြီတာမဟုတ်ဘူး။ သက်ဆိုင်ရာ ကာယကံရှင် ပုဂ္ဂိုလ်တွေ၊ အဖွဲ့အစည်းတွေက သဘောတူညီ၊ လက်ခံမှာသာ အကောင်အထည်ဖော်လာမှာ ဖြစ်တဲ့အတွက် အခုထိ မပြောင်းလဲသေးတာဟာ NLD ဘက်ကြီး အပြစ်တင်တယ်ဆိုရင် မတရားဘူးလို့ ကျနော် မြင်ပါတယ်။ သို့သော်လဲ ၂၀၁၅ ကနေ ၂၀၂၀ အတွင်းမှာ NLD က တတ်နိုင်သလောက်တော့ တပ်မတော်ဘက်နဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ကိုယ့်ဘက်က နာမည်အသစ်ခန့်ပြီးတော့ တပ်မတော်ကို စည်းရုံးမှုတွေ ဆောင်ရွက်ခဲ့တဲ့အတွက် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကိုယ်တိုင်က အပြစ်တင်ခံရပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကြိုးစားမှုတွေ ရှိတယ်။ တဘက်က လက်ခံမှု၊ လက်မခံမှုကိုတော့ အပြစ်မပြောဘဲနဲ့၊ ကြိုးစားတဲ့လူတွေ အားနည်းတယ်လို့ ပြောတာကတော့ ကျနော့်အထင် သိပ်ပြီးတော့ သမာသမတ်ကျတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်၊ သုံးသပ်ချက် မဟုတ်ဘူးလို့ ထင်ပါတယ်။
မေး ။ ။ တချို့က အခုလောလောဆယ်မှာ တိုင်းရင်းသားတွေနဲ့ ဖြစ်တဲ့ကိစ္စ။ ရခိုင်မှာ ရွေးကောက်ပွဲ ပြန်လည်ကျင်းပပေးဖို့ AA ဘက်က ကြေညာတာကို တပ်မတော်က လက်ခံပြီးတော့ အပစ်ခတ်ရပ်စဲထားတဲ့ အခြေအနေအထိ ရောက်နေတယ်။ ဒီကိစ္စမှာ NLD အစိုးရအနေနဲ့ လှိုက်လှိုက်လှဲလှဲ တက်တက်ကြွကြွ မရှိလှဘူးလို့ ပြောကြပါတယ်။ ဆိုတော့ ဒီလိုအနေအထားကို ဆရာအနေနဲ့ ဘာပြောချင်ပါလဲ။
ဖြေ ။ ။ ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲဆိုတာ ပုံမှန်အားဖြင့် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲကြီးအပြီး ခန့်မှန်းခြေ (၂) နှစ်ဝန်းကျင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ရခိုင်မှာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ အခြားဒေသတွေမှာပဲဖြစ်ဖြစ် ရွေးကောက်ပွဲ မလုပ်ခဲ့ရတဲ့ဟာတွေကို (၂) နှစ်အတွင်း မလုပ်အပ်ဘူးလို့တော့ ကျနော်က မယူဆပါဘူး။ သို့သော်လဲ ဒီလို ရွေးကောက်ပွဲတစ်ခု လုပ်ဖို့ဆိုတာ ဝုန်းကနဲ ဒိုင်းကနဲ တစ်နေရာမှာ ချိန်းပြီးတော့ ပြောတဲ့စကားကို လိုက်ပြီးတော့ လုပ်ပါမယ့်လို့ ပြောလို့ရတဲ့စကား မဟုတ်ဘူး။ နိုင်ငံရေးနဲ့ဆိုင်တယ်။ ရွေးကောက်ပွဲနဲ့ဆိုင်တယ်။ ပြည်သူလူထု မဲဆန္ဒတွေနဲ့ ဆိုင်တော့။ စဉ်းစဉ်းစားစား၊ တိုင်တိုင်ပင်ပင် နောက်တစ်ခါ ချမှတ်ထားတဲ့ ရှိပြီသား အခြေအနေ၊ ဥပဒေတွေအရ ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေအရ ဆောင်ရွက်ရမှာ ဖြစ်တဲ့အတွက် အခုက အစိုးရသစ်တောင် မတက်ရသေးဘူး။ နောက်ထပ် ရွေးကောက်ပွဲလုပ်ဖို့ မလုပ်သေးဘူးဆိုပြီးတော့ အပြစ်တင်တာကတော့ အဲဒါကိုလည်း ကျနော်ကတော့ တရားမျှတတယ်လို့ မထင်ပါဘူး။ ဆောင်ရွက်နေပါတယ်လို့ပဲ ကျနော် ယူဆပါတယ်။
မေး ။ ။ ဒါပေမဲ့ အခုဟာက ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲ bi-election မဟုတ်ပါဘူး။ ရွေးကောက်ပွဲ မကျင်းပနိုင်ဘူးဆိုပြီးတော့ အကြောင်းပြပြီးတော့ မလုပ်ဘဲထားခဲ့တာ။ အဲဒီတော့ အဓိက သူတို့အကြောင်းပြခဲ့တဲ့ တိုက်ပွဲတွေ ဘာညာဆိုတာ နှစ်ဘက်စလုံးက မတိုက်ပါဘူး၊ လုပ်ပါ ကျနော်တို့ အာမခံပါတယ်ပြောတာကို မလုပ်ဘူး။ ဒါက ကြားဖြတ်မဟုတ်ဘူး။ မလုပ်ဖြစ်ခဲ့တာကို လုပ်ဖြစ်အောင် ကျင်းပဖို့ ပြောတာပါ။ ဒါက မဖြစ်နိုင်ဘူးလား။
ဖြေ ။ ။ အဲဒါကတော့ ကျနော်တို့ အစဉ်အလာ ၁၉၄၇-၄၈ လွတ်လပ်ရေး ရပြီးကတည်းက အဲဒီလို ရွေးကောက်ပွဲမျိုး ဘယ်နှစ်ခါ ရှိဖူးခဲ့သလဲဆိုတာကို သမိုင်းကြောင်း ပြန်ကြည့်ရပါလိမ့်မယ်။ အဲဒီတော့ အခုဖြစ်နေတဲ့ ကိစ္စက ကျနော်တို့ အစောကြီးကတည်းက ၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲ မတိုင်ခင် လ၊ တနည်းအားဖြင့် နှစ်နဲ့ချီပြီးတော့ တိုက်ပွဲဖြစ်နေတဲ့ ဒေသတွေမှာ တကယ်လိုသာ ရွေးကောက်ပွဲ မလုပ်ဖြစ်ခဲ့ရင် ဒေသခံပါတီတွေ နစ်နာစရာ ရှိတယ်လို့ အကြိမ်ပေါင်းမြောက်မြားစွာ အင်တာဗျူးတွေမှာ ကျနော်တို့ ပြောခဲ့ပြီသား ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီလို ပြောခဲ့တဲ့ကြားထဲက ရွေးကောက်ပွဲမှာ တိုက်ပွဲမရပ်ဘဲနဲ့ အခုမှဆိုတော့ ဒါက အပြစ်တင်ချင်လို့များ အခုမှ ရပ်ပြတာလား။ အဲဒီလိုလုပ်လို့ရှိရင် ဒေသခံပါတီတွေ နစ်နာမယ်။ အဲဒီတော့ ကိုယ့်လူမျိုး၊ ကိုယ့်ပြည်နယ်၊ ကိုယ့်ဒေသ အကျိုးကျေးဇူးကို အဓိက ဦးစားပေးပြီးတော့ ဆောင်ရွက်သင့်တယ်လို့ပဲ ကျနော်ကတော့ ထပ်ပြီးတော့ အကြံပြုပါရစေ။
မေး ။ ။ အခု ဒေသခံပါတီတွေ နိုင်မယ်။ NLD ရှုံးမှာမို့လို့ တမင်မလုပ်တာလို့ လူတွေက ပြောနေယူဆနေကြတယ်။
ဖြေ ။ ။ ဒီလိုတင်ကူးကြံစည်းမှု စိတ်ကူးကတော့ ဘယ်သူမဆို လုပ်နိုင်ပါတယ်။ လုပ်သင့်ပါတယ်။ မဟုတ်ဘူးလို့လဲ ပြောလို့မရဘူး။ ဟုတ်တယ်လို့လဲ ပြောလို့မရတဲ့ သုံးသပ်ချက်ပဲ ဖြစ်တယ်။ ခိုင်မာမှု သိပ်မရှိဘူးလို့ ကျနော်က ယူဆပါတယ်။
မေး ။ ။ နောက်တစ်ခုက အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ဟာ အစိုးရဖြစ်လာပြီးတဲ့နောက် တိုင်းရင်းသားတွေအပေါ်မှာ စာနာမှု သိပ်မရှိဘူး။ တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ ခံစားချက်ကို သိပ်ပြီးတော့ နားမလည်ဘူး။ ဒါကြောင့် ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ရှေ့တိုးအောင် ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ရှေ့တိုးသင့်သလောက် မတိုးဘူးဆိုတဲ့ ဝေဖန်ချက်တချို့လည်း တွေ့ရပါတယ်။
ဖြေ ။ ။ ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ကို ကြည့်ရင် ထူးခြားမှုကြီး အကြီးကြီးတစ်ခုကတော့ တိုင်းရင်းသားနယ်မြေ ဒေသတွေမှာ NLD ပါတီကိုယ်စားပြုတဲ့ ကိုယ်စားလှယ်တွေ ကြင်နာတဲ့ မြောက်မြားစွာ အနိုင်ရရှိပါတယ်။ ကျနော်တို့ မျှော်မှန်းမထားပါဘူး။ သို့သော်လဲ အဲဒီလို နိုင်တာကိုကြည့်ခြင်းအားဖြင့် အဲဒီတိုင်းရင်းသားဒေသတွေမှာ မဲပေးပိုင်ခွင့်ရှိတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေ၊ မဲပေးပိုင်ခွင့်ရှိတဲ့ လူတွေရဲ့ နိုင်ငံရေးအရည်အချင်းဟာ ပိုပြီးတော့ မြင့်လာတယ်။ ပိုပြီးတော့ ကျယ်လာတယ်လို့ ကျနော်ကတော့ ဒီလိုသုံးသပ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် အခုအချိန်မှာ တိုင်းရင်းသားတွေနဲ့ NLD နဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု၊ တနည်းအားဖြင့် ထဲထဲဝင်ဝင် နှစ်ကိုယ့်တစ်စိတ် ဆောင်ရွက်မှုဟာ ပိုပြီးတော့ ကောင်းလာနိုင်စရာအကြောင်း ရှိတယ်လို့ ကျနော်ကတော့ အပြုသဘော မြင်ပါတယ်။
==Unicode===
အမြိုးသားဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျအပေါျ ဝဖေနျသူတခြို့ရဲ့ ပွောစကားတှကေို အမြိုးသားဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျအတှကျ ခုခံခြပေခကြျကို တငျပွလိုပါတယျ။ အဲဒီလို ခုခံခြပေသူကတော့ ၁၉၉၀ ပွည့ျ ရှေးကောကျပှဲမှာ အမြိုးသားဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျ ကိုယျစားပွုပွီး ပုလဲမွို့နယျ မဲဆန်ဒနယျမွကေ ရှေးကောကျခံလှှတျတောျကိုယျစားလှယျအဖွဈ အရှေးခံခဲ့ရသူ ဒေါကျတာတင့ျဆှေ ကို ဦးကြောျဇံသာက ဆကျသှယျမေးမွနျး ဆှေးနှေးတငျပွထားပါတယျ။
မေး ။ ။ အမြိုးသားဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျရဲ့ အောငျပှဲဟာ ပါတီကိုကွည့ျပွီး မဲပေးတာထကျ အဓိကအားဖွင့ျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျဆိုတဲ့ လူပုဂ်ဂိုလျတဈဦးတညျးကို ထောကျခံနှဈသကျတဲ့အတှကျ လူထုက မဲပေးကွတာဖွဈတယျဆိုတဲ့ ကိစ်စနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ ဒေါကျတာတင့ျဆှကေ အခုလို စတငျဖွရှေငျးပါတယျ။
ဖွေ ။ ။ ၂၀၁၅ နှင့ျ ၂၀၂၀ နှဈခုစလုံးကို ကွည့ျလို့ရှိရငျ မဲပေးတဲ့လူတှဟော မွနျမာနိုငျငံရဲ့ သမိုငျးကိုကွည့ျပွီးတော့ ပေးကွတယျလို့ ကနြောျက မွငျပါတယျ။
မေး ။ ။ ဒါပမေဲ့ အဓိကတော့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကိုပဲ ကွည့ျပွီးတော့ ပေးကွတယျဆိုရငျကော မှားမလား ဆရာ။
ဖွေ ။ ။ ရာခိုငျနှုနျးတောျတောျမြားမြားကတော့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကို လေးစားခစြျခငျကွလို့ မဲပေးကွတာကတော့ မှနျပါတယျ။ ဒါကိုတော့ ငွငျးလို့မရပါဘူး။
မေး ။ ။ ဒီကိစ်စဟာ ပုဂ်ဂိုလျရေး ကိုးကှယျဆညျးကပျမှုကွောင့ျ ဖွဈတယျ။ ဒါက မွနျမာနိုငျငံမှာ အစဉျအလာလညျး ရှိတယျလို့ လူတိုငျးက ဝဖေနျကွပါတယျ။ ဒီလို ပုဂ်ဂိုလျရေး ကိုးကှယျဆညျးကပျမှုနဲ့ပဲ ဆကျသှားကွမှာလား။ ဒီဟာကို ပါတီက ဦးဆောငျပွီးတော့ ပွုပွငျပွောငျးလဲနိုငျမယ့ျ အခွအေနေ ရှိပါသလား။
ဖွေ ။ ။ ကနြောျတို့ နိုငျငံက ဘုရငျစနဈတုနျးကလညျး ဘုရငျပွီးရငျ အကုနျပွီရတဲ့ တတိုငျးတပွညျလုံး ဘုရငျက သဆေိုသေ၊ ရှငျဆိုရှငျ ရှိခဲ့တယျ။ အဲဒီနောကျ လှတျလပျရေးရပွီး (၁၂) နှဈကလှဲ ကနြျတာက အာဏာရှငျစနဈက အနှဈ (၂၀) ကြောျကွာတယျ။ အဲဒီတုနျးကလညျး ဥက်ကဋ်ဌကွီးနဲ့ သမ်မတကွီးဆိုသူပွီရငျ အကုနျပွီကွရတယျ။ အဲဒီခတျေကာလ ထောငျနဲ့ခြီတဲ့ သမိုငျးကနေ ဒီမိုကရစေီလို ဖွဈလာတဲ့အခါမှာ ၂၀၁၂ ကွားဖွတျကနေ နောကျပိုငျးမှာ NLD ရဲ့ အခနျးကဏ်ဍမှာ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျရဲ့ ဦးဆောငျမှု (သို့မဟုတျ) ပါတီရဲ့ဥက်ကဋ်ဌ နောကျလိုကျတာကတော့ မဆနျးဘူးလို့ ကနြောျ မွငျပါတယျ။ သို့သောျလဲပဲ တကယျလို့ မပွောကောငျးမဆိုးကောငျး ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျက နိုငျငံရေးထဲမှာ လုပျကိုငျနိုငျစှမျး မရှိတော့ဘူးဆိုတဲ့ တဈနေ့မှာ ဗမာနိုငျငံမှာ ဒီအစဉျအလာတှကေို ပွောငျးလဲလာနိုငျတယျ။ ရင့ျကွတျမှုလညျး တောျတောျလေး ရလာပွိလို့ ကနြောျကတော့ ဒီလိုအပွုသဘော မွငျပါတယျ။
မေး ။ ။ ဒါပမေဲ့ အခုလောလောဆယျမှာ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျမကဘူး ပါတီတှငျးမှာ ပါတီအရာရှိတှအေဆင့ျဆင့ျတှကေပဲ ဆုံးဖွတျနတေယျဆိုတဲ့ အစဉျအလာ ဖွဈနတေယျလို့ ဝဖေနျကွပါတယျ။ mode of decision making က authoritarian mode သာ ဖွဈတယျ။ ဒါကိုပွငျဖို့ လိုတယျလို့ ထငျတာပဲ။
ဖွေ ။ ။ ဒီလိုဝဖေနျမှုတှရှေိတာ အမှနျပါပဲ။ သို့သောျလဲ ကနြောျတို့ NLD ပါတီကို စတညျထောငျကတညျးက ကွည့ျလိုကျလို့ရှိရငျ ကနြောျတို့ပါတီက ရှဈဆယ့ျရှဈအပွီးမှာ ဝုနျးကနဲ့ ဘယျသူဘယျဝါမှနျးမသိ အုံနဲ့အငျနဲ့က စတငျပွီး ဖွဈလာခဲ့တာ။ ပါတီညီလာခံ မလုပျဘဲနဲ့ ၁၉၉၀ ရှေးကောကျပှဲ ကနြောျတို့ ဝငျခဲ့တယျ။ ၂၀၁၂ ကွားဖွတျရှေးကောကျပှဲ လုပျခါနီး ပါတီညီလာခံ လုပျပါတယျ။ အဲဒီလို လုပျတဲ့အခါမှာ ပါတီတှငျး ဒီမိုကရစေီကငြ့ျစဉျနဲ့ ဒီမိုကရစေီ လုပျထုံးတှကေို ဘေးခြိတျပွီးတော့ အုပျစုဖှဲ့မှုတှေ ရှိခဲ့ပါတယျ။ အခုလဲပဲ မရှိဘူးလို့ ကနြောျ မပွောနိုငျပါဘူး။ NLD ရဲ့ ပါတီအရှိဆုံး ပုဂ်ဂိုလျတှဟော တိုငျးပွညျအကြိုး ပါတီအကြိုး နှဈခုစလုံးကို မြှပွီးတော့ အကောငျးဆုံး ဆုံးဖွတျခကြျခတြဲ့နညျးတှကေို လုပျကွတယျလို့ ကနြောျ ယူဆပါတယျ။ အခု ၂၀၂၀ ပတျဝနျးကငြျမှာတော့ အဲဒီကနေ ပိုပွီးတော့ လူသဈဖွဈတဲ့ ခေါငျးဆောငျမှုတှလေညျး အစားထိုးသှငျးလာတာကို ကွည့ျခွငျးအားဖွင့ျ NLD ကလညျး လိုအပျခကြျနဲ့ အခွအေနေ အခြိနျအခါကို ကွည့ျပွီးတော့ ပွုပွငျပွောငျးလဲမှုတှေ ဆောငျရှကျနတေယျလို့ ကနြောျ မွငျပါတယျ။
မေး ။ ။ နောကျကိစ်စကတော့ ဖှဲ့စညျးပုံနဲ့လညျး ပတျသကျမယျ ထငျပါတယျ။ သမ်မတတို့၊ ဝနျကွီးခြုပျတို့ အဲဒီရာထူးတှကေ တကယျတော့ ပါတီနဲ့ သံယောဇဉျ ဖွတျရပွီး၊ အစိုးရလမျးကွောငျးအတိုငျး သှားဖို့ ပွဌာနျးထားတယျ ထငျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ လူတှဝေဖေနျကွတာက NLD အစိုးရလကျထကျမှာ ပါတီနဲ့ အစိုးရ မကှဲဘူးလို့ ပွောတာနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ ဆရာအနနေဲ့ ပွောလိုပါလဲ။
ဖွေ ။ ။ ကနြောျတို့ စံပွုထိုကျတဲ့ ဒီမိုကရစေီ ကငြ့ျထုံးတှေ နိုငျငံတကာအဆင့ျနဲ့ ယှဉျကွည့ျလို့ ကွည့ျမယျဆိုရငျတော့ ကနြောျတို့ နိုငျငံမှာ အဆင့ျနိမ့ျသေးတယျလို့ ပွောလို့ရတာပေါ့။ ဒါပမေဲ့ ၂၀၀၈ ဖှဲ့စညျးပုံအရ ဆောငျရှကျနကွေတဲ့ ကာလမှာ တခါတလမှော ရှဉျလညျးလြှောကျသာ၊ ပြားလညျးဆှဲသာ လုပျရသလို၊ လကျတဈလုံးခွား ဖှဲ့စညျးပုံနဲ့ညီအောငျ ပွဌာနျးခကြျဥပဒနေဲ့ညီအောငျ ဆောငျရှကျကွတာတှလေညျး ရှိပါတယျ။ ဦးသိနျးစိနျလကျထကျတုနျးကလညျး ဒီအတိုငျးပါပဲ။ NLD အစိုးရ တကျတော့လညျး ဒီအတိုငျးပဲ။ ဒါက ၂၀၀၈ ဖှဲ့စညျးပုံ ဥပဒနေဲ့ ဆောငျရှကျနသေမြှတော့ အဲဒီဖှဲ့စညျးပုံကို ကွိုးစားပွီးတော့ လကျတဈလုံးခွားလေးဖွဈဖွဈ ကိုယ့ျပါတီက ဆောငျရှကျခငြျတဲ့ ကိစ်စတှကေို လုပျကွတာကတော့ ထုံးစံပဲ ဖွဈနတေော့ ကနြောျကတော့ ဖှဲ့စညျးပုံကိုပဲ ပွငျခငြျတယျ။
မေး ။ ။ မွနျမာနိုငျငံမှာ နိုငျငံရေးအားဖွင့ျသောျလညျးကောငျး တစုံတရာ မအောငျမွငျတဲ့ကိစ်စကတော့ ဖှဲ့စညျးပုံကို အပွဈပွောကွပါတယျ။ နောကျပွီးတော့ ဖှဲ့စညျးပုံကို ရေးဆှဲခဲ့တဲ့ စဈတပျကို အပွဈတငျကွတယျ။ ဖှဲ့စညျးပုံက စဈတပျကို ဦးစားပေးထားတဲ့ အခကြျတှကေ သီးခွားဖွဈတယျလို့ ပွောကွပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဒီဟာကိုပဲ ကနြောျတို့ ထိုးပွီးပွောနကွေတာ NLD ဘကျက ဒီထကျကောငျးအောငျ ပွုပွငျပွောငျးလဲနိုငျတဲ့နညျး စဈတပျနဲ့ ညှိနှိုငျးနိုငျတဲ့နညျးကို ဘယျလိုရှာကွံကွမလဲ။ ရှာကွံစူးစမျးမှုကော ရှိကွလား။
ဖွေ ။ ။ ကနြောျ မွငျတာကတော့ NLD ဘကျက တာဝနျအရှိဆုံး ပုဂ်ဂိုလျသညျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ တဈဦိးတညျး မဟုတျပါဘူး။ CEC သာ မကပါဘူး ကွိုးစားဆောငျရှကျနကွေတယျလို့ မွငျပါတယျ။ ကွိုးစားမှုဆိုတာ ကိုယ့ျဘကျက ခဉြျးကပျဆောငျရှကျခငြျတဲ့ကိစ်စကို တငျပွရုံနဲ့ ကိစ်စတှကေ ပွီတာမဟုတျဘူး။ သကျဆိုငျရာ ကာယကံရှငျ ပုဂ်ဂိုလျတှေ၊ အဖှဲ့အစညျးတှကေ သဘောတူညီ၊ လကျခံမှာသာ အကောငျအထညျဖောျလာမှာ ဖွဈတဲ့အတှကျ အခုထိ မပွောငျးလဲသေးတာဟာ NLD ဘကျကွီး အပွဈတငျတယျဆိုရငျ မတရားဘူးလို့ ကနြောျ မွငျပါတယျ။ သို့သောျလဲ ၂၀၁၅ ကနေ ၂၀၂၀ အတှငျးမှာ NLD က တတျနိုငျသလောကျတော့ တပျမတောျဘကျနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ ကိုယ့ျဘကျက နာမညျအသဈခန့ျပွီးတော့ တပျမတောျကို စညျးရုံးမှုတှေ ဆောငျရှကျခဲ့တဲ့အတှကျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကိုယျတိုငျက အပွဈတငျခံရပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ ကွိုးစားမှုတှေ ရှိတယျ။ တဘကျက လကျခံမှု၊ လကျမခံမှုကိုတော့ အပွဈမပွောဘဲနဲ့၊ ကွိုးစားတဲ့လူတှေ အားနညျးတယျလို့ ပွောတာကတော့ ကနြော့ျအထငျ သိပျပွီးတော့ သမာသမတျကတြဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျ၊ သုံးသပျခကြျ မဟုတျဘူးလို့ ထငျပါတယျ။
မေး ။ ။ တခြို့က အခုလောလောဆယျမှာ တိုငျးရငျးသားတှနေဲ့ ဖွဈတဲ့ကိစ်စ။ ရခိုငျမှာ ရှေးကောကျပှဲ ပွနျလညျကငြျးပပေးဖို့ AA ဘကျက ကွညောတာကို တပျမတောျက လကျခံပွီးတော့ အပဈခတျရပျစဲထားတဲ့ အခွအေနအေထိ ရောကျနတေယျ။ ဒီကိစ်စမှာ NLD အစိုးရအနနေဲ့ လှိုကျလှိုကျလှဲလှဲ တကျတကျကွှကွှ မရှိလှဘူးလို့ ပွောကွပါတယျ။ ဆိုတော့ ဒီလိုအနအေထားကို ဆရာအနနေဲ့ ဘာပွောခငြျပါလဲ။
ဖွေ ။ ။ ကွားဖွတျရှေးကောကျပှဲဆိုတာ ပုံမှနျအားဖွင့ျ အထှထှေရှေေးကောကျပှဲကွီးအပွီး ခန့ျမှနျးခွေ (၂) နှဈဝနျးကငြျမှာ ဖွဈပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ ရခိုငျမှာပဲဖွဈဖွဈ၊ အခွားဒသေတှမှောပဲဖွဈဖွဈ ရှေးကောကျပှဲ မလုပျခဲ့ရတဲ့ဟာတှကေို (၂) နှဈအတှငျး မလုပျအပျဘူးလို့တော့ ကနြောျက မယူဆပါဘူး။ သို့သောျလဲ ဒီလို ရှေးကောကျပှဲတဈခု လုပျဖို့ဆိုတာ ဝုနျးကနဲ ဒိုငျးကနဲ တဈနရောမှာ ခြိနျးပွီးတော့ ပွောတဲ့စကားကို လိုကျပွီးတော့ လုပျပါမယ့ျလို့ ပွောလို့ရတဲ့စကား မဟုတျဘူး။ နိုငျငံရေးနဲ့ဆိုငျတယျ။ ရှေးကောကျပှဲနဲ့ဆိုငျတယျ။ ပွညျသူလူထု မဲဆန်ဒတှနေဲ့ ဆိုငျတော့။ စဉျးစဉျးစားစား၊ တိုငျတိုငျပငျပငျ နောကျတဈခါ ခမြှတျထားတဲ့ ရှိပွီသား အခွအေနေ၊ ဥပဒတှေအေရ ရှေးကောကျပှဲ ဥပဒအေရ ဆောငျရှကျရမှာ ဖွဈတဲ့အတှကျ အခုက အစိုးရသဈတောငျ မတကျရသေးဘူး။ နောကျထပျ ရှေးကောကျပှဲလုပျဖို့ မလုပျသေးဘူးဆိုပွီးတော့ အပွဈတငျတာကတော့ အဲဒါကိုလညျး ကနြောျကတော့ တရားမြှတတယျလို့ မထငျပါဘူး။ ဆောငျရှကျနပေါတယျလို့ပဲ ကနြောျ ယူဆပါတယျ။
မေး ။ ။ ဒါပမေဲ့ အခုဟာက ကွားဖွတျရှေးကောကျပှဲ bi-election မဟုတျပါဘူး။ ရှေးကောကျပှဲ မကငြျးပနိုငျဘူးဆိုပွီးတော့ အကွောငျးပွပွီးတော့ မလုပျဘဲထားခဲ့တာ။ အဲဒီတော့ အဓိက သူတို့အကွောငျးပွခဲ့တဲ့ တိုကျပှဲတှေ ဘာညာဆိုတာ နှဈဘကျစလုံးက မတိုကျပါဘူး၊ လုပျပါ ကနြောျတို့ အာမခံပါတယျပွောတာကို မလုပျဘူး။ ဒါက ကွားဖွတျမဟုတျဘူး။ မလုပျဖွဈခဲ့တာကို လုပျဖွဈအောငျ ကငြျးပဖို့ ပွောတာပါ။ ဒါက မဖွဈနိုငျဘူးလား။
ဖွေ ။ ။ အဲဒါကတော့ ကနြောျတို့ အစဉျအလာ ၁၉၄၇-၄၈ လှတျလပျရေး ရပွီးကတညျးက အဲဒီလို ရှေးကောကျပှဲမြိုး ဘယျနှဈခါ ရှိဖူးခဲ့သလဲဆိုတာကို သမိုငျးကွောငျး ပွနျကွည့ျရပါလိမ့ျမယျ။ အဲဒီတော့ အခုဖွဈနတေဲ့ ကိစ်စက ကနြောျတို့ အစောကွီးကတညျးက ၂၀၁၅ ရှေးကောကျပှဲ မတိုငျခငျ လ၊ တနညျးအားဖွင့ျ နှဈနဲ့ခြီပွီးတော့ တိုကျပှဲဖွဈနတေဲ့ ဒသေတှမှော တကယျလိုသာ ရှေးကောကျပှဲ မလုပျဖွဈခဲ့ရငျ ဒသေခံပါတီတှေ နဈနာစရာ ရှိတယျလို့ အကွိမျပေါငျးမွောကျမွားစှာ အငျတာဗြူးတှမှော ကနြောျတို့ ပွောခဲ့ပွီသား ဖွဈပါတယျ။ အဲဒီလို ပွောခဲ့တဲ့ကွားထဲက ရှေးကောကျပှဲမှာ တိုကျပှဲမရပျဘဲနဲ့ အခုမှဆိုတော့ ဒါက အပွဈတငျခငြျလို့မြား အခုမှ ရပျပွတာလား။ အဲဒီလိုလုပျလို့ရှိရငျ ဒသေခံပါတီတှေ နဈနာမယျ။ အဲဒီတော့ ကိုယ့ျလူမြိုး၊ ကိုယ့ျပွညျနယျ၊ ကိုယ့ျဒသေ အကြိုးကြေးဇူးကို အဓိက ဦးစားပေးပွီးတော့ ဆောငျရှကျသင့ျတယျလို့ပဲ ကနြောျကတော့ ထပျပွီးတော့ အကွံပွုပါရစေ။
မေး ။ ။ အခု ဒသေခံပါတီတှေ နိုငျမယျ။ NLD ရှုံးမှာမို့လို့ တမငျမလုပျတာလို့ လူတှကေ ပွောနယေူဆနကွေတယျ။
ဖွေ ။ ။ ဒီလိုတငျကူးကွံစညျးမှု စိတျကူးကတော့ ဘယျသူမဆို လုပျနိုငျပါတယျ။ လုပျသင့ျပါတယျ။ မဟုတျဘူးလို့လဲ ပွောလို့မရဘူး။ ဟုတျတယျလို့လဲ ပွောလို့မရတဲ့ သုံးသပျခကြျပဲ ဖွဈတယျ။ ခိုငျမာမှု သိပျမရှိဘူးလို့ ကနြောျက ယူဆပါတယျ။
မေး ။ ။ နောကျတဈခုက အမြိုးသားဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျဟာ အစိုးရဖွဈလာပွီးတဲ့နောကျ တိုငျးရငျးသားတှအေပေါျမှာ စာနာမှု သိပျမရှိဘူး။ တိုငျးရငျးသားတှရေဲ့ ခံစားခကြျကို သိပျပွီးတော့ နားမလညျဘူး။ ဒါကွောင့ျ ငွိမျးခမြျးရေးအတှကျ ရှေ့တိုးအောငျ ဆောငျရှကျတဲ့နရောမှာ ရှေ့တိုးသင့ျသလောကျ မတိုးဘူးဆိုတဲ့ ဝဖေနျခကြျတခြို့လညျး တှေ့ရပါတယျ။
ဖွေ ။ ။ ၂၀၂၀ ရှေးကောကျပှဲရလဒျကို ကွည့ျရငျ ထူးခွားမှုကွီး အကွီးကွီးတဈခုကတော့ တိုငျးရငျးသားနယျမွေ ဒသေတှမှော NLD ပါတီကိုယျစားပွုတဲ့ ကိုယျစားလှယျတှေ ကွငျနာတဲ့ မွောကျမွားစှာ အနိုငျရရှိပါတယျ။ ကနြောျတို့ မြှောျမှနျးမထားပါဘူး။ သို့သောျလဲ အဲဒီလို နိုငျတာကိုကွည့ျခွငျးအားဖွင့ျ အဲဒီတိုငျးရငျးသားဒသေတှမှော မဲပေးပိုငျခှင့ျရှိတဲ့ ပုဂ်ဂိုလျတှေ၊ မဲပေးပိုငျခှင့ျရှိတဲ့ လူတှရေဲ့ နိုငျငံရေးအရညျအခငြျးဟာ ပိုပွီးတော့ မွင့ျလာတယျ။ ပိုပွီးတော့ ကယြျလာတယျလို့ ကနြောျကတော့ ဒီလိုသုံးသပျပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ အခုအခြိနျမှာ တိုငျးရငျးသားတှနေဲ့ NLD နဲ့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှု၊ တနညျးအားဖွင့ျ ထဲထဲဝငျဝငျ နှဈကိုယ့ျတဈစိတျ ဆောငျရှကျမှုဟာ ပိုပွီးတော့ ကောငျးလာနိုငျစရာအကွောငျး ရှိတယျလို့ ကနြောျကတော့ အပွုသဘော မွငျပါတယျ။
