(Zawgyi / Unicode)
ပလတ်စတစ်အမှိုက်တွေနဲ့ ကမ္ဘာ့သမုဒ္ဒရာရေထု ညစ်ညမ်းမှုအများဆုံးဖြစ်စေတဲ့ နိုင်ငံတွေထဲမှာ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံတွေ အဓိက ပါဝင်နေတယ်လို့ ကမ္ဘာ့ကုသမဂ္ဂ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ မနှစ်နှောင်းပိုင်းက ထုတ်ပြန်တဲ့ အစီရင်ခံစာမှာ ပြောထားပါတယ်။ မြန်မာ့အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေဖြစ်တဲ့ ထိုင်းနဲ့ တရုတ်နိုင်ငံတွေမှာတော့ ပလတ်စတစ်အမှိုက် လျှော့ချရေး လှုပ်ရှားမှုအဖြစ် ပလတ်စတစ်ပစ္စည်းတချို့ သုံးစွဲမှုနဲ့ ထုတ်လုပ်မှုတွေကို ဒီနှစ်အစမှာပဲ ကန့်သတ်ခဲ့တာပါ။ မြန်မာနိုင်ငံမှာရော ပလတ်စတစ်သုံးစွဲမှုနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဘယ်လောက်အတိုင်းအတာထိ လုပ်ကိုင်နေကြပါသလဲ၊ လူထုရဲ့ ပူးပေါင်းပါဝင်မှုကရော ဘယ်လောက်ရှိသလဲ ဆိုတာကို နန်းလောင်ဝ်က စုစည်းတင်ပြထားပါတယ်။
“ရန်ကုန်နဲ့ တခြားကျေးရွာတွေမှာ မြစ်တွေ၊ ချောင်းတွေထဲ အမှိုက်တွေ ပစ်နေတာတော့ ရှိပါတယ်။ အဲဒီလိုကျေးရွာတွေမှာတော့ ကျနော်တို့အဖွဲ့က လိုက်ပြီး အသိပညာပေးတာတွေ ရှိပါတယ်။ နောက်ပြီး ကျနော်တို့လို ဖွံ့ဖြိုးဆဲတိုင်းပြည် အနေနဲ့ကတော့ ပလတ်စတစ် အစားထိုးသုံးစွဲမှုကတော့ သိပ်မရှိသေးပါဘူး။ ပလတ်စတစ်က အလွယ်တကူလည်းရတယ်၊ ဈေးလည်းသက်သာတယ်ဆိုတော့ ဒါကိုပဲ သုံးနေကြတာပေါ့။ ဒါကြောင့်လည်း ကျနော်တို့အနေနဲ့က ဒါကိုပဲ စနစ်တကျနဲ့ အသုံးပြုဖို့ ဆော်သြပေးနေရပါတယ်။ အတတ်နိုင်ဆုံး လျှော့သုံးဖို့၊ စနစ်တကျစွန့်ပစ်ဖို့၊ ဒါမျိုးတွေကိုပဲ သတိပေးနေရပါတယ်။”
မြန်မာ့အိမ်နီးချင်း ထိုင်းနိုင်ငံမှာတော့ ပလတ်စတစ်ကြောင့် ရေနေသတ္တဝါတွေအပေါ် ဘယ်လိုအန္တရာယ်မျိုး ကျရောက်နိုင်သလဲဆိုတဲ့ အသိပညာပေးမှုတွေကို မနှစ်ကစပြီး ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် လုပ်ဆောင်သလို လူမှုကွန်ရက် စာမျက်နှာကနေ စည်းရုံးလှုံ့ဆော်မှုတွေကြောင့် လူထုရဲ့ စိတ်ပါဝင်စားမှုနဲ့ ပူးပေါင်းပါဝင်မှုတွေ ရခဲ့တဲ့အတွက် နိုင်ငံတဝှမ်း ပလတ်စတစ်သုံးစွဲမှုကို သိသိသာသာ ကျဆင်းသွားပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံက အစိုးရမဟုတ်တဲ့ အဖွဲ့အစည်း NGO တွေနဲ့ ကုမ္ပဏီအသိုင်းအဝိုင်းမှာ ပလတ်စတစ်သုံးစွဲမှု လျှော့ချရေး အသိပညာပေးတာတွေ၊ ပူးပေါင်းပါဝင်မှုတွေ ရှိပေမယ့် ကျေးရွာတွေနဲ့ သာမန်လက်လုပ်လက်စား ပြည်သူတွေအနေနဲ့ကတော့ ပလတ်စတစ် အစားထိုးသုံးရမယ့် ပစ္စည်းတွေ မရှိတာ၊ မသိနားမလည်တာမျိုးတွေ ရှိနေသေးတယ်လို့ လှုပ်ရှားတက်ကြွသူတွေက ပြောပါတယ်။ ဒီကိစ္စနဲ့ပတ်သက်ပြီး လူထုက ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ပါဝင်လာဖို့ ကိုဇေယျာထွန်းက ခုလိုယူဆပါတယ်။
“အဓိကကတော့ ပြဋ္ဌာန်းထားတဲ့ ဥပဒေတွေကို ပြည်သူလူထု များများသိနိုင်ဖို့ ဆောင်ရွက်သင့်ပါတယ်။ အစိုးရကဏ္ဍ အနေနဲ့ပေါ့နော်၊ ကျနော်တို့ ပြင်ပအဖွဲ့အစည်းတွေ အနေနဲ့ကလည်း ပြည်သူလူထုကို သွားပြီးတော့ ကွင်းဆင်းဆောင်ရွက်တာမျိုးတွေ လုပ်ပေးသင့်တယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ အစိုးရတခုတည်း ဆောင်ရွက်နေလို့ မရဘူး၊ ပြည်သူလူထု၊ ပြည်ပအဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ ပူးပေါင်းပြီး ဟန်ချက်ညီညီနဲ့ ဘက်ပေါင်းစုံကလုပ်မှ မြန်မြန်ပြီးမြောက်မယ်လို့ ထင်ပါတယ်ခင်ဗျ။”
တရုတ်နဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံက ဈေးဝယ်စင်တာကြီးတွေမှာတော့ ပလတ်စတစ်အိတ် အစားထိုးအဖြစ် ပြန်သုံးလို့ရတဲ့ အဝတ်နဲ့ ချုပ်ထားတဲ့အိတ်တွေ၊ ဆွေးမြည့်လွယ်တဲ့ ပစ္စည်းတွေနဲ့ လုပ်ထားတဲ့ ဈေးဝယ်အိတ်တွေကို ထားပေးပါတယ်။ အမေရိကန်နဲ့ ဗြိတိန်လို့ နိုင်ငံကြီးတွေ အပါအဝင် နိုင်ငံတချို့မှာတော့ ဈေးဝယ်သူတွေကို ပလတ်စတစ်အိတ်ဖိုး ကောက်တဲ့နည်း သုံးပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံက ဈေးဝယ်စင်တာတွေမှာတော့ ပလတ်စတစ်အိတ်ဖိုး ကောက်ယူတာမျိုး မတွေ့ရဘူးလို့ ရန်ကုန်မြို့ခံ မချိုချိုလွင်က ပြောပါတယ်။
မန္တလေးမြို့က စားသောက်ဆိုင်နဲ့ ကော်ဖီဆိုင်တွေမှာတော့ ပလတ်စတစ် အစားထိုးအဖြစ် ဖော့ဘူးတွေ၊ ပလတ်စတစ်အိတ်တွေ နေရာမှာ စက္ကူဘူးတွေ နေရာယူလာတယ်လို့ မန္တလေးမြို့ခံ အိမ်ရှင်မတဦးဖြစ်တဲ့ နန်းတင်တင်အောင်က ပြောပါတယ်။
“လက်ဖက်ရည်ဆိုင်၊ ကော်ဖီဆိုင်တွေဆိုရင် အတော်များများက စက္ကူဘူးတွေပဲ သုံးနေကြတာလေ။ အဲဒါကတော့ ပြောင်းလဲနေပါတယ်။ မုန့်တွေဆိုရင်လည်း စက္ကူဘူးလေးတွေနဲ့ပဲ ထည့်တော့တာလေ။ လက်ဖက်ရည်တွေ၊ ကော်ဖီတွေ အားလုံးက စက္ကူဘူးတွေနဲ့ပဲ ထည့်ပေးတော့တယ်။ ပလတ်စတစ်ခွက်တွေနဲ့ ထည့်သောက်ရင် ဘာဖြစ်တယ် ညာဖြစ်တယ်ဆိုပြီး ပြောနေကြတော့ မျက်စိပွင့် လာကြတယ်လို့ ထင်ပါတယ်။”
ဒါပေမယ့်လည်း နိစ္စဓူ၀ ရပ်ကွက်ထဲမှာ ဈေးဝယ်ကြရတဲ့ အိမ်ရှင်မတွေ အနေနဲ့ကတော့ အသား၊ ငါးလို ညှီပြီး စိုစွတ်တဲ့ ဟင်းချက်စရာတွေကိုတော့ ပလတ်စတစ်အိတ်နဲ့ပဲ ထည့်နေရတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
အမှိုက်သိမ်းဆည်းမှု စနစ်တကျမရှိတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ နှစ်စဉ် အမှိုက်တန်ချိန် ဘယ်လောက်ထွက်သလဲဆိုတာ မသိနိုင်သလို အမှိုက်တွေကိုလည်း အဆင်ပြေသလို စွန့်ပစ်နေကြတာပါ။ အဲဒီအမှိုက်တွေက မိုးရေနဲ့အတူ ပင်လယ်သမုဒ္ဒရာထဲကို စီးဝင်သွားတာပါ။ ကမ္ဘာ့ပင်လယ် သမုဒ္ဒရာတွေထဲကို အဲဒီလို နည်းလမ်းပေါင်းစုံနဲ့ ရောက်လာတဲ့ ပလတ်စတစ် အမှိုက်သရိုက်ပေါင်းစုံ ပမာဏတဝက်ကျော်ဟာ တရုတ်နိုင်ငံ အပါအဝင် အင်ဒိုနီးရှား၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ ဗီယက်နမ်နဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံတွေက ဖြစ်ကြပါတယ်။
အရှိန်အဟုန်နဲ့ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာတဲ့ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ စားသုံးသူတွေကြောင့်လည်း စွန့်ပစ်အမှိုက်ပြဿနာတွေက ထင်မှတ်မထားနိုင်လောက်အောင် ကြီးမားလာတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ်အတွင်း တရုတ်နိုင်ငံက စွန့်ပစ်အမှိုက်တန်ချိန် သန်းပေါင်း ၂၁၀ ထိ ရှိခဲ့တယ်လို့ ကမ္ဘာ့ဘဏ်က ပြောပါတယ်။ ဒီနှုန်းနဲ့ဆိုရင်တော့ ၂၀၃၀ ခုနှစ်အရောက်မှာ တရုတ်တနိုင်ငံတည်းက နှစ်စဉ် အမှိုက်တန်ချိန် သန်း ၅၀၀ လောက်ထွက်မယ့်သဘော ဖြစ်ပါတယ်။
တိုးပွားလာတဲ့ လူဦးရေနဲ့အတူ ဝယ်လိုအားတွေပါ မြင့်တက်လာခဲ့တဲ့အတွက် အဲဒီကထွက်လာမယ့် တခါသုံး ပလတ်စတစ် အမှိုက်တွေကြောင့် ရေနေသတ္တဝါ အပါအဝင် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်အပေါ် ထိခိုက်မယ့်အရေး ရင်လေးစရာပါ။ တကမ္ဘာလုံးနဲ့ဆိုင်တဲ့ ဒီပြဿနာကို ကိုင်တွယ်ဖို့ဆိုရင် အရှေ့တောင်အာရှဒေသတွင်း တခုလုံးအတွက် သက်ရောက်မယ့် ပလတ်စတစ်နဲ့ ပလတ်စတစ် ထုပ်ပိုးပစ္စည်းတွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ မူဝါဒတွေကို ချမှတ်ဖို့လိုတယ်လို့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ အဖဲ့ွအစည်း UNEP က ပြောပါတယ်။
-----------------------------
(Unicode)
ပလတျစတဈ အသုံးပွုမှု လြှော့ခရြေး ပညာပေးလှုပျရှားမှု လိုအပျ
ပလတျစတဈအမှိုကျတှနေဲ့ ကမ်ဘာ့သမုဒ်ဒရာရထေု ညဈညမျးမှုအမြားဆုံးဖွဈစတေဲ့ နိုငျငံတှထေဲမှာ အရှေ့တောငျအာရှနိုငျငံတှေ အဓိက ပါဝငျနတေယျလို့ ကမ်ဘာ့ကုသမဂ်ဂ အဖှဲ့အစညျးရဲ့ မနှဈနှောငျးပိုငျးက ထုတျပွနျတဲ့ အစီရငျခံစာမှာ ပွောထားပါတယျ။ မွနျမာ့အိမျနီးခငြျးနိုငျငံတှဖွေဈတဲ့ ထိုငျးနဲ့ တရုတျနိုငျငံတှမှောတော့ ပလတျစတဈအမှိုကျ လြှော့ခရြေး လှုပျရှားမှုအဖွဈ ပလတျစတဈပစ်စညျးတခြို့ သုံးစှဲမှုနဲ့ ထုတျလုပျမှုတှကေို ဒီနှဈအစမှာပဲ ကန့ျသတျခဲ့တာပါ။ မွနျမာနိုငျငံမှာရော ပလတျစတဈသုံးစှဲမှုနဲ့ ပတျသကျလို့ ဘယျလောကျအတိုငျးအတာထိ လုပျကိုငျနကွေပါသလဲ၊ လူထုရဲ့ ပူးပေါငျးပါဝငျမှုကရော ဘယျလောကျရှိသလဲ ဆိုတာကို နနျးလောငျဝျက စုစညျးတငျပွထားပါတယျ။
ကမ်ဘာ့နိုငျငံတှလေိုပဲ မွနျမာနိုငျငံမှာလညျး ပလတျစတဈအမှိုကျပွူနာ ကွီးထှားလာနတေဲ့အတှကျ လူမှုအဖှဲ့အစညျးတခြို့အပွငျ ပုဂ်ဂလိက ကဏ်ဍကပါတနိုငျတပိုငျအားနဲ့ တတျအားသမြှ လိုကျပွီး ဖွရှေငျးပေးနကွေပါတယျ။ အမှိုကျကငျးပွီး သန့ျရှငျးသာယာလှပစရေေး ရညျရှယျခကြျနဲ့ မွနျမာနိုငျငံ မွို့ကွီးအတောျမြားမြားမှာ အမှိုကျကောကျလှုပျရှားမှုတှေ လုပျနကွေတဲ့ အဖှဲ့ထဲကClean Yangon အဖှဲ့က ကိုဇယြောထှနျးက အမှိုကျပွူနာနဲ့ပတျသကျလို့ လူထုရဲ့ ပါဝငျမှုကို ခုလိုရှငျးပွပါတယျ။
“ရနျကုနျနဲ့ တခွားကြေးရှာတှမှော မွဈတှေ၊ ခြောငျးတှထေဲ အမှိုကျတှေ ပဈနတောတော့ ရှိပါတယျ။ အဲဒီလိုကြေးရှာတှမှောတော့ ကနြောျတို့အဖှဲ့က လိုကျပွီး အသိပညာပေးတာတှေ ရှိပါတယျ။ နောကျပွီး ကနြောျတို့လို ဖှံ့ဖွိုးဆဲတိုငျးပွညျ အနနေဲ့ကတော့ ပလတျစတဈ အစားထိုးသုံးစှဲမှုကတော့ သိပျမရှိသေးပါဘူး။ ပလတျစတဈက အလှယျတကူလညျးရတယျ၊ ဈေးလညျးသကျသာတယျဆိုတော့ ဒါကိုပဲ သုံးနကွေတာပေါ့။ ဒါကွောင့ျလညျး ကနြောျတို့အနနေဲ့က ဒါကိုပဲ စနဈတကနြဲ့ အသုံးပွုဖို့ ဆောျသွပေးနရေပါတယျ။ အတတျနိုငျဆုံး လြှော့သုံးဖို့၊ စနဈတကစြှန့ျပဈဖို့၊ ဒါမြိုးတှကေိုပဲ သတိပေးနရေပါတယျ။”
မွနျမာ့အိမျနီးခငြျး ထိုငျးနိုငျငံမှာတော့ ပလတျစတဈကွောင့ျ ရနေသေတ်တဝါတှအေပေါျ ဘယျလိုအန်တရာယျမြိုး ကရြောကျနိုငျသလဲဆိုတဲ့ အသိပညာပေးမှုတှကေို မနှဈကစပွီး ကယြျကယြျပွန့ျပွန့ျ လုပျဆောငျသလို လူမှုကှနျရကျ စာမကြျနှာကနေ စညျးရုံးလှုံ့ဆောျမှုတှကွေောင့ျ လူထုရဲ့ စိတျပါဝငျစားမှုနဲ့ ပူးပေါငျးပါဝငျမှုတှေ ရခဲ့တဲ့အတှကျ နိုငျငံတဝှမျး ပလတျစတဈသုံးစှဲမှုကို သိသိသာသာ ကဆြငျးသှားပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံက အစိုးရမဟုတျတဲ့ အဖှဲ့အစညျး NGO တှနေဲ့ ကုမ်ပဏီအသိုငျးအဝိုငျးမှာ ပလတျစတဈသုံးစှဲမှု လြှော့ခရြေး အသိပညာပေးတာတှေ၊ ပူးပေါငျးပါဝငျမှုတှေ ရှိပမေယ့ျ ကြေးရှာတှနေဲ့ သာမနျလကျလုပျလကျစား ပွညျသူတှအေနနေဲ့ကတော့ ပလတျစတဈ အစားထိုးသုံးရမယ့ျ ပစ်စညျးတှေ မရှိတာ၊ မသိနားမလညျတာမြိုးတှေ ရှိနသေေးတယျလို့ လှုပျရှားတကျကွှသူတှကေ ပွောပါတယျ။ ဒီကိစ်စနဲ့ပတျသကျပွီး လူထုက ကယြျကယြျပွန့ျပွန့ျ ပါဝငျလာဖို့ ကိုဇယြောထှနျးက ခုလိုယူဆပါတယျ။
“အဓိကကတော့ ပွဋ်ဌာနျးထားတဲ့ ဥပဒတှေကေို ပွညျသူလူထု မြားမြားသိနိုငျဖို့ ဆောငျရှကျသင့ျပါတယျ။ အစိုးရကဏ်ဍ အနနေဲ့ပေါ့နောျ၊ ကနြောျတို့ ပွငျပအဖှဲ့အစညျးတှေ အနနေဲ့ကလညျး ပွညျသူလူထုကို သှားပွီးတော့ ကှငျးဆငျးဆောငျရှကျတာမြိုးတှေ လုပျပေးသင့ျတယျလို့ ထငျပါတယျ။ အစိုးရတခုတညျး ဆောငျရှကျနလေို့ မရဘူး၊ ပွညျသူလူထု၊ ပွညျပအဖှဲ့အစညျးတှနေဲ့ ပူးပေါငျးပွီး ဟနျခကြျညီညီနဲ့ ဘကျပေါငျးစုံကလုပျမှ မွနျမွနျပွီးမွောကျမယျလို့ ထငျပါတယျခငျဗြ။”
တရုတျနဲ့ ထိုငျးနိုငျငံက ဈေးဝယျစငျတာကွီးတှမှောတော့ ပလတျစတဈအိတျ အစားထိုးအဖွဈ ပွနျသုံးလို့ရတဲ့ အဝတျနဲ့ ခြုပျထားတဲ့အိတျတှေ၊ ဆှေးမွည့ျလှယျတဲ့ ပစ်စညျးတှနေဲ့ လုပျထားတဲ့ ဈေးဝယျအိတျတှကေို ထားပေးပါတယျ။ အမရေိကနျနဲ့ ဗွိတိနျလို့ နိုငျငံကွီးတှေ အပါအဝငျ နိုငျငံတခြို့မှာတော့ ဈေးဝယျသူတှကေို ပလတျစတဈအိတျဖိုး ကောကျတဲ့နညျး သုံးပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံက ဈေးဝယျစငျတာတှမှောတော့ ပလတျစတဈအိတျဖိုး ကောကျယူတာမြိုး မတှေ့ရဘူးလို့ ရနျကုနျမွို့ခံ မခြိုခြိုလှငျက ပွောပါတယျ။
မန်တလေးမွို့က စားသောကျဆိုငျနဲ့ ကောျဖီဆိုငျတှမှောတော့ ပလတျစတဈ အစားထိုးအဖွဈ ဖော့ဘူးတှေ၊ ပလတျစတဈအိတျတှေ နရောမှာ စက်ကူဘူးတှေ နရောယူလာတယျလို့ မန်တလေးမွို့ခံ အိမျရှငျမတဦးဖွဈတဲ့ နနျးတငျတငျအောငျက ပွောပါတယျ။
“လကျဖကျရညျဆိုငျ၊ ကောျဖီဆိုငျတှဆေိုရငျ အတောျမြားမြားက စက်ကူဘူးတှပေဲ သုံးနကွေတာလေ။ အဲဒါကတော့ ပွောငျးလဲနပေါတယျ။ မုန့ျတှဆေိုရငျလညျး စက်ကူဘူးလေးတှနေဲ့ပဲ ထည့ျတော့တာလေ။ လကျဖကျရညျတှေ၊ ကောျဖီတှေ အားလုံးက စက်ကူဘူးတှနေဲ့ပဲ ထည့ျပေးတော့တယျ။ ပလတျစတဈခှကျတှနေဲ့ ထည့ျသောကျရငျ ဘာဖွဈတယျ ညာဖွဈတယျဆိုပွီး ပွောနကွေတော့ မကြျစိပှင့ျ လာကွတယျလို့ ထငျပါတယျ။”
ဒါပမေယ့ျလညျး နိစ်စဓူ၀ ရပျကှကျထဲမှာ ဈေးဝယျကွရတဲ့ အိမျရှငျမတှေ အနနေဲ့ကတော့ အသား၊ ငါးလို ညှီပွီး စိုစှတျတဲ့ ဟငျးခကြျစရာတှကေိုတော့ ပလတျစတဈအိတျနဲ့ပဲ ထည့ျနရေတယျလို့ ပွောပါတယျ။
အမှိုကျသိမျးဆညျးမှု စနဈတကမြရှိတဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ နှဈစဉျ အမှိုကျတနျခြိနျ ဘယျလောကျထှကျသလဲဆိုတာ မသိနိုငျသလို အမှိုကျတှကေိုလညျးအဆငျပွသေလို စှန့ျပဈနကွေတာပါ။ အဲဒီအမှိုကျတှကေ မိုးရနေဲ့အတူ ပငျလယျသမုဒ်ဒရာထဲကို စီးဝငျသှားတာပါ။ ကမ်ဘာ့ပငျလယျ သမုဒ်ဒရာတှထေဲကို အဲဒီလို နညျးလမျးပေါငျးစုံနဲ့ ရောကျလာတဲ့ ပလတျစတဈ အမှိုကျသရိုကျပေါငျးစုံ ပမာဏတဝကျကြောျဟာ တရုတျနိုငျငံ အပါအဝငျ အငျဒိုနီးရှား၊ ဖိလဈပိုငျ၊ ဗီယကျနမျနဲ့ ထိုငျးနိုငျငံတှကေ ဖွဈကွပါတယျ။
အရှိနျအဟုနျနဲ့ စီးပှားရေး ဖှံ့ဖွိုးတိုးတကျလာတဲ့ တရုတျနိုငျငံရဲ့ စားသုံးသူတှကွေောင့ျလညျး စှန့ျပဈအမှိုကျပွူနာတှကေ ထငျမှတျမထားနိုငျလောကျအောငျ ကွီးမားလာတာ ဖွဈပါတယျ။ ၂၀၁၇ ခုနှဈအတှငျး တရုတျနိုငျငံက စှန့ျပဈအမှိုကျတနျခြိနျ သနျးပေါငျး ၂၁၀ ထိ ရှိခဲ့တယျလို့ ကမ်ဘာ့ဘဏျက ပွောပါတယျ။ ဒီနှုနျးနဲ့ဆိုရငျတော့ ၂၀၃၀ ခုနှဈအရောကျမှာ တရုတျတနိုငျငံတညျးက နှဈစဉျ အမှိုကျတနျခြိနျ သနျး ၅၀၀ လောကျထှကျမယ့ျသဘော ဖွဈပါတယျ။
လူဦးရေ ၆၄၁ သနျးကြောျရှိတဲ့ အရှေ့တောငျအာရှ ၁၀ နိုငျငံထဲက မွနျမာနိုငျငံ အပါအဝငျ နိုငျငံအတောျမြားမြားမှာ အမှိုကျတှကေို စနဈတကြ အမြိုးအစားခှဲပွီး စှန့ျပဈတဲ့စနဈကောငျးကောငျး မရှိကွသေးပါဘူး။ တိုးပှားလာတဲ့ လူဦးရနေဲ့အတူ ဝယျလိုအားတှပေါ မွင့ျတကျလာခဲ့တဲ့အတှကျ အဲဒီကထှကျလာမယ့ျတခါသုံး ပလတျစတဈ အမှိုကျတှကွေောင့ျ ရနေသေတ်တဝါ အပါအဝငျ သဘာဝပတျဝနျးကငြျအပေါျ ထိခိုကျမယ့ျအရေး ရငျလေးစရာပါ။ တကမ်ဘာလုံးနဲ့ဆိုငျတဲ့ ဒီပွူနာကို ကိုငျတှယျဖို့ဆိုရငျ အရှေ့တောငျအာရှဒသေတှငျး တခုလုံးအတှကျ သကျရောကျမယ့ျ ပလတျစတဈနဲ့ ပလတျစတဈ ထုပျပိုးပစ်စညျးတှနေဲ့ ပတျသကျတဲ့ မူဝါဒတှကေို ခမြှတျဖို့လိုတယျလို့ သဘာဝပတျဝနျးကငြျဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂ အဖဲ့ှအစညျး UNEP က ပွောပါတယျ။
