[Unicode/Zawgyi]
အငွငျးပှားမှုတှေ ပွငျးထနျဆဲ ကိုယျဝနျဖကြျခခြှင့ျ စီရငျထုံး Roe v Wade (အမြိုးသမီးကဏ်ဍ)
အမရေိကနျပွညျထောငျစုမှာ ဖကျဒရယျအစိုးရက ကိုယျဝနျဖကြျခခြှင့ျ ဆယျစုနှဈတှနေဲ့ခြီ တရားဝငျ ခှင့ျပွုထားခဲ့တဲ့ Roe v. Wade စီရငျထုံးကို ပွီးခဲ့တဲ့နှဈထဲ တရားရုံးခြုပျက ပယျဖကြျလိုကျတာကွောင့ျ နိုငျငံတဝနျး ဆန့ျကငြျ ဆန်ဒပွသူတှနေဲ့ ထောကျခံ ကွိုဆိုသူတှကွေား ကှဲပွားမှုတှေ အပွငျးအထနျ ဖွဈခဲ့ပါတယျ။ ဒီ စီရငျထုံး ပယျဖကြျပွီး ၆ လ ကွာလာခြိနျမှာလညျး ကိုယျဝနျဖကြျခခြှင့ျနဲ့ ပတျသကျတဲ့ အယူအဆ ကှဲပွားမှုတှေ ကတော့ နိုငျငံတဝနျး ဆကျလကျ ပွငျးထနျနပွေီး ဘယျတုနျးကမှနဲ့မတူတဲ့ ဥပဒေရေးရာ အငွငျးပှားမှုတှနေဲ့ နိုငျငံရေးနဲ့ ယဉျကြေးမှုအရ ကှဲပွားမှုတှေ ပို ကွုံလာနရေတဲ့အကွောငျး ရိုကျတာ သတငျးဆောငျးပါးကို အခွခေံပွီး ဒီသီတငျးပတျ အမြိုးသမီးကဏ်ဍမှာ မခငျဖွူထှေးက စုစညျး တငျဆကျထားပါတယျ။
ရှေးရိုးစှဲ ကှနျဆာဗေးတဈ အမြားစု လှှမျးမိုးထားတဲ့ အမရေိကနျ တရားရုံးခြုပျမှာ ကိုယျဝနျဖကြျခခြှင့ျ ဆိုငျရာ Roe v. Wade စီရင်ထုံးကို ပွီးခဲ့တဲ့နှဈ ဇှနျလထဲမှာ ပွနျလညျ မပယျဖကြျခဲ့ဘူးဆိုရငျ ဒီစီရငျထုံးဟာ ဒီနှဈ ဇနျနဝါရီလ ၂၂ ရကျနေ့မှာ အနှဈ ၅၀ ပွည့ျတာဖွဈပါတယျ။ ဆယျစုနှဈ ၅ စုနီးပါး ခမြှတျခဲ့တဲ့ သမိုငျးဝငျ စီရငျထုံးတခုကို ပယျဖကြျလိုကျတာကွောင့ျ နိုငျငံတဝနျး သဘောထား ကှဲလှဲမှုတှလေညျး ပွငျးထနျခဲ့ပါတယျ။ ဒီ စီရငျထုံး ပယျဖကြျပွီး ၆ လ ကွာလာတဲ့ အခုခြိနျအထိလညျး ပွငျးထနျမှုအရှိနျက တန့ျမသှားပါဘူး။
ပွီးခဲ့တဲ့ သီတငျးပတျကုနျ ဇနျနဝါရီလ ၂၀ နဲ့ ၂၁ ရကျနေ့တှမှောတော့ မွို့တောျ ဝါရှငျတနျဒီစီ အပါအဝငျ အမရေိကနျမွို့ကွီး အတောျမြားမြားမှာ တကျကွှလှုပျရှားသူတှေ ထောငျ သောငျးခြီ စုဝေး ခြီတကျ ဆန်ဒပွ ခဲ့ကွပါတယျ။ Roe v. Wade ကို ထောကျခံသူတှနေဲ့ ဆန့ျကငြျသူတှေ အပွိုငျအဆိုငျ ဆန်ဒပွခဲ့ကွတာပါ။
ဖှဲ့စညျးပုံနဲ့အညီ ခှင့ျပွုခဲ့တဲ့ ကိုယျဝနျဖကြျခခြှင့ျ ဆိုငျရာ Roe v. Wade စီရငျထုံးကို တရားရုံးခြုပျက ပယျဖကြျလိုကျပမေဲ့၊ ပွညျနယျတခုခငြျးစီက ကိုယျပိုငျ ဆုံးဖွတျခကြျတှေ ခမြှတျပွီး ဆကျလကျ ခှင့ျပွုနိုငျသေးတဲ့အတှကျ လှုပျရှားမှုတှေ ဆကျလုပျနတေဲ့အကွောငျး ကိုယျဝနျဖကြျခခြှင့ျ ဆန့ျကငြျသူတှကေ ပွောဆိုကွပါတယျ။
“ပွညျနယျ တခုခငြျးစီမှာပါ အပွောငျးအလဲတှေ ဖွဈလာအောငျ ဆကျလုပျရပါဦးမယျ။ ကိုယျဝနျဖကြျခတြာကို ဘယျအဆင့ျမှာဆိုရငျ လုပျနိုငျတယျဆိုတဲ့ ပွညျနယျအလိုကျ ကိုယျပိုငျ ဆုံးဖွတျခကြျတှေ ခှင့ျပွုထားတုနျးပါပဲ။ ကမြတို့ကတော့ ကိုယျဝနျဖကြျခတြာကို လုံး၀ မရှိသင့ျဘူးလို့ ထငျပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ နောကျထပျ လုပျဆောငျစရာတှေ အမြားကွီး ရှိနပေါသေးတယျ။”
March for Life - အသကျရှငျသနျခှင့ျအတှကျ ခြီတကျပှဲလို့ နာမညျပေးထားတဲ့ လှုပျရှားမှု တစိတျတပိုငျးအဖွဈ ပွီးခဲ့တဲ့ သောကွာနေ့က ဝါရှငျတနျမွို့တောျ ဆန်ဒပွပှဲမှာ ပါဝငျသူတဦး ပွောသှားတာပါ။
အလားတူ March for Life လှုပျရှားမှုအဖှဲ့ ဥက်ကဋ်ဌ ဂြီးနီမန်စီးနီ (Jeanne Mancini) က လညျး လကျရှိ အောငျမွငျမှုနဲ့ ရပျနလေို့ မရဘူးလို့ ပွောသှားပါတယျ။
“ဒီတပတျ ခြီတကျပှဲက အနှဈ ၅၀ မွောကျ March for Life ခြီတကျပှဲပါ။ လှနျခဲ့တဲ့ အနှဈ ၅၀ အတှငျး ကိုယျဝနျဖကြျခတြာကို ဆန့ျကငြျတဲ့ လှုပျရှားမှုတှဟော ခုခြိနျမှာ ကမ်ဘာတဝနျးမှာပါ အကွီးမားဆုံးနဲ့ အကွာရှညျဆုံး လူ့အခှင့ျအရေး ဆန်ဒပွပှဲကွီးတှေ ဖွဈလာပါတယျ။ ဒီလောကျအထိ ဖွဈလာတာ မယုံနိုငျလောကျအောငျပါပဲ။ Roe v. Wade ကို ဇှနျလထဲ ပယျဖကြျခဲ့ပွီးတဲ့နောကျ ခုခြိနျမှာ လှနျခဲ့တဲ့ အနှဈ ၅၀ ကနေ လကျရှိအခြိနျထိ ဖွဈပကြျနတေဲ့ အခွအေနတှေကေို ပွနျသုံးသပျရမယ့ျ အခြိနျပါ။ နောကျတဆင့ျ ဘာတှေ ဆကျလုပျရမယျ ဆိုတာကိုလညျး စဉျစားကွရမှာ ဖွဈပါတယျ။”
ကိုယျဝနျဖကြျခခြှင့ျကို ဖကျဒရယျအစိုးရက တားမွဈရုံနဲ့ မလုံလောကျဘဲ ပွညျနယျတခု ခငြျးစီမှာလညျး ဒါကိုတားမွဈဖို့ ကိုယျဝနျဖကြျခခြှင့ျ ဆန့ျကငြျသူတှကေ တောငျးဆိုနတောပါ။ တဘကျမှာ ဒါကို ကန့ျကှကျသူတှကေလညျး ကိုယျဝနျဖကြျခခြှင့ျ တားမွဈတာဟာ ကနြျးမာရေး စောင့ျရှောကျမှုနဲ့အညီ ဘေးကငျးတဲ့ ဖကြျခတြာမြိုး ဖွဈအောငျ၊ အမြိုးသမီး တဦးခငြျးစီရဲ့ အခွအေနပေေါျ မူတညျပွီး ကိုယျပိုငျ ဆုံးဖွတျပိုငျခှင့ျ ရှိရမယ့ျ အမြိုးသမီးတှရေဲ့ အခှင့ျအရေး ဖွဈတယျလို့ ထောကျပွ ပွောဆိုကွပါတယျ။
သားဆကျခွားစီမံကိနျးဆိုငျရာ အမရေိကနျအဖှဲ့ခြုပျက ဆကျသှယျရေး တာဝနျခံတဦးဖွဈတဲ့ အီယံတီ မကျဇျဂါ (Ianthe Metzger) က ခုလို ထောကျပွပါတယျ။
"Roe ဟာ လိုအပျတဲ့ အခွခေံတခုသာ ဖွဈပါတယျ။ အကန့ျအသတျ မဟုတျပါဘူး။ ကနြျးမာရေး စောင့ျရှောငျမှုစနဈ ပိုမို ကောငျးမှနျအောငျ ဘယျလို လုပျနိုငျမလဲ။ ကိုယျဝနျဖကြျခဖြို့ လိုအပျတဲ့သူတှေ.. ဘယျလိုနရောမှာ နတေဲ့သူပဲဖွဈဖွဈ လိုအပျတဲ့ ကနြျးမာရေး စောင့ျရှောကျခှင့ျကို အားလုံး တနျးတူ ညီမြှ ရရှိစဖေို့အတှကျ ဖွဈပါတယျ။ ဒါကွောင့ျလဲ ခုခြိနျမှာ ဒီကိစ်စကို အလေးထား ဦးစားပေး လုပျနတောပါ။ ပွညျနယျတှကေ ဥပဒေ လှှတျတောျအမတျတှနေဲ့ အတူ လကျတှဲပွီး အခွအေနနေဲ့ ကိုကျညီတဲ့ ကနြျးမာရေးစနဈသဈ တညျဆောကျနိုငျဖို့ ကမြတို့ ကွိုးစားနပေါတယျ။ တရားရုံးခြုပျရဲ့ Roe ဆုံးဖွတျခကြျ ပယျဖကြျမှုကွောင့ျ ဖွဈတဲ့ အကပြျအတညျးတှကေို ဖွရှေငျးဖို့ ကွိုးစားနရေတာပါ။”
Roe v Wade စီရငျထုံးကို တရားရုံးခြုပျက ပယျဖကြျပွီးပွီးခငြျးမှာပဲ ပွညျနယျတခြို့ကလညျး ကိုယျဝနျဖကြျခခြှင့ျ တားမွဈတဲ့ တငျးကပြျတဲ့ ဥပဒတှေေ ခမြှတျ လာကွပါတယျ။ ဒါဟာ Roe v Wade စီရငျထုံးမရှိခငျ လှနျခဲ့တဲ့ အနှဈ ၅၀ က အခွအေနကေို ပွနျရောကျသှားတာလို့လညျး အီယံတီ မကျဇျဒါ (Ianthe Metzger) က ဝဖေနျပါတယျ။
“အခုဆိုရငျ ပွညျနယျ ၁၈ ခုမှာ ကိုယျဝနျဖကြျခတြာကို ကန့ျသတျ ဒါမှမဟုတျ လုံး၀ ပိတျပငျ တားမွဈထား ပါတယျ။ ဒါက အမရေိကနျတဝနျးက အမြိုးသမီးတှရေဲ့ သုံးပုံ ၁ ပုံ သူတို့နထေိုငျတဲ့ ပွညျနယျမှာ ကိုယျဝနျဖကြျခနြိုငျမယ့ျ အခွအေနေ လုံး၀ မရှိတော့တာ ဖွဈပါတယျ။ တကယ့ျကို ဆိုးရှားတဲ့ အခွအေနကေို ရောကျသှားတာပါ။ အခု နှဈပတျလညျနေ့မှာ ကမြတို့ ဒါကို ပိုပွီး သတိပွုရပါမယျ။”
ကိုယျဝနျဖကြျခတြာဟာ ကလေးကိုသတျတာ၊ လူသတျတာလို့ ကန့ျကှကျသူတှကေ ပွောပမေဲ့၊ ထောကျခံသူတှေ ကလညျး ဒါဟာ အမြိုးသမီး အခှင့ျအရေး၊ လူ့အခှင့ျအရေးလို့ ပွောဆို အငွငျးပှားကွပါတယျ။ နှဈရှညျလမြားစှာ ဖွဈလာတဲ့ ဒီအငွငျးပှားမှုတှဟော တရားရုံးခြုပျက Roe v Wade စီရငျထုံးကို ပယျဖကြျလိုကျခြိနျမှာ ပိုမို ပွငျးထနျလာခဲ့ပွီး ဘယျတုနျးကမှနဲ့မတူတဲ့ ဥပဒေရေးရာ အငွငျးပှားမှုတှနေဲ့ နိုငျငံရေးအရရော ယဉျကြေးမှုအရ ကှဲပွားမှုတှေ ပို ကွုံလာရတယျလို့ လေ့လာ သုံးသပျသူတခြို့က ထောကျပွကွပါတယျ။
“အဖွမေရှိတဲ့ မေးခှနျးတှေ အမြားကွီး ဖွဈလာပါတယျ။ Roe ဆုံးဖွတျခကြျကို ပယျဖကြျလိုကျရငျ ဘယျတှေ ဖွဈလာနိုငျတယျ ဆိုတာကို သူတို့ သခြော တှေးခဲ့ကွပုံ မရပါဘူး။ နောကျထပျ ပွူနာတှေ ကွုံလာရဦးမှာပါ။ တရားရေးဆိုငျရာ ရှုပျထှေးမှုတှေ ဖွဈလာပါလိမ့ျမယျ။ ဗှကျအိုငျတခုလို ရှုပျပှ လာဦးမှာပါ။”
အခုဆိုရငျ ကှနျဂရကျဈလှှတျတောျနဲ့ ပွညျနယျ လှှတျတောျတှမှောအပွငျ ပွညျနယျ တရားရုံးခြုပျတှနေဲ့ တရားရုံးတှမှော ကိုယျဝနျဖကြျခခြှင့ျနဲ့ ပတျသကျတဲ့ အခွအေတငျ အငွငျးပှားမှုတှေ၊ တရားရငျဆိုငျမှုတှေ ဆကျတိုကျ ဖွဈနတောပါ။ နိုငျငံရေး အရလညျး တိုးတကျတဲ့ အမွငျရှိသူတှလေို့ ယူဆထားကွတဲ့ ဒီမိုကရကျတှနေဲ့ သမာရိုးကြ အစဉျအလာကို လကျခံတဲ့ ရီပတျဘလဈကနျတှေ အကွား ကှဲလှဲမှုတှေ ပိုမြားလာနပေါတယျ။ ဒုသမ်မတ Kamala Harris ကတော့ အမြိုးသမီးတှရေဲ့ ကိုယျဝနျဖကြျခခြှင့ျ အခှင့ျအရေး နိုငျငံတဝနျး ခွိမျးခွောကျခံရတဲ့ အခွအေနေ ဖွဈနတေယျလို့ ပွောပါတယျ။
“ကှနျကရကျလှှတျတောျမှာ ရီပတျဘလဈကနျ အမတျတှကေ ကိုယျဝနျဖကြျခခြှင့ျ နိုငျငံတဝနျးမှာ တားမွဈဖို့ တောငျးဆိုနပေါတယျ။ သန်ဓသေား စ တညျတာနဲ့ တားမွဈဖို့အထိ တခြို့က တောငျးဆိုနတောပါ။”
“ဒီနိုငျငံမှာ ပွညျနယျတိုငျး ပွညျနယျတိုငျးမှာ ရှိနကွေတဲ့ အမြိုးသမီးတိုငျး ကိုယ့ျခန်ဓာကိုယျနဲ့ ပတျသကျတဲ့ ဆုံးဖွတျပိုငျခှင့ျ အခှင့ျအရေး ဆုံးရှုံးရမယ့ျအန်တရာယျ ကွုံနရေတာပါ။ ကမြ အရငျကလညျး ပွောခဲ့ပွီးပါပွီ။ အခု ထပျပွောပါမယျ။ လုပျရဲရငျ လုပျကွပါ။ ကမြတို့ လုံး၀ လကျမခံပါဘူး။”
ပယျဖကြျထားရတဲ့ Roe v. Wade စီရငျထုံး အနှဈ (၅၀) ပွည့ျ အထိမျးအမှတျ ဇနျနဝါရီလ ၂၂ ရကျ ဖလောျရီဒါပွညျနယျမှာ ပွောဆိုခဲ့တဲ့ မိန့ျခှနျးအတှငျး ဒုသမ်မတ Kamala Harris က အခုလို ပွောကွားသှားပါတယျ။။ ကိုယျဝနျဖကြျခခြှင့ျ တားမွဈတာကို အမရေိကနျ အမြားစုက လကျမခံဘူးလို့လညျး ဒုသမ်မတက ပွောသှားပါတယျ။
ဒါပမေဲ့ March for Life လှုပျရှားမှုအဖှဲ့ ဥက်ကဋ်ဌ ဂြီးနီမန်စီးနီ ကလညျး အမရေိကနျတဝနျး ကိုယျဝနျဖကြျခမြှုတှကေို လုံး၀ လကျမခံတော့တဲ့အထိ ဆကျပွီး လှုပျရှားသှားမယျလို့ ပွောပါတယျ။
“ကမြတို့ ယဉျကြေးမှုမှာ ကိုယျဝနျဖကြျခဖြို့ ဆိုတာကို တှေးတောငျ မတှေးဝံ့တဲ့ အခွအေနမြေိုး ဖွဈအောငျ စိတျရော ကိုယျပါ အရာအားလုံး ပွောငျးလဲ ပဈနိုငျရငျ အကောငျးဆုံးပါပဲ။”
အဲ့ဒီလိုဖွဈလာဖို့အတှကျ ကိုယျဝနျ မလိုခငြျရငျ ရတဲ့သူတှေ အနနေဲ့ ကလေးကို ဖကြျမခဘြဲ ကြှေးမှေး စောင့ျရှောကျနိုငျအောငျ ကူညီပေးတာတှေ ရှိတယျလို့လညျး ဂြီးနီ မနျစီးနီ က ပွောပါတယျ။
“မထငျမှတျဘဲ ကိုယျဝနျရသှားတဲ့ အမြိုးသမီးတှအေနနေဲ့ ကလေးမှေးဖို့ လိုအပျတဲ့ အထောကျအပံ့ အားလုံး ရယူနိုငျပါတယျ။ တခြို့ ဖွဈရပျတှမှော ကိုယျ မမှေးနိုငျရငျ မှေးစားမယ့ျသူတှကေို ပေးနိုငျတယျ။ ဒါက အယူအဆ တခုပါ။ ဒီလို ယူဆတဲ့အတိုငျး အခွအေနမြေိုး လာမယ့ျ ဆယျစုနှဈအတှငျး ဖွဈပါ့မလား မေးရငျတော့ ကမြ အနနေဲ့ အကောငျးမွငျ မြှောျလင့ျပါတယျ။ ဒါက ကမြတို့ရဲ့ ရရှေညျ ရညျမှနျးခကြျ ပနျးတိုငျပါ။”
ဒီရညျမှနျးခကြျ ဘယျလောကျအထိ လကျတှေ့ကကြြ အကောငျအထညျ ဖောျနိုငျမလဲ ဆိုတာတော့ သခြော မသိနိုငျသေးပါဘူး။ ဒါပမေဲ့ အလိုမတူဘဲ ဖိအားပေးခံရလို့ ဒါမှမဟုတျ မတရားပွုကငြ့ျခံရလို့ ကိုယျဝနျရသူတှေ၊ ကနြျးမာရေးအရ၊ လူမှုစီးပှားရေး အကပြျအတညျးတှအေရ ကလေးယူဖို့ မသင့ျတောျသူတှေ အတှကျတော့ Roe v. Wade စီရငျထုံး ပယျဖကြျပွီးနောကျပိုငျး အခကျအခဲတှေ အမြားကွီး ပိုဖွဈလာတာ ကတော့ သခြောပါတယျ။
Roe v. Wade စီရငျထုံး ပယျဖကြျလိုကျပမေဲ့ ကိုယျဝနျဖကြျခခြှင့ျနဲ့ ပတျသကျတဲ့ အခွအေတငျ အငွငျးပှားမှုတှေ၊ အပွနျအလှနျ တိုကျခိုကျ ပွောဆိုမှုတှေ ကတော့ ရပျမသှားဘူး ဆိုတာကို ကှဲလှဲနတေဲ့ နှဈဘကျစလုံးကလညျး လကျခံထားကွပါတယျ။ လေ့လာသုံးသပျသူတှေ ကတော့ တရားအရ အငွငျးပှားမှုတှဟော နောကျပိုငျး ပိုလို့တောငျ ရှုပျထှေးလာနိုငျတယျလို့ သတိပေး ပွောဆိုနကွေတယျဆိုတာ တငျပွရငျးနဲ့ပဲ ဒီသီတငျးပတျ အမြိုးသမီးကဏ်ဍကို ဒီမှာပဲ ရပျနားခှင့ျပွုပါ။ ကမြ ခငျဖွူထှေးပါရှငျ။
====================================
[Zawgyi]
အငြင်းပွားမှုတွေ ပြင်းထန်ဆဲ ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချခွင့် စီရင်ထုံး Roe v Wade (အမျိုးသမီးကဏ္ဍ)
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ ဖက်ဒရယ်အစိုးရက ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချခွင့် ဆယ်စုနှစ်တွေနဲ့ချီ တရားဝင် ခွင့်ပြုထားခဲ့တဲ့ Roe v. Wade စီရင်ထုံးကို ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်ထဲ တရားရုံးချုပ်က ပယ်ဖျက်လိုက်တာကြောင့် နိုင်ငံတဝန်း ဆန့်ကျင် ဆန္ဒပြသူတွေနဲ့ ထောက်ခံ ကြိုဆိုသူတွေကြား ကွဲပြားမှုတွေ အပြင်းအထန် ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီ စီရင်ထုံး ပယ်ဖျက်ပြီး ၆ လ ကြာလာချိန်မှာလည်း ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချခွင့်နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အယူအဆ ကွဲပြားမှုတွေ ကေတာ့ နိုင်ငံတဝန်း ဆက်လက် ပြင်းထန်နေပြီး ဘယ်တုန်းကမှနဲ့မတူတဲ့ ဥပေဒေရးရာ အငြင်းပွားမှုတွေနဲ့ နိုင်ငံရေးနဲ့ ယဉ်ကျေးမှုအရ ကွဲပြားမှုတွေ ပို ကြုံလာနေရတဲ့အကြောင်း ရိုက်တာ သတင်းဆောင်းပါးကို အခြေခံပြီး ဒီသီတင်းပတ် အမျိုးသမီးကဏ္ဍမှာ မခင်ဖြူထွေးက စုစည်း တင်ဆက်ထားပါတယ်။
ရှေးရိုးစွဲ ကွန်ဆာဗေးတစ် အများစု လွှမ်းမိုးထားတဲ့ အမေရိကန် တရားရုံးချုပ်မှာ ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချခွင့် ဆိုင်ရာ Roe v. Wade စီရင္ထုံးကို ပြီးခဲ့တဲ့နှစ် ဇွန်လထဲမှာ ပြန်လည် မပယ်ဖျက်ခဲ့ဘူးဆိုရင် ဒီစီရင်ထုံးဟာ ဒီနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၂ ရက်နေ့မှာ အနှစ် ၅၀ ပြည့်တာဖြစ်ပါတယ်။ ဆယ်စုနှစ် ၅ စုနီးပါး ချမှတ်ခဲ့တဲ့ သမိုင်းဝင် စီရင်ထုံးတခုကို ပယ်ဖျက်လိုက်တာကြောင့် နိုင်ငံတဝန်း သေဘာထား ကွဲလွဲမှုတွေလည်း ပြင်းထန်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီ စီရင်ထုံး ပယ်ဖျက်ပြီး ၆ လ ကြာလာတဲ့ အခုချိန်အထိလည်း ပြင်းထန်မှုအရှိန်က တန့်မသွားပါဘူး။
ပြီးခဲ့တဲ့ သီတင်းပတ်ကုန် ဇန်နဝါရီလ ၂၀ နဲ့ ၂၁ ရက်နေ့တွေမှာတော့ မြို့တော် ဝါရှင်တန်ဒီစီ အပါအဝင် အမေရိကန်မြို့ကြီး အတော်များများမှာ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေ ထောင် သောင်းချီ စုဝေး ချီတက် ဆန္ဒပြ ခဲ့ကြပါတယ်။ Roe v. Wade ကို ထောက်ခံသူတွေနဲ့ ဆန့်ကျင်သူတွေ အပြိုင်အဆိုင် ဆန္ဒပြခဲ့ကြတာပါ။
ဖွဲ့စည်းပုံနဲ့အညီ ခွင့်ပြုခဲ့တဲ့ ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချခွင့် ဆိုင်ရာ Roe v. Wade စီရင်ထုံးကို တရားရုံးချုပ်က ပယ်ဖျက်လိုက်ပေမဲ့၊ ပြည်နယ်တခုချင်းစီက ကိုယ်ပိုင် ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ ချမှတ်ပြီး ဆက်လက် ခွင့်ပြုနိုင်သေးတဲ့အတွက် လှုပ်ရှားမှုတွေ ဆက်လုပ်နေတဲ့အကြောင်း ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချခွင့် ဆန့်ကျင်သူတွေက ပြောဆိုကြပါတယ်။
“ပြည်နယ် တခုချင်းစီမှာပါ အပြောင်းအလဲတွေ ဖြစ်လာအောင် ဆက်လုပ်ရပါဦးမယ်။ ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချတာကို ဘယ်အဆင့်မှာဆိုရင် လုပ်နိုင်တယ်ဆိုတဲ့ ပြည်နယ်အလိုက် ကိုယ်ပိုင် ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ ခွင့်ပြုထားတုန်းပါပဲ။ ကျမတို့ကတော့ ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချတာကို လုံး၀ မရှိသင့်ဘူးလို့ ထင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် နောက်ထပ် လုပ်ဆောင်စရာတွေ အများကြီး ရှိနေပါသေးတယ်။”
March for Life - အသက်ရှင်သန်ခွင့်အတွက် ချီတက်ပွဲလို့ နာမည်ပေးထားတဲ့ လှုပ်ရှားမှု တစိတ်တပိုင်းအဖြစ် ပြီးခဲ့တဲ့ သောကြာနေ့က ဝါရှင်တန်မြို့တော် ဆန္ဒပြပွဲမှာ ပါဝင်သူတဦး ပြောသွားတာပါ။
အလားတူ March for Life လှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ ဂျီးနီမန္စီးနီ (Jeanne Mancini) က လည်း လက်ရှိ အောင်မြင်မှုနဲ့ ရပ်နေလို့ မရဘူးလို့ ပြောသွားပါတယ်။
“ဒီတပတ် ချီတက်ပွဲက အနှစ် ၅၀ မြောက် March for Life ချီတက်ပွဲပါ။ လွန်ခဲ့တဲ့ အနှစ် ၅၀ အတွင်း ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချတာကို ဆန့်ကျင်တဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေဟာ ခုချိန်မှာ ကမ္ဘာတဝန်းမှာပါ အကြီးမားဆုံးနဲ့ အကြာရှည်ဆုံး လူ့အခွင့်အရေး ဆန္ဒပြပွဲကြီးတွေ ဖြစ်လာပါတယ်။ ဒီလောက်အထိ ဖြစ်လာတာ မယုံနိုင်လောက်အောင်ပါပဲ။ Roe v. Wade ကို ဇွန်လထဲ ပယ်ဖျက်ခဲ့ပြီးတဲ့နောက် ခုချိန်မှာ လွန်ခဲ့တဲ့ အနှစ် ၅၀ ကေန လက်ရှိအချိန်ထိ ဖြစ်ပျက်နေတဲ့ အခြေအနေတွေကို ပြန်သုံးသပ်ရမယ့် အချိန်ပါ။ နောက်တဆင့် ဘာတွေ ဆက်လုပ်ရမယ် ဆိုတာကိုလည်း စဉ်စားကြရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။”
ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချခွင့်ကို ဖက်ဒရယ်အစိုးရက တားမြစ်ရုံနဲ့ မလုံလောက်ဘဲ ပြည်နယ်တခု ချင်းစီမှာလည်း ဒါကိုတားမြစ်ဖို့ ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချခွင့် ဆန့်ကျင်သူတွေက တောင်းဆိုနေတာပါ။ တဘက်မှာ ဒါကို ကန့်ကွက်သူတွေကလည်း ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချခွင့် တားမြစ်တာဟာ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုနဲ့အညီ ဘေးကင်းတဲ့ ဖျက်ချတာမျိုး ဖြစ်အောင်၊ အမျိုးသမီး တဦးချင်းစီရဲ့ အခြေအနေပေါ် မူတည်ပြီး ကိုယ်ပိုင် ဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့် ရှိရမယ့် အမျိုးသမီးတွေရဲ့ အခွင့်အရေး ဖြစ်တယ်လို့ ထောက်ပြ ပြောဆိုကြပါတယ်။
သားဆက်ခြားစီမံကိန်းဆိုင်ရာ အမေရိကန်အဖွဲ့ချုပ်က ဆက်သွယ်ရေး တာဝန်ခံတဦးဖြစ်တဲ့ အီယံတီ မက်ဇ်ဂါ (Ianthe Metzger) က ခုလို ထောက်ပြပါတယ်။
"Roe ဟာ လိုအပ်တဲ့ အခြေခံတခုသာ ဖြစ်ပါတယ်။ အကန့်အသတ် မဟုတ်ပါဘူး။ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောင်မှုစနစ် ပိုမို ကောင်းမွန်အောင် ဘယ်လို လုပ်နိုင်မလဲ။ ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချဖို့ လိုအပ်တဲ့သူတွေ.. ဘယ်လိုနေရာမှာ နေတဲ့သူပဲဖြစ်ဖြစ် လိုအပ်တဲ့ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်ခွင့်ကို အားလုံး တန်းတူ ညီမျှ ရရှိစေဖို့အတွက် ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့်လဲ ခုချိန်မှာ ဒီကိစ္စကို အေလးထား ဦးစားပေး လုပ်နေတာပါ။ ပြည်နယ်တွေက ဥပဒေ လွှတ်တော်အမတ်တွေနဲ့ အတူ လက်တွဲပြီး အခြေအနေနဲ့ ကိုက်ညီတဲ့ ကျန်းမာရေးစနစ်သစ် တည်ဆောက်နိုင်ဖို့ ကျမတို့ ကြိုးစားနေပါတယ်။ တရားရုံးချုပ်ရဲ့ Roe ဆုံးဖြတ်ချက် ပယ်ဖျက်မှုကြောင့် ဖြစ်တဲ့ အကျပ်အတည်းတွေကို ဖြေရှင်းဖို့ ကြိုးစားနေရတာပါ။”
Roe v Wade စီရင်ထုံးကို တရားရုံးချုပ်က ပယ်ဖျက်ပြီးပြီးချင်းမှာပဲ ပြည်နယ်တချို့ကလည်း ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချခွင့် တားမြစ်တဲ့ တင်းကျပ်တဲ့ ဥပဒေတွေ ချမှတ် လာကြပါတယ်။ ဒါဟာ Roe v Wade စီရင်ထုံးမရှိခင် လွန်ခဲ့တဲ့ အနှစ် ၅၀ က အခြေအနေကို ပြန်ရောက်သွားတာလို့လည်း အီယံတီ မက်ဇ်ဒါ (Ianthe Metzger) က ဝေဖန်ပါတယ်။
“အခုဆိုရင် ပြည်နယ် ၁၈ ခုမှာ ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချတာကို ကန့်သတ် ဒါမှမဟုတ် လုံး၀ ပိတ်ပင် တားမြစ်ထား ပါတယ်။ ဒါက အမေရိကန်တဝန်းက အမျိုးသမီးတွေရဲ့ သုံးပုံ ၁ ပုံ သူတို့နေထိုင်တဲ့ ပြည်နယ်မှာ ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချနိုင်မယ့် အခြေအနေ လုံး၀ မရှိတော့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ တကယ့်ကို ဆိုးရွားတဲ့ အခြေအနေကို ရောက်သွားတာပါ။ အခု နှစ်ပတ်လည်နေ့မှာ ကျမတို့ ဒါကို ပိုပြီး သတိပြုရပါမယ်။”
ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချတာဟာ ကေလးကိုသတ်တာ၊ လူသတ်တာလို့ ကန့်ကွက်သူတွေက ပြောပေမဲ့၊ ထောက်ခံသူတွေ ကလည်း ဒါဟာ အမျိုးသမီး အခွင့်အရေး၊ လူ့အခွင့်အရေးလို့ ပြောဆို အငြင်းပွားကြပါတယ်။ နှစ်ရှည်လများစွာ ဖြစ်လာတဲ့ ဒီအငြင်းပွားမှုတွေဟာ တရားရုံးချုပ်က Roe v Wade စီရင်ထုံးကို ပယ်ဖျက်လိုက်ချိန်မှာ ပိုမို ပြင်းထန်လာခဲ့ပြီး ဘယ်တုန်းကမှနဲ့မတူတဲ့ ဥပေဒေရးရာ အငြင်းပွားမှုတွေနဲ့ နိုင်ငံရေးအရရော ယဉ်ကျေးမှုအရ ကွဲပြားမှုတွေ ပို ကြုံလာရတယ်လို့ လေ့လာ သုံးသပ်သူတချို့က ထောက်ပြကြပါတယ်။
“အဖြေမရှိတဲ့ မေးခွန်းတွေ အများကြီး ဖြစ်လာပါတယ်။ Roe ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ပယ်ဖျက်လိုက်ရင် ဘယ်တွေ ဖြစ်လာနိုင်တယ် ဆိုတာကို သူတို့ သေချာ တွေးခဲ့ကြပုံ မရပါဘူး။ နောက်ထပ် ပြဿနာတွေ ကြုံလာရဦးမှာပါ။ တရားရေးဆိုင်ရာ ရှုပ်ထွေးမှုတွေ ဖြစ်လာပါလိမ့်မယ်။ ဗွက်အိုင်တခုလို ရှုပ်ပွ လာဦးမှာပါ။”
အခုဆိုရင် ကွန်ဂရက်စ်လွှတ်တော်နဲ့ ပြည်နယ် လွှတ်တော်တွေမှာအပြင် ပြည်နယ် တရားရုံးချုပ်တွေနဲ့ တရားရုံးတွေမှာ ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချခွင့်နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အခြေအတင် အငြင်းပွားမှုတွေ၊ တရားရင်ဆိုင်မှုတွေ ဆက်တိုက် ဖြစ်နေတာပါ။ နိုင်ငံရေး အရလည်း တိုးတက်တဲ့ အမြင်ရှိသူတွေလို့ ယူဆထားကြတဲ့ ဒီမိုကရက်တွေနဲ့ သမာရိုးကျ အစဉ်အလာကို လက်ခံတဲ့ ရီပတ်ဘလစ်ကန်တွေ အကြား ကွဲလွဲမှုတွေ ပိုများလာနေပါတယ်။ ဒုသမ္မတ Kamala Harris ကတော့ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချခွင့် အခွင့်အရေး နိုင်ငံတဝန်း ခြိမ်းခြောက်ခံရတဲ့ အခြေအနေ ဖြစ်နေတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“ကွန်ကရက်လွှတ်တော်မှာ ရီပတ်ဘလစ်ကန် အမတ်တွေက ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချခွင့် နိုင်ငံတဝန်းမှာ တားမြစ်ဖို့ တောင်းဆိုနေပါတယ်။ သန္ဓေသား စ တည်တာနဲ့ တားမြစ်ဖို့အထိ တချို့က တောင်းဆိုနေတာပါ။”
“ဒီနိုင်ငံမှာ ပြည်နယ်တိုင်း ပြည်နယ်တိုင်းမှာ ရှိနေကြတဲ့ အမျိုးသမီးတိုင်း ကိုယ့်ခန္ဓာကိုယ်နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့် အခွင့်အရေး ဆုံးရှုံးရမယ့်အန္တရာယ် ကြုံနေရတာပါ။ ကျမ အရင်ကလည်း ပြောခဲ့ပြီးပါပြီ။ အခု ထပ်ပြောပါမယ်။ လုပ်ရဲရင် လုပ်ကြပါ။ ကျမတို့ လုံး၀ လက်မခံပါဘူး။”
ပယ်ဖျက်ထားရတဲ့ Roe v. Wade စီရင်ထုံး အနှစ် (၅၀) ပြည့် အထိမ်းအမှတ် ဇန်နဝါရီလ ၂၂ ရက် ဖလော်ရီဒါပြည်နယ်မှာ ပြောဆိုခဲ့တဲ့ မိန့်ခွန်းအတွင်း ဒုသမ္မတ Kamala Harris က အခုလို ပြောကြားသွားပါတယ်။။ ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချခွင့် တားမြစ်တာကို အမေရိကန် အများစုက လက်မခံဘူးလို့လည်း ဒုသမ္မတက ပြောသွားပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ March for Life လှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ ဂျီးနီမန္စီးနီ ကလည်း အမေရိကန်တဝန်း ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချမှုတွေကို လုံး၀ လက်မခံတော့တဲ့အထိ ဆက်ပြီး လှုပ်ရှားသွားမယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“ကျမတို့ ယဉ်ကျေးမှုမှာ ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချဖို့ ဆိုတာကို တွေးတောင် မတွေးဝံ့တဲ့ အခြေအနေမျိုး ဖြစ်အောင် စိတ်ရော ကိုယ်ပါ အရာအားလုံး ပြောင်းလဲ ပစ်နိုင်ရင် အကောင်းဆုံးပါပဲ။”
အဲ့ဒီလိုဖြစ်လာဖို့အတွက် ကိုယ်ဝန် မလိုချင်ရင် ရတဲ့သူတွေ အနေနဲ့ ကလေးကို ဖျက်မချဘဲ ကျွေးမွေး စောင့်ရှောက်နိုင်အောင် ကူညီပေးတာတွေ ရှိတယ်လို့လည်း ဂျီးနီ မန်စီးနီ က ပြောပါတယ်။
“မထင်မှတ်ဘဲ ကိုယ်ဝန်ရသွားတဲ့ အမျိုးသမီးတွေအနေနဲ့ ကလေးမွေးဖို့ လိုအပ်တဲ့ အထောက်အပံ့ အားလုံး ရယူနိုင်ပါတယ်။ တချို့ ဖြစ်ရပ်တွေမှာ ကိုယ် မမွေးနိုင်ရင် မွေးစားမယ့်သူတွေကို ပေးနိုင်တယ်။ ဒါက အယူအဆ တခုပါ။ ဒီလို ယူဆတဲ့အတိုင်း အခြေအနေမျိုး လာမယ့် ဆယ်စုနှစ်အတွင်း ဖြစ်ပါ့မလား မေးရင်တော့ ကျမ အနေနဲ့ အကောင်းမြင် မျှော်လင့်ပါတယ်။ ဒါက ကျမတို့ရဲ့ ရေရှည် ရည်မှန်းချက် ပန်းတိုင်ပါ။”
ဒီရည်မှန်းချက် ဘယ်လောက်အထိ လက်တွေ့ကျကျ အကောင်အထည် ဖော်နိုင်မလဲ ဆိုတာတော့ သေချာ မသိနိုင်သေးပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ အလိုမတူဘဲ ဖိအားပေးခံရလို့ ဒါမှမဟုတ် မတရားပြုကျင့်ခံရလို့ ကိုယ်ဝန်ရသူတွေ၊ ကျန်းမာရေးအရ၊ လူမှုစီးပွားရေး အကျပ်အတည်းတွေအရ ကလေးယူဖို့ မသင့်တော်သူတွေ အတွက်တော့ Roe v. Wade စီရင်ထုံး ပယ်ဖျက်ပြီးနောက်ပိုင်း အခက်အခဲတွေ အများကြီး ပိုဖြစ်လာတာ ကတော့ သေချာပါတယ်။
Roe v. Wade စီရင်ထုံး ပယ်ဖျက်လိုက်ပေမဲ့ ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချခွင့်နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အခြေအတင် အငြင်းပွားမှုတွေ၊ အပြန်အလှန် တိုက်ခိုက် ပြောဆိုမှုတွေ ကတော့ ရပ်မသွားဘူး ဆိုတာကို ကွဲလွဲနေတဲ့ နှစ်ဘက်စလုံးကလည်း လက်ခံထားကြပါတယ်။ လေ့လာသုံးသပ်သူတွေ ကတော့ တရားအရ အငြင်းပွားမှုတွေဟာ နောက်ပိုင်း ပိုလို့တောင် ရှုပ်ထွေးလာနိုင်တယ်လို့ သတိပေး ပြောဆိုနေကြတယ်ဆိုတာ တင်ပြရင်းနဲ့ပဲ ဒီသီတင်းပတ် အမျိုးသမီးကဏ္ဍကို ဒီမှာပဲ ရပ်နားခွင့်ပြုပါ။ ကျမ ခင်ဖြူထွေးပါရှင်။