Zawgyi/Unicode
ချေးထားတဲ့ငွေပြန်မရလို့ ပြဿနာဖြစ်နေတဲ့ ပုဂ္ဂလိကဘဏ်အချို့ကို ပိတ်ပစ်တော့မယ်ဆိုတဲ့ ကောလဟာလကြောင့် ဘဏ်တွေမှာ ငွေအပ်ထားသူတွေအကြား မကြာသေးမီက ရုတ်ရုတ်သဲသဲ ဖြစ်သွားခဲ့ပါတယ်။ မဟုတ်မမှန်ကြောင်း ဗဟိုဘဏ်က ဖြေရှင်းရတဲ့အထိ အခြေအနေ ဆိုးသွားပါတယ်။ စစ်အစိုးရခေတ်က ငွေကြေးကို ထင်သလိုလုပ်ခဲ့တဲ့အတွက် ဘဏ်လုပ်ငန်းကို ပြည်သူလူထု အယုံအကြည် မရှိကြပါဘူး။ ရွေးကောက်ပွဲနဲ့ အစိုးရတက်လာပြီး ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးလုပ်တော့မှ ဘဏ်လုပ်ငန်းကို တဖြည်းဖြည်းယုံကြည်လာကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အယုံအကြည်မရှိသူက လူနည်းစု ဖြစ်နေတုန်းပါ။
၂၀၁၃ FinScope လေ့လာချက်မှာ အရွယ်မရောက်သေးတဲ့ မြန်မာပြည်သား (၁၇) ရာခိုင်နှုန်းမှာသာ ဘဏ်စာရင်း ရှိပါတယ်။ အဲဒီအချိန်မှာ လားအိုမှာ (၃၆) ရာခိုင်နှုန်း၊ ထိုင်းမှာ (၇၅) ရာခိုင်နှုန်း ဘဏ်စာရင်း ရှိကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ လွန်ခဲ့တဲ့ (၂၀၁၈) FinScope လေ့လာချက်မှာတော့ ဘဏ်စာရင်းရှိတဲ့ မြန်မာပြည်သားဦးရေ (၂၅) ရာခိုင်နှုန်းအထိ တိုးပွားလာတာ တွေ့ရပါတယ်။ ၂၀၁၃ မှာ ဘဏ်မှာငွေစုသူ (၁) သန်း (၄) သိန်းရှိရာက (၅) နှစ်ကြာတဲ့အခါ ၂၀၁၈ မှာ (၂) သန်း (၃) သိန်း ရှိလာလို့ ဘဏ်မှာငွေအပ်သူ (၆၀) ရာခိုင်နှုန်း တိုးလာတဲ့သဘော ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အာဆီယံနိုင်ငံတွေရဲ့ ဘဏ်စာရင်းရှိသူဦးရေရဲ့ ပျမ်းမျှနှုန်း (၃၇) ရာခိုင်နှုန်းထက် နည်းနေပါသေးတယ်။
မြန်မာပြည်မှာ ဘဏ်မှာငွေစုဆောင်းသူဦးရေ တိုးပွားလာသလို အခြားနည်းလမ်းနဲ့ စုဆောင်းသူတွေလည်း များပြားလာပါတယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့ (၅) နှစ်အတွင်း ရွှေနဲ့ကျောက်မျက် ဝယ်ယူစုဆောင်းသူ (၇) သိန်း တိုးပွားလာပါတယ်။ ရွှေငွေဥစ္စာကို အိမ်ထဲမှာ လျှို့ဝှက်သိမ်းဆည်းထားသူ (၃) သန်းကျော် တိုးပွားလာပြီး၊ သမဝါယမမှာ စုဆောင်းသူ (၆) သန်းကျော် တိုးပွားလာပါတယ်။ ထူးခြားတာကတော့ ၂၀၁၃ က မွေးမြူးရေးမှာ စုဆောင်းသူ (၃) သန်းခွဲရှိရာက ၂၀၁၈ မှာ (၂) သန်းအထိ ကျဆင်းးသွားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ငွေစုသူထဲမှာ ဘဏ်မှာစုဆောင်းသူဦးရေက အနည်းဆုံး ဖြစ်ပါတယ်။ ငွေတိုးယူသူတွေဆီက ချေးငှားကြသူ (၅) သန်းနီးပါး ရှိတယ်လို့ ၂၀၁၈ FinScope စစ်တမ်းမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ အရွယ်ရောက်သူ တဝက်နီးပါး (၄၆) ရာခိုင်နှုန်းဟာ ချေးငှားသုံးစွဲကြပြီး တဝက်ကျော် (၅၄) ရာခိုင်နှုန်းကတော့ ချေးစရာမလိုဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။ ဘဏ်မှာငွေချေးသူဦးရေဟာ (၁၄) ရာခိုင်နှုန်းသာ ရှိပါတယ်။
အလုပ်လုပ်နိုင်တဲ့ အရွယ်ရောက်သူဦးရေ (၃၄) သန်းကျော်ရှိတဲ့အနက် လယ်သမား (၈) သန်း၊ ပုံမှန်အလုပ်သမား (၂) သန်းခွဲ၊ ကျပန်းအလုပ်သမား (၂) သန်းခွဲနဲ့ ကိုယ်ပိုင်အလုပ်လုပ်သူ (၉) သန်းကျော် ရှိပါတယ်။ မှီခိုသူအဖြစ် စာရင်းတင်ထားသူက (၁၁) သန်းကျော် ရှိပါတယ်။ လစဉ်ဝင်ငွေကျပ် (၁) သိန်းကျော်သူဦးရေက (၁၁) သန်းကျော်ရှိပြီး၊ (၁) သိန်းထက်နည်းသူက (၁၀) သန်းလောက် ရှိပါတယ်။ ဝင်ငွေမရှိသူက (၇) သန်းလောက်ရှိပြီး ဝင်ငွေကို မပြောချင်သူက (၅) သန်းလောက် ရှိတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် ဘဏ်မှာငွေစုဆောင်းသူဟာ လူနည်းစုသာ ဖြစ်ပါတယ်။ စုဆောင်းသူအများစုဟာ ပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းရှင်တွေ ဖြစ်ကြပြီး၊ သူတို့ကသာ ဘဏ်ကငွေကို အများဆုံး ချေးယူကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဘဏ္ဍာရေးလောကမှာ ထင်ရှားတဲ့ ဘဏ်လုပ်ငန်းကြီးတွေဟာ စစ်အစိုးရနဲ့ ရောထွေးယှက်တင် ဖြစ်ခဲ့ကြတာ များပါတယ်။ စုံစမ်းစစ်ဆေးတဲ့အခါမှာ နောက်ကြောင်းပေါ်လာပါတယ်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် - မြန်မာ နယ်စပ်တံတိုင်းတည်ဆောက်ရာမှာ ကမ္ဘောဇဘဏ်ရဲ့ မိခင်ကုမ္ပဏီ ကမ္ဘောဇအုပ်စု ပါဝင်ခဲ့တာကို စုံစမ်းစစ်ဆေးပြီး အရေးယူဖို့ ကုလသမဂ္ဂ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးအစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး စိုးရိမ်ပူပန်မှုတွေ ထွက်ပေါ်နေပါတယ်။ ဒီကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အမေရိကန်က အရေးယူလာရင် ခုခံကာကွယ်ဖို့အတွက် ကမ္ဘောဇဘဏ်က အမေရိကန်ဥပဒေလုပ်ငန်းရှင် William & Connolly ကုမ္ပဏီကို ငှားရမ်းထားတယ်လို့ သြဂုတ်လ (၂၉) ရက်နေ့ထုတ် CNB သတင်းမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
အမေရိကန်အရေးယူတာကို ခံရတဲ့ ဘဏ်လုပ်ငန်းဟာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဝင်ဆံ့ဖို့ ခက်ခဲသွားနိုင်ပါတယ်။
ပြည်တွင်းမှာ ဘဏ်လုပ်ငန်း (၃၁) ခု ရှိတဲ့အနက် အစိုးရဘဏ်က (၄) ခု၊ စည်ပင်ဘဏ် (၃) ခု၊ ဖက်ဆပ်ဘဏ် (၁၀) ခုနဲ့ ပုဂ္ဂလိကဘဏ် (၁၄) ခု ရှိပါတယ်။ ဥပမာ မြန်မာ့စီးပွားရေးကော်ပိုရေးရှင်းပိုင်တဲ့ အင်းဝဘဏ်ဟာ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနရဲ့ ဖက်စပ်ဘဏ် ဖြစ်ပါတယ်။ ပုဂ္ဂလိကဘဏ်လုပ်ငန်းမှာ ငွေအပ်သူနဲ့ ငွေချေးသူတိုးပွားလာလို့ ပြောင်းလဲလာပြီလို့ မြင်ကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကမ္ဘောဇဘဏ်၊ ဧရာဝတီဘဏ်နဲ့ စီတီဘဏ်လို့ လူသိများတဲ့ သမဝါယမဘဏ်ဟာ အကြီးဆုံးပုဂ္ဂလိကဘဏ်တွေ ဖြစ်ကြပါတယ်။ ဘဏ်အပ်ငွေ စုစုပေါင်းရဲ့ သုံးပုံနှစ်ပုံကို ဒီဘဏ် (၃) ခုက သိမ်းဆည်းထားတယ်လို့ Milken Institute အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဘဏ်ခွဲ အများဆုံးရှိတာလည်း ဒီဘဏ်ကြီး (၃) ခု ဖြစ်ပါတယ်။
တရုတ်၊ ဂျပန်၊ စင်္ကာပူ၊ မလေးရှား၊ ဗိယက်နမ်နဲ့ အိန္ဒိယက အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဘဏ် (၁၃) ခုကိုလည်း မြန်မာပြည်မှာ ဘဏ်ခွဲ ဖွင့်ခွင့်ပေးထားပါတယ်။ ပြိုင်ဆိုင်မှု အားကောင်းလာပြီး၊ မြန်မာ့စီးပွားရေးကို ပိုမိုထောက်ကူနိုင်ဖို့ ရည်ရွယ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ပြည်တွင်းဘဏ်မှာ အစုရှယ်ယာ (၃၅) ရာခိုင်နှုန်းအထိ နိုင်ငံခြားဘဏ်တွေကို ပိုင်ဆိုင်ခွင့်ပေးထားပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဘဏ်လုပ်ငန်း ကြီးထွားလာပြီး စီးပွားရေးပမာဏ သေးငယ်နေတာကို သဘာဝမကျဘူးလို့ သုံးသပ်တာမျိုးလည်း ရှိပါတယ်။
==Unicode==
ခြေးထားတဲ့ငှပွေနျမရလို့ ပွူနာဖွဈနတေဲ့ ပုဂ်ဂလိကဘဏျအခြို့ကို ပိတျပဈတော့မယျဆိုတဲ့ ကောလဟာလကွောင့ျ ဘဏျတှမှော ငှအေပျထားသူတှအေကွား မကွာသေးမီက ရုတျရုတျသဲသဲ ဖွဈသှားခဲ့ပါတယျ။ မဟုတျမမှနျကွောငျး ဗဟိုဘဏျက ဖွရှေငျးရတဲ့အထိ အခွအေနေ ဆိုးသှားပါတယျ။ စဈအစိုးရခတျေက ငှကွေေးကို ထငျသလိုလုပျခဲ့တဲ့အတှကျ ဘဏျလုပျငနျးကို ပွညျသူလူထု အယုံအကွညျ မရှိကွပါဘူး။ ရှေးကောကျပှဲနဲ့ အစိုးရတကျလာပွီး ပွုပွငျပွောငျးလဲရေးလုပျတော့မှ ဘဏျလုပျငနျးကို တဖွညျးဖွညျးယုံကွညျလာကွပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ အယုံအကွညျမရှိသူက လူနညျးစု ဖွဈနတေုနျးပါ။
၂၀၁၃ FinScope လေ့လာခကြျမှာ အရှယျမရောကျသေးတဲ့ မွနျမာပွညျသား (၁၇) ရာခိုငျနှုနျးမှာသာ ဘဏျစာရငျး ရှိပါတယျ။ အဲဒီအခြိနျမှာ လားအိုမှာ (၃၆) ရာခိုငျနှုနျး၊ ထိုငျးမှာ (၇၅) ရာခိုငျနှုနျး ဘဏျစာရငျး ရှိကွပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ လှနျခဲ့တဲ့ (၂၀၁၈) FinScope လေ့လာခကြျမှာတော့ ဘဏျစာရငျးရှိတဲ့ မွနျမာပွညျသားဦးရေ (၂၅) ရာခိုငျနှုနျးအထိ တိုးပှားလာတာ တှေ့ရပါတယျ။ ၂၀၁၃ မှာ ဘဏျမှာငှစေုသူ (၁) သနျး (၄) သိနျးရှိရာက (၅) နှဈကွာတဲ့အခါ ၂၀၁၈ မှာ (၂) သနျး (၃) သိနျး ရှိလာလို့ ဘဏျမှာငှအေပျသူ (၆၀) ရာခိုငျနှုနျး တိုးလာတဲ့သဘော ဖွဈပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ အာဆီယံနိုငျငံတှရေဲ့ ဘဏျစာရငျးရှိသူဦးရရေဲ့ ပမြျးမြှနှုနျး (၃၇) ရာခိုငျနှုနျးထကျ နညျးနပေါသေးတယျ။
မွနျမာပွညျမှာ ဘဏျမှာငှစေုဆောငျးသူဦးရေ တိုးပှားလာသလို အခွားနညျးလမျးနဲ့ စုဆောငျးသူတှလေညျး မြားပွားလာပါတယျ။ လှနျခဲ့တဲ့ (၅) နှဈအတှငျး ရှှနေဲ့ကြောကျမကြျ ဝယျယူစုဆောငျးသူ (၇) သိနျး တိုးပှားလာပါတယျ။ ရှှငှေေဥစ်စာကို အိမျထဲမှာ လြှို့ဝှကျသိမျးဆညျးထားသူ (၃) သနျးကြောျ တိုးပှားလာပွီး၊ သမဝါယမမှာ စုဆောငျးသူ (၆) သနျးကြောျ တိုးပှားလာပါတယျ။ ထူးခွားတာကတော့ ၂၀၁၃ က မှေးမွူးရေးမှာ စုဆောငျးသူ (၃) သနျးခှဲရှိရာက ၂၀၁၈ မှာ (၂) သနျးအထိ ကဆြငျးးသှားတာ ဖွဈပါတယျ။ ငှစေုသူထဲမှာ ဘဏျမှာစုဆောငျးသူဦးရကေ အနညျးဆုံး ဖွဈပါတယျ။ ငှတေိုးယူသူတှဆေီက ခြေးငှားကွသူ (၅) သနျးနီးပါး ရှိတယျလို့ ၂၀၁၈ FinScope စဈတမျးမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။ အရှယျရောကျသူ တဝကျနီးပါး (၄၆) ရာခိုငျနှုနျးဟာ ခြေးငှားသုံးစှဲကွပွီး တဝကျကြောျ (၅၄) ရာခိုငျနှုနျးကတော့ ခြေးစရာမလိုဘူးလို့ ဆိုပါတယျ။ ဘဏျမှာငှခြေေးသူဦးရဟော (၁၄) ရာခိုငျနှုနျးသာ ရှိပါတယျ။
အလုပျလုပျနိုငျတဲ့ အရှယျရောကျသူဦးရေ (၃၄) သနျးကြောျရှိတဲ့အနကျ လယျသမား (၈) သနျး၊ ပုံမှနျအလုပျသမား (၂) သနျးခှဲ၊ ကပြနျးအလုပျသမား (၂) သနျးခှဲနဲ့ ကိုယျပိုငျအလုပျလုပျသူ (၉) သနျးကြောျ ရှိပါတယျ။ မှီခိုသူအဖွဈ စာရငျးတငျထားသူက (၁၁) သနျးကြောျ ရှိပါတယျ။ လစဉျဝငျငှကေပြျ (၁) သိနျးကြောျသူဦးရကေ (၁၁) သနျးကြောျရှိပွီး၊ (၁) သိနျးထကျနညျးသူက (၁၀) သနျးလောကျ ရှိပါတယျ။ ဝငျငှမေရှိသူက (၇) သနျးလောကျရှိပွီး ဝငျငှကေို မပွောခငြျသူက (၅) သနျးလောကျ ရှိတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ ဘယျလိုပဲဖွဈဖွဈ ဘဏျမှာငှစေုဆောငျးသူဟာ လူနညျးစုသာ ဖွဈပါတယျ။ စုဆောငျးသူအမြားစုဟာ ပုဂ်ဂလိကလုပျငနျးရှငျတှေ ဖွဈကွပွီး၊ သူတို့ကသာ ဘဏျကငှကေို အမြားဆုံး ခြေးယူကွတာ ဖွဈပါတယျ။
ဘဏ်ဍာရေးလောကမှာ ထငျရှားတဲ့ ဘဏျလုပျငနျးကွီးတှဟော စဈအစိုးရနဲ့ ရောထှေးယှကျတငျ ဖွဈခဲ့ကွတာ မြားပါတယျ။ စုံစမျးစဈဆေးတဲ့အခါမှာ နောကျကွောငျးပေါျလာပါတယျ။ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ - မွနျမာ နယျစပျတံတိုငျးတညျဆောကျရာမှာ ကမ်ဘောဇဘဏျရဲ့ မိခငျကုမ်ပဏီ ကမ်ဘောဇအုပျစု ပါဝငျခဲ့တာကို စုံစမျးစဈဆေးပွီး အရေးယူဖို့ ကုလသမဂ်ဂ စုံစမျးစဈဆေးရေးအစီရငျခံစာမှာ ဖောျပွထားတာနဲ့ ပတျသကျပွီး စိုးရိမျပူပနျမှုတှေ ထှကျပေါျနပေါတယျ။ ဒီကိစ်စနဲ့ ပတျသကျပွီး အမရေိကနျက အရေးယူလာရငျ ခုခံကာကှယျဖို့အတှကျ ကမ်ဘောဇဘဏျက အမရေိကနျဥပဒလေုပျငနျးရှငျ William & Connolly ကုမ်ပဏီကို ငှားရမျးထားတယျလို့ သွဂုတျလ (၂၉) ရကျနေ့ထုတျ CNB သတငျးမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။
အမရေိကနျအရေးယူတာကို ခံရတဲ့ ဘဏျလုပျငနျးဟာ အပွညျပွညျဆိုငျရာ ဝငျဆံ့ဖို့ ခကျခဲသှားနိုငျပါတယျ။
ပွညျတှငျးမှာ ဘဏျလုပျငနျး (၃၁) ခု ရှိတဲ့အနကျ အစိုးရဘဏျက (၄) ခု၊ စညျပငျဘဏျ (၃) ခု၊ ဖကျဆပျဘဏျ (၁၀) ခုနဲ့ ပုဂ်ဂလိကဘဏျ (၁၄) ခု ရှိပါတယျ။ ဥပမာ မွနျမာ့စီးပှားရေးကောျပိုရေးရှငျးပိုငျတဲ့ အငျးဝဘဏျဟာ ကာကှယျရေးဝနျကွီးဌာနရဲ့ ဖကျစပျဘဏျ ဖွဈပါတယျ။ ပုဂ်ဂလိကဘဏျလုပျငနျးမှာ ငှအေပျသူနဲ့ ငှခြေေးသူတိုးပှားလာလို့ ပွောငျးလဲလာပွီလို့ မွငျကွပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ကမ်ဘောဇဘဏျ၊ ဧရာဝတီဘဏျနဲ့ စီတီဘဏျလို့ လူသိမြားတဲ့ သမဝါယမဘဏျဟာ အကွီးဆုံးပုဂ်ဂလိကဘဏျတှေ ဖွဈကွပါတယျ။ ဘဏျအပျငှေ စုစုပေါငျးရဲ့ သုံးပုံနှဈပုံကို ဒီဘဏျ (၃) ခုက သိမျးဆညျးထားတယျလို့ Milken Institute အစီရငျခံစာမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။ ဘဏျခှဲ အမြားဆုံးရှိတာလညျး ဒီဘဏျကွီး (၃) ခု ဖွဈပါတယျ။
တရုတျ၊ ဂပြနျ၊ စငျ်ကာပူ၊ မလေးရှား၊ ဗိယကျနမျနဲ့ အိန်ဒိယက အပွညျပွညျဆိုငျရာဘဏျ (၁၃) ခုကိုလညျး မွနျမာပွညျမှာ ဘဏျခှဲ ဖှင့ျခှင့ျပေးထားပါတယျ။ ပွိုငျဆိုငျမှု အားကောငျးလာပွီး၊ မွနျမာ့စီးပှားရေးကို ပိုမိုထောကျကူနိုငျဖို့ ရညျရှယျတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ ပွညျတှငျးဘဏျမှာ အစုရှယျယာ (၃၅) ရာခိုငျနှုနျးအထိ နိုငျငံခွားဘဏျတှကေို ပိုငျဆိုငျခှင့ျပေးထားပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဘဏျလုပျငနျး ကွီးထှားလာပွီး စီးပှားရေးပမာဏ သေးငယျနတောကို သဘာဝမကဘြူးလို့ သုံးသပျတာမြိုးလညျး ရှိပါတယျ။
