[Zawgyi/Unicode]
လာမယ့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ ယှဉ်ပြိုင်မယ့် ကိုယ်စားလှယ်လောင်း အမည်စာရင်းတွေ ထွက်ပေါ်လာနေချိန်မှာ အလုပ်သမား၊ လယ်သမားအရေး အကျိုးဆောင်ဖို့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ ယှဉ်ပြိုင်မယ့်သူတွေလည်း ပါဝင်လာတဲ့အကြောင်း ပြောပြပါမယ်။ ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် ကိုဇော်ထက်က တင်ပြပေးပါမယ်။
နိုဝင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့မှာ ကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ အလုပ်သမား၊ လယ်သမားကိုယ်စားပြု အသင်းအဖွဲ့နောက်ခံနဲ့ တသီးပုဂ္ဂလ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်နေရာ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်မယ့်သူ ၁၂ ယောက်ထက်မနည်း ရှိပါတယ်။ ဒီကိုယ်စားလှယ်တွေကတော့ အလုပ်သမား၊ လယ်သမားရေး ဦးစားပေး ဆောင်ရွက်ဖို့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ ရွေးကောက်ပွဲဝင်မှာ ဖြစ်ကြောင်းလည်း ပြောဆိုထားကြတာပါ။
ရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့ New Myanmar Foundation အမှုဆောင်ညွှန်ကြားရေးမှူး မမြနန္ဒာသင်းကတော့ သက်ဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်တခုခုကို အလေးထားဆောင်ရွက်ဖို့ တသီးပုဂ္ဂလ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းတွေ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ယှဉ်ပြိုင်ဖို့ ကြိုးစားလေ့ ရှိတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“၂၀၂၀ အနေနဲ့ကတော့ ကျမသိသလောက် တသီးပုဂ္ဂလဆိုတာမှာ အလုပ်သမားကနေ ဝင်ပြိုင်တာရှိသလို၊ လယ်သမားကိုယ်စားပြုအနေနဲ့ ဥပမာ မစုစုနွေးတို့ ဝင်ပြိုင်မယ်ဆိုတာ သူကတော့ လယ်သမားအုပ်စုတွေကို base လုပ်မယ့်သူတွေလည်းရှိတယ်ပေါ့နော်၊ အဲဒီတော့ အလုပ်သမားဖြစ်ဖြစ် လယ်သမားဖြစ်ဖြစ် သူတို့က အနိုင်ရမယ်၊ လွှတ်တော်ထဲဝင်ပြိုင်လို့ အနိုင်ရမယ်ဆိုရင် သူတို့ issue ပေါ့ ဥပမာ လယ်သမားဆိုရင် အလုပ်သမား issue ပေါ့ အလုပ်သမားဆိုလည်း အလုပ်သမားတွေရဲ့ issue နဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့ ဥပဒေ၊ နည်းဥပဒေတွေကို ပြင်ဆင်နိုင်မယ် ဆိုပြီးတော့ မျှော်လင့်တာမျိုးလည်း ဖြစ်နိုင်တယ်ပေါ့။ ဒါကြောင့်မို့လည်း တသီးပုဂ္ဂလတွေအနေနဲ့ ဝင်ပြိုင်ကြတယ်လို့ ကျမထင်တယ်လေ။”
လာမယ့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ မဲပေးခွင့်ရကြမယ့် အလုပ်သမား၊ လယ်သမားတွေက သူတို့အတွက် အလုပ်အကျိုး ပြုနိုင်မယ့် ကိုယ်စားလှယ်တွေကို ရွေးချယ်ခွင့်ရဖို့ မျှော်လင့်နေချိန်မှာပဲ အလုပ်သမား၊ လယ်သမားရေး လှုပ်ရှားသူ တသီးပုဂ္ဂလ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းတွေ ထွက်ပေါ်လာတာပါ။ အလုပ်သမားရေး လှုပ်ရှားသူ ဦးသက်နှင်းအောင်ကတော့ အစိုးရနဲ့ လွှတ်တော်မှာ အလုပ်သမားရေးရာ ပြဿနာတွေကို ထိထိရောက်ရောက် ဖြေရှင်းနိုင်မယ့်သူတွေ ပါဝင်လာဖို့ အလုပ်သမားတွေက မျှော်လင့်နေတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“တက်လာမယ့်အစိုးရသည် အလုပ်သမားရေးရာကိစ္စရပ်များနှင့် စပ်လျဉ်းပြီးတော့မှ ဂရုတစိုက်ရှိသောအစိုးရကို အလုပ်သမားတွေက မျှော်လင့်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အလုပ်သမားရေးရာ အခန်းကဏ္ဍကလည်း ထိပ်တန်းမှာရှိတယ်ဆိုတာ ကျနော်တို့က မေ့ထားလို့ မရဘူးပေါ့။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ အလုပ်ရှင်၊ အလုပ်သမား ဆက်ဆံရေး မတည်ငြိမ်လို့ရှိရင် နိုင်ငံရဲ့ industrial relations ကို ထိခိုက်စေနိုင်တယ်။ အဲဒီတော့ ကျနော်တို့နိုင်ငံရဲ့ ကုန်ထုတ်လုပ်မှုတွေ မြင့်မားနေမှပဲ နိုင်ငံရဲ့ စီးပွားရေးကလည်း မြင့်မားတဲ့အနေအထားဖြစ်ပါတယ်။”
မြန်မာနိုင်ငံက လူများစု ကျေးလက်နေ လယ်သမား လူတန်းစားတွေ ကြားမှာလည်း တောင်သူတွေအတွက် အလုပ်အကျွေးပြုနိုင်မယ့် ကိုယ်စားလှယ်တွေကို မဲပေးခွင့်ရရေး မျှော်လင့်သူတွေ ရှိနေပါတယ်။ အထူးသဖြင့် အစိုးရအဆက်ဆက်လက်ထက် တောင်သူတွေရဲ့ အခြေခံအခွင့်အရေးတွေ ဆုံးရှုံးနေရတာတွေကို ကာကွယ်ပေးမယ့်သူမျိုးတွေကို ရွေးချယ်ခွင့်ရချင်တယ်လို့ သာယာဝတီခရိုင်၊ အင်းပုံညာရွာက လယ်သမား ဦးသန်းထွန်းကပြောပါတယ်။
“ဘယ်အစိုးရပဲ တက်တက် ကျနော်တို့တောင်သူ၊ လယ်သမားတွေ ဘယ်တော့မှ အခွင့်ထူးမရခဲ့ဖူးဘူးပေါ့နော်။ အခုရွေးကောက်ပွဲမှာ ကျနော်တို့ တောင်သူလယ်သမားကို တကယ်အကျိုးပြုမယ့်၊ ပုဂ္ဂိုလ်တွေကို ကျနော်တို့တော့ လိုချင်တာပေါ့ဗျာနော်။ သူတို့က အောက်ခြေကိုဆင်းမကြည့်တော့ အပေါ်မှာပဲ အထိုင်ချပြီး၊ အပေါ်မှာ အလုပ်လုပ်တဲ့အခါကျတော့ အောက်ခြေရဲ့ ဒုက္ခကို သူတို့မသိဘူးပေါ့။”
၂၀၁၄ သန်းခါင်းစာရင်းအတိုင်းဆိုရင် မြန်မာ့လူဦးရေ ၅၁ သန်းကျော်မှာ အလုပ်ရှိသူဦးရေ၂၁.၈၇ သန်းရှိပြီး စိုက်ပျိုးရေး၊ သားငါးနဲ့ အခြေခံအလုပ်တွေမှာ လုပ်ကိုင်နေသူတွေက အများဆုံးဖြစ်ပါတယ်။ အစိုးရသက်တမ်းအသစ်တခုမှာ လက်လုပ်လက်စားအလုပ်သမားတွေရဲ့ ဘဝတွေပိုကောင်းလာဖို့ မျှော်လင့်ကြောင်း အခြေခံလုပ်သားတဦးဖြစ်တဲ့ ကိုညီညီက ပြောပါတယ်။
“အသွေးအရောင်မခွဲခြားဘဲ လူနည်းစု၊ လူများစု တပြေးညီအုပ်ချုပ်တဲ့ အစိုးရမျိုးပဲ လိုချင်တာပေါ့။ တိုင်းပြည်မှာရှိတဲ့ အခြေခံလူတန်းစားတွေ အလုပ်သမား၊ လယ်သမား ဝန်ထမ်းပေါင်းစုံ အဆင်ပြေမယ့် အစိုးရမျိုးပေါ့။ အခြေခံလူတန်းစားတွေ လူလတ်တန်းစားတွေ အောက်ကိုအရမ်း နိမ့်ကျသွားရင် တိုင်းပြည်နိမ့်ကျတာပဲလေ။ အဲဒီတော့ မြှင့်တင်ပေးမယ့် အစိုးရမျိုးပဲ ကျနော်တို့ မျှော်လင့်တယ်ပေါ့။”
နိုဝင်ဘာ ၈ ရက်နေ့မှာ ကျင်းပဖို့ စီစဉ်ထားတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲမှာတော့ နိုင်ငံရေး ပါတီပေါင်း ၉၇ ပါတီ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ဖို့ ရည်မှန်းထားကြတာပါ။ ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်ကြမယ့် ပါတီတွေနဲ့ တသီးပုဂ္ဂလ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းတွေ အနေနဲ့ကတော့ ရွေးချယ်ခံမယ့်သူတွေရဲ့ အမည်စာရင်းတွေကို ရှေ့လ သြဂုတ်လ ၇ ရက်နေ့မှာ နောက်ဆုံးထားပြီး ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်ကို တင်သွင်းရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
[Unicode Version]
အလုပျသမား လယျသမားအရေးခေါငျးစဉျနဲ့ တသီးပုဂ်ဂလပွိုငျမယ့ျသူ ၁၂ ဦးထကျမနညျးရှိ
လာမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲမှာ ယှဉျပွိုငျမယ့ျ ကိုယျစားလှယျလောငျး အမညျစာရငျးတှေ ထှကျပေါျလာနခြေိနျမှာ အလုပျသမား၊ လယျသမားအရေး အကြိုးဆောငျဖို့ ရညျရှယျခကြျနဲ့ ယှဉျပွိုငျမယ့ျသူတှလေညျး ပါဝငျလာတဲ့အကွောငျး ပွောပွပါမယျ။ ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ ကိုဇောျထကျက တငျပွပေးပါမယျ။
နိုဝငျဘာလ ၈ ရကျနေ့မှာ ကငြျးပမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲမှာ အလုပျသမား၊ လယျသမားကိုယျစားပွု အသငျးအဖှဲ့နောကျခံနဲ့ တသီးပုဂ်ဂလ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျနရော ဝငျရောကျယှဉျပွိုငျမယ့ျသူ ၁၂ ယောကျထကျမနညျး ရှိပါတယျ။ ဒီကိုယျစားလှယျတှကေတော့ အလုပျသမား၊ လယျသမားရေး ဦးစားပေး ဆောငျရှကျဖို့ ရညျရှယျခကြျနဲ့ ရှေးကောကျပှဲဝငျမှာ ဖွဈကွောငျးလညျး ပွောဆိုထားကွတာပါ။
ရှေးကောကျပှဲစောင့ျကွည့ျရေးအဖှဲ့ New Myanmar Foundation အမှုဆောငျညှှနျကွားရေးမှူး မမွနန်ဒာသငျးကတော့ သကျဆိုငျရာ ကိစ်စရပျတခုခုကို အလေးထားဆောငျရှကျဖို့ တသီးပုဂ်ဂလ ကိုယျစားလှယျလောငျးတှေ ရှေးကောကျပှဲမှာ ယှဉျပွိုငျဖို့ ကွိုးစားလေ့ ရှိတယျလို့ ပွောပါတယျ။
“၂၀၂၀ အနနေဲ့ကတော့ ကမြသိသလောကျ တသီးပုဂ်ဂလဆိုတာမှာ အလုပျသမားကနေ ဝငျပွိုငျတာရှိသလို၊ လယျသမားကိုယျစားပွုအနနေဲ့ ဥပမာ မစုစုနှေးတို့ ဝငျပွိုငျမယျဆိုတာ သူကတော့ လယျသမားအုပျစုတှကေို base လုပျမယ့ျသူတှလေညျးရှိတယျပေါ့နောျ၊ အဲဒီတော့ အလုပျသမားဖွဈဖွဈ လယျသမားဖွဈဖွဈ သူတို့က အနိုငျရမယျ၊ လှှတျတောျထဲဝငျပွိုငျလို့ အနိုငျရမယျဆိုရငျ သူတို့ issue ပေါ့ ဥပမာ လယျသမားဆိုရငျ အလုပျသမား issue ပေါ့ အလုပျသမားဆိုလညျး အလုပျသမားတှရေဲ့ issue နဲ့ပတျသကျပွီးတော့ ဥပဒေ၊ နညျးဥပဒတှေကေို ပွငျဆငျနိုငျမယျ ဆိုပွီးတော့ မြှောျလင့ျတာမြိုးလညျး ဖွဈနိုငျတယျပေါ့။ ဒါကွောင့ျမို့လညျး တသီးပုဂ်ဂလတှအေနနေဲ့ ဝငျပွိုငျကွတယျလို့ ကမြထငျတယျလေ။”
လာမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲမှာ မဲပေးခှင့ျရကွမယ့ျ အလုပျသမား၊ လယျသမားတှကေ သူတို့အတှကျ အလုပျအကြိုး ပွုနိုငျမယ့ျ ကိုယျစားလှယျတှကေို ရှေးခယြျခှင့ျရဖို့ မြှောျလင့ျနခြေိနျမှာပဲ အလုပျသမား၊ လယျသမားရေး လှုပျရှားသူ တသီးပုဂ်ဂလ ကိုယျစားလှယျလောငျးတှေ ထှကျပေါျလာတာပါ။ အလုပျသမားရေး လှုပျရှားသူ ဦးသကျနှငျးအောငျကတော့ အစိုးရနဲ့ လှှတျတောျမှာ အလုပျသမားရေးရာ ပွူနာတှကေို ထိထိရောကျရောကျ ဖွရှေငျးနိုငျမယ့ျသူတှေ ပါဝငျလာဖို့ အလုပျသမားတှကေ မြှောျလင့ျနတေယျလို့ ပွောပါတယျ။
“တကျလာမယ့ျအစိုးရသညျ အလုပျသမားရေးရာကိစ်စရပျမြားနှင့ျ စပျလဉြျးပွီးတော့မှ ဂရုတစိုကျရှိသောအစိုးရကို အလုပျသမားတှကေ မြှောျလင့ျမှာ ဖွဈပါတယျ။ အလုပျသမားရေးရာ အခနျးကဏ်ဍကလညျး ထိပျတနျးမှာရှိတယျဆိုတာ ကနြောျတို့က မေ့ထားလို့ မရဘူးပေါ့။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ အလုပျရှငျ၊ အလုပျသမား ဆကျဆံရေး မတညျငွိမျလို့ရှိရငျ နိုငျငံရဲ့ industrial relations ကို ထိခိုကျစနေိုငျတယျ။ အဲဒီတော့ ကနြောျတို့နိုငျငံရဲ့ ကုနျထုတျလုပျမှုတှေ မွင့ျမားနမှေပဲ နိုငျငံရဲ့ စီးပှားရေးကလညျး မွင့ျမားတဲ့အနအေထားဖွဈပါတယျ။”
မွနျမာနိုငျငံက လူမြားစု ကြေးလကျနေ လယျသမား လူတနျးစားတှေ ကွားမှာလညျး တောငျသူတှအေတှကျ အလုပျအကြှေးပွုနိုငျမယ့ျ ကိုယျစားလှယျတှကေို မဲပေးခှင့ျရရေး မြှောျလင့ျသူတှေ ရှိနပေါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ အစိုးရအဆကျဆကျလကျထကျ တောငျသူတှရေဲ့ အခွခေံအခှင့ျအရေးတှေ ဆုံးရှုံးနရေတာတှကေို ကာကှယျပေးမယ့ျသူမြိုးတှကေို ရှေးခယြျခှင့ျရခငြျတယျလို့ သာယာဝတီခရိုငျ၊ အငျးပုံညာရှာက လယျသမား ဦးသနျးထှနျးကပွောပါတယျ။
“ဘယျအစိုးရပဲ တကျတကျ ကနြောျတို့တောငျသူ၊ လယျသမားတှေ ဘယျတော့မှ အခှင့ျထူးမရခဲ့ဖူးဘူးပေါ့နောျ။ အခုရှေးကောကျပှဲမှာ ကနြောျတို့ တောငျသူလယျသမားကို တကယျအကြိုးပွုမယ့ျ၊ ပုဂ်ဂိုလျတှကေို ကနြောျတို့တော့ လိုခငြျတာပေါ့ဗြာနောျ။ သူတို့က အောကျခွကေိုဆငျးမကွည့ျတော့ အပေါျမှာပဲ အထိုငျခပြွီး၊ အပေါျမှာ အလုပျလုပျတဲ့အခါကတြော့ အောကျခွရေဲ့ ဒုက်ခကို သူတို့မသိဘူးပေါ့။”
၂၀၁၄ သနျးခါငျးစာရငျးအတိုငျးဆိုရငျ မွနျမာ့လူဦးရေ ၅၁ သနျးကြောျမှာ အလုပျရှိသူဦးရေ၂၁.၈၇ သနျးရှိပွီး စိုကျပြိုးရေး၊ သားငါးနဲ့ အခွခေံအလုပျတှမှော လုပျကိုငျနသေူတှကေ အမြားဆုံးဖွဈပါတယျ။ အစိုးရသကျတမျးအသဈတခုမှာ လကျလုပျလကျစားအလုပျသမားတှရေဲ့ ဘဝတှပေိုကောငျးလာဖို့ မြှောျလင့ျကွောငျး အခွခေံလုပျသားတဦးဖွဈတဲ့ ကိုညီညီက ပွောပါတယျ။
“အသှေးအရောငျမခှဲခွားဘဲ လူနညျးစု၊ လူမြားစု တပွေးညီအုပျခြုပျတဲ့ အစိုးရမြိုးပဲ လိုခငြျတာပေါ့။ တိုငျးပွညျမှာရှိတဲ့ အခွခေံလူတနျးစားတှေ အလုပျသမား၊ လယျသမား ဝနျထမျးပေါငျးစုံ အဆငျပွမေယ့ျ အစိုးရမြိုးပေါ့။ အခွခေံလူတနျးစားတှေ လူလတျတနျးစားတှေ အောကျကိုအရမျး နိမ့ျကသြှားရငျ တိုငျးပွညျနိမ့ျကတြာပဲလေ။ အဲဒီတော့ မွှင့ျတငျပေးမယ့ျ အစိုးရမြိုးပဲ ကနြောျတို့ မြှောျလင့ျတယျပေါ့။”
နိုဝငျဘာ ၈ ရကျနေ့မှာ ကငြျးပဖို့ စီစဉျထားတဲ့ ရှေးကောကျပှဲမှာတော့ နိုငျငံရေး ပါတီပေါငျး ၉၇ ပါတီ ဝငျရောကျယှဉျပွိုငျဖို့ ရညျမှနျးထားကွတာပါ။ ပါဝငျယှဉျပွိုငျကွမယ့ျ ပါတီတှနေဲ့ တသီးပုဂ်ဂလ ကိုယျစားလှယျလောငျးတှေ အနနေဲ့ကတော့ ရှေးခယြျခံမယ့ျသူတှရေဲ့ အမညျစာရငျးတှကေို ရှေ့လ သွဂုတျလ ၇ ရကျနေ့မှာ နောကျဆုံးထားပွီး ပွညျထောငျစု ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျကို တငျသှငျးရမှာ ဖွဈပါတယျ။
