COVID-19 ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါကြီး ဆိုက်နေချိန်မှာ၊ ဖျားနာလာတိုင်း ဒီရောဂါဖြစ်မှာနဲ့၊ ဒီရောဂါဖြစ်လာတိုင်း အသက်ဆုံးရှုံးမှာ စိုးရိမ်မူများနိုင်ပေမယ့်၊ ထိရောက်အောင် စနစ်တကျ ကုသမူခံယူနိုင်တဲ့နည်းတွေ ရှိနေပါတယ်။
အခုလိုချိန်မှာ ဖျားနာလာတိုင်း COVID 19 ဖြစ်ပြီလို့ သံသယလွန်၊ အစိုးရိမ်လွန်တာတွေ ဖြစ်စရာမလိုဘဲ၊ သာမန်ဖျားတာတွေလည်း ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေက အကြံပြုပါတယ်။ အခု ဖျားနာလာလျှင် စတင်စဉ်းစားသင့်တာက၊ ယခင်တုန်းကလဲ မကြာခဏ ဖျားလေ့ရှိမရှိပါ။ ဥပမာ COVID-19 ရောဂါ မပေါ်ခင်ကတည်းက၊ ကူးစက်ရောဂါ (ဥပမာ တီဘီအဆုပ်ရောင်) ရှိထားသူတွေမှာ၊ ယခင်ဖြစ်တာမျိုးတွေ ပြန်ဖြစ်ဖို့ များပါတယ်။ အကယ်၍ အခြားရောဂါအကြောင်းရင်း မရှိဘဲ၊ အခုမှသာ ရုတ်တရက် စတင်ဖျားနာလာလျှင်လည်း၊ ဒီ COVID-19 ဖြစ်ပါပြီလို့ စစချင်း မတွက်ဆသင့်ပါဘူး။ နီးစပ်ရာ ဆရာဝန်၊ ဆေးခန်းနဲ့ အမျိုးသား COVID-19 ဖုန်းလက်ခံ ဖြေဆိုရေးဌာန (National COVID-19 Call Center - ဖုန်းနံပါတ်၂၀၁၉) စတာတွေကို ဖုန်းခေါ်ပြီး၊ ဒီ COVID-19 ရောဂါလက္ခဏာတွေနဲ့ တူ၊ မတူ အရင် မေးမြန်းတိုင်ပင်သင့်ပါတယ်။ သာမန်ဖျားနာတာအတွက် ဆရာဝန်ပေးတဲ့ဆေးတွေ (ဥပမာ ပါရာစီတမော) သောက်ရုံဖြင့် (၃) ရက်လောက်အတွင်း ပြန်ကောင်းသွားနိုင်ပါတယ်။
မကြာခင်မှာ မိုးတွင်းတုပ်ကွေးရာသီ ရောက်တော့မှာမို့၊ အခြားသာမန်ဖျားတာတွေနဲ့ ဒီ COVID-19 ကို ခွဲခြားနိုင်ဖို့၊ သတိပြုသင့်တဲ့ လက္ခဏာတွေရှိပါတယ်။ အရင်တုန်းကတော့ COVID-19 ဖြစ်လာလျှင် ဖျားတာ၊ ချောင်းဆိုးတာနဲ့ မောတာ၊ အသက်ရှုကြပ်တာတွေကိုသာ အဓိက လက္ခဏာတွေအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ပြီး၊ အခုနောက်ဆုံး လက္ခဏာသစ် (၆) မျိုးကိုတော့၊ ပိုးတွေ့လူနာ သန်းချီရှိလာတဲ့ အမေရိကန်မှာရော၊ ပိုးတွေ့လူနာ ရာဂဏန်းစရောက်လာတဲ့ မြန်မာမှာပါ စတင်တွေ့ရှိလာပါတယ်။ CDC အမေရိကန် ကူးစက်ရောဂါထိန်းချုပ်ရေးနဲ့ ကာကွယ်ရေးဌာနကလည်း မကြာခင် ထုတ်ပြန်ထားတဲ့၊ ဒီ လက္ခဏာသစ် (၆) မျိုးကတော့၊ ချမ်းတာ၊ တုန်တာ၊ ကိုယ်လက်ကိုက်တာ၊ ခေါင်းအလွန်ကိုက်တာ၊ လည်ချောင်းနာတာနဲ့ ထူးထူးခြားခြား အနံအရသာပျက်တာတွေပါ။ မိမိအနေနဲ့ ဒီ COVID-19 ကာကွယ်ရေးတွေ (လက်မကြာခဏဆေးတာ၊ မျက်နှာကိုလက်နဲ့ မထိအောင်သတိထားတာ၊ အပြင်ထွက်ချိန် ပါးစပ်နဲ့နှာခေါင်းစည်းတပ်တာ၊ လူစုလူဝေးကြား မသွားဘဲ လူချင်းခပ်ခွာခွာနေတာ) မလုပ်မိခဲ့လျှင် (သို့မဟုတ်) ဒီရောဂါပိုးတွေ့ထားသူနဲ့ ထိတွေ့မူရှိခဲ့လျှင်၊ အထက်ပါလက္ခဏာတွေ ပြလာခဲ့လျှင်တော့၊ သာမန်တုပ်ကွေးအဖြစ် ပေါ့ပေါ့မနေသင့်ဘဲ၊ သံသယလူနာအဆင့် ရောက်လာတာမို့၊ နှာခေါင်းတို့ဖတ် (Swab) ယူစစ်ဆေးနိုင်ဖို့၊ ဆေးရုံ၊ဆေးခန်း ပြသင့်၊ မသင့် နီးစပ်ရာ ဆရာဝန်နဲ့တိုင်ပင်သင့်ပါတယ်။
အရေးကြီးတာက ဖျားပြီး ချောင်းဆိုး၊ လည်ချောင်းနာတာအပြင်၊ အသက်ရူလမ်းကြောင်းကို စထိလာတဲ့ မောပြီးရင်ထဲကြပ်လာတာနဲ့ ရင်ဘတ်အောင့်တာတွေ ဖြစ်လာလျှင်တော့၊ ဆေးရုံ၊ဆေးခန်း မဖြစ်မနေ အမြန်သွားသင့်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ရောဂါအခံ (ဆီးချို၊ သွေးတိုး၊ နှလုံးရောဂါ၊ ကျောက်ကပ်ရောဂါ၊ ကင်ဆာ စတာ) ရှိထားသူတွေ၊ သက်ကြီးတွေနဲ့ ကိုယ်ခံအားလျော့စေတဲဆေး (ဥပမာ - Steroid) အကြာကြီးသောက်နေရသူတွေမှာလည်း၊ ဒီရောဂါဖြစ်လာလျှင်၊ အလွန်ပြင်းပြင်းထန်ထန် ခံရလေ့ရှိတာမို့ အထက်ပါလက္ခဏာတွေ စပြလာချိန်ကတည်းက ချက်ချင်း ပိုစောစောစီးစီး ဆေးရုံသွားသင့်ပါတယ်။
COVID-19 ရောဂါက အခုမှစပေါ်လာပြီး၊ မြန်မြန်ကူးစက်ကာ ပြင်းထန်နေပေမယ့်၊ ဖြစ်တဲ့လူတိုင်း ပြင်းထန်တဲ့အဆင့်တော့ မရောက်ဘဲ၊ အများစု (၈၀%) က သာမန်အဆင့်နဲ့ ပြန်ကောင်းသွားကြပါတယ်။ ရောဂါပြင်းထန်တဲ့အဆင့်ရောက်ပြီး၊ အသက်ရှူစက်တပ်ထားတဲ့ အထူးကြပ်မတ်ကုသဆောင် (ICU) ကို ရောက်ရသူ အရေအတွက်ကလည်း၊ ကမ္ဘာမှာရော မြန်မာမှာပါ လူနာ (၁၀၀) မှာ (၁၅) ကနေ (၂၀) အထက် မပိုဘဲ၊ ဒီအထဲကနေ ပြန်ကောင်းသွားနိုင်သူတွေလည်း ရှိနေပါတယ်။ အဓိက အရေးကြီးတာက ဆေးရုံစောစောရောက်ဖို့၊ ဆေးရုံအရောက် နောက်မကျဖို့ပါ။ အထက်ပါ ရောဂါအခံရှိထားသူတွေ၊ သက်ကြီးတွေနဲ့ ကိုယ်ခံအားကျဆေး ရေရှည်သုံးနေရသူတွေမှာတော့ ဆိုးတဲ့အဆင့်ရောက်တာများတာမို့၊ ဆေးရုံအရောက်နောက်မကျဖို့ အထူးအရေးကြီးပါတယ်။ ဒီ ICU ခန်းရောက်ရသူတွေထဲကမှ၊ အဓိက သေဆုံးရသူတွေကတော့၊ ပြင်းထန်လွန်းတဲ့အဆင့်ဖြစ်တဲ့ အသက်ရှုကြပ်၊ အောက်ဆီဂျင်ကျပြီး မရူနိုင်၊ မကယ်နိုင်အဆင့်မျိုးမှာ နောက်ကျပြီး ဆေးရုံရောက်လာသူတွေများပါတယ်။ ဒါကြောင့် အခုလို ရောဂါပြင်းထန်တဲ့အဆင့် မရောက်ခင်၊ စောစောဆေးရုံပြခြင်းဖြင့် အသက်ဆုံးရှုံးတဲ့အဆင့် ရောက်ဖို့နည်းပါတယ်။
COVID-19 လူနာတွေကို ကိုင်တွယ်နေရတဲ့ အရေးပေါ်အထူးကုနဲ့ ရန်ကုန်ဆးရုံကြီး အရေးပေါ်ဌာနက ပါမောက္ခ ဌာနမှူး ဒေါက်တာမော်မော်ဦး ကို ကိုဝင်းမင်းက ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
==Unicode==
COVID-19 ကမ်ဘာ့ကပျရောဂါကွီး ဆိုကျနခြေိနျမှာ၊ ဖြားနာလာတိုငျး ဒီရောဂါဖွဈမှာနဲ့၊ ဒီရောဂါဖွဈလာတိုငျး အသကျဆုံးရှုံးမှာ စိုးရိမျမူမြားနိုငျပမေယ့ျ၊ ထိရောကျအောငျ စနဈတကြ ကုသမူခံယူနိုငျတဲ့နညျးတှေ ရှိနပေါတယျ။
အခုလိုခြိနျမှာ ဖြားနာလာတိုငျး COVID 19 ဖွဈပွီလို့ သံသယလှနျ၊ အစိုးရိမျလှနျတာတှေ ဖွဈစရာမလိုဘဲ၊ သာမနျဖြားတာတှလေညျး ဖွဈနိုငျတယျလို့ ကနြျးမာရေးပညာရှငျတှကေ အကွံပွုပါတယျ။ အခု ဖြားနာလာလြှငျ စတငျစဉျးစားသင့ျတာက၊ ယခငျတုနျးကလဲ မကွာခဏ ဖြားလေ့ရှိမရှိပါ။ ဥပမာ COVID-19 ရောဂါ မပေါျခငျကတညျးက၊ ကူးစကျရောဂါ (ဥပမာ တီဘီအဆုပျရောငျ) ရှိထားသူတှမှော၊ ယခငျဖွဈတာမြိုးတှေ ပွနျဖွဈဖို့ မြားပါတယျ။ အကယျ၍ အခွားရောဂါအကွောငျးရငျး မရှိဘဲ၊ အခုမှသာ ရုတျတရကျ စတငျဖြားနာလာလြှငျလညျး၊ ဒီ COVID-19 ဖွဈပါပွီလို့ စစခငြျး မတှကျဆသင့ျပါဘူး။ နီးစပျရာ ဆရာဝနျ၊ ဆေးခနျးနဲ့ အမြိုးသား COVID-19 ဖုနျးလကျခံ ဖွဆေိုရေးဌာန (National COVID-19 Call Center - ဖုနျးနံပါတျ၂၀၁၉) စတာတှကေို ဖုနျးခေါျပွီး၊ ဒီ COVID-19 ရောဂါလက်ခဏာတှနေဲ့ တူ၊ မတူ အရငျ မေးမွနျးတိုငျပငျသင့ျပါတယျ။ သာမနျဖြားနာတာအတှကျ ဆရာဝနျပေးတဲ့ဆေးတှေ (ဥပမာ ပါရာစီတမော) သောကျရုံဖွင့ျ (၃) ရကျလောကျအတှငျး ပွနျကောငျးသှားနိုငျပါတယျ။
မကွာခငျမှာ မိုးတှငျးတုပျကှေးရာသီ ရောကျတော့မှာမို့၊ အခွားသာမနျဖြားတာတှနေဲ့ ဒီ COVID-19 ကို ခှဲခွားနိုငျဖို့၊ သတိပွုသင့ျတဲ့ လက်ခဏာတှရှေိပါတယျ။ အရငျတုနျးကတော့ COVID-19 ဖွဈလာလြှငျ ဖြားတာ၊ ခြောငျးဆိုးတာနဲ့ မောတာ၊ အသကျရှုကွပျတာတှကေိုသာ အဓိက လက်ခဏာတှအေဖွဈ သတျမှတျခဲ့ပွီး၊ အခုနောကျဆုံး လက်ခဏာသဈ (၆) မြိုးကိုတော့၊ ပိုးတှေ့လူနာ သနျးခြီရှိလာတဲ့ အမရေိကနျမှာရော၊ ပိုးတှေ့လူနာ ရာဂဏနျးစရောကျလာတဲ့ မွနျမာမှာပါ စတငျတှေ့ရှိလာပါတယျ။ CDC အမရေိကနျ ကူးစကျရောဂါထိနျးခြုပျရေးနဲ့ ကာကှယျရေးဌာနကလညျး မကွာခငျ ထုတျပွနျထားတဲ့၊ ဒီ လက်ခဏာသဈ (၆) မြိုးကတော့၊ ခမြျးတာ၊ တုနျတာ၊ ကိုယျလကျကိုကျတာ၊ ခေါငျးအလှနျကိုကျတာ၊ လညျခြောငျးနာတာနဲ့ ထူးထူးခွားခွား အနံအရသာပကြျတာတှပေါ။ မိမိအနနေဲ့ ဒီ COVID-19 ကာကှယျရေးတှေ (လကျမကွာခဏဆေးတာ၊ မကြျနှာကိုလကျနဲ့ မထိအောငျသတိထားတာ၊ အပွငျထှကျခြိနျ ပါးစပျနဲ့နှာခေါငျးစညျးတပျတာ၊ လူစုလူဝေးကွား မသှားဘဲ လူခငြျးခပျခှာခှာနတော) မလုပျမိခဲ့လြှငျ (သို့မဟုတျ) ဒီရောဂါပိုးတှေ့ထားသူနဲ့ ထိတှေ့မူရှိခဲ့လြှငျ၊ အထကျပါလက်ခဏာတှေ ပွလာခဲ့လြှငျတော့၊ သာမနျတုပျကှေးအဖွဈ ပေါ့ပေါ့မနသေင့ျဘဲ၊ သံသယလူနာအဆင့ျ ရောကျလာတာမို့၊ နှာခေါငျးတို့ဖတျ (Swab) ယူစဈဆေးနိုငျဖို့၊ ဆေးရုံ၊ဆေးခနျး ပွသင့ျ၊ မသင့ျ နီးစပျရာ ဆရာဝနျနဲ့တိုငျပငျသင့ျပါတယျ။
အရေးကွီးတာက ဖြားပွီး ခြောငျးဆိုး၊ လညျခြောငျးနာတာအပွငျ၊ အသကျရူလမျးကွောငျးကို စထိလာတဲ့ မောပွီးရငျထဲကွပျလာတာနဲ့ ရငျဘတျအောင့ျတာတှေ ဖွဈလာလြှငျတော့၊ ဆေးရုံ၊ဆေးခနျး မဖွဈမနေ အမွနျသှားသင့ျပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ ရောဂါအခံ (ဆီးခြို၊ သှေးတိုး၊ နှလုံးရောဂါ၊ ကြောကျကပျရောဂါ၊ ကငျဆာ စတာ) ရှိထားသူတှေ၊ သကျကွီးတှနေဲ့ ကိုယျခံအားလြော့စတေဲဆေး (ဥပမာ - Steroid) အကွာကွီးသောကျနရေသူတှမှောလညျး၊ ဒီရောဂါဖွဈလာလြှငျ၊ အလှနျပွငျးပွငျးထနျထနျ ခံရလေ့ရှိတာမို့ အထကျပါလက်ခဏာတှေ စပွလာခြိနျကတညျးက ခကြျခငြျး ပိုစောစောစီးစီး ဆေးရုံသှားသင့ျပါတယျ။
COVID-19 ရောဂါက အခုမှစပေါျလာပွီး၊ မွနျမွနျကူးစကျကာ ပွငျးထနျနပေမေယ့ျ၊ ဖွဈတဲ့လူတိုငျး ပွငျးထနျတဲ့အဆင့ျတော့ မရောကျဘဲ၊ အမြားစု (၈၀%) က သာမနျအဆင့ျနဲ့ ပွနျကောငျးသှားကွပါတယျ။ ရောဂါပွငျးထနျတဲ့အဆင့ျရောကျပွီး၊ အသကျရှူစကျတပျထားတဲ့ အထူးကွပျမတျကုသဆောငျ (ICU) ကို ရောကျရသူ အရအေတှကျကလညျး၊ ကမ်ဘာမှာရော မွနျမာမှာပါ လူနာ (၁၀၀) မှာ (၁၅) ကနေ (၂၀) အထကျ မပိုဘဲ၊ ဒီအထဲကနေ ပွနျကောငျးသှားနိုငျသူတှလေညျး ရှိနပေါတယျ။ အဓိက အရေးကွီးတာက ဆေးရုံစောစောရောကျဖို့၊ ဆေးရုံအရောကျ နောကျမကဖြို့ပါ။ အထကျပါ ရောဂါအခံရှိထားသူတှေ၊ သကျကွီးတှနေဲ့ ကိုယျခံအားကဆြေး ရရှေညျသုံးနရေသူတှမှောတော့ ဆိုးတဲ့အဆင့ျရောကျတာမြားတာမို့၊ ဆေးရုံအရောကျနောကျမကဖြို့ အထူးအရေးကွီးပါတယျ။ ဒီ ICU ခနျးရောကျရသူတှထေဲကမှ၊ အဓိက သဆေုံးရသူတှကေတော့၊ ပွငျးထနျလှနျးတဲ့အဆင့ျဖွဈတဲ့ အသကျရှုကွပျ၊ အောကျဆီဂငြျကပြွီး မရူနိုငျ၊ မကယျနိုငျအဆင့ျမြိုးမှာ နောကျကပြွီး ဆေးရုံရောကျလာသူတှမြေားပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ အခုလို ရောဂါပွငျးထနျတဲ့အဆင့ျ မရောကျခငျ၊ စောစောဆေးရုံပွခွငျးဖွင့ျ အသကျဆုံးရှုံးတဲ့အဆင့ျ ရောကျဖို့နညျးပါတယျ။
COVID-19 လူနာတှကေို ကိုငျတှယျနရေတဲ့ အရေးပေါျအထူးကုနဲ့ ရနျကုနျဆးရုံကွီး အရေးပေါျဌာနက ပါမောက်ခ ဌာနမှူး ဒေါကျတာမောျမောျဦး ကို ကိုဝငျးမငျးက ဆကျသှယျမေးမွနျးထားပါတယျ။
