(Zawgyi / Unicode)
လွတ်လပ်ရေးနေ့ အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် နိုင်ငံရေးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူတချို့ အပါအဝင် အကျဉ်းသားတွေကို စစ်ကောင်စီက ပြန်လွှတ်ပေးလိုက်တဲ့အပေါ် မြန်မာ့အရေး လှုပ်ရှားသူတွေနဲ့ အကဲခတ်တွေက သတိထား ကြိုဆိုလိုက်ကြပါတယ်။ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း ဖိနှိပ်မှုတွေကြောင့် နိုင်ငံတကာရဲ့ ဖိအားတွေကြောင့် နိုင်ငံရေး လှုပ်ရှားသူတချို့ ပြန်လွှတ်ပေးလိုက်ပေမဲ့ လုံလောက်မှု မရှိဘူးလို့လည်း ထောက်ပြခဲ့ကြတာပါ။ ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားတဲ့ ကိုဉာဏ်ဝင်းအောင်က တင်ပြထားပါတယ်။
(၇၅)နှစ်မြောက် စိန်ရတု လွတ်လပ်ရေးအထိမ်းအမှတ်နဲ့ လူမှုရေးအရ ထောက်ထားသောအားဖြင့် အကျဉ်းသား ၇,၀၁၂ ဦးကို နိုင်ငံတဝှမ်း အကျဉ်းထောင်တွေကနေ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်နဲ့ ဇန်နဝါရီ(၄)ရက်နေ့မှာ ပြန်လွှတ်ပေးလိုက်တယ်လို့ စစ်ကောင်စီက သတင်းထုတ်ပြန်ထားတာပါ။ အဲဒီထဲမှာ နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားနဲ့ သတင်းထောက်တွေ ဆယ်ဂဏန်းလောက်သာ ပါဝင်လာတာ တွေ့ရပါတယ်။
နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားတချို့ အခုလို ပြန်လွတ်လာတဲ့အပေါ် ကြိုဆိုရမှာဖြစ်ပေမယ့် ပြည်တွင်းပြည်ပ ဖိအားတွေ များလာတဲ့အပေါ် ခုလို ပြန်လွှတ်ပေးတာ ဖြစ်နိုင်ကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ NUG ရဲ့ ဆက်သွယ်ရေး သတင်းအချက်အလက်နဲ့ နည်းပညာဝန်ကြီးဌာန ဝန်ကြီး ဦးထင်လင်းအောင်က သုံးသပ်ပါတယ်။
“ အကျဉ်းသားတွေကို လွှတ်ပေးလိုက်တယ် ဆိုတာကိုတော့ ကျနော်တို့က ဒါ ကြိုဆိုရမှာပေါ့။ ဒါပေမဲ့ သေသေချာချာ ပြန်ပြီးတော့ ကျနော်တို့ ကြည့်ကြမယ်ဆိုရင်တော့ ဒီ အကျဉ်းသားတွေဟာ အစကတည်းက ကိုက ဖမ်းဆီးဖို့ မလိုတဲ့ သူတွေကို အာဏာကို အလွဲသုံးစား လုပ်ပြီးတော့ ဖမ်းဆီးခဲ့တယ်ပေါ့နော်။ ဒါက ဘယ်လိုမှ လက်ခံလို့ မရတဲ့ အနေအထားဗျ။ လက်ရှိ အားဖြင့်လည်းပဲ ဆက်လက်ပြီးတော့လည်း သူတို့ဟာ နယ်တွေမှာ မြို့နယ်တွေမှာ ဖမ်းဆီးနေသေးတယ် ဆိုတဲ့ အနေအထားတွေ ကျနော်တို့ တွေ့နေရတယ်။ ဒါဟာ သူတို့ဟာ ဒီမိုကရက်တစ် တန်ဖိုးတွေကို အရေးတယူနဲ့ ပြန်ပြီးတော့ လွှတ်တဲ့ အနေအထားမျိုးလို့တော့ ကျနော်တို့ကတော့ မမြင်ဘူး။ ဒါဟာ နိုင်ငံတကာ ဖိအားတွေ ရှိမယ်။ ပြည်တွင်းမှာလည်းပဲ ပြည်တွင်းက လှုပ်ရှားမှုတွေက ပိုပိုပြီးတော့ စိပ်လာတဲ့ အခါကျတော့ ဒီဖိအားတွေကို လျော့နည်းသွားအောင်လို့ စစ်ကောင်စီ အနေနဲ့က အပြ လုပ်ဖို့လောက်ဘဲ လွှတ်ပေးတယ်လို့ဘဲ ကျနော်တို့ကတော့ ယူဆတယ်။”
သိပ်မကြာသေးခင်ကပဲ မြန်မာ့အရေးနဲ့ပတ်သက်လို့ ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီမှာ ရှားပါးလှတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တရပ် ချမှတ်နိုင်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို အမြန်ဆုံး လွှတ်ပေးရမယ်ဆိုတဲ့အချက်အပါအဝင် စစ်ကောင်စီရဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေကို ရပ်တန့်ရမယ်လို့ တိုက်တွန်းထားတာပါ။ တချိန်တည်းမှာပဲ အမေရိကန် အမျိုးသားကာကွယ်ရေးအသုံးစရိတ် NDAA ထဲမှာ မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီရေးနဲ့ ပတ်သက်လို့ ထောက်ပံ့သွားမယ့် Burma ACT 2022 ကိုလည်း ထည့်သွင်းခဲ့တာတွေက စစ်ကောင်စီအပေါ် ဖိအားတွေ တိုးလာစေခဲ့ပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ မြန်မာနိုင်ငံက စစ်အာဏာရှင်အဆက်ဆက်ဟာ နိုင်ငံတကာက ဖိအားပေးတဲ့အတိုင်း လိုက်လျောဆောင်ရွက်ပေးတာမျိုး ရှားပါးပြီး သူတို့ အာဏာတည်မြဲ ရပ်တည်နိုင်ရေးအတွက် အခင်းအကျင်းတွေ ဖန်တီးလိုတဲ့အခါမျိုးမှာ အခုလို နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားတချို့ကို လွှတ်ပေးလေ့ရှိတယ်လို့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာနေထိုင်တဲ့ မြန်မာ့အရေးအကဲခတ်သူ ဒေါက်တာ တင့်ဆွေက မြင်ပါတယ်။
“ စစ်အစိုးရ လက်ထက် အားလုံး သုံးခုလုံးကို ခြုံကြည့်လို့ ရှိရင် နိုင်ငံတကာရဲ့ ဖိအား သို့မဟုတ် တွန်းအား ဆွဲအားတွေကို သူက သိပ် အရေးမစိုက်ဘူး။ ဒုတိယ အချက်ကတော့ သူတို့ လုပ်ချင်နေတဲ့ PR ရွေးကောက်ပွဲက သူ့အတွက်က နံပတ် ၁ က အရေးကြီးဆုံး ဖြစ်တယ်။ အဲတော့ PR ရွေးကောက်ပွဲ သူလုပ်ချင်သလို ဖြစ်အောင် ပြည်တွင်း အခင်းအကျင်းနဲ့ သူ လုပ်ပါလိမ့်မယ်။ ဒါကြောင့် အခုအကျဉ်းသား လွှတ်ရေးကတော့ ဒီကောင်နဲ့ မဆိုင်ဘဲနဲ့ သူ လုပ်နေကျ အလုပ်တခုကို လုပ်သွားတာဘဲလို့ မြင်တယ်။ ပိုပြီး စိုးရိမ်စရာက PR ရွေးကောက်ပွဲ အခင်းအကျင်း အတွက် ပြည်တွင်းမှာ ဖိနှိပ်ဖြိုခွဲမှုတွေ မြောက်များစွာ ဖြစ်လာနိုင်တယ်လို့ ကျနော်ကတော့ မျှော်လင့်ထားပါတယ်ခင်ဗျ။ ”
၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရ အာဏာကို ထိန်းယူခဲ့တာပါလို့ ပြောထားတဲ့ စစ်ကောင်စီကတော့ ဒီ ၂၀၂၃ ခုနှစ်အတွင်း ရွေးကောက်ပွဲသစ်တခု အောင်မြင်စွာ ကျင်းပနိုင်ဖို့ ပြင်ဆင်နေတာကြောင့် အဲဒီရွေးကောက်ပွဲကို နိုင်ငံတကာက အသိအမှတ်ပြုလာအောင်လို့ ၊ ရွေးကောက်ပွဲ မတိုင်ခင် အမြင်ကောင်းအောင် ခုလို နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားတချို့ ပြန်လွှတ်ပေးတာမျိုး ဖြစ်နိုင်တယ်ဆိုတဲ့ သုံးသပ်သူတချို့လည်းရှိပါတယ်။ NUG ဝန်ကြီး ဦးထင်လင်းအောင်ကတော့ အဲဒီအမြင်အပေါ် သဘောထား ကွဲပြားသူဖြစ်ပါတယ်။
“ ဒီရွေးကောက်ပွဲကိုတော့ ဘယ်သူကမှလည်း အသိအမှတ်ပြုမှာ မဟုတ်သလို လူထုကလည်း အသိအမှတ်ပြုမှာ မဟုတ်ဘူး။ သူတို့ အနေနဲ့လည်း ညဏ်နီ ညဏ်နက်ကို သုံးထားတဲ့ ပွဲတပွဲကို ထုတ်ပြီးတော့ ကစားလာတယ်လို့ဘဲ ကျနော်တို့ကတော့ မြင်တယ်။ ဆိုတော့ ဒီလူ အရေအတွက်လောက်လေးကို လွှတ်ရုံနဲ့တော့ ဒါဟာ ရွေးကောက်ပွဲ အတွက်ကို ဘာအကျိုးသက်ရောက်မှုကိုမှ ရှိမှာ မဟုတ်ဘူး။ ဒီ ရွေးကောက်ပွဲ ဆိုတာကိုလည်း တိုင်းရင်းသား ဒေသတွေမှာ ရှိတဲ့ တိုင်းရင်းသား ခေါင်းဆောင်တွေ အပါအဝင် ဘယ်နိုင်ငံတကာကမှလည်း အသိအမှတ်ပြုမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ဘဲ ကျနော်ကတော့ မှတ်ချက်ပေးချင်ပါတယ်။ ”
AAPP ခေါ် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများကူညီစောင့်ရှောက်ရေးအသင်းရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်အရ အာဏာသိမ်းပြီးချိန်ကစလို့ ၂၀၂၃ ခုနှစ် ခုချိန်ထိ ဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်ခြင်းခံထားရသူ စုစုပေါင်း ၁၄,၀၀၀ နီးပါးရှိပြီး အဲဒီထဲကမှ အယောက် ၂,၀၀၀ ကျော် ထောင်ဒဏ် ကျခံထားရတယ်လို့ ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။ ဒီထဲမှာ ပြန်လည်လွတ်မြောက်လာသူ အယောက် ၃,၀၀၀ ကျော်ရှိပြီး နွေဦးတော်လှန်ရေးနဲ့ ဆက်စပ်လို့ သေဒဏ် ချမှတ်ခံထားရပြီး အကျဉ်းထောင်တွေထဲ ရှိနေသူ အယောက် ၁၀၀ ကျော်ရှိတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
(Unicode)
လှတျလပျရေးနေ့ အကဉြျးသားတှေ လှှတျပေးတဲ့အပေါျ တုံ့ပွနျခကြျ
လှတျလပျရေးနေ့ အထိမျးအမှတျအဖွဈ နိုငျငံရေးတကျကွှလှုပျရှားသူတခြို့ အပါအဝငျ အကဉြျးသားတှကေို စဈကောငျစီက ပွနျလှှတျပေးလိုကျတဲ့အပေါျ မွနျမာ့အရေး လှုပျရှားသူတှနေဲ့ အကဲခတျတှကေ သတိထား ကွိုဆိုလိုကျကွပါတယျ။ စဈအာဏာသိမျးပွီးနောကျပိုငျး ဖိနှိပျမှုတှကွေောင့ျ နိုငျငံတကာရဲ့ ဖိအားတှကွေောင့ျ နိုငျငံရေး လှုပျရှားသူတခြို့ ပွနျလှှတျပေးလိုကျပမေဲ့ လုံလောကျမှု မရှိဘူးလို့လညျး ထောကျပွခဲ့ကွတာပါ။ ဆကျသှယျမေးမွနျးထားတဲ့ ကိုဉာဏျဝငျးအောငျက တငျပွထားပါတယျ။
(၇၅)နှဈမွောကျ စိနျရတု လှတျလပျရေးအထိမျးအမှတျနဲ့ လူမှုရေးအရ ထောကျထားသောအားဖွင့ျ အကဉြျးသား ၇,၀၁၂ ဦးကို နိုငျငံတဝှမျး အကဉြျးထောငျတှကေနေ လှတျငွိမျးခမြျးသာခှင့ျနဲ့ ဇနျနဝါရီ(၄)ရကျနေ့မှာ ပွနျလှှတျပေးလိုကျတယျလို့ စဈကောငျစီက သတငျးထုတျပွနျထားတာပါ။ အဲဒီထဲမှာ နိုငျငံရေးအကဉြျးသားနဲ့ သတငျးထောကျတှေ ဆယျဂဏနျးလောကျသာ ပါဝငျလာတာ တှေ့ရပါတယျ။
နိုငျငံရေးအကဉြျးသားတခြို့ အခုလို ပွနျလှတျလာတဲ့အပေါျ ကွိုဆိုရမှာဖွဈပမေယ့ျ ပွညျတှငျးပွညျပ ဖိအားတှေ မြားလာတဲ့အပေါျ ခုလို ပွနျလှှတျပေးတာ ဖွဈနိုငျကွောငျး အမြိုးသားညီညှတျရေးအစိုးရ NUG ရဲ့ ဆကျသှယျရေး သတငျးအခကြျအလကျနဲ့ နညျးပညာဝနျကွီးဌာန ဝနျကွီး ဦးထငျလငျးအောငျက သုံးသပျပါတယျ။
“ အကဉြျးသားတှကေို လှှတျပေးလိုကျတယျ ဆိုတာကိုတော့ ကနြောျတို့က ဒါ ကွိုဆိုရမှာပေါ့။ ဒါပမေဲ့ သသေခြောခြာ ပွနျပွီးတော့ ကနြောျတို့ ကွည့ျကွမယျဆိုရငျတော့ ဒီ အကဉြျးသားတှဟော အစကတညျးက ကိုက ဖမျးဆီးဖို့ မလိုတဲ့ သူတှကေို အာဏာကို အလှဲသုံးစား လုပျပွီးတော့ ဖမျးဆီးခဲ့တယျပေါ့နောျ။ ဒါက ဘယျလိုမှ လကျခံလို့ မရတဲ့ အနအေထားဗြ။ လကျရှိ အားဖွင့ျလညျးပဲ ဆကျလကျပွီးတော့လညျး သူတို့ဟာ နယျတှမှော မွို့နယျတှမှော ဖမျးဆီးနသေေးတယျ ဆိုတဲ့ အနအေထားတှေ ကနြောျတို့ တှေ့နရေတယျ။ ဒါဟာ သူတို့ဟာ ဒီမိုကရကျတဈ တနျဖိုးတှကေို အရေးတယူနဲ့ ပွနျပွီးတော့ လှှတျတဲ့ အနအေထားမြိုးလို့တော့ ကနြောျတို့ကတော့ မမွငျဘူး။ ဒါဟာ နိုငျငံတကာ ဖိအားတှေ ရှိမယျ။ ပွညျတှငျးမှာလညျးပဲ ပွညျတှငျးက လှုပျရှားမှုတှကေ ပိုပိုပွီးတော့ စိပျလာတဲ့ အခါကတြော့ ဒီဖိအားတှကေို လြော့နညျးသှားအောငျလို့ စဈကောငျစီ အနနေဲ့က အပွ လုပျဖို့လောကျဘဲ လှှတျပေးတယျလို့ဘဲ ကနြောျတို့ကတော့ ယူဆတယျ။”
သိပျမကွာသေးခငျကပဲ မွနျမာ့အရေးနဲ့ပတျသကျလို့ ကုလသမဂ်ဂ လုံခွုံရေးကောငျစီမှာ ရှားပါးလှတဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျတရပျ ခမြှတျနိုငျခဲ့ပွီး နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကို အမွနျဆုံး လှှတျပေးရမယျဆိုတဲ့အခကြျအပါအဝငျ စဈကောငျစီရဲ့ အကွမျးဖကျမှုတှကေို ရပျတန့ျရမယျလို့ တိုကျတှနျးထားတာပါ။ တခြိနျတညျးမှာပဲ အမရေိကနျ အမြိုးသားကာကှယျရေးအသုံးစရိတျ NDAA ထဲမှာ မွနျမာ့ဒီမိုကရစေီရေးနဲ့ ပတျသကျလို့ ထောကျပံ့သှားမယ့ျ Burma ACT 2022 ကိုလညျး ထည့ျသှငျးခဲ့တာတှကေ စဈကောငျစီအပေါျ ဖိအားတှေ တိုးလာစခေဲ့ပါတယျ။
ဒါပမေဲ့ မွနျမာနိုငျငံက စဈအာဏာရှငျအဆကျဆကျဟာ နိုငျငံတကာက ဖိအားပေးတဲ့အတိုငျး လိုကျလြောဆောငျရှကျပေးတာမြိုး ရှားပါးပွီး သူတို့ အာဏာတညျမွဲ ရပျတညျနိုငျရေးအတှကျ အခငျးအကငြျးတှေ ဖနျတီးလိုတဲ့အခါမြိုးမှာ အခုလို နိုငျငံရေးအကဉြျးသားတခြို့ကို လှှတျပေးလေ့ရှိတယျလို့ အမရေိကနျပွညျထောငျစုမှာနထေိုငျတဲ့ မွနျမာ့အရေးအကဲခတျသူ ဒေါကျတာ တင့ျဆှကေ မွငျပါတယျ။
“ စဈအစိုးရ လကျထကျ အားလုံး သုံးခုလုံးကို ခွုံကွည့ျလို့ ရှိရငျ နိုငျငံတကာရဲ့ ဖိအား သို့မဟုတျ တှနျးအား ဆှဲအားတှကေို သူက သိပျ အရေးမစိုကျဘူး။ ဒုတိယ အခကြျကတော့ သူတို့ လုပျခငြျနတေဲ့ PR ရှေးကောကျပှဲက သူ့အတှကျက နံပတျ ၁ က အရေးကွီးဆုံး ဖွဈတယျ။ အဲတော့ PR ရှေးကောကျပှဲ သူလုပျခငြျသလို ဖွဈအောငျ ပွညျတှငျး အခငျးအကငြျးနဲ့ သူ လုပျပါလိမ့ျမယျ။ ဒါကွောင့ျ အခုအကဉြျးသား လှှတျရေးကတော့ ဒီကောငျနဲ့ မဆိုငျဘဲနဲ့ သူ လုပျနကြေ အလုပျတခုကို လုပျသှားတာဘဲလို့ မွငျတယျ။ ပိုပွီး စိုးရိမျစရာက PR ရှေးကောကျပှဲ အခငျးအကငြျး အတှကျ ပွညျတှငျးမှာ ဖိနှိပျဖွိုခှဲမှုတှေ မွောကျမြားစှာ ဖွဈလာနိုငျတယျလို့ ကနြောျကတော့ မြှောျလင့ျထားပါတယျခငျဗြ။ ”
၂၀၀၈ ဖှဲ့စညျးပုံအခွခေံဥပဒအေရ အာဏာကို ထိနျးယူခဲ့တာပါလို့ ပွောထားတဲ့ စဈကောငျစီကတော့ ဒီ ၂၀၂၃ ခုနှဈအတှငျး ရှေးကောကျပှဲသဈတခု အောငျမွငျစှာ ကငြျးပနိုငျဖို့ ပွငျဆငျနတောကွောင့ျ အဲဒီရှေးကောကျပှဲကို နိုငျငံတကာက အသိအမှတျပွုလာအောငျလို့ ၊ ရှေးကောကျပှဲ မတိုငျခငျ အမွငျကောငျးအောငျ ခုလို နိုငျငံရေးအကဉြျးသားတခြို့ ပွနျလှှတျပေးတာမြိုး ဖွဈနိုငျတယျဆိုတဲ့ သုံးသပျသူတခြို့လညျးရှိပါတယျ။ NUG ဝနျကွီး ဦးထငျလငျးအောငျကတော့ အဲဒီအမွငျအပေါျ သဘောထား ကှဲပွားသူဖွဈပါတယျ။
“ ဒီရှေးကောကျပှဲကိုတော့ ဘယျသူကမှလညျး အသိအမှတျပွုမှာ မဟုတျသလို လူထုကလညျး အသိအမှတျပွုမှာ မဟုတျဘူး။ သူတို့ အနနေဲ့လညျး ညဏျနီ ညဏျနကျကို သုံးထားတဲ့ ပှဲတပှဲကို ထုတျပွီးတော့ ကစားလာတယျလို့ဘဲ ကနြောျတို့ကတော့ မွငျတယျ။ ဆိုတော့ ဒီလူ အရအေတှကျလောကျလေးကို လှှတျရုံနဲ့တော့ ဒါဟာ ရှေးကောကျပှဲ အတှကျကို ဘာအကြိုးသကျရောကျမှုကိုမှ ရှိမှာ မဟုတျဘူး။ ဒီ ရှေးကောကျပှဲ ဆိုတာကိုလညျး တိုငျးရငျးသား ဒသေတှမှော ရှိတဲ့ တိုငျးရငျးသား ခေါငျးဆောငျတှေ အပါအဝငျ ဘယျနိုငျငံတကာကမှလညျး အသိအမှတျပွုမှာ မဟုတျဘူးလို့ဘဲ ကနြောျကတော့ မှတျခကြျပေးခငြျပါတယျ။ ”
AAPP ခေါျ နိုငျငံရေးအကဉြျးသားမြားကူညီစောင့ျရှောကျရေးအသငျးရဲ့ ထုတျပွနျခကြျအရ အာဏာသိမျးပွီးခြိနျကစလို့ ၂၀၂၃ ခုနှဈ ခုခြိနျထိ ဖမျးဆီးခြုပျနှောငျခွငျးခံထားရသူ စုစုပေါငျး ၁၄,၀၀၀ နီးပါးရှိပွီး အဲဒီထဲကမှ အယောကျ ၂,၀၀၀ ကြောျ ထောငျဒဏျ ကခြံထားရတယျလို့ ထုတျပွနျထားပါတယျ။ ဒီထဲမှာ ပွနျလညျလှတျမွောကျလာသူ အယောကျ ၃,၀၀၀ ကြောျရှိပွီး နှေဦးတောျလှနျရေးနဲ့ ဆကျစပျလို့ သဒေဏျ ခမြှတျခံထားရပွီး အကဉြျးထောငျတှထေဲ ရှိနသေူ အယောကျ ၁၀၀ ကြောျရှိတယျလို့ ဆိုပါတယျ။
