ဖွံ့ဖြိုးစနိုင်ငံတွေမှာ အာဏာအလွဲသုံးစားလုပ်မှုနဲ့ အဂတိလိုက်စား မှုကြောင့် ဒေါ်လာ သန်း ၂,၀၀၀ က ၄,၀၀၀ အထိ နှစ်စဉ် ဆုံးရှုံးနေရတယ်လို့ ကမ္ဘာ့ဘဏ်က ခန့်မှန်းပါတယ်။ အာဏာပိုင်တွေ အလွဲသုံးစားလုပ်ထား တဲ့ ငွေကြေးပမာဏဟာ နိုင်ငံခြားထောက်ပံ့ငွေရဲ့ ၁၀ ဆ လောက်ရှိတယ်လို့ ၂၀၁၁ UNDP ကုလသမဂ္ဂဌာနခွဲရဲ့ အစီရင်ခံစာမှာ ခန့်မှန်းထားပါတယ်။ ကမ္ဘာ့အသားတင်ထုတ်လုပ်မှုရဲ့ ၅% လောက်ကို အလွဲသုံးစားလုပ်ကြ၊ ခိုးဝှက်နေကြတဲ့အတွက် အဂတိလိုက်စားမှုဆန့်ကျင်ရေး သဘောတူချက်ကို လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၀ နှစ်လောက်ကစပြီး ကုလသမဂ္ဂက ပြဌာန်းထားရပါတယ်။
ဒါကြောင့်မို့ ပြည်တွင်းမှာ အာဏာအလွဲသုံးစားမလုပ်ဘူး၊ လာဘ်မစားဘူး၊ မခိုးဝှက်ဘူးဆိုရင် နိုင်ငံခြားထောက်ပံ့ကြေးမပါဘဲ ကိုယ်ထူကိုယ်ထ တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးအောင်လုပ်နိုင်မယ့် သဘောရှိပါတယ်။ အဂတိလိုက်စားမှုကြောင့် အုပ်ချုပ်ရေးစနစ် အားနည်းလာပြီး မှောင်ခိုလုပ်ငန်း များပြားလာတဲ့အတွက် စီးပွားရေး တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးမှု နှေးကွေးသွားပါတယ်။ လာဘ်ပေးလာဘ်ယူမှုကြောင့် သဘာဝသယံဇာတ ကြွယ်ဝတဲ့အကျိုးကို တိုင်းသူပြည်သား မခံစားရပါဘူး။ အဂတိ လိုက်စားမှု များရင်များသလို စရိတ်အကုန်အကျလည်း ပိုများလာ တာကြောင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမယ့်သူတွေ တွန့်ဆုတ်သွားတတ်ပါတယ်။
နှစ်ပေါင်းများစွာ အဂတိလိုက်စားလာတဲ့ အကျင့်ဓလေ့ ဟာ မြန်မာ့ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးကို အဟန့်အတားဖြစ်စေတယ်လို့ သုံးသပ်ကြ ပါတယ်။ ကောင်းမွန်တဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်နဲ့ သန့်ရှင်းတဲ့အစိုးရဖြစ်ဖို့ ရည်ရွယ်ကြောင်း ဗဟိုကညွှန်ကြားထားပေမယ့် မြန်မာ့ဗျူရေကရေစီ အုပ်ချုပ် ရေးယန္တရားဟာ အရင်ပုံစံအတိုင်း ဆက်ပြီး လုပ်ကိုင်နေ တုန်းဖြစ်ပါတယ်။ အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာပိုင် အဖွဲ့အစည်းအဆင့်ဆင့်မှာ အရင်ကရှိခဲ့တဲ့ အကျင့်ပျက်မှု၊ လာဘ်စားမှုတွေ ရှိနေဆဲ ဖြစ်တယ်လို့ လွှတ်တော်ကဖွဲ့စည်းထားတဲ့ တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေးကော်မတီရဲ့ သြဂုတ်လ အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားကြောင်း သိရပါတယ်။ ပြည်သူ့တိုင်စာ ၁၀,၀၀၀ ကျော်ရထားပေမယ့် အနည်းအကျဉ်း သာ ကော်မတီက ဖြေရှင်းပေးနိုင်ပါတယ်။ စစ်အာဏာပိုင်ကို အလုပ်အကျွေးပြု ခဲ့တဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားဟာ ပြည်သူကို အကျိုးပြုဖို့ အခက်အခဲတွေ့နေပုံရပါတယ်။
မတရားလုပ်မှုကို ပြည်သူပြည်သားက လွှတ်တော်ကော်မတီတွေကို တိုင်ကြားပေမယ့် လွှတ်တော်ကော်မတီရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို လက်တွေ့ အကောင်အထည်ဖော်နိုင်သူက အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားဖြစ်ပါတယ်။ လယ်ယာခြံမြေကို ဥပဒေမဲ့သိမ်းပိုက်လို့ လယ်သမားနစ်နာတဲ့ကိစ္စကို လွှတ်တော် လယ်ယာမြေကော်မတီက ကြားဝင် ဆုံးဖြတ်ပေးပေမယ့် လက်တွေ့ အကျိုး သက်ရောက်မှုမရှိကြောင်း သိရပါတယ်။ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင် ကို ပေးပို့တဲ့ တိုင်စာတွေထဲမှာ မြေယာသိမ်းဆည်းခံရမှုက အများဆုံးဖြစ်ပါတယ်။ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးနဲ့ တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးကော်မတီကို ၂၀၁၂ သြဂုတ်လက ဖွဲ့စည်းတာမို့ သက်တမ်း တစ်နှစ်ခွဲပဲ ရှိပါသေးတယ်။ လွှတ်တော်ကော်မတီ ရဲ့ တွေ့ရှိချက် အစီရင်ခံစာတွေဟာ ကောင်းမွန်တဲ့ အုပ်ချုပ်ရေး စနစ် ဖြစ်ပေါ်ရေးကို အထောက်အကူပြုနိုင်ပါတယ်။
ခေါင်းဆောင်ပိုင်းကချည်း ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးလုပ်လို့ အောင်မြင်ဖို့အလားအလာ မရှိနိုင်ပါဘူး။ လက်တွေ့လုပ်ကိုင်နေတဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားကို လည်း ပြုပြင်ပြောင်းလဲဖို့လိုပါတယ်။ ဝန်ကြီးဌာနအချို့ ဘဏ္ဍာငွေကိစ္စမှာ တာဝန် ပျက်ကွက်တာကို ပြည်ထောင်စုစာရင်းစစ်ချုပ်ရဲ့ မတ်လ အစီရင်ခံစာ မှာ ဖော်ပြထားကြောင်း ပြည်တွင်းစာနယ်ဇင်းတချို့မှာ ဒီဇင်ဘာလနှောင်းပိုင်း က ဖော်ပြပါတယ်။ နိုင်ငံတော်ကို ပေးအပ်ရမယ့် ငွေကြေးကို အပြည့်မပေးဘဲ ထိမ်ချန်တာဖြစ်ပါတယ်။ ဝန်ကြီးဌာနတွေ ဟာ နှစ်ပေါင်းများစွာ ပေးစရာ ရှိတဲ့ငွေကို မပေးဘဲထားတာ အစဉ်အလာလိုဖြစ်ပါတယ်။ အလွဲသုံးစားလုပ်ထား တာလည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီကိစ္စကို ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်မှာ သက်ဆိုင်ရာဝန်ကြီးဌာနတွေက ရှင်းပြတာမျိုး မရှိသေးတာဟာ လက်ရှိနိုင်ငံရေးစနစ်ရဲ့ အားနည်းချက်တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။
သမ္မတရဲ့ ဝန်ကြီးစာရင်းမှာ ပြည်ထဲရေးဌာန မပါတာဟာ စဉ်းစားစရာဖြစ်နေ ပါတယ်။ အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးဌာန၊ အကျဉ်းဌာန၊ (စ သုံးလုံး) အထူး စုံစမ်း စစ်ဆေးရေးဌာနနဲ့ ရဲတပ်ဖွဲ့ဟာ ပြည်ထဲရေးရဲ့ လက်အောက်ခံ ဌာနတွေဖြစ်ပါတယ်။ NIB အမျိုးသားထောက်လှမ်းရေးအဖွဲ့နဲ့ မူးယစ်ဆေး တိုက်ဖျက်ရေး ဗဟိုကော်မတီဟာ ပြည်ထဲရေးလက်အောက်ခံဖြစ်ပြီး အဂတိ လိုက်စားမှုတိုက်ဖျက်ရေးမှာ အဓိကအခန်းကပါဝင်နိုင်တာမို့ ပြည်ထဲရေးဌာန အာဏာပိုင်တွေရဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှုကိုလည်း ကြေညာဖို့လိုပါလိမ့်မယ်။ စစ်တပ် ကရွေးချယ်သူသာ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီး ဖြစ် နိုင်တာဟာ သမ္မတရဲ့ အားနည်းချက်တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။
အစိုးရဝန်ထမ်း အရာရှိကြီးငယ်တွေမှာ တိုက်တာခြံမြေပိုင်ဆိုင်မှုတွေရှိတာဟာ အများသိတဲ့ကိစ္စ ဖြစ်ပါတယ်။ ရတဲ့လစာနဲ့မဝယ်နိုင်တဲ့ ဥစ္စာပစ္စည်းတွေ ပိုင်ဆိုင်တာကို စုံစမ်းစစ်ဆေးပြီး အရေးယူနိုင်ပါတယ်။ အရာရှိကြီးတွေ ချမ်းသာကြွယ်ဝနေတာ အများသိတဲ့ကိစ္စဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် လာဘ်ပေး လာဘ်ယူကိစ္စမှာ အထောက်အထားအချက်အလက် အပြည့်အစုံ နဲ့ ပြည်သူလူထုကတိုင်ကြားဖို့ အထူးစုံစမ်းစစ်ဆေးရေးဦးစီးဌာနက အစိုးရ သတင်းစာတွေမှာ ၂၀၁၂ နိုဝင်ဘာလက ကြေညာပါတယ်။ ဒါဟာ ကိုယ်မလုပ်ချင်တဲ့အလုပ်ကို သူများလုပ်ခိုင်းသလိုဖြစ်နေပါတယ်။
ဒါကြောင့်မို့ ပြည်တွင်းမှာ အာဏာအလွဲသုံးစားမလုပ်ဘူး၊ လာဘ်မစားဘူး၊ မခိုးဝှက်ဘူးဆိုရင် နိုင်ငံခြားထောက်ပံ့ကြေးမပါဘဲ ကိုယ်ထူကိုယ်ထ တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးအောင်လုပ်နိုင်မယ့် သဘောရှိပါတယ်။ အဂတိလိုက်စားမှုကြောင့် အုပ်ချုပ်ရေးစနစ် အားနည်းလာပြီး မှောင်ခိုလုပ်ငန်း များပြားလာတဲ့အတွက် စီးပွားရေး တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးမှု နှေးကွေးသွားပါတယ်။ လာဘ်ပေးလာဘ်ယူမှုကြောင့် သဘာဝသယံဇာတ ကြွယ်ဝတဲ့အကျိုးကို တိုင်းသူပြည်သား မခံစားရပါဘူး။ အဂတိ လိုက်စားမှု များရင်များသလို စရိတ်အကုန်အကျလည်း ပိုများလာ တာကြောင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမယ့်သူတွေ တွန့်ဆုတ်သွားတတ်ပါတယ်။
နှစ်ပေါင်းများစွာ အဂတိလိုက်စားလာတဲ့ အကျင့်ဓလေ့ ဟာ မြန်မာ့ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးကို အဟန့်အတားဖြစ်စေတယ်လို့ သုံးသပ်ကြ ပါတယ်။ ကောင်းမွန်တဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်နဲ့ သန့်ရှင်းတဲ့အစိုးရဖြစ်ဖို့ ရည်ရွယ်ကြောင်း ဗဟိုကညွှန်ကြားထားပေမယ့် မြန်မာ့ဗျူရေကရေစီ အုပ်ချုပ် ရေးယန္တရားဟာ အရင်ပုံစံအတိုင်း ဆက်ပြီး လုပ်ကိုင်နေ တုန်းဖြစ်ပါတယ်။ အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာပိုင် အဖွဲ့အစည်းအဆင့်ဆင့်မှာ အရင်ကရှိခဲ့တဲ့ အကျင့်ပျက်မှု၊ လာဘ်စားမှုတွေ ရှိနေဆဲ ဖြစ်တယ်လို့ လွှတ်တော်ကဖွဲ့စည်းထားတဲ့ တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေးကော်မတီရဲ့ သြဂုတ်လ အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားကြောင်း သိရပါတယ်။ ပြည်သူ့တိုင်စာ ၁၀,၀၀၀ ကျော်ရထားပေမယ့် အနည်းအကျဉ်း သာ ကော်မတီက ဖြေရှင်းပေးနိုင်ပါတယ်။ စစ်အာဏာပိုင်ကို အလုပ်အကျွေးပြု ခဲ့တဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားဟာ ပြည်သူကို အကျိုးပြုဖို့ အခက်အခဲတွေ့နေပုံရပါတယ်။
မတရားလုပ်မှုကို ပြည်သူပြည်သားက လွှတ်တော်ကော်မတီတွေကို တိုင်ကြားပေမယ့် လွှတ်တော်ကော်မတီရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို လက်တွေ့ အကောင်အထည်ဖော်နိုင်သူက အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားဖြစ်ပါတယ်။ လယ်ယာခြံမြေကို ဥပဒေမဲ့သိမ်းပိုက်လို့ လယ်သမားနစ်နာတဲ့ကိစ္စကို လွှတ်တော် လယ်ယာမြေကော်မတီက ကြားဝင် ဆုံးဖြတ်ပေးပေမယ့် လက်တွေ့ အကျိုး သက်ရောက်မှုမရှိကြောင်း သိရပါတယ်။ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင် ကို ပေးပို့တဲ့ တိုင်စာတွေထဲမှာ မြေယာသိမ်းဆည်းခံရမှုက အများဆုံးဖြစ်ပါတယ်။ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးနဲ့ တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးကော်မတီကို ၂၀၁၂ သြဂုတ်လက ဖွဲ့စည်းတာမို့ သက်တမ်း တစ်နှစ်ခွဲပဲ ရှိပါသေးတယ်။ လွှတ်တော်ကော်မတီ ရဲ့ တွေ့ရှိချက် အစီရင်ခံစာတွေဟာ ကောင်းမွန်တဲ့ အုပ်ချုပ်ရေး စနစ် ဖြစ်ပေါ်ရေးကို အထောက်အကူပြုနိုင်ပါတယ်။
ခေါင်းဆောင်ပိုင်းကချည်း ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးလုပ်လို့ အောင်မြင်ဖို့အလားအလာ မရှိနိုင်ပါဘူး။ လက်တွေ့လုပ်ကိုင်နေတဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားကို လည်း ပြုပြင်ပြောင်းလဲဖို့လိုပါတယ်။ ဝန်ကြီးဌာနအချို့ ဘဏ္ဍာငွေကိစ္စမှာ တာဝန် ပျက်ကွက်တာကို ပြည်ထောင်စုစာရင်းစစ်ချုပ်ရဲ့ မတ်လ အစီရင်ခံစာ မှာ ဖော်ပြထားကြောင်း ပြည်တွင်းစာနယ်ဇင်းတချို့မှာ ဒီဇင်ဘာလနှောင်းပိုင်း က ဖော်ပြပါတယ်။ နိုင်ငံတော်ကို ပေးအပ်ရမယ့် ငွေကြေးကို အပြည့်မပေးဘဲ ထိမ်ချန်တာဖြစ်ပါတယ်။ ဝန်ကြီးဌာနတွေ ဟာ နှစ်ပေါင်းများစွာ ပေးစရာ ရှိတဲ့ငွေကို မပေးဘဲထားတာ အစဉ်အလာလိုဖြစ်ပါတယ်။ အလွဲသုံးစားလုပ်ထား တာလည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီကိစ္စကို ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်မှာ သက်ဆိုင်ရာဝန်ကြီးဌာနတွေက ရှင်းပြတာမျိုး မရှိသေးတာဟာ လက်ရှိနိုင်ငံရေးစနစ်ရဲ့ အားနည်းချက်တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။
သမ္မတရဲ့ ဝန်ကြီးစာရင်းမှာ ပြည်ထဲရေးဌာန မပါတာဟာ စဉ်းစားစရာဖြစ်နေ ပါတယ်။ အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးဌာန၊ အကျဉ်းဌာန၊ (စ သုံးလုံး) အထူး စုံစမ်း စစ်ဆေးရေးဌာနနဲ့ ရဲတပ်ဖွဲ့ဟာ ပြည်ထဲရေးရဲ့ လက်အောက်ခံ ဌာနတွေဖြစ်ပါတယ်။ NIB အမျိုးသားထောက်လှမ်းရေးအဖွဲ့နဲ့ မူးယစ်ဆေး တိုက်ဖျက်ရေး ဗဟိုကော်မတီဟာ ပြည်ထဲရေးလက်အောက်ခံဖြစ်ပြီး အဂတိ လိုက်စားမှုတိုက်ဖျက်ရေးမှာ အဓိကအခန်းကပါဝင်နိုင်တာမို့ ပြည်ထဲရေးဌာန အာဏာပိုင်တွေရဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှုကိုလည်း ကြေညာဖို့လိုပါလိမ့်မယ်။ စစ်တပ် ကရွေးချယ်သူသာ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီး ဖြစ် နိုင်တာဟာ သမ္မတရဲ့ အားနည်းချက်တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။
အစိုးရဝန်ထမ်း အရာရှိကြီးငယ်တွေမှာ တိုက်တာခြံမြေပိုင်ဆိုင်မှုတွေရှိတာဟာ အများသိတဲ့ကိစ္စ ဖြစ်ပါတယ်။ ရတဲ့လစာနဲ့မဝယ်နိုင်တဲ့ ဥစ္စာပစ္စည်းတွေ ပိုင်ဆိုင်တာကို စုံစမ်းစစ်ဆေးပြီး အရေးယူနိုင်ပါတယ်။ အရာရှိကြီးတွေ ချမ်းသာကြွယ်ဝနေတာ အများသိတဲ့ကိစ္စဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် လာဘ်ပေး လာဘ်ယူကိစ္စမှာ အထောက်အထားအချက်အလက် အပြည့်အစုံ နဲ့ ပြည်သူလူထုကတိုင်ကြားဖို့ အထူးစုံစမ်းစစ်ဆေးရေးဦးစီးဌာနက အစိုးရ သတင်းစာတွေမှာ ၂၀၁၂ နိုဝင်ဘာလက ကြေညာပါတယ်။ ဒါဟာ ကိုယ်မလုပ်ချင်တဲ့အလုပ်ကို သူများလုပ်ခိုင်းသလိုဖြစ်နေပါတယ်။
