၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲဟာ မြန်မာနိုင်ငံအရေး အလားအလာကောင်းအတွက် ဘယ်လောက်အထိ လမ်းကြောင်းခင်းပေးနိုင်ခဲ့သလဲဆိုတာကို မြန်မာ့နိုင်ငံရေး သုံးသပ်သူ ဦးအောင်သူငြိမ်းနဲ့ ဦးကျော်ဇံသာတို့ ဆွေးနွေးသုံးသပ်ထားပါတယ်။
မေး ။ ။ မကြာသေးမီက ကျင်းပပြီးစီးသွားခဲ့တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ဟာ အခုအခါမှာ ပြောင်ပြန်မဖြစ်နိုင်တော့ဘူးလို့ ဦးအောင်သူငြိမ်းက စတင်သုံးသပ်ပါတယ်။
ဖြေ ။ ။ အခုကတော့ ရွေးကောက်ပွဲ ပြီးသွားတဲ့အခါကြတော့ NLD ကတော့ ပြောမယ်ဆိုရင်တော့ အပြတ်အသတ် သောင်ပြိုကမ်းပြို အနိုင်ရသွားပါတယ်။ နောက်တခါကြတော့ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေလည်း သူတို့ စုစည်းပြီးတော့ ကြိုးစားကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ထင်သလောက်တော့ အနိုင်ရတဲ့ အနေအထားတော့ မရှိပါဘူး။ ဒီရွေးကောက်ပွဲနဲ့ ပတ်သက်လို့ အထူးသဖြင့် အတိုက်အခံ ကြံ့ခိုင်ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီကတော့ အခုအချိန်အထိ စောဒကတက်တာတွေ၊ ဥပဒေကြောင်းအရ လုပ်ငန်းစဉ်အရ သူတို့အနေနဲ့ ကြိုးပမ်းတာတွေ ရှိပါသေးတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ကြီးကို ပြောင်ပြန်လှန်ဖို့တော့ မဖြစ်နိုင်တော့ဘူး။
မေး ။ ။ နောက်တစ်ခုကတော့ NLD ရဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ အောင်မြင်မှုက ပိုမိုကြီးမားလာလေလေ၊ ပါတီကြီးစိတ်ဓါတ် ဝင်ပြီးတော့ တဘက်စောင်းနင်း လုပ်လာလေမလား။ Majority might is majority right ဆိုတဲ့ ပုံစံမျိုးနဲ့ အင်အားပြပြီး၊ သူတို့ဖိပြီး ထင်တာပဲ လုပ်လာလေမလားဆိုတဲ့ စိုးရိမ်စိတ်တချို့လည်း ရှိခဲ့ကြတယ်လို့ ထင်ပါတယ်။
ဖြေ ။ ။ အထူးသဖြင့်တော့ ဒီရွေးကောက်ပွဲမှာ majority ထက်ပြောရင် super majority လို့တောင် ပြောလို့ရပါတယ်။ ဒီလိုမျိုး အပြတ်အသတ် တစ်ပါတီထဲက အနိုင်ရသွားတဲ့ အခြေအနေမျိုး ဖြစ်တာပေါ့။ အဲဒီလို အနေအထားမျိုးမှာတော့ အခုနပြောသလိုပဲ စိုးရိမ်စရာအကြောင်းတွေ ရှိပါတယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ကျနော်တို့ check and balance အပြန်အလှန် အထိန်းအချည်း လုပ်ရမယ့်နေရာမှာ တစ်ပါတီတည်းဆိုတဲ့အခါမှာ ကျန်တဲ့ အတိုက်အခံပါတီတွေကလည်း အားမကောင်းတဲ့ အနေအထားမျိုး ဖြစ်နိုင်တယ်။ နောက်တစ်ခုက ရွေးကောက်ပွဲကာလကစလို့ အခုအချိန်အထိ ရွေးချယ်ခံရတဲ့ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းတွေ ကိုယ်တိုင်ကလည်း မီဒီယာတွေကမေးရင် မဖြေကြဘူး။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ပါတီဗဟိုက ညွှန်ကြားထားတယ် မပြောရဘူးဆိုတာမျိုး။ အဲဒီလိုအနေအထားက ပါတီက တကယ့်ကို တင်းတင်းကြပ်ကြပ် ချုပ်ကိုင်ပြီးတော့ အထိန်းအခြေ check and balance ပျောက်သွားတဲ့ အနေအထားအထိ ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ စိုးရိမ်ပါတယ်။
မေး ။ ။ ဒါပေမဲ့ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ကတော့ ဒီတကြိမ်မှာ သူတို့က အမျိုးသားညီညွှတ်ရေးအစိုးရ ဖွဲ့စည်းမယ်လို့ ပြောထားပါတယ်။ ဒီလိုပြောတာက နိုင်ငံတကာမှာလည်း ရွေးကောက်ပွဲနိုင်ပြီးအစမှာ ပါတီတွေက ပြန်လည်သင့်မြတ်ကြပါစို့လို့ဆိုတဲ့ ပြောရိုးပြောစဉ်တော့ ရှိတာပေါ့။ အဲဒီလို ပြောရိုးပြောစဉ်တစ်ခုအနေနဲ့ ပြောတာလား။ တကယ် လှိုက်လှိုက်လှဲလှဲ စစ်မှန်တဲ့ ရည်ရွယ်ချက်ထားပြီးတော့ ပြောတယ်လို့ ယူဆနိုင်စရာ အကြောင်းကော မရှိဘူးလား။
ဖြေ ။ ။ ကျနော်မြင်တာကတော့ ရွေးကောက်ပွဲတွေ ပြီးတဲ့အခါ အားလုံးပြန်ပြီးတော့ သင့်မြတ်ကြဖို့၊ အတူတကွ လက်တွဲလုပ်ကြဖို့တို့ ဒီလိုမျိုး ဖိတ်ခေါ်တဲ့ ပုံစံတွေတော့ ရှိတတ်ပါတယ်။ ဆိုတော့ အခုလက်ရှိ NLD က ရည်ညွှန်တဲ့ NUG - အမျိုးသားညီညွှတ်ရေးအစိုးရဆိုတာ ဘယ်လောက်အတိုင်းအတာအထိ ဖြစ်မလဲ။ ဘယ်လိုဖြစ်မလဲဆိုတာတော့ အခုအချိန်အထိ ကျနော်တို့ ခန့်မှန်းရခက်ပါတယ်။ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေနဲ့ စကားပြောမယ်ဆိုပြီးတော့ ဖိတ်ခေါ်ထားတာတော့ ရှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဘယ်အချိန်မှာ ဖြစ်လာမလဲတော့ မသိဘူး။ ကျနော်အထင် သိပ်မကြာဘူးလို့တော့ ထင်ပါတယ်။ ဆွေးနွေးပွဲတွေတချို့တော့ စလိမ့်မယ်လို့ ထင်ပါတယ်။
မေး ။ ။ တချို့ကလဲ တွက်ကြတယ်။ အခုအခါမှာ တပ်မတော်က AA နဲ့ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး လုပ်တာနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် အစိုးရအနေနဲ့ တက်တက်ကြွကြွ၊ လိုလားမှု မပြသဘူး ဆိုတာမျိုးကိုလည်း ပြောကြပါတယ်။ ဆိုတော့ အဲဒီလို မပြသရင်တော့ ဒါလဲ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်က မတွက်နိုင်ဘူးလား။ ဒီကိစ္စမှာ ငါတို့ပါဝင်မဆောင်ရွက်ရင် တပ်မတော်သည်သာလျှင် တဘက်သတ် သူတို့ တိုင်းရင်းသားတွေနဲ့ စည်းရုံးရေး တည်ဆောက်သွားပြီတော့ သူတို့ နိုင်ငံရေးမှာ အင်အားပိုပြီးကောင်းအောင် လုပ်လာလိမ့်မယ်ဆိုတာကို NLD ဘက်ကလဲ strategy တွေ တွက်ကောင်းတွက်မယ်လို့ ကျနော် ထင်ပါတယ်။ ကိုအောင်သူငြိမ်း ဘယ်လိုသဘောရပါသလဲ။
ဖြေ ။ ။ ကျနော်မြင်တာကတော့ အစိုးရဘက်က ရွေးကောက်ပွဲ အနိုင်ရပြီးတဲ့ အခြေအနေမှာ အခုအချိန်အထိ ပြောမယ်ဆိုရင် အသံတိတ်နေတယ်လို့ ကျနော်က ယူဆတယ်။ ဆိုလိုတာက ရွေးကောက်ပွဲ နိုင်ပြီဆိုရင် ဒါကအောင်ပွဲမိန့်ခွန်းလိုဟာမျိုး ပြောသင့်တာပေါ့။ အောင်ပွဲခံတဲ့ မိန့်ခွန်း။ ဒါမှမဟုတ်ဘူးဆိုရင်လဲ ကိုယ့်ရဲ့ ရေရှည်အမျှော်အမြင် လာမယ့် (၅) နှစ်အတွင်း ဘာလုပ်သွားမယ် စသဖြင့် ချပြသင့်ပါတယ်။ အဲဒီလိုမျိုး မဟုတ်ဘဲနဲ့ အခုအချိန်အထိ ကျနော်တို့က မျှော်တော့မျှော်လင့်နေရတာပေါ့ ဒီတစိတ်တပိုင်းလောက်ပဲ ဟိုကြားရဒီကြားရဆိုတဲ့ အနေအထားမျိုး ရှိတယ်လို့ ကျနော်ထင်တယ်။
နောက်တစ်ခုကြတော့လဲ လူတွေတော်တော်များများ မျှော်လင့်တာက ကိုဗစ် အကျပ်အတည်းမှာပဲ AA ကို အကြမ်းဖက်အသင်းအဖြစ် ကြေညာခဲ့တာမျိုးတွေ ရှိတယ်။ ဆိုတော့ အဲဒါက ဘာဖြစ်လို့ ကြေညာရတာလဲ။ အခုလို ဆွေးနွေးနေတဲ့ အချိန်မျိုးမှာ ပြန်ဖြေလျှော့မလား။ နောက်မေးခွန်းတစ်ခုကတော့ အစိုးရသစ် တက်လာရင် သမ္မတသစ်နဲ့ လုပ်တတ်ကြတာက နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားတွေကို ပြန်လွှတ်တဲ့ကိစ္စမျိုး။ အဲဒါမျိုးတွေလဲ ကျနော်တို့ သေချာမကြားရသေးဘူး။ အားလုံးကတော့ မျှော်လင့်တာပေါ့။
မေး ။ ။ AA ကို အကြမ်းဖက်အဖွဲ့အစည်းအဖြစ် ကြေညာတာကတော့ ဒါက တပ်မတော်ရဲ့ အလိုဆန္ဒအတိုင်း ကြေညာတာ ဖြစ်တယ်လို့ တချို့က ပြောကြတယ်။ ဆိုတော့ အခုအချိန်မှာ ဘယ်အခြေအနေ ရှိပါသလဲ။ AA ကို အကြမ်းဖက်အဖွဲ့အစည်းအဖြစ် ကြေညာထားတဲ့ ကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ တပ်မတော်ရဲ့ သဘောထားနဲ့ NLD ရဲ့ သဘောထား လောလောဆယ် ဘယ်လို ရှိနေပါလဲ။
ဖြေ ။ ။ တပ်မတော်ဘက်ကတော့ AA ကိစ္စမှာ သူက နည်းနည်းလေး ပိုလက်တွေ့ကျကျ ဆုံးဖြတ်တယ်လို့ ယူဆနိုင်တယ်။ အခုကြားသလောက်ဆိုရင် အောက်ခြေမှာ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး ဖြစ်လာတယ်။ ပိုပြီးတော့ တည်ငြိမ်ပါတယ်ဆိုတဲ့ အနေအထားမျိုးတွေ ကြားရပါတယ်။ နောက်တစ်ခါကြတော့လဲ တပ်မတော်ကိုယ်တိုင်က တပ်မှူး (၅) ယောက်ပါပြီးတော့၊ ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးမယ်ဆိုတဲ့ အဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းလိုက်တာ ရှိတယ်။ တလောကလဲ သတင်းထွက်လာတာက ဝဒေသထဲမှာ သွားပြီးတော့ အစည်းအဝေးတစ်ခု၊ AA အဖွဲ့အပါအဝင် ဒါတွေ လုပ်နေတယ်ဆိုတာမျိုးတွေ ကြားတဲ့အခါကြတော့ ကျနော်ထင်တယ် သူ့ရဲ့ ခြေလှမ်းက နည်းနည်းလေး ရှေ့ပိုပြေးတယ်လို့ ထင်တယ်။ အစိုးရဘက်ကြတော့ လာမယ့်အစိုးရသစ် ဖွဲ့ရေးက အဲဒါကိုပဲ နည်းနည်းပို ဦးစားပေးတွေးနေသလားပေါ့။ အဲဒီ အစိုးရသစ်ဆိုတာလဲ မျှော်လင့်ထားတာကတော့ ဧပြီလ (၁) ရက်နေ့မှာ ပေါ်လာမယ်လို့ ယူဆရပါတယ်။ အဲဒီတော့ အစိုးရဘက်ကလဲ ဒါနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ တိတိကျကျ ထုတ်ပြောတာတွေ ကျနော်တို့ မကြားသေးပါဘူး။
မေး ။ ။ ဆိုတော့ အဲဒီရွေးကောက်ပွဲကို တကယ်ကျင်းပလာနိုင်မယ့် အခြေအနေ ရှိတယ်လို့ ထင်ပါသလား။ သမ္မတကတော့ ရခိုင်ပြည်နယ်နေ့တုန်းက ဒီဟာဖြစ်မြောက်ရေးအတွက် ဝိုင်းဝန်းကူညီကြပါလို့ ပြောတယ်ဆိုတော့။
ဖြေ ။ ။ သမ္မတကိုယ်တိုင်ကလည်း ပြောလာတယ်ဆိုတော့ မျှော်လင့်ချက်တော့ ရှိတယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ နောက်တစ်ခုကတော့ ဒီကိစ္စမှာ အထူးသဖြင့်တော့ ဂျပန်နိုင်ငံက ငြိမ်းချမ်းရေးအထူးသံတမန် Yohei Sasakawa ကိုယ်တိုင်က တော်တော်လေးကို ကြားထဲမှာ လွန်ပျံသဖွယ် ဟိုဘက်ဒီဘက် လုပ်ပေးတဲ့ဟာမျိုးတွေရှိတော့ ဒီသတင်းတွေကြောင့်လဲ ပြည်သူလူထုက ပိုပြီးတော့ မျှော်လင့်ချက်ထားသလို ရှိပါတယ်။
မေး ။ ။ Mr. Sasakawa ရဲ့ လွန်ပျဟာ AA နဲ့ တပ်မတော်ကြားထဲမှာပဲ လွန်ပျံတာလား။ သို့တည်းမဟုတ် လွန်ပျံက သုံးပွင့်ဆိုင် AA - တပ်မတော်- အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်အစိုးရ အဲဒီလို အပြန်အလှန် ရှိခဲ့လား။ ကျနော် မေးချင်တာက Mr. Sasakawa အပေါ်မှာ သဘောထား။ Mr. Sasakawa ရဲ့ ကြိုးပမ်းမှုတွေကို အစိုးရဘက်က ဘယ်လို သဘောထားပါသလဲ။ တချို့ အတိအကျ မဟုတ်သော်လဲ ထွက်လာတဲ့ သတင်းတွေကတော့ အဲဒီဘက်က လိုလိုလားလား မရှိဘူး။ Mr. Sasakawa ရဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်အပေါ်လို့ ကြားသိရလို့ပါ။
ဖြေ ။ ။ ကျနော် ကြားရသလောက်တော့ ကြားရတယ်ဆိုတာလဲ မီဒီယာအပေါ် ပျံ့နှံ့ချက်တွေအရပါ။ ကာချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်နဲ့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်တို့ကြားထဲ တွေ့ဆုံနိုင်ရေးအတွက်လည်း ဒီလိုလွန်ပျံပြေးပေးတယ်ဆိုတဲ့ သတင်းလေးတွေ ရှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျနော်တို့အနေနဲ့ မျှော်လင့်ရုံပဲ ရှိပါတယ်။ ဘယ်လိုအခြေအနေ ရှိတယ်ဆိုတာတော့ မသိပါဘူး။
မေး ။ ။ ဒီကာလမှာ အကောင်းဆုံးမျှော်မှန်းနိုင်တဲ့ မျှော်မှန်းချက်။ ဖြစ်လာနိုင်တဲ့ အကောင်းမြင်ဖို့ the best case scenario ကို ကိုအောင်သူငြိမ်း ဘယ်လိုမြင်ပါသလဲ။
ဖြေ ။ ။ ကျနော် မြင်တာကတော့ NLD က ဒီအချိန်မှာ သဘောထားကြီးပြီးတော့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးကို တည့်တည့်လျှောက်မယ်ဆိုရင် နိုင်ငံအတွက် အကောင်းဆုံးအလားအလာ ဖြစ်သွားမယ်လို့ ယူဆနိုင်ပါတယ်။ အဲဒီလိုမှ မဟုတ်ဘူးဆိုရင် ကျနော်တို့ ဒီထက် မျှော်လင့်ချက်မဲ့စရာ အခြေအနေ ရှိသွားနိုင်တယ်လို့ ထင်ပါတယ်။
မေး ။ ။ NLD နဲ့ အဓိက ညှိနှိုင်းရမယ့် တပ်မတော်မှာ ဘာအခက်အခဲတွေ ရှိနေပါသလဲ။ တပ်မတော်ဘက်က လိုလိုလားလား ရှိနေတယ်လို့ ပြောနိုင်ပါသလား။
ဖြေ ။ ။ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က ၂၀၂၁ ဇွန်-ဇူလိုင် အဲဒီလောက်မှာ အနားယူရမယ်ဆိုတဲ့ သတင်းမျိုး ကြားဖူးထားတာ ရှိပါတယ်။ အဲဒီတော့ တပ်မတော်ဘက်မှာလဲ ကျနော်မြင်တာတော့ generational shift ခေါင်းဆောင်မှုမျိုးဆက် အပြောင်းအလဲတွေ ဖြစ်ပေါ်လာစရာ ရှိမယ်လို့ ထင်တယ်။ ဒါပေမဲ့လဲ တပ်မတော်ဆိုတာကတော့ institution ဒီလို အဖွဲ့အစည်း စနစ်ခိုင်တဲ့ နေရာတစ်ခု ဖြစ်တဲ့အခါကြတော့ သူ့ရဲ့ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ အကျိုးစီးပွား။ နောက်တစ်ခုကတော့ သူ့ရဲ့အဖွဲ့အစည်းကိစ္စတွေကိုပါ ထည့်သွင်းစဉ်းစားဖို့တော့ လိုလိမ့်မယ်လို့ ထင်ပါတယ်။
မေး ။ ။ ဒီမေးခွန်းကတော့ မမေးချင်ဘဲနဲ့ မေးရတာ ဖြစ်ပါတယ်။ တကယ်လို့ ဒါအကောင်းဆုံး မျှော်မှန်းတာ မဖြစ်ခဲ့ရင် အဆိုးဆုံးက ဘယ်လောက်အထိ ဖြစ်သွားနိုင်ပါသလဲ။
ဖြေ ။ ။ ရွေးကောက်ပွဲကြောင့်မို့ ကျနော်တို့ ပိုကောင်းလာမယ်လို့ အာမခံချက် မရှိဘူးလို့တော့ ကျနော် ယူဆပါတယ်။ ကျနော်တို့ဆီမှာ ကိုဗစ်ကပ်ဘေး ဖြစ်တယ်။ ရွေးကောက်ပွဲပြီးသွားတော့လဲ ဒီကပ်ဘေးက ဆက်ရှိနေတယ်။ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန ထုတ်ပြန်တဲ့ သတင်းအရဆိုရင် ကျနော်တို့ ကာကွယ်ဆေးတွေကလည်း သိပ်အားထားလို့ မရသေးဘူး။ ကိုယ်ဘာသာကိုယ် သတိထားကြဆိုတာမျိုး ပြောပါတယ်။ အခြေအနေကတော့ သဗ္ဗေသတ္တာ ကမ္မသကာလို ဖြစ်သွားတယ်။ နောက်တစ်ခုကတော့ စီးပွားရေးအရ သိသိသာသာ ကျပ်တည်းလာတဲ့ အနေအထား။ နောက်တစ်ခါ နိုင်ငံတကာရင်းနှီးမြှုပ်နံှမှု၊ နောက်ကမ္ဘာကြီးတစ်ခုလုံးရဲ့ စီးပွားရေးအကျပ်အတည်း - ဒါတွေအားလုံးကလဲ ကျနော်ထင်တယ် ချက်ချင်းလက်ငင်း ပြေလည်မှာ မဟုတ်ဘူး။ အဲဒီအနေအထားမှာတော့ ကျနော်တို့ဘက်က အကောင်းဆုံးက ကိုယ့်ပြည်တွင်း ညီညွှတ်ရေးနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးကို လုပ်နိုင်ရင်တော့ ကျနော်တို့အတွက် မျှော်လင့်ချက်တစ်စုံတစ်ရာ ရှိမယ်လို့တော့ ထင်ပါတယ်။
မေး ။ ။ အဲဒီတော့ အဓိက ညီညွှတ်စရာက တချို့က တပ်မတော်က နိုင်ငံရေးကနေ နောက်ဆုတ်ဖို့ကိစ္စ။ နောက် တိုင်းရင်းသားအရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ တိုင်းရင်းသားတွေကို လုပ်ပိုင်ခွင့် တိုင်းရင်းသားပါတီတွေရဲ့ အနိုင်ရတဲ့ လူတွေကို အုပ်ချုပ်ခွင့် အာဏာအပြည့်အဝ ပေးနိုင်ဖို့ သူတို့ နှစ်သက်တဲ့လူကို ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် လက်ခံဖို့ စသဖြင့် ကိစ္စတွေ ရှိနေတယ်ဆိုတော့ အဲဒီကိစ္စတွေ နိုင်ငံရေးအားဖြင့် ရှေ့ကိုတိုးနိုင်စရာ ရှိပါသလား။
ဖြေ ။ ။ နိုင်ငံရေးအားဖြင့်တော့ ပြောရခက်တယ်။ အခုအချိန်ထိတော့ သဘောထားကြီးတယ်ဆိုတဲ့ အနေအထားမျိုး မမြင်ရသေးပါဘူး။ ဒီပြဿနာတွေကတော့ ဆက်ရှိနေမှာပဲ။ အဲဒီတော့ နိုင်ငံရေးအတွက်ဆိုရင်တော့ ကျနော်ထင်တယ် အင်အားစုအသီးသီးက သဘောထားကြီးပြီးတော့ ညှိနှိုင်းနိုင်မှာပဲ ကျနော်တို့ ရှေ့တစ်ဆင့် တိုးနိုင်မယ်လို့ ထင်ပါတယ်။
==Unicode==
၂၀၂၀ ရှေးကောကျပှဲဟာ မွနျမာနိုငျငံအရေး အလားအလာကောငျးအတှကျ ဘယျလောကျအထိ လမျးကွောငျးခငျးပေးနိုငျခဲ့သလဲဆိုတာကို မွနျမာ့နိုငျငံရေး သုံးသပျသူ ဦးအောငျသူငွိမျးနဲ့ ဦးကြောျဇံသာတို့ ဆှေးနှေးသုံးသပျထားပါတယျ။
မေး ။ ။ မကွာသေးမီက ကငြျးပပွီးစီးသှားခဲ့တဲ့ ရှေးကောကျပှဲရလဒျဟာ အခုအခါမှာ ပွောငျပွနျမဖွဈနိုငျတော့ဘူးလို့ ဦးအောငျသူငွိမျးက စတငျသုံးသပျပါတယျ။
ဖွေ ။ ။ အခုကတော့ ရှေးကောကျပှဲ ပွီးသှားတဲ့အခါကွတော့ NLD ကတော့ ပွောမယျဆိုရငျတော့ အပွတျအသတျ သောငျပွိုကမျးပွို အနိုငျရသှားပါတယျ။ နောကျတခါကွတော့ တိုငျးရငျးသားပါတီတှလေညျး သူတို့ စုစညျးပွီးတော့ ကွိုးစားကွပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ထငျသလောကျတော့ အနိုငျရတဲ့ အနအေထားတော့ မရှိပါဘူး။ ဒီရှေးကောကျပှဲနဲ့ ပတျသကျလို့ အထူးသဖွင့ျ အတိုကျအခံ ကွံ့ခိုငျဖှံ့ဖွိုးရေးပါတီကတော့ အခုအခြိနျအထိ စောဒကတကျတာတှေ၊ ဥပဒကွေောငျးအရ လုပျငနျးစဉျအရ သူတို့အနနေဲ့ ကွိုးပမျးတာတှေ ရှိပါသေးတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဒီရှေးကောကျပှဲရလဒျကွီးကို ပွောငျပွနျလှနျဖို့တော့ မဖွဈနိုငျတော့ဘူး။
မေး ။ ။ နောကျတဈခုကတော့ NLD ရဲ့ ရှေးကောကျပှဲ အောငျမွငျမှုက ပိုမိုကွီးမားလာလလေေ၊ ပါတီကွီးစိတျဓါတျ ဝငျပွီးတော့ တဘကျစောငျးနငျး လုပျလာလမေလား။ Majority might is majority right ဆိုတဲ့ ပုံစံမြိုးနဲ့ အငျအားပွပွီး၊ သူတို့ဖိပွီး ထငျတာပဲ လုပျလာလမေလားဆိုတဲ့ စိုးရိမျစိတျတခြို့လညျး ရှိခဲ့ကွတယျလို့ ထငျပါတယျ။
ဖွေ ။ ။ အထူးသဖွင့ျတော့ ဒီရှေးကောကျပှဲမှာ majority ထကျပွောရငျ super majority လို့တောငျ ပွောလို့ရပါတယျ။ ဒီလိုမြိုး အပွတျအသတျ တဈပါတီထဲက အနိုငျရသှားတဲ့ အခွအေနမြေိုး ဖွဈတာပေါ့။ အဲဒီလို အနအေထားမြိုးမှာတော့ အခုနပွောသလိုပဲ စိုးရိမျစရာအကွောငျးတှေ ရှိပါတယျ။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ ကနြောျတို့ check and balance အပွနျအလှနျ အထိနျးအခညြျး လုပျရမယ့ျနရောမှာ တဈပါတီတညျးဆိုတဲ့အခါမှာ ကနြျတဲ့ အတိုကျအခံပါတီတှကေလညျး အားမကောငျးတဲ့ အနအေထားမြိုး ဖွဈနိုငျတယျ။ နောကျတဈခုက ရှေးကောကျပှဲကာလကစလို့ အခုအခြိနျအထိ ရှေးခယြျခံရတဲ့ ကိုယျစားလှယျလောငျးတှေ ကိုယျတိုငျကလညျး မီဒီယာတှကေမေးရငျ မဖွကွေဘူး။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ ပါတီဗဟိုက ညှှနျကွားထားတယျ မပွောရဘူးဆိုတာမြိုး။ အဲဒီလိုအနအေထားက ပါတီက တကယ့ျကို တငျးတငျးကွပျကွပျ ခြုပျကိုငျပွီးတော့ အထိနျးအခွေ check and balance ပြောကျသှားတဲ့ အနအေထားအထိ ဖွဈနိုငျတယျလို့ စိုးရိမျပါတယျ။
မေး ။ ။ ဒါပမေဲ့ အမြိုးသားဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျကတော့ ဒီတကွိမျမှာ သူတို့က အမြိုးသားညီညှှတျရေးအစိုးရ ဖှဲ့စညျးမယျလို့ ပွောထားပါတယျ။ ဒီလိုပွောတာက နိုငျငံတကာမှာလညျး ရှေးကောကျပှဲနိုငျပွီးအစမှာ ပါတီတှကေ ပွနျလညျသင့ျမွတျကွပါစို့လို့ဆိုတဲ့ ပွောရိုးပွောစဉျတော့ ရှိတာပေါ့။ အဲဒီလို ပွောရိုးပွောစဉျတဈခုအနနေဲ့ ပွောတာလား။ တကယျ လှိုကျလှိုကျလှဲလှဲ စဈမှနျတဲ့ ရညျရှယျခကြျထားပွီးတော့ ပွောတယျလို့ ယူဆနိုငျစရာ အကွောငျးကော မရှိဘူးလား။
ဖွေ ။ ။ ကနြောျမွငျတာကတော့ ရှေးကောကျပှဲတှေ ပွီးတဲ့အခါ အားလုံးပွနျပွီးတော့ သင့ျမွတျကွဖို့၊ အတူတကှ လကျတှဲလုပျကွဖို့တို့ ဒီလိုမြိုး ဖိတျခေါျတဲ့ ပုံစံတှတေော့ ရှိတတျပါတယျ။ ဆိုတော့ အခုလကျရှိ NLD က ရညျညှှနျတဲ့ NUG - အမြိုးသားညီညှှတျရေးအစိုးရဆိုတာ ဘယျလောကျအတိုငျးအတာအထိ ဖွဈမလဲ။ ဘယျလိုဖွဈမလဲဆိုတာတော့ အခုအခြိနျအထိ ကနြောျတို့ ခန့ျမှနျးရခကျပါတယျ။ တိုငျးရငျးသားပါတီတှနေဲ့ စကားပွောမယျဆိုပွီးတော့ ဖိတျခေါျထားတာတော့ ရှိပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဘယျအခြိနျမှာ ဖွဈလာမလဲတော့ မသိဘူး။ ကနြောျအထငျ သိပျမကွာဘူးလို့တော့ ထငျပါတယျ။ ဆှေးနှေးပှဲတှတေခြို့တော့ စလိမ့ျမယျလို့ ထငျပါတယျ။
မေး ။ ။ တခြို့ကလဲ တှကျကွတယျ။ အခုအခါမှာ တပျမတောျက AA နဲ့ အပဈအခတျရပျစဲရေး လုပျတာနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ အမြိုးသားဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျ အစိုးရအနနေဲ့ တကျတကျကွှကွှ၊ လိုလားမှု မပွသဘူး ဆိုတာမြိုးကိုလညျး ပွောကွပါတယျ။ ဆိုတော့ အဲဒီလို မပွသရငျတော့ ဒါလဲ အမြိုးသားဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျက မတှကျနိုငျဘူးလား။ ဒီကိစ်စမှာ ငါတို့ပါဝငျမဆောငျရှကျရငျ တပျမတောျသညျသာလြှငျ တဘကျသတျ သူတို့ တိုငျးရငျးသားတှနေဲ့ စညျးရုံးရေး တညျဆောကျသှားပွီတော့ သူတို့ နိုငျငံရေးမှာ အငျအားပိုပွီးကောငျးအောငျ လုပျလာလိမ့ျမယျဆိုတာကို NLD ဘကျကလဲ strategy တှေ တှကျကောငျးတှကျမယျလို့ ကနြောျ ထငျပါတယျ။ ကိုအောငျသူငွိမျး ဘယျလိုသဘောရပါသလဲ။
ဖွေ ။ ။ ကနြောျမွငျတာကတော့ အစိုးရဘကျက ရှေးကောကျပှဲ အနိုငျရပွီးတဲ့ အခွအေနမှော အခုအခြိနျအထိ ပွောမယျဆိုရငျ အသံတိတျနတေယျလို့ ကနြောျက ယူဆတယျ။ ဆိုလိုတာက ရှေးကောကျပှဲ နိုငျပွီဆိုရငျ ဒါကအောငျပှဲမိန့ျခှနျးလိုဟာမြိုး ပွောသင့ျတာပေါ့။ အောငျပှဲခံတဲ့ မိန့ျခှနျး။ ဒါမှမဟုတျဘူးဆိုရငျလဲ ကိုယ့ျရဲ့ ရရှေညျအမြှောျအမွငျ လာမယ့ျ (၅) နှဈအတှငျး ဘာလုပျသှားမယျ စသဖွင့ျ ခပြွသင့ျပါတယျ။ အဲဒီလိုမြိုး မဟုတျဘဲနဲ့ အခုအခြိနျအထိ ကနြောျတို့က မြှောျတော့မြှောျလင့ျနရေတာပေါ့ ဒီတစိတျတပိုငျးလောကျပဲ ဟိုကွားရဒီကွားရဆိုတဲ့ အနအေထားမြိုး ရှိတယျလို့ ကနြောျထငျတယျ။
နောကျတဈခုကွတော့လဲ လူတှတေောျတောျမြားမြား မြှောျလင့ျတာက ကိုဗဈ အကပြျအတညျးမှာပဲ AA ကို အကွမျးဖကျအသငျးအဖွဈ ကွညောခဲ့တာမြိုးတှေ ရှိတယျ။ ဆိုတော့ အဲဒါက ဘာဖွဈလို့ ကွညောရတာလဲ။ အခုလို ဆှေးနှေးနတေဲ့ အခြိနျမြိုးမှာ ပွနျဖွလြှေော့မလား။ နောကျမေးခှနျးတဈခုကတော့ အစိုးရသဈ တကျလာရငျ သမ်မတသဈနဲ့ လုပျတတျကွတာက နိုငျငံရေးအကဉြျးသားတှကေို ပွနျလှှတျတဲ့ကိစ်စမြိုး။ အဲဒါမြိုးတှလေဲ ကနြောျတို့ သခြောမကွားရသေးဘူး။ အားလုံးကတော့ မြှောျလင့ျတာပေါ့။
မေး ။ ။ AA ကို အကွမျးဖကျအဖှဲ့အစညျးအဖွဈ ကွညောတာကတော့ ဒါက တပျမတောျရဲ့ အလိုဆန်ဒအတိုငျး ကွညောတာ ဖွဈတယျလို့ တခြို့က ပွောကွတယျ။ ဆိုတော့ အခုအခြိနျမှာ ဘယျအခွအေနေ ရှိပါသလဲ။ AA ကို အကွမျးဖကျအဖှဲ့အစညျးအဖွဈ ကွညောထားတဲ့ ကိစ်စနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ တပျမတောျရဲ့ သဘောထားနဲ့ NLD ရဲ့ သဘောထား လောလောဆယျ ဘယျလို ရှိနပေါလဲ။
ဖွေ ။ ။ တပျမတောျဘကျကတော့ AA ကိစ်စမှာ သူက နညျးနညျးလေး ပိုလကျတှေ့ကကြြ ဆုံးဖွတျတယျလို့ ယူဆနိုငျတယျ။ အခုကွားသလောကျဆိုရငျ အောကျခွမှော အပဈအခတျရပျစဲရေး ဖွဈလာတယျ။ ပိုပွီးတော့ တညျငွိမျပါတယျဆိုတဲ့ အနအေထားမြိုးတှေ ကွားရပါတယျ။ နောကျတဈခါကွတော့လဲ တပျမတောျကိုယျတိုငျက တပျမှူး (၅) ယောကျပါပွီးတော့၊ ငွိမျးခမြျးရေးဆှေးနှေးမယျဆိုတဲ့ အဖှဲ့ ဖှဲ့စညျးလိုကျတာ ရှိတယျ။ တလောကလဲ သတငျးထှကျလာတာက ဝဒသေထဲမှာ သှားပွီးတော့ အစညျးအဝေးတဈခု၊ AA အဖှဲ့အပါအဝငျ ဒါတှေ လုပျနတေယျဆိုတာမြိုးတှေ ကွားတဲ့အခါကွတော့ ကနြောျထငျတယျ သူ့ရဲ့ ခွလှေမျးက နညျးနညျးလေး ရှေ့ပိုပွေးတယျလို့ ထငျတယျ။ အစိုးရဘကျကွတော့ လာမယ့ျအစိုးရသဈ ဖှဲ့ရေးက အဲဒါကိုပဲ နညျးနညျးပို ဦးစားပေးတှေးနသေလားပေါ့။ အဲဒီ အစိုးရသဈဆိုတာလဲ မြှောျလင့ျထားတာကတော့ ဧပွီလ (၁) ရကျနေ့မှာ ပေါျလာမယျလို့ ယူဆရပါတယျ။ အဲဒီတော့ အစိုးရဘကျကလဲ ဒါနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ တိတိကကြြ ထုတျပွောတာတှေ ကနြောျတို့ မကွားသေးပါဘူး။
မေး ။ ။ ဆိုတော့ အဲဒီရှေးကောကျပှဲကို တကယျကငြျးပလာနိုငျမယ့ျ အခွအေနေ ရှိတယျလို့ ထငျပါသလား။ သမ်မတကတော့ ရခိုငျပွညျနယျနေ့တုနျးက ဒီဟာဖွဈမွောကျရေးအတှကျ ဝိုငျးဝနျးကူညီကွပါလို့ ပွောတယျဆိုတော့။
ဖွေ ။ ။ သမ်မတကိုယျတိုငျကလညျး ပွောလာတယျဆိုတော့ မြှောျလင့ျခကြျတော့ ရှိတယျလို့ ထငျပါတယျ။ နောကျတဈခုကတော့ ဒီကိစ်စမှာ အထူးသဖွင့ျတော့ ဂပြနျနိုငျငံက ငွိမျးခမြျးရေးအထူးသံတမနျ Yohei Sasakawa ကိုယျတိုငျက တောျတောျလေးကို ကွားထဲမှာ လှနျပြံသဖှယျ ဟိုဘကျဒီဘကျ လုပျပေးတဲ့ဟာမြိုးတှရှေိတော့ ဒီသတငျးတှကွေောင့ျလဲ ပွညျသူလူထုက ပိုပွီးတော့ မြှောျလင့ျခကြျထားသလို ရှိပါတယျ။
မေး ။ ။ Mr. Sasakawa ရဲ့ လှနျပဟြာ AA နဲ့ တပျမတောျကွားထဲမှာပဲ လှနျပြံတာလား။ သို့တညျးမဟုတျ လှနျပြံက သုံးပှင့ျဆိုငျ AA - တပျမတောျ- အမြိုးသားဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျအစိုးရ အဲဒီလို အပွနျအလှနျ ရှိခဲ့လား။ ကနြောျ မေးခငြျတာက Mr. Sasakawa အပေါျမှာ သဘောထား။ Mr. Sasakawa ရဲ့ ကွိုးပမျးမှုတှကေို အစိုးရဘကျက ဘယျလို သဘောထားပါသလဲ။ တခြို့ အတိအကြ မဟုတျသောျလဲ ထှကျလာတဲ့ သတငျးတှကေတော့ အဲဒီဘကျက လိုလိုလားလား မရှိဘူး။ Mr. Sasakawa ရဲ့ လုပျဆောငျခကြျအပေါျလို့ ကွားသိရလို့ပါ။
ဖွေ ။ ။ ကနြောျ ကွားရသလောကျတော့ ကွားရတယျဆိုတာလဲ မီဒီယာအပေါျ ပြံ့နှံ့ခကြျတှအေရပါ။ ကာခြုပျ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျနဲ့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျတို့ကွားထဲ တှေ့ဆုံနိုငျရေးအတှကျလညျး ဒီလိုလှနျပြံပွေးပေးတယျဆိုတဲ့ သတငျးလေးတှေ ရှိပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ကနြောျတို့အနနေဲ့ မြှောျလင့ျရုံပဲ ရှိပါတယျ။ ဘယျလိုအခွအေနေ ရှိတယျဆိုတာတော့ မသိပါဘူး။
မေး ။ ။ ဒီကာလမှာ အကောငျးဆုံးမြှောျမှနျးနိုငျတဲ့ မြှောျမှနျးခကြျ။ ဖွဈလာနိုငျတဲ့ အကောငျးမွငျဖို့ the best case scenario ကို ကိုအောငျသူငွိမျး ဘယျလိုမွငျပါသလဲ။
ဖွေ ။ ။ ကနြောျ မွငျတာကတော့ NLD က ဒီအခြိနျမှာ သဘောထားကွီးပွီးတော့ ပွုပွငျပွောငျးလဲရေးကို တည့ျတည့ျလြှောကျမယျဆိုရငျ နိုငျငံအတှကျ အကောငျးဆုံးအလားအလာ ဖွဈသှားမယျလို့ ယူဆနိုငျပါတယျ။ အဲဒီလိုမှ မဟုတျဘူးဆိုရငျ ကနြောျတို့ ဒီထကျ မြှောျလင့ျခကြျမဲ့စရာ အခွအေနေ ရှိသှားနိုငျတယျလို့ ထငျပါတယျ။
မေး ။ ။ NLD နဲ့ အဓိက ညှိနှိုငျးရမယ့ျ တပျမတောျမှာ ဘာအခကျအခဲတှေ ရှိနပေါသလဲ။ တပျမတောျဘကျက လိုလိုလားလား ရှိနတေယျလို့ ပွောနိုငျပါသလား။
ဖွေ ။ ။ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီးမငျးအောငျလှိုငျက ၂၀၂၁ ဇှနျ-ဇူလိုငျ အဲဒီလောကျမှာ အနားယူရမယျဆိုတဲ့ သတငျးမြိုး ကွားဖူးထားတာ ရှိပါတယျ။ အဲဒီတော့ တပျမတောျဘကျမှာလဲ ကနြောျမွငျတာတော့ generational shift ခေါငျးဆောငျမှုမြိုးဆကျ အပွောငျးအလဲတှေ ဖွဈပေါျလာစရာ ရှိမယျလို့ ထငျတယျ။ ဒါပမေဲ့လဲ တပျမတောျဆိုတာကတော့ institution ဒီလို အဖှဲ့အစညျး စနဈခိုငျတဲ့ နရောတဈခု ဖွဈတဲ့အခါကွတော့ သူ့ရဲ့ အဖှဲ့အစညျးရဲ့ အကြိုးစီးပှား။ နောကျတဈခုကတော့ သူ့ရဲ့အဖှဲ့အစညျးကိစ်စတှကေိုပါ ထည့ျသှငျးစဉျးစားဖို့တော့ လိုလိမ့ျမယျလို့ ထငျပါတယျ။
မေး ။ ။ ဒီမေးခှနျးကတော့ မမေးခငြျဘဲနဲ့ မေးရတာ ဖွဈပါတယျ။ တကယျလို့ ဒါအကောငျးဆုံး မြှောျမှနျးတာ မဖွဈခဲ့ရငျ အဆိုးဆုံးက ဘယျလောကျအထိ ဖွဈသှားနိုငျပါသလဲ။
ဖွေ ။ ။ ရှေးကောကျပှဲကွောင့ျမို့ ကနြောျတို့ ပိုကောငျးလာမယျလို့ အာမခံခကြျ မရှိဘူးလို့တော့ ကနြောျ ယူဆပါတယျ။ ကနြောျတို့ဆီမှာ ကိုဗဈကပျဘေး ဖွဈတယျ။ ရှေးကောကျပှဲပွီးသှားတော့လဲ ဒီကပျဘေးက ဆကျရှိနတေယျ။ ကနြျးမာရေးဝနျကွီးဌာန ထုတျပွနျတဲ့ သတငျးအရဆိုရငျ ကနြောျတို့ ကာကှယျဆေးတှကေလညျး သိပျအားထားလို့ မရသေးဘူး။ ကိုယျဘာသာကိုယျ သတိထားကွဆိုတာမြိုး ပွောပါတယျ။ အခွအေနကေတော့ သဗ်ဗသေတ်တာ ကမ်မသကာလို ဖွဈသှားတယျ။ နောကျတဈခုကတော့ စီးပှားရေးအရ သိသိသာသာ ကပြျတညျးလာတဲ့ အနအေထား။ နောကျတဈခါ နိုငျငံတကာရငျးနှီးမွှုပျနံှမှု၊ နောကျကမ်ဘာကွီးတဈခုလုံးရဲ့ စီးပှားရေးအကပြျအတညျး - ဒါတှအေားလုံးကလဲ ကနြောျထငျတယျ ခကြျခငြျးလကျငငျး ပွလေညျမှာ မဟုတျဘူး။ အဲဒီအနအေထားမှာတော့ ကနြောျတို့ဘကျက အကောငျးဆုံးက ကိုယ့ျပွညျတှငျး ညီညှှတျရေးနဲ့ ငွိမျးခမြျးရေးကို လုပျနိုငျရငျတော့ ကနြောျတို့အတှကျ မြှောျလင့ျခကြျတဈစုံတဈရာ ရှိမယျလို့တော့ ထငျပါတယျ။
မေး ။ ။ အဲဒီတော့ အဓိက ညီညှှတျစရာက တခြို့က တပျမတောျက နိုငျငံရေးကနေ နောကျဆုတျဖို့ကိစ်စ။ နောကျ တိုငျးရငျးသားအရေးနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ တိုငျးရငျးသားတှကေို လုပျပိုငျခှင့ျ တိုငျးရငျးသားပါတီတှရေဲ့ အနိုငျရတဲ့ လူတှကေို အုပျခြုပျခှင့ျ အာဏာအပွည့ျအဝ ပေးနိုငျဖို့ သူတို့ နှဈသကျတဲ့လူကို ဝနျကွီးခြုပျအဖွဈ လကျခံဖို့ စသဖွင့ျ ကိစ်စတှေ ရှိနတေယျဆိုတော့ အဲဒီကိစ်စတှေ နိုငျငံရေးအားဖွင့ျ ရှေ့ကိုတိုးနိုငျစရာ ရှိပါသလား။
ဖွေ ။ ။ နိုငျငံရေးအားဖွင့ျတော့ ပွောရခကျတယျ။ အခုအခြိနျထိတော့ သဘောထားကွီးတယျဆိုတဲ့ အနအေထားမြိုး မမွငျရသေးပါဘူး။ ဒီပွူနာတှကေတော့ ဆကျရှိနမှောပဲ။ အဲဒီတော့ နိုငျငံရေးအတှကျဆိုရငျတော့ ကနြောျထငျတယျ အငျအားစုအသီးသီးက သဘောထားကွီးပွီးတော့ ညှိနှိုငျးနိုငျမှာပဲ ကနြောျတို့ ရှေ့တဈဆင့ျ တိုးနိုငျမယျလို့ ထငျပါတယျ။
