ကမ်ဘာမှာသုံးနတေဲ့ လြှပျစဈဓါတျအား (၄၀) ရာခိုငျနှုနျးကို ကြောကျမီးသှေးက ထုတျယူပါတယျ။ အမြားဆုံးထုတျယူသူက တရုတျနိုငျငံ ဖွဈပွီး၊ ကမ်ဘာ့ကြောကျမီးသှေး (၄၆) ရာခိုငျနှုနျးကို ထုတျယူပွီး (၅၁) ရာခိုငျနှုနျးကို သုံးစှဲတဲ့အတှကျ အမွဲတမျး ကြောကျမီးသှေး ဝယျနပေါတယျ။ ၂၀၁၇ က တရုတျကြောကျမီးသှေး လုပျငနျးမှာ လူပေါငျး (၄၀၀) နီးပါး သဆေုံးပါတယျ။ ကြောကျမီးသှေးအမာစား (၆၂) ဘီလြံတနျနဲ့ အပြော့စား (၅၂) ဘီလြံတနျ ရှိတယျလို့ ခန့ျမှနျးပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ကြောကျမီးသှေးအမာစားကိုသာ အသုံးမြားတာ တှေ့ရပါတယျ။ တရုတျကှနျမွူနဈ တကျခြိနျကစပွီး ကြောကျမီးသှေးတှငျးမှာ သဆေုံးသူ နှဈသိနျးခှဲကြောျနပေါပွီ။
ကြောကျမီးသှေးအသုံးမြားတဲ့ တရုတျပွညျဟာ Carbon dioxide အမြားဆုံး ထုတျလုပျရာနရော ဖွဈလာပါတယျ။ ကြောကျမီးသှေးကို အငှေ့အဖွဈ အသှငျပွောငျးပွီးသုံးတဲ့ လြှပျစဈဓါတျအားစကျရုံကို ၂၀၀၉ မှာ ပထမဦးဆုံး အသုံးပွုပါတယျ။ အငျဒိုနီးရှားနိုငျငံထှကျ အပြော့စားကြောကျမီးသှေးကို အမြားဆုံးဝယျယူသူဟာလညျး တရုတျနိုငျငံ ဖွဈပါတယျ။ တရုတျပွညျဟာ ကြောကျမီးသှေးအမာစားနဲ့ အပြော့စား သုံးလာတာအတောျကွာပါပွီ။ အမရေိကနျနဲ့ ဂြာမဏီမှာလညျး အပြော့စားကို လြှပျစဈဓါတျအား ထုတျလုပျရာမှာ သုံးပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ အတတျပညာသုံးပွီး ပတျဝနျးကငြျကို မထိခိုကျအောငျ လုပျနိုငျကွတာ တှေ့ရပါတယျ။
တီကစြျကြောကျမီးသှေးတှငျးကို နဝတ အစိုးရတကျလာပွီး မကွာမီ ၁၉၈၉ မှာ တှေ့ရှိပါတယျ။ ကြောကျမီးသှေးအပြော့စား တနျခြိနျသနျး (၂၀) ကြောျ ရှိမယျလို့ ခန့ျမှနျးပွီး မလှမျးမကမျးမှာ ဓါတျအားပေးစကျရုံ တညျဆောကျဖို့ စီစဉျပါတယျ။ တရုတျအမြိုးသားအကွီးစား စကျမှုကောျပိုရေးရှငျး (CHMC) နဲ့ ခရိုနီအကွီးစား ဦးခစြျခိုငျ တညျထောငျထားတဲ့ အီဒငျကုမ်ပဏီအုပျစုက အကောငျအထညျဖောျပါတယျ။ ၂၀၀၂ မှာ စတငျတညျဆောကျပွီး သုံးနှဈအကွာ ၂၀၀၅ မှာ ပွီးစီးပါတယျ။ မဂ်ဂါဝပျ (၁၂၀) ထုတျလုပျတဲ့ မွနျမာပွညျရဲ့ ပထမဦးဆုံးဖွဈသော ကြောကျမီးသှေးသုံး လြှပျစဈဓါတျအားစကျရုံ ဖွဈလာပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ကြောကျမီးသှေးစကျရုံကထှကျတဲ့ မီးခိုး၊ အမှုန့ျ၊ ပွာတို့ဟာ လရေထေုကို ညဈညမျးစတောမို့ လူထုကနြျးမာရေးကို အန်တရာယျပေးပါတယျ။
အပြော့စားဖွဈတဲ့အတှကျ ကြောကျမီးသှေးပုံ အလိုလိုမီးလောငျလို့ ထှကျလာတဲ့ အနံ့ဆိုးဟာ အတောျဒုက်ခပေးပါတယျ။ စကျရုံတဝိုကျမှာ အရပွေားရောဂါကို ခံစားရသူတှေ မြားလာပါတယျ။
တီကစြျရဲ့ လရေေ ညဈညမျးမှုအခွအေနဟော ကမ်ဘာ့ကနြျးမာရေးအဖှဲ့ရဲ့ စံသတျမှတျခကြျကို အမြားကွီးကြောျလှနျနပေါတယျ။ ကြောကျမီးသှေးဓါတျအားစကျရုံကို ဒသေခံတှေ ကန့ျကှကျဆန်ဒပွလာကွပါတယျ။ ဒီကွားထဲ နညျးပညာအားနညျးမှုနဲ့ စကျကရိယာပကြျစီးမှုကွောင့ျ စကျရုံစတငျလညျပတျပွီး (၉) နှဈအကွာ ၂၀၁၄ မှာ ပွနျလညျမှမျးမံဖို့အတှကျ ရပျတန့ျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ပတျဝနျးကငြျ ဆနျးစဈခကြျ အစီရငျခံစာ မပွီးခငျ ၂၀၁၆ မှာ ပွနျလညျဖှင့ျလှဈပွီး တရုတျကုမ်ပဏီတခုက ကွီးကွပျထုတျလုပျနပေါတယျ။ သန့ျရှငျးရေးအစီအစဉျကို မသိရလို့ ဒသေခံနဲ့ အရပျဘကျအဖှဲ့အစညျးတှကေ အခုအထိ ကန့ျကှကျနဆေဲ ဖွဈပါတယျ။
တီကစြျလို့ အပြော့စားကြောကျမီးသှေးသုံး ဓါတျအားပေးစကျရုံ တညျဆောကျမယျဆိုရငျ ထှကျပေါျလာမယ့ျ ကောငျးကြိုးဆိုးပွဈတှကေို ကြှမျးကငြျသူတှကေ အရငျဆုံးလေ့လာဖို့ လိုအပျပါတယျ။ ဥပမာ ကြောကျမီးသှေးကထှကျလာမယ့ျ အဆိပျအတောကျတှေ နညျးနိုငျသမြှနညျးအောငျလုပျတဲ့ အတတျပညာကို သုံးတတျဖို့လိုပါတယျ။ အဆိပျသင့ျတဲ့ ပတျဝနျးကငြျကို ဘယျလိုကာကှယျမယျဆိုတာကို မပွောနိုငျဘဲ တီကစြျစကျရုံကို ပွနျပွီးလညျပတျခှင့ျပေးတာကို ဒသေခံတှေ လကျမခံနိုငျကွပါဘူး။ ညဈညမျးတဲ့လကေို ရှုရှိုကျမိတဲ့အတှကျ ဖွဈပေါျလာတဲ့ ကနြျးမာရေးပွူနာတှကေ အမြားကွီးရှိပါတယျ။ အဆုတျရောဂါ၊ ပနျးနာရငျကပြျ၊ ခြောငျးဆိုး၊ သှေးတိုး၊ လဖွေတျ၊ နှလုံးရောဂါ၊ သန်ဓသေား ပုံမှနျကွီးထှားရေး ပွူနာ စတာတှကေို ကြောကျမီးသှေးက ဖနျတီးပေးနိုငျပါတယျ။
ကြောကျမီးသှေးလုပျငနျးကွောင့ျ သဆေုံးသူဦးရဟော တရုတျပွညျမှာ အမြားဆုံး ဖွဈပါတယျ။ အမရေိကနျထကျ အဆပေါငျး (၁၃၀) ပိုမြားပွီး၊ Australia ထကျ အဆပေါငျး (၂၅၀) ပိုမြားပါတယျ။ တရုတျနောကျက ဒုတိယနရောကို အိန်ဒိယက ယူထားပါတယျ။ အခုလညျး တရုတျပွညျမှာ ကြောကျမီးသှေးသုံး လြှပျစဈဓါတျအားပေးစကျရုံတှေ အမြားအပွား တညျဆောကျနပေါတယျ။ စုစုပေါငျး မဂ်ဂါဝပျ တသိနျးခှဲလောကျ စှမျးအငျတိုးလာဖို့ ရညျမှနျးပမေယ့ျ ညဈညမျးအန်တရာယျကိုတော့ မခန့ျမှနျးနိုငျသေးပါဘူး။
မွနျမာပွညျမှာ Lignite အပြော့စား ကြောကျမီးသှေးမြိုးကိုသုံးပွီး သန့ျရှငျးတဲ့စှမျးအငျ ထုတျလုပျနသေူဟာ အမရေိကနျက North Dakota ပွညျနယျ ဖွဈပါတယျ။ ကမ်ဘာပေါျမှာ Lignite ဒုတိယအမြားဆုံးရှိတဲ့ဒသေ ဖွဈပါတယျ။ တနျခြိနျ (၂၅) ဘီလြံလောကျရှိမယျလို့ ခန့ျမှနျးပါတယျ။ အပြော့စားကြောကျမီးသှေးကိုခညြျး သုံးပမေယ့ျ ဖယျဒရယျအစိုးရက ပွဌာနျးထားတဲ့ လသေန့ျရှငျးမှု စံသတျမှတျခကြျကို လိုကျနာနိုငျပါတယျ။ အပြော့စားကြောကျမီးသှေးသုံးတဲ့ North Dakota လြှပျစဈဟာ အခွားလြှပျစဈထကျ ဈေးသကျသာတာ တှေ့ရပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ သန့ျစငျရေးအတှကျ ဒေါျလာသနျး (၁၀၀၀) ကြောျ ကုနျကနြပေါတယျ။
==ZawGyi===
ကမ္ဘာမှာသုံးနေတဲ့ လျှပ်စစ်ဓါတ်အား (၄၀) ရာခိုင်နှုန်းကို ကျောက်မီးသွေးက ထုတ်ယူပါတယ်။ အများဆုံးထုတ်ယူသူက တရုတ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး၊ ကမ္ဘာ့ကျောက်မီးသွေး (၄၆) ရာခိုင်နှုန်းကို ထုတ်ယူပြီး (၅၁) ရာခိုင်နှုန်းကို သုံးစွဲတဲ့အတွက် အမြဲတမ်း ကျောက်မီးသွေး ဝယ်နေပါတယ်။ ၂၀၁၇ က တရုတ်ကျောက်မီးသွေး လုပ်ငန်းမှာ လူပေါင်း (၄၀၀) နီးပါး သေဆုံးပါတယ်။ ကျောက်မီးသွေးအမာစား (၆၂) ဘီလျံတန်နဲ့ အပျော့စား (၅၂) ဘီလျံတန် ရှိတယ်လို့ ခန့်မှန်းပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျောက်မီးသွေးအမာစားကိုသာ အသုံးများတာ တွေ့ရပါတယ်။ တရုတ်ကွန်မြူနစ် တက်ချိန်ကစပြီး ကျောက်မီးသွေးတွင်းမှာ သေဆုံးသူ နှစ်သိန်းခွဲကျော်နေပါပြီ။
ကျောက်မီးသွေးအသုံးများတဲ့ တရုတ်ပြည်ဟာ Carbon dioxide အများဆုံး ထုတ်လုပ်ရာနေရာ ဖြစ်လာပါတယ်။ ကျောက်မီးသွေးကို အငွေ့အဖြစ် အသွင်ပြောင်းပြီးသုံးတဲ့ လျှပ်စစ်ဓါတ်အားစက်ရုံကို ၂၀၀၉ မှာ ပထမဦးဆုံး အသုံးပြုပါတယ်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံထွက် အပျော့စားကျောက်မီးသွေးကို အများဆုံးဝယ်ယူသူဟာလည်း တရုတ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပါတယ်။ တရုတ်ပြည်ဟာ ကျောက်မီးသွေးအမာစားနဲ့ အပျော့စား သုံးလာတာအတော်ကြာပါပြီ။ အမေရိကန်နဲ့ ဂျာမဏီမှာလည်း အပျော့စားကို လျှပ်စစ်ဓါတ်အား ထုတ်လုပ်ရာမှာ သုံးပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အတတ်ပညာသုံးပြီး ပတ်ဝန်းကျင်ကို မထိခိုက်အောင် လုပ်နိုင်ကြတာ တွေ့ရပါတယ်။
တီကျစ်ကျောက်မီးသွေးတွင်းကို နဝတ အစိုးရတက်လာပြီး မကြာမီ ၁၉၈၉ မှာ တွေ့ရှိပါတယ်။ ကျောက်မီးသွေးအပျော့စား တန်ချိန်သန်း (၂၀) ကျော် ရှိမယ်လို့ ခန့်မှန်းပြီး မလှမ်းမကမ်းမှာ ဓါတ်အားပေးစက်ရုံ တည်ဆောက်ဖို့ စီစဉ်ပါတယ်။ တရုတ်အမျိုးသားအကြီးစား စက်မှုကော်ပိုရေးရှင်း (CHMC) နဲ့ ခရိုနီအကြီးစား ဦးချစ်ခိုင် တည်ထောင်ထားတဲ့ အီဒင်ကုမ္ပဏီအုပ်စုက အကောင်အထည်ဖော်ပါတယ်။ ၂၀၀၂ မှာ စတင်တည်ဆောက်ပြီး သုံးနှစ်အကြာ ၂၀၀၅ မှာ ပြီးစီးပါတယ်။ မဂ္ဂါဝပ် (၁၂၀) ထုတ်လုပ်တဲ့ မြန်မာပြည်ရဲ့ ပထမဦးဆုံးဖြစ်သော ကျောက်မီးသွေးသုံး လျှပ်စစ်ဓါတ်အားစက်ရုံ ဖြစ်လာပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျောက်မီးသွေးစက်ရုံကထွက်တဲ့ မီးခိုး၊ အမှုန့်၊ ပြာတို့ဟာ လေရေထုကို ညစ်ညမ်းစေတာမို့ လူထုကျန်းမာရေးကို အန္တရာယ်ပေးပါတယ်။
အပျော့စားဖြစ်တဲ့အတွက် ကျောက်မီးသွေးပုံ အလိုလိုမီးလောင်လို့ ထွက်လာတဲ့ အနံ့ဆိုးဟာ အတော်ဒုက္ခပေးပါတယ်။ စက်ရုံတဝိုက်မှာ အရေပြားရောဂါကို ခံစားရသူတွေ များလာပါတယ်။
တီကျစ်ရဲ့ လေရေ ညစ်ညမ်းမှုအခြေအနေဟာ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ရဲ့ စံသတ်မှတ်ချက်ကို အများကြီးကျော်လွန်နေပါတယ်။ ကျောက်မီးသွေးဓါတ်အားစက်ရုံကို ဒေသခံတွေ ကန့်ကွက်ဆန္ဒပြလာကြပါတယ်။ ဒီကြားထဲ နည်းပညာအားနည်းမှုနဲ့ စက်ကရိယာပျက်စီးမှုကြောင့် စက်ရုံစတင်လည်ပတ်ပြီး (၉) နှစ်အကြာ ၂၀၁၄ မှာ ပြန်လည်မွမ်းမံဖို့အတွက် ရပ်တန့်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ပတ်ဝန်းကျင် ဆန်းစစ်ချက် အစီရင်ခံစာ မပြီးခင် ၂၀၁၆ မှာ ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်ပြီး တရုတ်ကုမ္ပဏီတခုက ကြီးကြပ်ထုတ်လုပ်နေပါတယ်။ သန့်ရှင်းရေးအစီအစဉ်ကို မသိရလို့ ဒေသခံနဲ့ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းတွေက အခုအထိ ကန့်ကွက်နေဆဲ ဖြစ်ပါတယ်။
တီကျစ်လို့ အပျော့စားကျောက်မီးသွေးသုံး ဓါတ်အားပေးစက်ရုံ တည်ဆောက်မယ်ဆိုရင် ထွက်ပေါ်လာမယ့် ကောင်းကျိုးဆိုးပြစ်တွေကို ကျွမ်းကျင်သူတွေက အရင်ဆုံးလေ့လာဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ ဥပမာ ကျောက်မီးသွေးကထွက်လာမယ့် အဆိပ်အတောက်တွေ နည်းနိုင်သမျှနည်းအောင်လုပ်တဲ့ အတတ်ပညာကို သုံးတတ်ဖို့လိုပါတယ်။ အဆိပ်သင့်တဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်ကို ဘယ်လိုကာကွယ်မယ်ဆိုတာကို မပြောနိုင်ဘဲ တီကျစ်စက်ရုံကို ပြန်ပြီးလည်ပတ်ခွင့်ပေးတာကို ဒေသခံတွေ လက်မခံနိုင်ကြပါဘူး။ ညစ်ညမ်းတဲ့လေကို ရှုရှိုက်မိတဲ့အတွက် ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ ကျန်းမာရေးပြဿနာတွေက အများကြီးရှိပါတယ်။ အဆုတ်ရောဂါ၊ ပန်းနာရင်ကျပ်၊ ချောင်းဆိုး၊ သွေးတိုး၊ လေဖြတ်၊ နှလုံးရောဂါ၊ သန္ဓေသား ပုံမှန်ကြီးထွားရေး ပြဿနာ စတာတွေကို ကျောက်မီးသွေးက ဖန်တီးပေးနိုင်ပါတယ်။
ကျောက်မီးသွေးလုပ်ငန်းကြောင့် သေဆုံးသူဦးရေဟာ တရုတ်ပြည်မှာ အများဆုံး ဖြစ်ပါတယ်။ အမေရိကန်ထက် အဆပေါင်း (၁၃၀) ပိုများပြီး၊ Australia ထက် အဆပေါင်း (၂၅၀) ပိုများပါတယ်။ တရုတ်နောက်က ဒုတိယနေရာကို အိန္ဒိယက ယူထားပါတယ်။ အခုလည်း တရုတ်ပြည်မှာ ကျောက်မီးသွေးသုံး လျှပ်စစ်ဓါတ်အားပေးစက်ရုံတွေ အများအပြား တည်ဆောက်နေပါတယ်။ စုစုပေါင်း မဂ္ဂါဝပ် တသိန်းခွဲလောက် စွမ်းအင်တိုးလာဖို့ ရည်မှန်းပေမယ့် ညစ်ညမ်းအန္တရာယ်ကိုတော့ မခန့်မှန်းနိုင်သေးပါဘူး။
မြန်မာပြည်မှာ Lignite အပျော့စား ကျောက်မီးသွေးမျိုးကိုသုံးပြီး သန့်ရှင်းတဲ့စွမ်းအင် ထုတ်လုပ်နေသူဟာ အမေရိကန်က North Dakota ပြည်နယ် ဖြစ်ပါတယ်။ ကမ္ဘာပေါ်မှာ Lignite ဒုတိယအများဆုံးရှိတဲ့ဒေသ ဖြစ်ပါတယ်။ တန်ချိန် (၂၅) ဘီလျံလောက်ရှိမယ်လို့ ခန့်မှန်းပါတယ်။ အပျော့စားကျောက်မီးသွေးကိုချည်း သုံးပေမယ့် ဖယ်ဒရယ်အစိုးရက ပြဌာန်းထားတဲ့ လေသန့်ရှင်းမှု စံသတ်မှတ်ချက်ကို လိုက်နာနိုင်ပါတယ်။ အပျော့စားကျောက်မီးသွေးသုံးတဲ့ North Dakota လျှပ်စစ်ဟာ အခြားလျှပ်စစ်ထက် ဈေးသက်သာတာ တွေ့ရပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ သန့်စင်ရေးအတွက် ဒေါ်လာသန်း (၁၀၀၀) ကျော် ကုန်ကျနေပါတယ်။
