ဒီကနေ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်မှန်သော ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု ဖြစ်ထွန်းရေး ရည်မှန်းချက်တွေ၊ ကတိစကားတွေ နဲ့အတူ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုတွေလဲ ကြားနေရပါတယ်။ တချိန်တည်းမှာပဲ လူမျိုးတမျိုးချင်းစီကို အခြေပြုတဲ့ Ethnic-nationalism ဟာလဲ အရှိန်အဟုန် မြင့်မားနေတယ်ဆိုရင် မှားမယ်မဟုတ်ပါဘူး။ ဒီ လူမျိုးအခြေပြု အမျိုးသားရေးဝါဒသည် တန်းတူညီမျှမှုကို အခြေခံသော ဖက်ဒရယ်စနစ်နဲ့ ကိုက်ညီပါရဲ့လား၊ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုအတွက် တကယ်လိုအပ်တဲ့ အမျိုးသားရေးဝါဒက ဘယ်လို ဖြစ်သင့်ပါသလဲ။ ဖယ်ဒရယ်ရေးတက်ကြွသူ သုတေသီဆောင်းပါးရှင် စိုင်းဝမ်ဆိုင်း နဲ့ ဦးကျော်ဇံသာ ဆက်လက် ဆွေးနွေးထားပါတယ်။
ဖြေ ။ ။ ကျနော်တို့ရဲ့ နိုင်ငံရေးအမြင်ဟာ Civic Nationalism ပြည်သူ့အခြေပြုအမျိုးသားရေးဝါဒကို ကျနော်တို့က ပေါင်းစည်းပေးရမယ်လို့ ပြောနေတာ။
မေး ။ ။ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံဆိုပြီးတော့ နယ်ချဲ့ဗြိတိသျှတွေ လက်ထဲက လွတ်လာပြီးတဲ့နောက်မှာ ထူထောင်လာကြတယ်။ အဲဒီတုန်းက ကျနော်တို့ရဲ့ ပြည်ထောင်စုတည်ထောင်တဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေက ဘယ်လိုအမျိုးသားရေးဝါဒကို အခြေခံခဲ့သလဲ။ နည်းနည်းပြန်ပြောင်း သုံးသပ်ကြည့်မယ်ဆိုရင် အဲဒီမှာ Civic Nationalism ဆိုတဲ့သဘောထားက အဓိကလား။ မြန်မာ-ဗမာ အမျိုးသားရေး - Bama Nationalism လား။ သမိုင်းကိုပြန်ကြည့်ရင် ဘယ်လိုပုံစံမျိုးလို့ အဲဒါကို ပြန်သုံးသပ်လိုပါသလဲ။
ဖြေ ။ ။ ၁၉၄၈ ခုနှစ်မတိုင်မီ ဗမာမဟုတ်တဲ့ တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ နိုင်ငံရေးအမြင်က အဲဒီလောက်ထိ ကျယ်ပြန့်သေးတာ မဟုတ်ဘူး။ သူတို့စိတ်ထဲမှာ တခုပဲရှိတယ်။ ဗမာနဲ့ ပေါင်းလိုက်ရင် သူတို့တပည့် ဖြစ်သွားမယ်ဆိုတာကို သူတို့က ကြောက်တဲ့အတွက်ကြောင့်မို့ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း လန်ဒန် သွားတဲ့အချိန်မှာ ကြေးနန်းရိုက်ပြီး သူက ကျနော်တို့ကို ကိုယ်စားမပြုပါဘူး ဆိုတာတွေ ဖြစ်လာတယ်။ ဆိုတော့ အဲဒီဥစ္စာကို ကျားကန် ခွဲထွက်၊ ခွဲထွက်ပိုင်ခွင့်တွေ ဘာတွေ၊ သူတို့က ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းကို တောင်းတဲ့အခါမှာ ၁၉၄၇ ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေမှာ ထည့်ပေးထားတယ်။ အဲဒီမှာ ရှမ်းနဲ့ ကရင်နီက အဓိကပါခဲ့တယ်။ Civic Nationalism ဆိုတဲ့ ဘာညာ အခေါ်အဝေါ်တွေက အဲဒီတုန်းက မပေါ်သေးဘူး။ နောက်ပိုင်း နိုင်ငံရေးသုတေသီတွေက ဖော်ထုတ်ခဲ့တာ။ သူတို့ရဲ့ အဓိက ရည်မှန်းချက်က Earn it equality - ဗမာတကျပ်၊ ရှမ်းတကျပ်၊ ရခိုင်တကျပ် ရှမ်းတကျပ် အဲဒီလို တန်းတူညီမျှရေးကို အဓိကထားပြီး ပြည်ထောင်စုကို တည်ထောင်ဖို့ ကြိုးစားတာ။ ဒါပေမဲ့ တည်ထောင်ပြီးတဲ့နောက်ပိုင်းကြတော့ အဲဒီလို ဖြစ်မလာဘူး။ ဖြစ်မလာဘဲ နိုင်ငံတော်ရဲ့ အာဏာကို မဟာဗမာထဲက အုပ်စီးလိုက်တဲ့အတွက်ကြောင့်မို့ ကျနော်တို့ ပြည်တွင်းစစ် ဖြစ်ခဲ့တယ်။ အဲဒီ ပြည်တွင်းစစ်က အခုထိ မငြိမ်သေးဘူး။ အဲဒါကိုပဲ သူတို့က အခုထိ မပြင်သေးဘူး။ အဲဒါကို မပြင်သရွေ့ ပြည်တွင်းစစ်က ပြီမှာမဟုတ်ဘူး။ ဆိုတော့ အခု ဗမာလူထုကလည်း အရင်နဲ့မတူဘဲနဲ့ ပိုနိုးကြားလာတယ်။ နိုးကြားလာတဲ့အတွက်ကြောင့်မို့ တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ ခံစားမှု၊ နာကြည်းမှု၊ တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ နိုင်ငံရေးတောင့်တမှုတွေကို သူတို့ နားလည်လာတယ်။ သူတို့ကိုယ်တိုင် ဖိနှိပ်ခံနေရတယ်။ အဲဒါ ကောင်းတဲ့အကွေ့တခုကို ရောက်သွားရောက်လာတာပေါ့။
အဲဒါကြောင့်မို့ နိဂုံးချုပ်ရရင်တော့ လွတ်လပ်ရေးမရခင်ကာလတုန်းကတော့ တိုင်းရင်းသားခေါင်းဆောင်တွေက တန်းတူညီမျှရေးကိုပဲ အဓိကထားပြီး၊ သူတို့က ပြည်ထောင်စုကို ဖွဲ့စည်းခဲ့တယ်လို့ အဲဒီလိုပဲ သုံးသပ်မိတယ်။
မေး ။ ။ နိဂုံးမချုပ်ပါနဲ့အုံး။ ကျနော် ဆက်ပြီးတော့မေးချင်သေးတယ်။ အဲဒီတုန်းက လုပ်ခဲ့တဲ့ကာလမှာ တိုင်းရင်းသားခေါင်းဆောင်တွေက ဗမာလူမျိုးကြီးဝါဒနဲ့ အခြေခံပြီးတော့ လာခဲ့တယ်။ အဲဒီလိုမျိုး မမြင်ခဲ့ဘူး။ စစ်အစိုးရအဆက်ဆက်ကလည်း အဲဒီလိုပြောတယ်။ဒါပေမဲ့ ကြားမှာ ပြည်သူလူထုကို ကိုယ်စားပြုတဲ့ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်လည်း အစိုးရလည်း တက်ခဲ့ပါတယ်။ ဆိုတော့ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီ အစိုးရလက်ထက်မှာ ပင်လုံကို ဒုတိယပင်လုံဆိုပြီး ဘာညာဆိုပြီး ဆက်ကျင်းပခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီလို ကျင်းပတဲ့အချိန်မှာကော အမျိုးသားရေးဝါဒနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သဘောတရားဟာ အခုလိုပဲ Civic Nationalism ဖြစ်မြောက်ရေးကို ဦးတည်ခဲ့တယ်လို့ ဆရာ သုံးသပ်မိပါသလဲ။
ဖြေ ။ ။ ကျနော်က အဲဒီလို မသုံးသပ်မိဘူး။ ဘာကြောင့် မသုံးသပ်မိဘူးဆိုတော့ NLD က Operation ဆန့်ကျင်ဘက်မှာ နေရင်နေတဲ့ အချိန်တုန်းက သူက CRPP လို့ခေါ်တဲ့ အဖွဲ့အစည်းမှာလဲ တိုင်းရင်းသားအဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ပေါင်းပြီး စစ်မှန်တဲ့ ဒီမိုကရေစီ ရအောင်၊ ဖယ်ဒရယ်ရအောင် ဘယ်လို လုပ်ခဲ့၊ သဘောတူခဲ့၊ လုပ်ခဲ့ကိုင်ခဲ့တာ ရှိတယ်။ ဒါပေမဲ့ အာဏာရသွားပြီးနောက်ပိုင်းကြတော့ NLD ခေါင်းဆောင်တွေက သူတို့ရဲ့ အဓိက reconciliation အပြန်အလှန် ပူးပေါင်းနီးစပ်ရေးကို သူတို့က တိုင်းရင်းသားတွေနဲ့ မလုပ်ဘဲနဲ့ စစ်တပ်နဲ့ပဲ လုပ်ခဲ့တယ်။ ဒါကြောင့်မို့ ရခိုင်မှာဆိုလဲ ANP က မဲအများကြီးနိုင်ရဲ့သားနဲ့ သူတို့က အစိုးရကို မဖွဲ့နိုင်ဘူး။ ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်လည်း ဖြစ်မလာခဲ့ဘူး။ NLD ကပဲ လက်ဝါးကြီးအုပ်ခဲ့တယ်။ ထိုနည်းတူစွာ ရှမ်းပြည်နယ်မှာလဲ ထိုနည်းလည်းကောင်းပဲ။
ဆိုတော့ သူတို့က တိုင်းရင်းသားတွေနဲ့ အရင်တုန်းကအတူတူ အေးအတူပူအမျှ စစ်တပ်လူတန်းစားကို ဆန့်ကျင်တဲ့အချိန်တုန်းက နေခဲ့ပေမဲ့ အာဏာရသွားတဲ့အချိန်မှာ NLD က ပြောင်းသွားတယ်။ အဲဒါကြောင့်မို့ NLD က အဲဒီ Civic Nationalism တွေ ဘာတွေညာတွေကို စဉ်းစားသလားဆိုရင် ကျနော့်ကိုမေးရင် သူတို့လုံးဝ မစဉ်းစားဘူးလို့ အဲဒီလိုမျိုးပဲ ပြောရမှာ။
မေး ။ ။ အဲဒီတော့ အခု စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီးတဲ့နောက် ဆန့်ကျင်ကြတဲ့အဖွဲ့ထဲမှာ NLD က လက်ရှိအာဏာရပါတီ၊ လက်ရှိအာဏာရ အစိုးရက ပုဂ္ဂိုလ်တွေ၊ အဲဒီဘက်က အဲဒီပါတီအတွက် ရွေးကောက်ခံပြီး အာဏာရထားတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေက ဦးဆောင်ပြီးလုပ်တယ်ဆိုတာကတော့ အသိပါပဲ။ ဆိုတော့ ဒီပုဂ္ဂိုလ်တွေကရော NLD ရဲ့ လမ်းစဉ်နဲ့လုပ်မှ ခွဲထွက်လိမ့်မယ်။ လမ်းခွဲပြီးတော့ အခု Civic Nationalism ဖြစ်ရေးကို ဦးတည်တယ်လို့ ယူဆနိုင်သလား။ ကျနော်က သံသယရှိလို့ ပြောတာမဟုတ်ပါဘူး၊ စိုင်းဝမ်ဆိုင်ဟာ ကျွမ်းကျင်တဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တယောက်အနေနဲ့ ဘယ်လိုမြင်သလဲဆိုတာကို သိချင်လို့ပါ။
ဖြေ ။ ။ သူတို့ရဲ့ တိုင်းရင်းသားတော်လှန်ရေးဟာက ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်မှု၊ နောက်ပြီးတော့ သူတို့ရဲ့ ရိုဟင်ဂျာအပေါ်ထားတဲ့မူဝါဒ ဘာညာတို့က NLD အရင်တုန်းက ထားခဲ့တဲ မူဝါဒနဲ့ ပြောင်းပြန်ဖြစ်သွားတယ်။ ဖြစ်သွားတယ်ဆိုတော့ သူတို့က Enlighten တစိတ်တပိုင်းတော့ ဖြစ်လာတယ်လို့ ကျနော်တို့ ပြောလို့ရတယ်။ ဒါပေမဲ့ သူက လုံးဝကြီး အခုန ကျနော်တို့ပြောသလို တန်းတူညီမျှရေးကို ဦးစားပေးနေသလားဆိုတော့ ကျနော်တို့လည်း အတိအကျ မခန့်မှန်းနိုင်ဘူး။ ဒါပေမဲ့ အခုလူတွေ ထောက်ထောက်ပြနေတဲ့ Point တခု ရှိတယ်။ အဲဒါက ဘာလဲဆိုတော့ တိုင်းရင်းသားတွေကပြောတယ်၊ ကျနော်တို့က အခုလောလောဆယ် ခုနှစ်ပြည်နယ် ရှိတယ်။ အဲဒါ ဗမာပြည်နယ်တခုရှိမှ ကျနော်တို့က တန်းတူညီမျှအတူတူ အလုပ်လုပ်နိုင်မယ်။ အဲဒါကို လက်ရှိဦးဆောင်နေတဲ့ NUG က လူတွေက တိတိကျကျ မတွေ့ရဘူး။ ဆိုတော့ သူတို့အနေနဲ့ အခု အကျဉ်းခံနေရတဲ့ NLD ခေါင်းဆောင်တွေရဲ့ အနေအထားကို ငဲ့ညှာပြီး အတိအကျ မပြောရဲတာလား။ သူတို့ကိုယ်တိုင်က မယုံကြည်တာလား အဲဒါတော့ ကျနော် မဆုံးဖြတ်နိုင်ဘူး။ ရှေ့ဆက်လုပ်မယ့်အလုပ်ကိုပဲ စောင့်ကြည့်ရမှာပေါ့။
မေး ။ ။ အဲဒီဗမာပြည်နယ်အဖြစ် လက်ခံဖို့ဆိုတဲ့ကိစ္စကို ခေါင်းဆောင်လူနည်းစုက တချို့တဦးချင်းအနေနဲ့ သဘာပေါက် လက်ခံနိုင်သည်တိုင်အောင် ဗမာပြည်သူအများစုကရော လက်ခံနိုင်မလား။ သူတို့ အရိုးဆွဲလာတဲ့ ပညာရေး အတွေးအခေါ် စိတ်ဓါတ်နဲ့။ အဲဒါကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားလို့များ ဖြေရခက်နေတယ်ဆိုတာ မဖြစ်နိုင်ဘူးလား။
ဖြေ ။ ။ ဒါလဲ ဖြစ်နိုင်တယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ သူက မဟာလူမျိုးကြီးဝါဒက လုံးဝမကင်းစင်လို့ အခု သူတို့အပေါ်စီးရထားတဲ့ အခွင့်အရေးကို လက်မလွှတ်နိုင်လို့ မလုပ်ရဲနိုင်တာလဲ ဖြစ်နိုင်တယ်။ ဖြစ်တယ်လို့ ကျနော်ပြောတာ မဟုတ်ဘူး။ ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ပြောတာ။ ဆိုတော့ အဲဒီလမ်းကနေ ခွဲထွက်ပြီးတော့ အတိအကျအော်နေတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတခုက ကြားဖူးတာတော့ Burma People Liberation Front ဖွဲ့စည်းထားတာ လူတရာကျော်၊ နှစ်ရာကျော်လောက် ရှိမလား မသိဘူး။ ကရင်ပြည်ထဲမှာပဲနေတယ်။ သူကတော့ အတိအကျပဲ မဟာလူမျိုးကြီးဝါဒကို လုံးဝကို ဆန့်ကျင်တယ်။ နောက် ဗမာပြည်နယ် အဖွဲ့အစည်းတွေကိုလဲ သူက ထောက်ခံတယ်။ ဒါပေမဲ့ သူက လူနည်းစု ဖြစ်မှာပေါ့။ ကျနော်ထင်တာက အခု NUG ခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ တိုင်းရင်းသားတွေနဲ့ နဖူးတိုက် ဒူးတိုက် တွေ့ပြီး၊ အဲဒါကို ပြတ်ပြတ်သားသား အေးအေးလင်းလင်း ဆွေးနွေးရင်တော့ ကျနော်ထင်တာ ရမယ်။
မေး ။ ။ ကျနော် မေးဖို့ တခုကျန်သေးတယ်။ တိုင်းရင်းသားတွေဘက်က သဘောထားကိုလဲ ကျနော်တို့ မေးရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ကျနော့်အနေနဲ့ … တိုင်းရင်းသားတွေကရော တကယ် Civic Nationalism လို့ ဆိုလိုက်ရင်၊ သူတို့ကရော သူတို့ရဲ့ Ethnic nationalism - သူတို့ရဲ့ လူမျိုုးရေး၊ ဘာသာရေး ယဉ်ကျေးမှုကို အခြေပြုထားတဲ့ အမျိုးသားရေးဝါဒကို စွန့်ပစ်ပြီးတော့ မတူကွဲပြားမှုအားလုံးကို လက်ခံတယ်။ ပြည်သူအားလုံးပါဝင်သော ပြည်သူ့အမျိုးသားရေးဝါဒ Civic Nationalism မျိုးကို လက်ခံလိမ့်မယ် ထင်ပါသလား။ ဒါက တိုင်းရင်းသားတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ယေဘူယျ မေးခွန်းတခုပါ။
ဖြေ ။ ။ ကျနော်ထင်တာက အဲဒီ အခုန ကျနော်တို့ပြောနေတဲ့ Concept အတွေးအခေါ်က အများကြီး ကျနော်တို့ ရှင်းပြဖို့ လိုသေးတယ်။ လိုသေးတဲ့အတွက်မို့ တိုင်းရင်းသားခေါင်းဆောင်တွေက အဲဒီလို Vision မျိုး သူတို့မှာ ရှိပြီလား။ မရှိသေးဘူးလား။ ကြားကောကြားဖူးပြီလား။ အဲဒါကို ကျနော်က ပြောပြမတတ်ဘူး။ ကျနော်တို့ မဆုံးဖြတ်နိုင်ဘူး။ ဆိုတော့ တရက်တရက် သူ့ရဲ့ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုကို သေချာဂဃနဏ ရှင်းပြရမယ်ဆိုရင် Ethnic Nationalism ကို သူက လုံးဝပစ်ပယ်တာ မဟုတ်ဘူး။ Ethnic Nationalism မှာ မကောင်းတဲ့အပိုင်းတွေကို ကိုယ်က ချန်ထားပြီး၊ Civic Nationalism မှ ကောင်းတဲ့ဟာတွေ အကုန်လုံးပေါင်းပြီး လူတွေအကုန်လုံး ကျေနပ်တဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံမျိုး၊ စံတန်းဖိုးမျိုး အဲဒါတွေ လက်ခံပြီးမှ လုပ်လို့ရှိရင် အားလုံးကျေနပ်မယ်လို့ ထင်တယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒါက Awareness Building လို့ခေါ်တဲ့ နိုင်ငံရေးအရ ပညာပေးမှုတွေက လိုနေအုံးမယ်။
မေး ။ ။ တချို့သော တိုင်းရင်းသားတွေက ဝကို အားကျပြီးတော့ ဖက်ဒရယ်မဟုတ်တော့ဘူး၊ ကွန်ဖက်ဒရိတ်ဆိုတဲ့ သဘောမျိုးအထိ ပြောလာကြတဲ့အချိန်မှာ ကွန်ဖက်ဒရိတ် လိုချင်သောဆန္ဒသည် Civic Nationalim ထက် လွန်မသွားဘူးလား ကွန်ဖက်ဒရိတ် သဘောက။ သူတို့ရဲ့ သီးသန့်သဘော မဆောင်သွားဘူးလား ဆိုတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဘယ်လိုသဘောရပါသလဲ။ ဘယ်လိုဆက်စပ်မလဲ။
ဖြေ ။ ။ ကွန်ဖက်ဒရိတ်ပုံစံနဲ့ သွားချင်လို့ Civic Nationalism ကို လက်မခံဘူးလို့ အဲဒီလိုလဲ ပြောလို့မရဘူး။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ Ethnic Nationalism နဲ့ Civic Nationalism တို့ ပေါင်းစပ်မှု အတိုင်းအတာက ကျနော်တို့ အကုန်လုံးဝိုင်းပြီး၊ ထိုင်ပြီး စကားပြောရမယ့်အလုပ်။ အဲဒါကို ဝတွေကလဲ ဝင်ပြီးတော့ စကားပြောမယ်ဆိုရင်တော့ အဲဒါလဲ အဖြေတခု ထွက်လာမှာပါ။ ကွန်ဖက်ဒရိတ်ကိုသွားလို့ Civic Nationalism့ို လက်မခံနိုင်ဘူးဆိုတာ အဲဒါတော့ မဟုတ်ဘူးထင်တယ်။
=== Unicode ===
ဒီကနေ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈမှနျသော ဖကျဒရယျပွညျထောငျစု ဖွဈထှနျးရေး ရညျမှနျးခကြျတှေ၊ ကတိစကားတှေ နဲ့အတူ ဆှေးနှေးညှိနှိုငျးမှုတှလေဲ ကွားနရေပါတယျ။ တခြိနျတညျးမှာပဲ လူမြိုးတမြိုးခငြျးစီကို အခွပွေုတဲ့ Ethnic-nationalism ဟာလဲ အရှိနျအဟုနျ မွင့ျမားနတေယျဆိုရငျ မှားမယျမဟုတျပါဘူး။ ဒီ လူမြိုးအခွပွေု အမြိုးသားရေးဝါဒသညျ တနျးတူညီမြှမှုကို အခွခေံသော ဖကျဒရယျစနဈနဲ့ ကိုကျညီပါရဲ့လား၊ ဖကျဒရယျပွညျထောငျစုအတှကျ တကယျလိုအပျတဲ့ အမြိုးသားရေးဝါဒက ဘယျလို ဖွဈသင့ျပါသလဲ။ ဖယျဒရယျရေးတကျကွှသူ သုတသေီဆောငျးပါးရှငျ စိုငျးဝမျဆိုငျး နဲ့ ဦးကြောျဇံသာ ဆကျလကျ ဆှေးနှေးထားပါတယျ။
ဖွေ ။ ။ ကနြောျတို့ရဲ့ နိုငျငံရေးအမွငျဟာ Civic Nationalism ပွညျသူ့အခွပွေုအမြိုးသားရေးဝါဒကို ကနြောျတို့က ပေါငျးစညျးပေးရမယျလို့ ပွောနတော။
မေး ။ ။ ပွညျထောငျစုမွနျမာနိုငျငံဆိုပွီးတော့ နယျခြဲ့ဗွိတိသြှတှေ လကျထဲက လှတျလာပွီးတဲ့နောကျမှာ ထူထောငျလာကွတယျ။ အဲဒီတုနျးက ကနြောျတို့ရဲ့ ပွညျထောငျစုတညျထောငျတဲ့ ပုဂ်ဂိုလျတှကေ ဘယျလိုအမြိုးသားရေးဝါဒကို အခွခေံခဲ့သလဲ။ နညျးနညျးပွနျပွောငျး သုံးသပျကွည့ျမယျဆိုရငျ အဲဒီမှာ Civic Nationalism ဆိုတဲ့သဘောထားက အဓိကလား။ မွနျမာ-ဗမာ အမြိုးသားရေး - Bama Nationalism လား။ သမိုငျးကိုပွနျကွည့ျရငျ ဘယျလိုပုံစံမြိုးလို့ အဲဒါကို ပွနျသုံးသပျလိုပါသလဲ။
ဖွေ ။ ။ ၁၉၄၈ ခုနှဈမတိုငျမီ ဗမာမဟုတျတဲ့ တိုငျးရငျးသားတှရေဲ့ နိုငျငံရေးအမွငျက အဲဒီလောကျထိ ကယြျပွန့ျသေးတာ မဟုတျဘူး။ သူတို့စိတျထဲမှာ တခုပဲရှိတယျ။ ဗမာနဲ့ ပေါငျးလိုကျရငျ သူတို့တပည့ျ ဖွဈသှားမယျဆိုတာကို သူတို့က ကွောကျတဲ့အတှကျကွောင့ျမို့ ဗိုလျခြုပျအောငျဆနျး လနျဒနျ သှားတဲ့အခြိနျမှာ ကွေးနနျးရိုကျပွီး သူက ကနြောျတို့ကို ကိုယျစားမပွုပါဘူး ဆိုတာတှေ ဖွဈလာတယျ။ ဆိုတော့ အဲဒီဥစ်စာကို ကြားကနျ ခှဲထှကျ၊ ခှဲထှကျပိုငျခှင့ျတှေ ဘာတှေ၊ သူတို့က ဗိုလျခြုပျအောငျဆနျးကို တောငျးတဲ့အခါမှာ ၁၉၄၇ ဖှဲ့စညျးအုပျခြုပျပုံ အခွခေံဥပဒမှော ထည့ျပေးထားတယျ။ အဲဒီမှာ ရှမျးနဲ့ ကရငျနီက အဓိကပါခဲ့တယျ။ Civic Nationalism ဆိုတဲ့ ဘာညာ အခေါျအဝေါျတှကေ အဲဒီတုနျးက မပေါျသေးဘူး။ နောကျပိုငျး နိုငျငံရေးသုတသေီတှကေ ဖောျထုတျခဲ့တာ။ သူတို့ရဲ့ အဓိက ရညျမှနျးခကြျက Earn it equality - ဗမာတကပြျ၊ ရှမျးတကပြျ၊ ရခိုငျတကပြျ ရှမျးတကပြျ အဲဒီလို တနျးတူညီမြှရေးကို အဓိကထားပွီး ပွညျထောငျစုကို တညျထောငျဖို့ ကွိုးစားတာ။ ဒါပမေဲ့ တညျထောငျပွီးတဲ့နောကျပိုငျးကွတော့ အဲဒီလို ဖွဈမလာဘူး။ ဖွဈမလာဘဲ နိုငျငံတောျရဲ့ အာဏာကို မဟာဗမာထဲက အုပျစီးလိုကျတဲ့အတှကျကွောင့ျမို့ ကနြောျတို့ ပွညျတှငျးစဈ ဖွဈခဲ့တယျ။ အဲဒီ ပွညျတှငျးစဈက အခုထိ မငွိမျသေးဘူး။ အဲဒါကိုပဲ သူတို့က အခုထိ မပွငျသေးဘူး။ အဲဒါကို မပွငျသရှေ့ ပွညျတှငျးစဈက ပွီမှာမဟုတျဘူး။ ဆိုတော့ အခု ဗမာလူထုကလညျး အရငျနဲ့မတူဘဲနဲ့ ပိုနိုးကွားလာတယျ။ နိုးကွားလာတဲ့အတှကျကွောင့ျမို့ တိုငျးရငျးသားတှရေဲ့ ခံစားမှု၊ နာကွညျးမှု၊ တိုငျးရငျးသားတှရေဲ့ နိုငျငံရေးတောင့ျတမှုတှကေို သူတို့ နားလညျလာတယျ။ သူတို့ကိုယျတိုငျ ဖိနှိပျခံနရေတယျ။ အဲဒါ ကောငျးတဲ့အကှေ့တခုကို ရောကျသှားရောကျလာတာပေါ့။
အဲဒါကွောင့ျမို့ နိဂုံးခြုပျရရငျတော့ လှတျလပျရေးမရခငျကာလတုနျးကတော့ တိုငျးရငျးသားခေါငျးဆောငျတှကေ တနျးတူညီမြှရေးကိုပဲ အဓိကထားပွီး၊ သူတို့က ပွညျထောငျစုကို ဖှဲ့စညျးခဲ့တယျလို့ အဲဒီလိုပဲ သုံးသပျမိတယျ။
မေး ။ ။ နိဂုံးမခြုပျပါနဲ့အုံး။ ကနြောျ ဆကျပွီးတော့မေးခငြျသေးတယျ။ အဲဒီတုနျးက လုပျခဲ့တဲ့ကာလမှာ တိုငျးရငျးသားခေါငျးဆောငျတှကေ ဗမာလူမြိုးကွီးဝါဒနဲ့ အခွခေံပွီးတော့ လာခဲ့တယျ။ အဲဒီလိုမြိုး မမွငျခဲ့ဘူး။ စဈအစိုးရအဆကျဆကျကလညျး အဲဒီလိုပွောတယျ။ဒါပမေဲ့ ကွားမှာ ပွညျသူလူထုကို ကိုယျစားပွုတဲ့ အမြိုးသားဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျလညျး အစိုးရလညျး တကျခဲ့ပါတယျ။ ဆိုတော့ အမြိုးသားဒီမိုကရစေီ အစိုးရလကျထကျမှာ ပငျလုံကို ဒုတိယပငျလုံဆိုပွီး ဘာညာဆိုပွီး ဆကျကငြျးပခဲ့ပါတယျ။ အဲဒီလို ကငြျးပတဲ့အခြိနျမှာကော အမြိုးသားရေးဝါဒနဲ့ ပတျသကျပွီး သဘောတရားဟာ အခုလိုပဲ Civic Nationalism ဖွဈမွောကျရေးကို ဦးတညျခဲ့တယျလို့ ဆရာ သုံးသပျမိပါသလဲ။
ဖွေ ။ ။ ကနြောျက အဲဒီလို မသုံးသပျမိဘူး။ ဘာကွောင့ျ မသုံးသပျမိဘူးဆိုတော့ NLD က Operation ဆန့ျကငြျဘကျမှာ နရေငျနတေဲ့ အခြိနျတုနျးက သူက CRPP လို့ခေါျတဲ့ အဖှဲ့အစညျးမှာလဲ တိုငျးရငျးသားအဖှဲ့အစညျးတှနေဲ့ပေါငျးပွီး စဈမှနျတဲ့ ဒီမိုကရစေီ ရအောငျ၊ ဖယျဒရယျရအောငျ ဘယျလို လုပျခဲ့၊ သဘောတူခဲ့၊ လုပျခဲ့ကိုငျခဲ့တာ ရှိတယျ။ ဒါပမေဲ့ အာဏာရသှားပွီးနောကျပိုငျးကွတော့ NLD ခေါငျးဆောငျတှကေ သူတို့ရဲ့ အဓိက reconciliation အပွနျအလှနျ ပူးပေါငျးနီးစပျရေးကို သူတို့က တိုငျးရငျးသားတှနေဲ့ မလုပျဘဲနဲ့ စဈတပျနဲ့ပဲ လုပျခဲ့တယျ။ ဒါကွောင့ျမို့ ရခိုငျမှာဆိုလဲ ANP က မဲအမြားကွီးနိုငျရဲ့သားနဲ့ သူတို့က အစိုးရကို မဖှဲ့နိုငျဘူး။ ပွညျနယျဝနျကွီးခြုပျလညျး ဖွဈမလာခဲ့ဘူး။ NLD ကပဲ လကျဝါးကွီးအုပျခဲ့တယျ။ ထိုနညျးတူစှာ ရှမျးပွညျနယျမှာလဲ ထိုနညျးလညျးကောငျးပဲ။
ဆိုတော့ သူတို့က တိုငျးရငျးသားတှနေဲ့ အရငျတုနျးကအတူတူ အေးအတူပူအမြှ စဈတပျလူတနျးစားကို ဆန့ျကငြျတဲ့အခြိနျတုနျးက နခေဲ့ပမေဲ့ အာဏာရသှားတဲ့အခြိနျမှာ NLD က ပွောငျးသှားတယျ။ အဲဒါကွောင့ျမို့ NLD က အဲဒီ Civic Nationalism တှေ ဘာတှညောတှကေို စဉျးစားသလားဆိုရငျ ကနြော့ျကိုမေးရငျ သူတို့လုံးဝ မစဉျးစားဘူးလို့ အဲဒီလိုမြိုးပဲ ပွောရမှာ။
မေး ။ ။ အဲဒီတော့ အခု စဈတပျက အာဏာသိမျးပွီးတဲ့နောကျ ဆန့ျကငြျကွတဲ့အဖှဲ့ထဲမှာ NLD က လကျရှိအာဏာရပါတီ၊ လကျရှိအာဏာရ အစိုးရက ပုဂ်ဂိုလျတှေ၊ အဲဒီဘကျက အဲဒီပါတီအတှကျ ရှေးကောကျခံပွီး အာဏာရထားတဲ့ ပုဂ်ဂိုလျတှကေ ဦးဆောငျပွီးလုပျတယျဆိုတာကတော့ အသိပါပဲ။ ဆိုတော့ ဒီပုဂ်ဂိုလျတှကေရော NLD ရဲ့ လမျးစဉျနဲ့လုပျမှ ခှဲထှကျလိမ့ျမယျ။ လမျးခှဲပွီးတော့ အခု Civic Nationalism ဖွဈရေးကို ဦးတညျတယျလို့ ယူဆနိုငျသလား။ ကနြောျက သံသယရှိလို့ ပွောတာမဟုတျပါဘူး၊ စိုငျးဝမျဆိုငျဟာ ကြှမျးကငြျတဲ့ ပုဂ်ဂိုလျတယောကျအနနေဲ့ ဘယျလိုမွငျသလဲဆိုတာကို သိခငြျလို့ပါ။
ဖွေ ။ ။ သူတို့ရဲ့ တိုငျးရငျးသားတောျလှနျရေးဟာက ပူးပေါငျးလုပျဆောငျမှု၊ နောကျပွီးတော့ သူတို့ရဲ့ ရိုဟငျဂြာအပေါျထားတဲ့မူဝါဒ ဘာညာတို့က NLD အရငျတုနျးက ထားခဲ့တဲ မူဝါဒနဲ့ ပွောငျးပွနျဖွဈသှားတယျ။ ဖွဈသှားတယျဆိုတော့ သူတို့က Enlighten တစိတျတပိုငျးတော့ ဖွဈလာတယျလို့ ကနြောျတို့ ပွောလို့ရတယျ။ ဒါပမေဲ့ သူက လုံးဝကွီး အခုန ကနြောျတို့ပွောသလို တနျးတူညီမြှရေးကို ဦးစားပေးနသေလားဆိုတော့ ကနြောျတို့လညျး အတိအကြ မခန့ျမှနျးနိုငျဘူး။ ဒါပမေဲ့ အခုလူတှေ ထောကျထောကျပွနတေဲ့ Point တခု ရှိတယျ။ အဲဒါက ဘာလဲဆိုတော့ တိုငျးရငျးသားတှကေပွောတယျ၊ ကနြောျတို့က အခုလောလောဆယျ ခုနှဈပွညျနယျ ရှိတယျ။ အဲဒါ ဗမာပွညျနယျတခုရှိမှ ကနြောျတို့က တနျးတူညီမြှအတူတူ အလုပျလုပျနိုငျမယျ။ အဲဒါကို လကျရှိဦးဆောငျနတေဲ့ NUG က လူတှကေ တိတိကကြြ မတှေ့ရဘူး။ ဆိုတော့ သူတို့အနနေဲ့ အခု အကဉြျးခံနရေတဲ့ NLD ခေါငျးဆောငျတှရေဲ့ အနအေထားကို ငဲ့ညှာပွီး အတိအကြ မပွောရဲတာလား။ သူတို့ကိုယျတိုငျက မယုံကွညျတာလား အဲဒါတော့ ကနြောျ မဆုံးဖွတျနိုငျဘူး။ ရှေ့ဆကျလုပျမယ့ျအလုပျကိုပဲ စောင့ျကွည့ျရမှာပေါ့။
မေး ။ ။ အဲဒီဗမာပွညျနယျအဖွဈ လကျခံဖို့ဆိုတဲ့ကိစ်စကို ခေါငျးဆောငျလူနညျးစုက တခြို့တဦးခငြျးအနနေဲ့ သဘာပေါကျ လကျခံနိုငျသညျတိုငျအောငျ ဗမာပွညျသူအမြားစုကရော လကျခံနိုငျမလား။ သူတို့ အရိုးဆှဲလာတဲ့ ပညာရေး အတှေးအခေါျ စိတျဓါတျနဲ့။ အဲဒါကို ထည့ျသှငျးစဉျးစားလို့မြား ဖွရေခကျနတေယျဆိုတာ မဖွဈနိုငျဘူးလား။
ဖွေ ။ ။ ဒါလဲ ဖွဈနိုငျတယျ။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ သူက မဟာလူမြိုးကွီးဝါဒက လုံးဝမကငျးစငျလို့ အခု သူတို့အပေါျစီးရထားတဲ့ အခှင့ျအရေးကို လကျမလှှတျနိုငျလို့ မလုပျရဲနိုငျတာလဲ ဖွဈနိုငျတယျ။ ဖွဈတယျလို့ ကနြောျပွောတာ မဟုတျဘူး။ ဖွဈနိုငျတယျလို့ ပွောတာ။ ဆိုတော့ အဲဒီလမျးကနေ ခှဲထှကျပွီးတော့ အတိအကအြောျနတေဲ့ အဖှဲ့အစညျးတခုက ကွားဖူးတာတော့ Burma People Liberation Front ဖှဲ့စညျးထားတာ လူတရာကြောျ၊ နှဈရာကြောျလောကျ ရှိမလား မသိဘူး။ ကရငျပွညျထဲမှာပဲနတေယျ။ သူကတော့ အတိအကပြဲ မဟာလူမြိုးကွီးဝါဒကို လုံးဝကို ဆန့ျကငြျတယျ။ နောကျ ဗမာပွညျနယျ အဖှဲ့အစညျးတှကေိုလဲ သူက ထောကျခံတယျ။ ဒါပမေဲ့ သူက လူနညျးစု ဖွဈမှာပေါ့။ ကနြောျထငျတာက အခု NUG ခေါငျးဆောငျတှနေဲ့ တိုငျးရငျးသားတှနေဲ့ နဖူးတိုကျ ဒူးတိုကျ တှေ့ပွီး၊ အဲဒါကို ပွတျပွတျသားသား အေးအေးလငျးလငျး ဆှေးနှေးရငျတော့ ကနြောျထငျတာ ရမယျ။
မေး ။ ။ ကနြောျ မေးဖို့ တခုကနြျသေးတယျ။ တိုငျးရငျးသားတှဘေကျက သဘောထားကိုလဲ ကနြောျတို့ မေးရမှာ ဖွဈပါတယျ။ ကနြော့ျအနနေဲ့ … တိုငျးရငျးသားတှကေရော တကယျ Civic Nationalism လို့ ဆိုလိုကျရငျ၊ သူတို့ကရော သူတို့ရဲ့ Ethnic nationalism - သူတို့ရဲ့ လူမြိုးရေး၊ ဘာသာရေး ယဉျကြေးမှုကို အခွပွေုထားတဲ့ အမြိုးသားရေးဝါဒကို စှန့ျပဈပွီးတော့ မတူကှဲပွားမှုအားလုံးကို လကျခံတယျ။ ပွညျသူအားလုံးပါဝငျသော ပွညျသူ့အမြိုးသားရေးဝါဒ Civic Nationalism မြိုးကို လကျခံလိမ့ျမယျ ထငျပါသလား။ ဒါက တိုငျးရငျးသားတှနေဲ့ ပတျသကျပွီး ယဘေူယြ မေးခှနျးတခုပါ။
ဖွေ ။ ။ ကနြောျထငျတာက အဲဒီ အခုန ကနြောျတို့ပွောနတေဲ့ Concept အတှေးအခေါျက အမြားကွီး ကနြောျတို့ ရှငျးပွဖို့ လိုသေးတယျ။ လိုသေးတဲ့အတှကျမို့ တိုငျးရငျးသားခေါငျးဆောငျတှကေ အဲဒီလို Vision မြိုး သူတို့မှာ ရှိပွီလား။ မရှိသေးဘူးလား။ ကွားကောကွားဖူးပွီလား။ အဲဒါကို ကနြောျက ပွောပွမတတျဘူး။ ကနြောျတို့ မဆုံးဖွတျနိုငျဘူး။ ဆိုတော့ တရကျတရကျ သူ့ရဲ့ ဖွဈပေါျတိုးတကျမှုကို သခြောဂဃနဏ ရှငျးပွရမယျဆိုရငျ Ethnic Nationalism ကို သူက လုံးဝပဈပယျတာ မဟုတျဘူး။ Ethnic Nationalism မှာ မကောငျးတဲ့အပိုငျးတှကေို ကိုယျက ခနြျထားပွီး၊ Civic Nationalism မှ ကောငျးတဲ့ဟာတှေ အကုနျလုံးပေါငျးပွီး လူတှအေကုနျလုံး ကြနေပျတဲ့ ဖှဲ့စညျးပုံမြိုး၊ စံတနျးဖိုးမြိုး အဲဒါတှေ လကျခံပွီးမှ လုပျလို့ရှိရငျ အားလုံးကြနေပျမယျလို့ ထငျတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဒါက Awareness Building လို့ခေါျတဲ့ နိုငျငံရေးအရ ပညာပေးမှုတှကေ လိုနအေုံးမယျ။
မေး ။ ။ တခြို့သော တိုငျးရငျးသားတှကေ ဝကို အားကပြွီးတော့ ဖကျဒရယျမဟုတျတော့ဘူး၊ ကှနျဖကျဒရိတျဆိုတဲ့ သဘောမြိုးအထိ ပွောလာကွတဲ့အခြိနျမှာ ကှနျဖကျဒရိတျ လိုခငြျသောဆန်ဒသညျ Civic Nationalim ထကျ လှနျမသှားဘူးလား ကှနျဖကျဒရိတျ သဘောက။ သူတို့ရဲ့ သီးသန့ျသဘော မဆောငျသှားဘူးလား ဆိုတာပဲ ဖွဈပါတယျ။ ဘယျလိုသဘောရပါသလဲ။ ဘယျလိုဆကျစပျမလဲ။
ဖွေ ။ ။ ကှနျဖကျဒရိတျပုံစံနဲ့ သှားခငြျလို့ Civic Nationalism ကို လကျမခံဘူးလို့ အဲဒီလိုလဲ ပွောလို့မရဘူး။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ Ethnic Nationalism နဲ့ Civic Nationalism တို့ ပေါငျးစပျမှု အတိုငျးအတာက ကနြောျတို့ အကုနျလုံးဝိုငျးပွီး၊ ထိုငျပွီး စကားပွောရမယ့ျအလုပျ။ အဲဒါကို ဝတှကေလဲ ဝငျပွီးတော့ စကားပွောမယျဆိုရငျတော့ အဲဒါလဲ အဖွတေခု ထှကျလာမှာပါ။ ကှနျဖကျဒရိတျကိုသှားလို့ Civic Nationalism့ို လကျမခံနိုငျဘူးဆိုတာ အဲဒါတော့ မဟုတျဘူးထငျတယျ။
