ရန်ကုန်တိုင်း စစ်အုပ်ချုပ်ရေးထုတ်ပြန်ထားတဲ့မြို့နယ်တွေမှာ စစ်ခုံရုံးကနေ နှစ်ရှည်ထောင်ဒဏ်ချထားတဲ့ နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားတွေကို ရပ်ဝေးထောင်တွေဆီ စတင်ပြောင်းရွှေ့နေပါတယ်။ ရန်ကုန်အင်းစိန်အကျဉ်းထောင်က အကျဉ်းသား ၁၀၀ နီးပါးကို မန္တလေး အိုးဘိုအကျဉ်းထောင်အပါအဝင် နယ်ထောင်တွေကို ပြောင်ေးရ့ွှခဲ့တယ်လို့ ပြောပါတယ်။ ရန်ကုန်ကပေးပို့တဲ့ ဒီသတင်းကို ကိုသားညွန့်ဦးပြောပြမှာပါ။
စစ်တပ်အာဏာသိမ်းမှုအပေါ် ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဆန့်ကျင်ခဲ့လို့ စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ ရန်ကုန်မြို့က မြို့နယ်တချို့မှာ ဆန္ဒပြသူတချို့ကို သေဒဏ်အပါအဝင် နှစ်ရှည်ပြစ်ဒဏ်တွေကို စစ်ခုံရုံးတွေက ချမှတ်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီပြစ်ဒဏ်တွေနဲ့ ရန်ကုန် အင်းစိန်ထောင်မှာ အကျဉ်းကျနေတဲ့ နိုင်ငံသားအကျဉ်းသား ၈၀ ကျော်ကို မန္တလေး အိုးဘိုထောင်ကို ပြောင်းရွှေ့လိုက်ပြီလို့ အကျဉ်းသားတွေရဲ့ အမှုကို လိုက်ပါဆောင်ရွက်နေသူ ရှေ့နေတဦးက ဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။
“ ကျမကိုယ်တိုင် ကြားခဲ့တာတော့ အိုးဘိုထောင်ကို အယောက် ၈၀ ပို့လိုက်တာလေ။ ( ရန်ကုန်တိုင်း) စစ်ခုံရုံး ၆ နေရာကနေ အမိန့်ချပြီးသား အမှုတွေလေ အများဆုံးပါတယ်။ အမှုရင်ဆိုင်နေဆဲ အမှုတွေကိုတော့ လွှတ်လို့မရဘူးလေ ဒီမှာအမှုတွေ ရှိနေသေးတာကိုး အမိန့်ချပြီးသားသူတွေကိုပဲ ပို့လို့ရတာ။”
အင်းစိန်ထောင်ကနေ ပြောင်းရွှေ့ခံရတဲ့ နိုင်ငံရေါ်အကျဉ်းသားအများစုက မန္တလေးအိုးဘိုထောင်ကို ပြောင်းရွှေ့ခံရတာဖြစ်ပြီး ၂၀ ဝန်းကျင်ကတော့ တခြားရပ်ဝေးတွေဆီ ပို့တာခံရတယ်လို့ ရန်ကုန်က ရှေ့နေတဦးက ပြောပါတယ်။
“ ဒါစစ်ခုံရုံးကချလိုက်တဲ့ အမှုတွေများတယ်၊ အဲလူတွေပါသွားတယ်။ တော်တော်များများတော့ သာယာဝတီ (ပဲခူး) တို့၊ လာရှိုး (ရှမ်း) ၊ သရက် (မကွေး)၊ တော်တော်များများ လေးငါးမြို့နယ်လောက် ပို့တယ်လို့ ကြားထားပါတယ်။”
မွန်ပြည်နယ်၊ ကရင်ပြည်နယ် ဘက်ပြောင်းရွှေ့ခံရသူတချို့လည်း ရှိပါတယ်။ အဲဒီသူတွေဟာ ၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် စစ်အာဏာသိမ်းမှုဆန့်ကျင်တဲ့ ဆန္ဒပြလှုပ်ရှားမှုတွေမှာပါဝင်ရင်း ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရပြီး အကြမ်းဖက်မှု တိုက်ဖျက်ရေးဥပဒေ ၅၀ (ည) နဲ့ အများစု တရားစွဲဆိုခံခဲ့ရပါတယ်။ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးထုတ်ပြန်ထားတဲ့ လှိုင်သာယာမြို့နယ်၊ ရွှေပြည်သာမြို့နယ်၊ ဒဂုံဆိပ်ကမ်းမြို့နယ်၊ တောင်ဒဂုံမြို့နယ်၊ မြောက်ဒဂုံမြို့နယ်နဲ့ ဒဂုံအရှေ့ပိုင်းမြို့နယ်တွေက စစ်ခုံရုံးတွေကနေ သေဒဏ်အပါအဝင် နှစ်ရှည်ပြစ်ဒဏ်တွေ ချခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ စစ်ကောင်စီလုံခြုံရေးအဖွဲ့တွေက ဆန္ဒပြသူတွေကို သေနတ်နဲ့ပစ်ခတ် ဖြိုခွင်းခဲ့ပြီးနောက် ရန်ကုန်နဲ့ မန္တလေး နှစ်ခုပေါင်းက မြို့နယ် ၁၁ ခုမှာ စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ထုတ်ပြန်ပြီး စစ်ခုံရုံးတွေက စီရင်ခဲ့တာပါ။
ရန်ကုန်မြို့ စစ်ခုံရုံးတွေက ပြစ်ဒဏ်ချလိုက်တဲ့ နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားတွေကို ခုလိုနယ်ထောင်တွေ စတင်ပြောင်းရွှေ့နေပေမဲ့ မန္တလေးတိုင်း စစ်ခုံရုံးတွေကနေ အမိန့်ချလိုက်တဲ့ အကျဉ်းသားတွေကို ထောင်အပြောင်းအရွှေ့ လုပ်တယ်ဆိုတာ မကြားသေးဘူးလို့ မန္တလေးမြို့က တရားလွှတ်တော်ရှေ့နေတဦးက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“ ပြောင်းတယ်လို့တော့ မကြားသေးဘူး၊ မန္တလေး အိုးဘို (ထောင်) မှာပဲရှိသေးတယ်။ ၅၀၅ အမှု တွေတောင်မှ ဒါရှင်းရှင်းပြောရရင် ရန်ကုန်လောက် ပြတ်ပြတ်သားသား မချရသေးဘူး။ ရန်ကုန်မှာဆို အနုပညာရှင် တော်တော်များများ ကျကုန်ပြီလေ။ ဒီမှာက အမှုတွေက စစ်ဆေးစဲတန်းလန်းတွေပဲ ရှိသေးတယ်။ ဆရာကြီး ဒေါက်တာဇော်မြင့်မောင်တို့ ဘာတို့တော့ သူတို့ကလွဲရင် ကျန်တဲ့သူတွေက မချရသေးဘူး။ ဆရာဦးဝင်းထိန်းတို့ ဘာတို့ဆိုရင် မန္တလေးအကျဉ်းထောင်မှာပဲ ထားထားတယ်လို့ ပြောတယ်။”
စစ်ခုံရုံးတွေကနေ ပြစ်ဒဏ်ချတဲ့ အမှုတွေထဲမှာ သေဒဏ်ပေးနိုင်တဲ့ ပုဒ်မပေါင်း ၂၀ ကျော်တယ်လို့ ရှေ့နေတွေကပြောပါတယ်။ စစ်ခုံရုံးတွေက ချမှတ်လိုက်တဲ့ ပြစ်ဒဏ်တွေကိုလည်း အယူခံဝင်လို့မရပါဘူး။
စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း တနိုင်ငံလုံးမှာ ခုချိန်ထိ ဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်ခြင်းခံထားရသူ စုစုပေါင်း ၈ ထောင့် ၆ ရာကျော်ရှိပြီး အဲဒီထဲက ၆၀၃ ယောက် ထောင်ဒဏ်ချမှတ် ခံထားရတယ်လို့ စာရင်းပြုစု မှတ်တမ်းတင်နေတဲ့ နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများ ကူညီစောင့်ရှောက်ရေးအသင်း AAPP ရဲ့ ဇန်နဝါရီလ ၁၄ ရက် ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ရေးသားထားပါတယ်။ သေဒဏ်ချမှတ်ခံရသူကတော့ အယောက် ၈၀ ရှိတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ စစ်ကောင်စီဘက်ကတော့ AAPP ရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်ဟာ ချဲ့ကားထားတဲ့ အချက်အလက်တွေလို့ပြောပြီ အမြဲ ပယ်ချလေ့ရှိပါတယ်။
......................................................................................
နှဈရှညျထောငျဒဏျကခြံနိုငျငံရေးအကဉြျးသားတှကေို နယျထောငျပွောငျး
(Unicode)
ရနျကုနျတိုငျး စဈအုပျခြုပျရေးထုတျပွနျထားတဲ့မွို့နယျတှမှော စဈခုံရုံးကနေ နှဈရှညျထောငျဒဏျခထြားတဲ့ နိုငျငံရေးအကဉြျးသားတှကေို ရပျဝေးထောငျတှဆေီ စတငျပွောငျးရှှေ့နပေါတယျ။ ရနျကုနျအငျးစိနျအကဉြျးထောငျက အကဉြျးသား ၁၀၀ နီးပါးကို မန်တလေး အိုးဘိုအကဉြျးထောငျအပါအဝငျ နယျထောငျတှကေို ပွောငျးရ့ှှခဲ့တယျလို့ ပွောပါတယျ။ ရနျကုနျကပေးပို့တဲ့ ဒီသတငျးကို ကိုသားညှန့ျဦးပွောပွမှာပါ။
စဈတပျအာဏာသိမျးမှုအပေါျ ပွငျးပွငျးထနျထနျ ဆန့ျကငြျခဲ့လို့ စဈအုပျခြုပျရေး ထုတျပွနျထားတဲ့ ရနျကုနျမွို့က မွို့နယျတခြို့မှာ ဆန်ဒပွသူတခြို့ကို သဒေဏျအပါအဝငျ နှဈရှညျပွဈဒဏျတှကေို စဈခုံရုံးတှကေ ခမြှတျခဲ့ပါတယျ။ အဲဒီပွဈဒဏျတှနေဲ့ ရနျကုနျ အငျးစိနျထောငျမှာ အကဉြျးကနြတေဲ့ နိုငျငံသားအကဉြျးသား ၈၀ ကြောျကို မန်တလေး အိုးဘိုထောငျကို ပွောငျးရှှေ့လိုကျပွီလို့ အကဉြျးသားတှရေဲ့ အမှုကို လိုကျပါဆောငျရှကျနသေူ ရှေ့နတေဦးက ဗှီအိုအကေိုပွောပါတယျ။
“ ကမြကိုယျတိုငျ ကွားခဲ့တာတော့ အိုးဘိုထောငျကို အယောကျ ၈၀ ပို့လိုကျတာလေ။ ( ရနျကုနျတိုငျး) စဈခုံရုံး ၆ နရောကနေ အမိန့ျခပြွီးသား အမှုတှလေေ အမြားဆုံးပါတယျ။ အမှုရငျဆိုငျနဆေဲ အမှုတှကေိုတော့ လှှတျလို့မရဘူးလေ ဒီမှာအမှုတှေ ရှိနသေေးတာကိုး အမိန့ျခပြွီးသားသူတှကေိုပဲ ပို့လို့ရတာ။”
အငျးစိနျထောငျကနေ ပွောငျးရှှေ့ခံရတဲ့ နိုငျငံရေါျအကဉြျးသားအမြားစုက မန်တလေးအိုးဘိုထောငျကို ပွောငျးရှှေ့ခံရတာဖွဈပွီး ၂၀ ဝနျးကငြျကတော့ တခွားရပျဝေးတှဆေီ ပို့တာခံရတယျလို့ ရနျကုနျက ရှေ့နတေဦးက ပွောပါတယျ။
“ ဒါစဈခုံရုံးကခလြိုကျတဲ့ အမှုတှမြေားတယျ၊ အဲလူတှပေါသှားတယျ။ တောျတောျမြားမြားတော့ သာယာဝတီ (ပဲခူး) တို့၊ လာရှိုး (ရှမျး) ၊ သရကျ (မကှေး)၊ တောျတောျမြားမြား လေးငါးမွို့နယျလောကျ ပို့တယျလို့ ကွားထားပါတယျ။”
မှနျပွညျနယျ၊ ကရငျပွညျနယျ ဘကျပွောငျးရှှေ့ခံရသူတခြို့လညျး ရှိပါတယျ။ အဲဒီသူတှဟော ၂၀၂၁ ဖဖေောျဝါရီ ၁ ရကျ စဈအာဏာသိမျးမှုဆန့ျကငြျတဲ့ ဆန်ဒပွလှုပျရှားမှုတှမှောပါဝငျရငျး ဖမျးဆီးခံခဲ့ရပွီး အကွမျးဖကျမှု တိုကျဖကြျရေးဥပဒေ ၅၀ (ည) နဲ့ အမြားစု တရားစှဲဆိုခံခဲ့ရပါတယျ။ စဈအုပျခြုပျရေးထုတျပွနျထားတဲ့ လှိုငျသာယာမွို့နယျ၊ ရှှပွေညျသာမွို့နယျ၊ ဒဂုံဆိပျကမျးမွို့နယျ၊ တောငျဒဂုံမွို့နယျ၊ မွောကျဒဂုံမွို့နယျနဲ့ ဒဂုံအရှေ့ပိုငျးမွို့နယျတှကေ စဈခုံရုံးတှကေနေ သဒေဏျအပါအဝငျ နှဈရှညျပွဈဒဏျတှေ ခခြဲ့တာဖွဈပါတယျ။ စဈကောငျစီလုံခွုံရေးအဖှဲ့တှကေ ဆန်ဒပွသူတှကေို သနေတျနဲ့ပဈခတျ ဖွိုခှငျးခဲ့ပွီးနောကျ ရနျကုနျနဲ့ မန်တလေး နှဈခုပေါငျးက မွို့နယျ ၁၁ ခုမှာ စဈအုပျခြုပျရေး ထုတျပွနျပွီး စဈခုံရုံးတှကေ စီရငျခဲ့တာပါ။
ရနျကုနျမွို့ စဈခုံရုံးတှကေ ပွဈဒဏျခလြိုကျတဲ့ နိုငျငံရေးအကဉြျးသားတှကေို ခုလိုနယျထောငျတှေ စတငျပွောငျးရှှေ့နပေမေဲ့ မန်တလေးတိုငျး စဈခုံရုံးတှကေနေ အမိန့ျခလြိုကျတဲ့ အကဉြျးသားတှကေို ထောငျအပွောငျးအရှှေ့ လုပျတယျဆိုတာ မကွားသေးဘူးလို့ မန်တလေးမွို့က တရားလှှတျတောျရှေ့နတေဦးက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
“ ပွောငျးတယျလို့တော့ မကွားသေးဘူး၊ မန်တလေး အိုးဘို (ထောငျ) မှာပဲရှိသေးတယျ။ ၅၀၅ အမှု တှတေောငျမှ ဒါရှငျးရှငျးပွောရရငျ ရနျကုနျလောကျ ပွတျပွတျသားသား မခရြသေးဘူး။ ရနျကုနျမှာဆို အနုပညာရှငျ တောျတောျမြားမြား ကကြုနျပွီလေ။ ဒီမှာက အမှုတှကေ စဈဆေးစဲတနျးလနျးတှပေဲ ရှိသေးတယျ။ ဆရာကွီး ဒေါကျတာဇောျမွင့ျမောငျတို့ ဘာတို့တော့ သူတို့ကလှဲရငျ ကနြျတဲ့သူတှကေ မခရြသေးဘူး။ ဆရာဦးဝငျးထိနျးတို့ ဘာတို့ဆိုရငျ မန်တလေးအကဉြျးထောငျမှာပဲ ထားထားတယျလို့ ပွောတယျ။”
စဈခုံရုံးတှကေနေ ပွဈဒဏျခတြဲ့ အမှုတှထေဲမှာ သဒေဏျပေးနိုငျတဲ့ ပုဒျမပေါငျး ၂၀ ကြောျတယျလို့ ရှေ့နတှေကေပွောပါတယျ။ စဈခုံရုံးတှကေ ခမြှတျလိုကျတဲ့ ပွဈဒဏျတှကေိုလညျး အယူခံဝငျလို့မရပါဘူး။
စဈအာဏာသိမျးပွီးနောကျပိုငျး တနိုငျငံလုံးမှာ ခုခြိနျထိ ဖမျးဆီးခြုပျနှောငျခွငျးခံထားရသူ စုစုပေါငျး ၈ ထောင့ျ ၆ ရာကြောျရှိပွီး အဲဒီထဲက ၆၀၃ ယောကျ ထောငျဒဏျခမြှတျ ခံထားရတယျလို့ စာရငျးပွုစု မှတျတမျးတငျနတေဲ့ နိုငျငံရေးအကဉြျးသားမြား ကူညီစောင့ျရှောကျရေးအသငျး AAPP ရဲ့ ဇနျနဝါရီလ ၁၄ ရကျ ထုတျပွနျခကြျမှာ ရေးသားထားပါတယျ။ သဒေဏျခမြှတျခံရသူကတော့ အယောကျ ၈၀ ရှိတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ စဈကောငျစီဘကျကတော့ AAPP ရဲ့ ထုတျပွနျခကြျဟာ ခြဲ့ကားထားတဲ့ အခကြျအလကျတှလေို့ပွောပွီ အမွဲ ပယျခလြေ့ရှိပါတယျ။
