(Zawgyi / Unicode)
၂၀၁၂ ခုနှစ် ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲမှာ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် အနိုင်ရတော့ ထိုင်းနိုင်ငံဘက်မှာ ခိုလှုံနေတဲ့ မြန်မာဒုက္ခသည်တွေ နေရပ်ပြန်ရေး မျှော်လင့်ချက်တွေ ထွက်ပေါ်လာခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီအချိန်ကစပြီး ၈ နှစ်တာကာလ ကြာမြင့်လာခဲ့ပေမယ့်လည်း ဒုက္ခသည်အများစုဟာ ထိုင်းနိုင်ငံထဲ သောင်တင်နေဆဲပါ။ ဆယ်စုနှစ်ကြာ တိုက်ပွဲတွေကြောင့် နေရပ်မပြန်နိုင်သေးတဲ့ ကရင်ဒုက္ခသည်တွေအကြောင်း Steve Sandford ထိုင်းနိုင်ငံ ချင်းမိုင်မြို့ကနေ သတင်းပေးပို့ထားတာကို ကိုရဲမင်းထွန်း တင်ပြပေးထားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အရှေ့တောင်ပိုင်း ထိုင်းနယ်စပ်ဘက်အခြမ်းမှာ အိုးအိမ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးခဲ့ရသူ ဒုက္ခသည် ၂ သိန်းခွဲလောက်ဟာ ယာယီ ခိုလှုံနေထိုင်နေရဆဲ ဖြစ်ပါတယ်။
မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေအကြား တိုက်ပွဲတွေ ဆက်ရှိနေသေးတာကြောင့် အစာရေစာရှာဖွေဖို့ အခက်အခဲ ရှိနေချိန်မှာပဲ COVID-19 ကလည်း တပူပေါ် နှစ်ပူဆင့်သလို ဖြစ်လာခဲ့ရပါတယ်။ ဒုက္ခသည်စခန်းတာဝန်ခံ တယောက်က ဒီနှစ်အစောပိုင်းက တိုက်ပွဲတွေအကြောင်း ပြောပါတယ်။
“ရွာသားတချို့ရဲ့ အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်တွေကို မြန်မာစစ်သားတွေ မမေးမမြန်း သတ်ဖြတ်စားသောက်လို့ ဆုံးရှုံးရပါတယ်။ နေရပ်ကို ပြန်သွားခဲ့တဲ့ ရွာသားတွေ ဒီပြဿနာမျိုး ကြုံခဲ့ရလို့ မခံနိုင်ဘဲ စခန်းကိုပဲ ပြန်လာခဲ့ကြပါတယ်။”
ကရင်ပြည်နယ်မှာ အပစ်ရပ်ထားပေမယ့် မတည်ငြိမ်မှုတွေဖြစ်လိုက် ပျောက်သွားလိုက်နဲ့ သံသရာလည်နေဆဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဆောက်လုပ်ရေး စီမံကိန်းသစ်တွေနဲ့ နယ်မြေလုတာတွေကြောင့် တိုက်ပွဲတချို့ ဖြစ်ပွားခဲ့တာလည်း ရှိနေပါတယ်။
ဒါကြောင့် ဒုက္ခသည်စခန်းက အမေအေးလို အဖွားအိုအတွက်ကတော့ ငြိမ်းချမ်းရေး မျှော်လင့်ချက်က မှေးမှိန်လွန်းလှပါတယ်။
“တိုက်ပွဲတွေကတော့ ဆက်ဖြစ်နေဦးမှာပါပဲ။ ဘယ်တော့မှ ရပ်သွားတာ မရှိဘူး။ ကျမဘဝတလျှောက်လုံး စစ်ဘေးရှောင်နေရတာချည်းပါ။ စစ်တွေမရှိတော့ဘူး ဆိုရင်တော့ ရှောင်စရာ ပုန်းစရာ မလိုလို့ ကျမဘဝလည်း ပိုအေးချမ်းသာယာလာမှာပါ။”
ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်က ဒုက္ခသည် တော်တော်များများက ထိုင်းစကား ပြောတတ်တော့ စခန်းအပြင်မှာ အလုပ်ထွက်လုပ်နိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် တရားဝင် အလုပ်လုပ်ခွင့် ပါမစ်က မရှိတော့ အလုပ်ရှင် အနိုင်ကျင့်တာ ခံရတာမျိုးနဲ့ ပိုဆိုးတာက ထိုင်းရဲ အဖမ်းခံရတာမျိုး ကြုံရတတ်ပါတယ်။
ဒါကြောင့် အကူအညီပေးရေး အဖွဲ့အစည်းတွေက ဒီဒုက္ခသည်တွေကို ထိုင်းနိုင်ငံထဲ တရားဝင် အခြေချခွင့်ပေးမယ်ဆိုရင် ရှဉ့်လည်းလျှောက်သာ ပျားလည်းစွဲသာ အခြေအနေ ဖန်တီးပေးနိုင်မယ်လို့ ယူဆကြပါတယ်။
“မြန်မာနိုင်ငံထဲ ပြန်ဝင်ဖို့ အဆင်သင့် မဖြစ်သေးတဲ့ သူတွေအတွက် ထိုင်းနိုင်ငံမှာ အလုပ်လုပ်ခွင့်ရအောင် ဥပဒေကြောင်းအရ ဘယ်လို မြန်မြန်လုပ်ပေးနိုင်မလဲဆိုတဲ့ အခက်အခဲတော့ ရှိပါလိမ့်မယ်။” လို့ The Border Consortium အဖွဲ့က Duncan MacArthur က ရှင်းပြပါတယ်။
အလုပ်လုပ်ကြမှလည်း သူတို့ရတဲ့ ပိုက်ဆံတွေကို မြန်မာနိုင်ငံထဲကိုပဲဖြစ်ဖြစ် ဒုက္ခသည်စခန်းတွေကိုပဲဖြစ်ဖြစ် ပြန်ပို့နိုင်ပြီး မိသားစုဝင်တွေကို ထောက်ပံ့ ကူညီပေးနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။
---------------------------------
(Unicode)
မဆုံးနိုငျတဲ့ ပဋိပက်ခတှကွေား သိနျးနဲ့ခြီတဲ့ ကရငျဒုက်ခသညျတှေ ဌာနမေပွနျနိုငျ
၂၀၁၂ ခုနှဈ ကွားဖွတျရှေးကောကျပှဲမှာ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ အနိုငျရတော့ ထိုငျးနိုငျငံဘကျမှာ ခိုလှုံနတေဲ့ မွနျမာဒုက်ခသညျတှေ နရေပျပွနျရေး မြှောျလင့ျခကြျတှေ ထှကျပေါျလာခဲ့ပါတယျ။ အဲဒီအခြိနျကစပွီး ၈ နှဈတာကာလ ကွာမွင့ျလာခဲ့ပမေယ့ျလညျး ဒုက်ခသညျအမြားစုဟာ ထိုငျးနိုငျငံထဲ သောငျတငျနဆေဲပါ။ ဆယျစုနှဈကွာ တိုကျပှဲတှကွေောင့ျ နရေပျမပွနျနိုငျသေးတဲ့ ကရငျဒုက်ခသညျတှအေကွောငျး Steve Sandford ထိုငျးနိုငျငံ ခငြျးမိုငျမွို့ကနေ သတငျးပေးပို့ထားတာကို ကိုရဲမငျးထှနျး တငျပွပေးထားပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံရဲ့ အရှေ့တောငျပိုငျး ထိုငျးနယျစပျဘကျအခွမျးမှာ အိုးအိမျစှန့ျခှာ ထှကျပွေးခဲ့ရသူ ဒုက်ခသညျ ၂ သိနျးခှဲလောကျဟာ ယာယီ ခိုလှုံနထေိုငျနရေဆဲ ဖွဈပါတယျ။
မွနျမာစဈတပျနဲ့ တိုငျးရငျးသား လကျနကျကိုငျအဖှဲ့တှအေကွား တိုကျပှဲတှေ ဆကျရှိနသေေးတာကွောင့ျ အစာရစောရှာဖှဖေို့ အခကျအခဲ ရှိနခြေိနျမှာပဲ COVID-19 ကလညျး တပူပေါျ နှဈပူဆင့ျသလို ဖွဈလာခဲ့ရပါတယျ။ ဒုက်ခသညျစခနျးတာဝနျခံ တယောကျက ဒီနှဈအစောပိုငျးက တိုကျပှဲတှအေကွောငျး ပွောပါတယျ။
“ရှာသားတခြို့ရဲ့ အိမျမှေးတိရစ်ဆာနျတှကေို မွနျမာစဈသားတှေ မမေးမမွနျး သတျဖွတျစားသောကျလို့ ဆုံးရှုံးရပါတယျ။ နရေပျကို ပွနျသှားခဲ့တဲ့ ရှာသားတှေ ဒီပွူနာမြိုး ကွုံခဲ့ရလို့ မခံနိုငျဘဲ စခနျးကိုပဲ ပွနျလာခဲ့ကွပါတယျ။”
ကရငျပွညျနယျမှာ အပဈရပျထားပမေယ့ျ မတညျငွိမျမှုတှဖွေဈလိုကျ ပြောကျသှားလိုကျနဲ့ သံသရာလညျနဆေဲ ဖွဈပါတယျ။ ဆောကျလုပျရေး စီမံကိနျးသဈတှနေဲ့ နယျမွလေုတာတှကွေောင့ျ တိုကျပှဲတခြို့ ဖွဈပှားခဲ့တာလညျး ရှိနပေါတယျ။
ဒါကွောင့ျ ဒုက်ခသညျစခနျးက အမအေေးလို အဖှားအိုအတှကျကတော့ ငွိမျးခမြျးရေး မြှောျလင့ျခကြျက မှေးမှိနျလှနျးလှပါတယျ။
“တိုကျပှဲတှကေတော့ ဆကျဖွဈနေဦးမှာပါပဲ။ ဘယျတော့မှ ရပျသှားတာ မရှိဘူး။ ကမြဘဝတလြှောကျလုံး စဈဘေးရှောငျနရေတာခညြျးပါ။ စဈတှမေရှိတော့ဘူး ဆိုရငျတော့ ရှောငျစရာ ပုနျးစရာ မလိုလို့ ကမြဘဝလညျး ပိုအေးခမြျးသာယာလာမှာပါ။”
ထိုငျး-မွနျမာနယျစပျက ဒုက်ခသညျ တောျတောျမြားမြားက ထိုငျးစကား ပွောတတျတော့ စခနျးအပွငျမှာ အလုပျထှကျလုပျနိုငျပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ တရားဝငျ အလုပျလုပျခှင့ျ ပါမဈက မရှိတော့ အလုပျရှငျ အနိုငျကငြ့ျတာ ခံရတာမြိုးနဲ့ ပိုဆိုးတာက ထိုငျးရဲ အဖမျးခံရတာမြိုး ကွုံရတတျပါတယျ။
ဒါကွောင့ျ အကူအညီပေးရေး အဖှဲ့အစညျးတှကေ ဒီဒုက်ခသညျတှကေို ထိုငျးနိုငျငံထဲ တရားဝငျ အခွခေခြှင့ျပေးမယျဆိုရငျ ရှဉ့ျလညျးလြှောကျသာ ပြားလညျးစှဲသာ အခွအေနေ ဖနျတီးပေးနိုငျမယျလို့ ယူဆကွပါတယျ။
“မွနျမာနိုငျငံထဲ ပွနျဝငျဖို့ အဆငျသင့ျ မဖွဈသေးတဲ့ သူတှအေတှကျ ထိုငျးနိုငျငံမှာ အလုပျလုပျခှင့ျရအောငျ ဥပဒကွေောငျးအရ ဘယျလို မွနျမွနျလုပျပေးနိုငျမလဲဆိုတဲ့ အခကျအခဲတော့ ရှိပါလိမ့ျမယျ။” လို့ The Border Consortium အဖှဲ့က Duncan MacArthur က ရှငျးပွပါတယျ။
အလုပျလုပျကွမှလညျး သူတို့ရတဲ့ ပိုကျဆံတှကေို မွနျမာနိုငျငံထဲကိုပဲဖွဈဖွဈ ဒုက်ခသညျစခနျးတှကေိုပဲဖွဈဖွဈ ပွနျပို့နိုငျပွီး မိသားစုဝငျတှကေို ထောကျပံ့ ကူညီပေးနိုငျမှာ ဖွဈပါတယျလို့လညျး ပွောပါတယျ။
