(Zawgyi/Unicode)
ပြီးခဲ့တဲ့သီတင်းပတ်တုန်းက လာမယ့်ရွေးကောက်ပွဲနဲ့ ပတ်သက်လို့ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ စိတ်ဝင်စားမှု၊ ပါဝင်လှုပ်ရှားမှုတွေကို လေ့လာစောင့်ကြည့် စစ်တမ်းကောက်ယူနေတဲ့ အခြေအနေကို New Myanmar Foundation အဖွဲ့က ရွေးကောက်ပွဲ အကြံပေး မမြနန္ဒာသင်းနဲ့ ဆက်သွယ် မေးမြန်းချက်ကို ထုတ်လွှင့်ပေးခဲ့ပါတယ်။ ဒီလို ရွေးကောက်ပွဲနဲ့ အမျိုးသမီးတွေ ပါဝင်မှုအပြင် မြန်မာ့နိုင်ငံရေးမှာ၊ ဦးဆောင်အခန်းကဏ္ဍတွေမှာ အမျိုးသမီးတွေ ဘယ်လောက်အတိုင်းအတာအထိ နေရာ ရလာကြပြီလဲ။ အမျိုးသမီးတွေ ပိုမို ပါဝင်လာဖို့ ဘယ်လိုအခြေအနေတွေ ရှိဖို့ လိုအပ်နေသလဲ ဆိုတာနဲ့ အနာဂတ်နိုင်ငံရေးမှာ အမျိုးသမီး ခေါင်းဆောင်တွေ ပိုမိုပေါ်ထွက်လာဖို့ အလားအလာတွေနဲ့ပတ်သက်လို့လည်း မမြနန္ဒာသင်းနဲ့ ဆက်သွယ်မေးမြန်းပြီး ဒီသီတင်းပတ်အမျိုးသမီးကဏ္ဍမှာ မခင်ဖြူထွေးက တင်ဆက်ထားပါတယ်။
မမြနန္ဒာသင်းရေ အမျိုးသမီတွေနဲ့ ဒီလာမယ့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ ပါဝင်မှု အပြင် အမျိုးသမီးတွေ နိုင်ငံရေး ဦးဆောင်မှုကဏ္ဍတွေမှာ ပါဝင်လာဖို့ အခြေအနေနဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့လည်း မေးချင်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လူဦးရေတဝက်ကျော်ဟာ အမျိုးသမီးတွေပါ။ ဆိုတော့ ဒီအမျိုးသမီးတွေအနေနဲ့ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး လူမှုရေး ကဏ္ဍအသီးသီးမှာ ဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့် ရှိတဲ့ဦးဆောင်မှု နေရာတွေမှာ ပါဝင်သင့်တယ်ဆိုတာကတော့ ကျမတို့အခုအချိန်မှာ ပြောဖို့မလိုတော့အောင် အတော်များများကလည်း လက်ခံတဲ့ အခြေအနေဖြစ်လာနေပြီလို့ ထင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တကယ်တမ်း ဦးဆောင်မှုနေရာတွေမှာ အမျိုးသမီးတွေပါဝင်မှုဟာ ဖြစ်သင့်တဲ့ အတိုင်းအတာတခု အထိ ရောက်နေပြီလို့ ထင်ပါသလားရှင့်။
“ကျမတို့ ဥပမာအားဖြင့်ဆိုရင် အမျိုးသမီးတွေ ကတော့ နိုင်ငံရေးဖြစ်စဉ်တွေမှာ ပါဝင်လာပြီပေါ့နော်။ ကိုယ်စားလှယ်တွေလည်း ဖြစ်ပြီးတော့ လွှတ်တော်ထဲမှာလည်း မေးခွန်းတွေမေး၊ အဆိုတွေ ပြုတဲ့ဟာတွေ ရှိပြီပေါ့နော်။ အစိုးရ အဖွဲ့ထဲမှာ ဆိုရင်လည်း ဒါ ပါဝင်လာပြီပေါ့နော်။ ဝန်ကြီးချုပ် အနေနဲ့ ပါဝင်လာတာမျိုးတွေလည်း ရှိတယ်။ ပြည်နယ်နဲ့တိုင်းတွေမှာ။ ဒါပေမဲ့ သို့သော်လည်းပဲ ကျမတို့ ရာခိုင်နှုန်းအားဖြင့် ကြည့်မယ်ဆိုရင်တော့ နည်းနေသေးတာပေါ့နော်။ ဥပမာအားဖြင့် တခုပြောမယ်ဆိုရင် ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်မှာဆိုရင် အားလုံး ၁၅ ဦးရှိတယ်။ ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် အကုန်လုံးက အမျိုးသားတွေချည်းပဲပေါ့နော်။ အဲ့ဒီလို ပုံစံမျိုးလေးတွေ ကျမတို့ တွေ့ရတယ်။ နောက်ပြီးတော့ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ရဲ့ မြို့နယ်အဆင့်တို့ ခရိုင်အဆင့်တွေမှာ ဆိုလို့ရှိရင်လည်း ဒါက အမျိုးသမီး အရာရှိတွေ၊ ဥက္ကဋ္ဌတွေပေါ့နော်။ မြို့နယ် ဥက္ကဋ္ဌလို ဟာတွေမှာလည်း ပါဝင်မှုက နည်းနေသေးတယ်ပေါ့နော်။ အစိုးရအဖွဲ့တွေမှာဆိုရင်တော့ ပိုပြီးတော့မှ သိသာထင်ရှားတာကတော့ ခေါင်းဆောင်ပိုင်းကဏ္ဍတွေမှာ အမျိုးသမီးတွေ အနေနဲ့ကတော့ ရာခိုင်နှုန်းအားဖြင့်တော့ လုံလောက်မှု မရှိသေးဘူးလို့တော့ ပြောရမှာပေါ့နော်။”
ဟုတ်ကဲ့။ အဲ့ဒီလိုမရှိသေးတာက ဘယ်လို အခြေအနေတွေကြောင့်ပါလဲရှင့်။
“မဖြစ်သေးတာဆိုတဲ့အပိုင်းက ကျတော့ အကြောင်းရင်းကတော့ အများကြီး ရှိတယ်ပေါ့နော်။ ပထမ တကြောင်းကကျတော့ အမျိုးသမီးတွေမှာ နိုင်ငံရေးလုပ်ဖို့ဆိုရင် စဉ်းစားရတဲ့ ဟာတွေရှိတယ်။ ဥပမာ ကိုယ့်ခလေးကို ခလေးထိန်းမလား။ နိုင်ငံရေးလုပ်မလားပေါ့။ ဒါမှမဟုတ်ရင်လည်း သူတို့မှာ များသောအားဖြင့်က မြန်မာပြည်မှာဆိုရင်တော့ အမျိုးသမီးတွေက ကိုယ့်မိဘကို ပြုစုတာတို့၊ ကိုယ့်ရဲ့ အိမ်ထောင်ရေးမှာ ဆိုရင်လည်း ကိုယ့်အမျိုးသားကို ဦးစားပေးလိုက်တာမျိုးတွေပေါ့နော်။ ဒီလိုမျိုး စွန့်လွှတ်ပြီးတော့ အနစ်နာခံတာများတဲ့ အခါမှာကျတော့၊ ကလေးမွေးတာပဲဖြစ်ဖြစ်။ တခုခုပေါ့။ ကျန်းမာရေးကိစ္စနဲ့ယှဉ်လာပြီဆိုရင်လည်း ကိုယ့်ရဲ့ယုံကြည်ချက်၊ အထူးသဖြင့်ကတော့ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းတွေကို စွန့်လွှတ်လိုက်ကြတဲ့ ဟာတွေလည်း ရှိတယ်။ ဒါကတော့ တပိုင်းပါ။ နောက်တပိုင်းကတော့ ကျမတို့ ပညာရေးပိုင်းပေါ့။ ပညာရေးပိုင်းမှာလည်း အမျိုးသမီးတွေ။ အထူးသဖြင့် သမီးနဲ့သားနဲ့ ယှဉ်တယ်ဆိုရင် တချို့မိသားစုတွေမှာဆိုရင် သားကို ပိုပြီးတော့ ဦးစားပေးတယ်ပေါ့နော်။ သမီးကျတော့ အချိန်တန်လို့ အိမ်ထောင်ပြုတယ်ဆိုရင် သူ ယောက်ျားကနေ သူ့ကို ရှာဖွေ ကျွေးမွေးလိမ့်မယ်။ ပညာမတတ်ရင်လည်း ဖြစ်တယ်ပေါ့။ အိမ်မှုကိစ္စကိုပဲ နိုင်အောင်လုပ် ဆိုတာမျိုးတွေနဲ့ ဒီလိုမျိုး အယူအဆလေးတွေကတော့ ရှိနေတုန်းပဲပေါ့နော်။ ရှိနေသေးတဲ့ အချိန်မှာကျတော့ အထူးသဖြင့်ကတော့ နိုင်ငံရေးဖြစ်စဉ်လိုဟာမျိုးမှာဆိုရင် တချို့မိသားစုတွေက ဒါ မိန်းခလေးနဲ့ နိုင်ငံရေးနဲ့ ဘာဆိုင်လို့လဲ။ ဒါ မသင့်တော့ဘူးပေါ့။ အတိုက်အခိုက်တွေ များတယ်ပေါ့။ မလုပ်ပါနဲ့ ဆိုပြီး သိပ်ပြီးတော့ အားပေးလေ့ မရှိဘူးပေါ့နော်။ အဲ့လိုမိသားစုတွေကလည်း ကျမတို့ဆီမှာ ရှိနေတုန်းပဲပေါ့နော်။ ပြောရမယ်ဆိုရင်တော့ ယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့ထုံးတမ်းတွေ အရရော၊ ရှေးရိုးစွဲနေတဲ့ အစဉ်အလာတွေ ရှိတယ်။ ဒီလို အသိုင်းအဝိုင်းတွေမှာတော့ အမျိုးသမီးတွေ နိုင်ငံရေးမှာ ပါဝင်ဖို့ ဆိုတာကတော့ အဟန့်အတားတွေ ကတော့ ရှိနေဆဲပေါ့နော်။”
ဒီလို အဟန့်အတားတွေနည်းသွားအောင်၊ စောစောကပြောတဲ့ ထုံးတမ်းစဉ်လာ အတားအဆီးတွေ ပြောင်းလဲပြီး အမျိုးသမီးတွေ နိုင်ငံရေးဦးဆောင်မှုမှာ ပိုမိုပါဝင်လာဖို့ဆိုရင် အစိုးရ၊ မမြနန္ဒာသင်းတို့လို အဖွဲ့တွေ အပါအဝင် အရပ်ဘက် လူမှုအဖွဲ့အစည်းတွေ၊ နောက် လူတဦးချင်းစီကရော ဘာတွေ အဓိက လုပ်ဆောင်ဖို့ လိုအပ်နေတယ်လို့ ထင်ပါသလဲရှင့်။
“အဓိက ကတော့ အမျိုးသမီးတွေ ပါဝင်လာနိုင်ဖို့ကို အားပေးရမယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲ ဆိုတော့ ကျမတို့ စစ်တမ်းလုပ်တဲ့နေရာမှာ မေးခွန်းလေးတခုမှာပေါ့နော်။ အမျိုးသမီးတွေ ရွေးကောက်ပွဲ ဖြစ်စဉ်တွေမှာ ပါဝင်လာဖို့ နိုင်ငံရေးသမားတွေ ကိုယ်နှိက်ကရော လိုလိုလားလားနဲ့ ကြိုဆိုလက်ခံရဲ့လားဆိုတဲ့ မေးခွန်းမှာ - သူတို့က လိုလားတယ်။ ကြိုဆိုတယ်လို့ ဖြေတာက ၄၀ % ကျော်ပဲ ရှိတယ်ပေါ့နော်။ ဆိုတော့ ဒီသဘောက ကျတော့ အမျိုးသမီးတွေ ပါဝင်တာကိုတော့ သူတို့ကြိုဆိုတယ်။ သို့သော်လည်းပဲ တကယ့်ကို ခေါင်းဆောင်ပိုင်းဆိုင်ရာ နေရာမျိုးတွေမှာ ထဲထဲဝင်ဝင်ပေါ့။ ဥပမာအားဖြင့် ဆိုရင် နိုင်ငံရေးပါတီ တခုရဲ့ ဥက္ကဋ္ဌဆိုရင် ဘယ်နှစ်ယောက် ရှိမလဲပေါ့နော်။ ပါတီဥက္ကဋ္ဌအနေနဲ့ အမျိုးသမီးက သိပ်အများကြီးလည်း မရှိဘူးပေါ့နော်။ ဒီဟာက ကျတော့ သိသာ ထင်ရှား တယ်ပေါ့နော်။ သိသာထင်ရှားတယ်ဆိုတာ ကတော့ အမျိုးသမီးတွေကတော့ ပါပါ။ ပါတီဝင်ပါ လုပ်ပါ။ ဒီလိုတော့ ဖိတ်ခေါ်တာတွေ ရှိတယ်။ ဒါပေမဲ့ တကယ်တမ်း ထိပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ခေါင်းဆောင်မှုပိုင်းကို ရောက်ဖို့အတွက်ကျတော့ အဟန့်အတားတွေ အားပေးမှုတွေ ကတော့ နည်းနေတုန်းပဲပေါ့နော်။ အမျိုးသမီးအချင်းချင်း ကတော့ ဖေးမတာ ပံ့ပိုးတာတွေတော့ ရှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်းပဲ သူတို့မှာ တချို့အပိုင်းလေးတွေမှာတော့ လိုအပ်ချက်တွေတော့ ရှိနေသေးတယ်ပေါ့နော်။ နောက်ဆုံး မဲပေးတာက အစပေါ့လေ။ ဥပမာ အမျိုးသမီးတွေ အနေနဲ့ ကိုယ့်ရဲ့ကိုယ်ပိုင် စိတ်ဆန္ဒနဲ့ လွတ်လွတ်လပ်လပ် မဲပေးခွင့်ရှိလား လို့ မေးတဲ့မေးခွန်းမှာတောင်မှ ၉ ၄ % လောက်ကပဲ ဒါ လွတ်လွတ်လပ်လပ်နဲ့ မဲပေးလို့ရတယ်လို့ ဖြေပြီးတော့ ကျန်တဲ့ ၆ % လောက်က ကျတော့ အိမ်က မိသားစုက ပြောတယ်။ ယောက်ျားထည့်ခိုင်းတဲ့ပါတီကို ထည့်လိုက်တယ်တို့။ အဖေက ဒီပါတီကို ထည့်ပါဆိုပြီးတော့မှပြောလို့ ထည့်လိုက်တယ်ဆိုတဲ့ လွှမ်းမိုးမှုတွေ ပေါ့နော်။ တခါတလေ ကျတော့လည်း အမျိုးသမီးတွေ ကိုယ်နှိက်ကိုယ်က ဒီဟာက လွှမ်းမိုးနေတဲ့ဟာ၊ ဒါ တို့ရဲ့အခွင့်အရေ ဖြစ်တယ် ဆိုတဲ့ဟာမျိုးကို သိနေရင်တောင်မှ အလွယ်တကူနဲ့ပဲ လက်ခံလိုက်တဲ့ဟာမျိုးပေါ့နော်။ နောက် ခေါင်းဆောင်မှုပိုင်းဆိုရင်လည်းပဲ သူ ခေါင်းဆောင်နိုင်တယ်ဆိုတာ သူ့ကိုယ်သူတော့ သိတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း အများနဲ့ ဖြစ်လာတဲ့အခါကျတော့ အများကို ဦးစားပေး လိုက်တာမျိုးတို့။ လက်ေ လ ျှာ့ပေးလိုက်ရတာမျိုးတို့။ အဲ့ဒါမျိုး အခြေအနတွေကတော့ အမျိုးသမီးတွေမှာ ရှိနေတာပေါ့နော်။”
အပိတ်အနေနဲ့ ကျမ တခုမေးချင်တာကတော့ အနာဂတ်မှာ အမျိုးသမီးတွေ နိုင်ငံရေးမှာ ပိုမို ပါဝင်လာနိုင်မယ့် အခြေအနေ အလားအလာ ဘယ်လို တွေ့ရပါသလဲ။ လူ့အခွင့်အရေး အမျိုးသမီးအခွင့်အရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ တယောက်အနေနဲ့ မမြနန္ဒာသင်းရဲ့ အမြင်ပေါ့။ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးမှာ အမျိုးသမီးခေါင်းဆောင်တွေ ပိုပြီး ပေါ်ထွက်လာဖို့ ဘယ်လောက် အားရစရာ အခြေအနေ၊ အလားအလာတွေ တွေ့နေရပါပြီလဲရှင့်။
“ကျမ ကတော့ ကျမ တယောက်တည်းအမြင်ကတော့ ကျမ အကောင်းဘက်ကိုမြင်တယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ အခုဆိုရင် အမျိုးသမီးတွေထဲမှာပဲ နိုင်ငံရေးကို professional တခုလို၊ carrier life တခုလို သွားချင်တဲ့ အမျိုးသမီးတွေကို ကျမတို့ တွေ့လာရတယ်ပေါ့နော်။ ဒီဟာဆိုလို့ရှိရင် ဒါက ကောင်းတဲ့ လက္ခဏာပေါ့နော်။ သို့သော်လည်းပဲ ကျမတို့က ဘာတခုတော့ ရှိလဲ ဆိုတော့ အမျိုးသမီးတွေက နိုင်ငံရေး လုပ်တဲ့အခါမှာ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းတွေ အနေနဲ့ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ပါတီတခုခုမှာ ဝင်ပြီးတော့ မဲဆွယ်စည်းရုံးရေး လုပ်ငန်းတွေ သော်လည်းကောင်းပေါ့။ တာဝန်ယူရတဲ့အခါမှာ သူတို့မှာ အတိုက်အခိုက်တွေ ရှိနိုင်တယ်။ ဒီ အတိုက်အခိုက်လို့ ဆိုတဲ့နေရာမှာတော့ အဓိက ကတော့ အခုဆိုရင် လူမှုကွန်ရက် စာမျက်နှာတွေပေါ်မှာ အမျိုးသမီး ကိုယ်စားလှယ်လောင်းတွေကို ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအရ တိုက်ခိုက်တာမျိုးတွေ၊ ဒါမှမဟုတ် ဆဲဆိုတဲ့ ကွန်းမန့်တွေပေါ့နော်။ ဒါမျိုးတွေကို ကျမတို့ တွေ့နေရတယ်။ နောက်တခုက အမျိုးသမီး ကိုယ်စားလှယ်လောင်းတွေရဲ့ ဗီနိုင်းတွေ၊ ဆိုင်းဘုတ်တွေ ဖျက်ဆီးခံရတဲ့ အခြေအနေမျိုးတွေ။ ဒါမှမဟုတ်ရင်လည်း ကန့်ကွက်တယ်ဆိုတဲ့ အခြေအနေမျိုးတွေကို ကြုံရတယ်ပေါ့နော်။ ကြုံရတယ်ဆိုတာက သူတို့က အမျိုးသမီးကိုယ်စားလှယ်လောင်း မိုလို့ ဆိုပြီး ဖြစ်တာမျိုးတော့ ဟုတ်ချင်မှဟုတ်မယ်။ ဒါပေမဲ့လည်းပဲ ဒီလိုတိုက်ခိုက်မှုတွေပေါ့နော်။ အမျိုးသမီးဖြစ်ခြင်းကြောင့် ခွဲခြား ဆက်ဆံမှုပေါ့။ ဥပမာ ကြက်မတွန်လို့ မိုးမလင်းဘူးဆိုတဲ့ ဟာမျိုး။ မင်းက ဘယ်လောက် လုပ်နိုင်မှာမို့လို့ ဒီဟာက ပိုကောင်းလာမှာ မဟုတ်ဘူးဆိုတဲ့ ဒီလိုမျိုး တိုက်ခိုက်မှုတွေ ရှိလာတဲ့အခါမှာ အထူးသဖြင့် ကျမတို့က ကြံ့ကြံ့ခံနိုင်ရမယ်ပေါ့နော်။ ထိုနည်းတူစွာပဲ ပတ်ဝန်းကျင်ပေါ့။ အထူးသဖြင့်ကတော့ ပတ်ဝန်းကျင် မိသားစုရဲ့ အားပေးမှုကလည်းပဲ အများကြီး အရေးကြီးပါတယ်။ အမျိုးသမီးတယောက်က ခေါင်းဆောင် တယောက်ဖြစ်လာဖို့ဆိုတာ ချက်ချင်းကြီး ဝုန်းခနဲ ခေါင်းဆောင်မှု အရည်အသွေးတွေ ပြည့်ဝလာတယ်ဆိုတာမျိုး မဟုတ်ဘဲနဲ့ ပထမဆုံးကတော့ မိသားစုတွင်း ပံ့ပိုးမှု။ ဒုတိယအဆင့် အနေနဲ့ဆိုရင်တော့ ပါတီတွင်းပေါ့။ ပါတီတွင်းမှာ အမျိုးသမီးတွေ အပေါ်မှာ ပံ့ပိုးမှုတွေ၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေ၊ ပညာရပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အရည်အသွေး ဖြည့်ဖို့အတွက်ကို ရင်းနှီးမြှုပ်နှံတဲ့ အခြေအနေမျိုးတွေ ပေါ့နော်။ ဒါမျိုးတွေကို ကျမတို့ လုပ်ဆောင်ပေးဖို့ လိုတယ်။ ပါတီ တွေ အနေနဲ့ကလည်း အမျိုးသမီးတွေကို အားပေးတဲ့ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းတွေ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်တဲ့ နေရာမှာ ရာခိုင်နှုန်းတခု အနေနဲ့ ထည့်ပြီးတော့မှ စဉ်းစားပေးတဲ့ ပုံစံမျိုးတွေပေ့ါ။ ဒါမျိုးတွေကိုလည်း ကျမတို့က လုပ်ဆောင်သင့်ပါတယ်။ ဒီလိုမျိုး ကိုယ့်ရဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်ကနေပြီးတော့မှ အမျိုးသမီးတွေကို ပံ့ပိုးပေးမှသာလ ျှင် သူတို့အနေနဲ့ တာဝန်ယူလာနိုင်မယ်။ ခေါင်းဆောင်တွေ ဖြစ်လာနိုင်မယ်။ အမျိုးသမီးတွေကလည်း ကိုယ့်တာဝန်ကိုယ် ယူပြီးတော့ ခေါင်းဆောင်မှုပိုင်း ဆိုင်ရာမှာ ပါဝင်လာနိုင်မှလည်းပဲ ကျမတို့ နိုင်ငံတခုလုံး အနေနဲ့ဆိုရင်တော့ ပိုမိုပြီးတော့မှ တိုးတက်လာမယ်ပေါ့နော်။ ဆိုတော့ အကုန်လုံးကတော့ ဒီပတ်ဝန်းကျင် အသိုင်းအဝိုင်း တခုလုံးကတော့ ဝိုင်းဝန်းပြီးတော့မှ ထောက်ပံ့ပေးဖို့၊ အားပေးဖို့ လိုတယ်ဆိုတာကိုလည်း ပြောချင်ပါတယ်။”
ဟုတ်ကဲ့ ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်ရှင့် မမြနန္ဒာသင်း။
===================================
[Unicode Version]
အမြိုးသမီးနဲ့ နိုငျငံရေးဦးဆောငျမှု (အမြိုးသမီးကဏ်ဍ)
ပွီးခဲ့တဲ့သီတငျးပတျတုနျးက လာမယ့ျရှေးကောကျပှဲနဲ့ ပတျသကျလို့ အမြိုးသမီးတှရေဲ့ စိတျဝငျစားမှု၊ ပါဝငျလှုပျရှားမှုတှကေို လေ့လာစောင့ျကွည့ျ စဈတမျးကောကျယူနတေဲ့ အခွအေနကေို New Myanmar Foundation အဖှဲ့က ရှေးကောကျပှဲ အကွံပေး မမွနန်ဒာသငျးနဲ့ ဆကျသှယျ မေးမွနျးခကြျကို ထုတျလှှင့ျပေးခဲ့ပါတယျ။ ဒီလို ရှေးကောကျပှဲနဲ့ အမြိုးသမီးတှေ ပါဝငျမှုအပွငျ မွနျမာ့နိုငျငံရေးမှာ၊ ဦးဆောငျအခနျးကဏ်ဍတှမှော အမြိုးသမီးတှေ ဘယျလောကျအတိုငျးအတာအထိ နရော ရလာကွပွီလဲ။ အမြိုးသမီးတှေ ပိုမို ပါဝငျလာဖို့ ဘယျလိုအခွအေနတှေေ ရှိဖို့ လိုအပျနသေလဲ ဆိုတာနဲ့ အနာဂတျနိုငျငံရေးမှာ အမြိုးသမီး ခေါငျးဆောငျတှေ ပိုမိုပေါျထှကျလာဖို့ အလားအလာတှနေဲ့ပတျသကျလို့လညျး မမွနန်ဒာသငျးနဲ့ ဆကျသှယျမေးမွနျးပွီး ဒီသီတငျးပတျအမြိုးသမီးကဏ်ဍမှာ မခငျဖွူထှေးက တငျဆကျထားပါတယျ။
မမွနန်ဒာသငျးရေ အမြိုးသမီတှနေဲ့ ဒီလာမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲမှာ ပါဝငျမှု အပွငျ အမြိုးသမီးတှေ နိုငျငံရေး ဦးဆောငျမှုကဏ်ဍတှမှော ပါဝငျလာဖို့ အခွအေနနေဲ့ပတျသကျပွီးတော့လညျး မေးခငြျပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ လူဦးရတေဝကျကြောျဟာ အမြိုးသမီးတှပေါ။ ဆိုတော့ ဒီအမြိုးသမီးတှအေနနေဲ့ နိုငျငံရေး၊ စီးပှားရေး လူမှုရေး ကဏ်ဍအသီးသီးမှာ ဆုံးဖွတျပိုငျခှင့ျ ရှိတဲ့ဦးဆောငျမှု နရောတှမှော ပါဝငျသင့ျတယျဆိုတာကတော့ ကမြတို့အခုအခြိနျမှာ ပွောဖို့မလိုတော့အောငျ အတောျမြားမြားကလညျး လကျခံတဲ့ အခွအေနဖွေဈလာနပွေီလို့ ထငျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ တကယျတမျး ဦးဆောငျမှုနရောတှမှော အမြိုးသမီးတှပေါဝငျမှုဟာ ဖွဈသင့ျတဲ့ အတိုငျးအတာတခု အထိ ရောကျနပွေီလို့ ထငျပါသလားရှင့ျ။
“ကမြတို့ ဥပမာအားဖွင့ျဆိုရငျ အမြိုးသမီးတှေ ကတော့ နိုငျငံရေးဖွဈစဉျတှမှော ပါဝငျလာပွီပေါ့နောျ။ ကိုယျစားလှယျတှလေညျး ဖွဈပွီးတော့ လှှတျတောျထဲမှာလညျး မေးခှနျးတှမေေး၊ အဆိုတှေ ပွုတဲ့ဟာတှေ ရှိပွီပေါ့နောျ။ အစိုးရ အဖှဲ့ထဲမှာ ဆိုရငျလညျး ဒါ ပါဝငျလာပွီပေါ့နောျ။ ဝနျကွီးခြုပျ အနနေဲ့ ပါဝငျလာတာမြိုးတှလေညျး ရှိတယျ။ ပွညျနယျနဲ့တိုငျးတှမှော။ ဒါပမေဲ့ သို့သောျလညျးပဲ ကမြတို့ ရာခိုငျနှုနျးအားဖွင့ျ ကွည့ျမယျဆိုရငျတော့ နညျးနသေေးတာပေါ့နောျ။ ဥပမာအားဖွင့ျ တခုပွောမယျဆိုရငျ ပွညျထောငျစု ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျမှာဆိုရငျ အားလုံး ၁၅ ဦးရှိတယျ။ ဥက်ကဋ်ဌ အပါအဝငျ အကုနျလုံးက အမြိုးသားတှခေညြျးပဲပေါ့နောျ။ အဲ့ဒီလို ပုံစံမြိုးလေးတှေ ကမြတို့ တှေ့ရတယျ။ နောကျပွီးတော့ ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျရဲ့ မွို့နယျအဆင့ျတို့ ခရိုငျအဆင့ျတှမှော ဆိုလို့ရှိရငျလညျး ဒါက အမြိုးသမီး အရာရှိတှေ၊ ဥက်ကဋ်ဌတှပေေါ့နောျ။ မွို့နယျ ဥက်ကဋ်ဌလို ဟာတှမှောလညျး ပါဝငျမှုက နညျးနသေေးတယျပေါ့နောျ။ အစိုးရအဖှဲ့တှမှောဆိုရငျတော့ ပိုပွီးတော့မှ သိသာထငျရှားတာကတော့ ခေါငျးဆောငျပိုငျးကဏ်ဍတှမှော အမြိုးသမီးတှေ အနနေဲ့ကတော့ ရာခိုငျနှုနျးအားဖွင့ျတော့ လုံလောကျမှု မရှိသေးဘူးလို့တော့ ပွောရမှာပေါ့နောျ။”
ဟုတျကဲ့။ အဲ့ဒီလိုမရှိသေးတာက ဘယျလို အခွအေနတှေကွေောင့ျပါလဲရှင့ျ။
“မဖွဈသေးတာဆိုတဲ့အပိုငျးက ကတြော့ အကွောငျးရငျးကတော့ အမြားကွီး ရှိတယျပေါ့နောျ။ ပထမ တကွောငျးကကတြော့ အမြိုးသမီးတှမှော နိုငျငံရေးလုပျဖို့ဆိုရငျ စဉျးစားရတဲ့ ဟာတှရှေိတယျ။ ဥပမာ ကိုယ့ျခလေးကို ခလေးထိနျးမလား။ နိုငျငံရေးလုပျမလားပေါ့။ ဒါမှမဟုတျရငျလညျး သူတို့မှာ မြားသောအားဖွင့ျက မွနျမာပွညျမှာဆိုရငျတော့ အမြိုးသမီးတှကေ ကိုယ့ျမိဘကို ပွုစုတာတို့၊ ကိုယ့ျရဲ့ အိမျထောငျရေးမှာ ဆိုရငျလညျး ကိုယ့ျအမြိုးသားကို ဦးစားပေးလိုကျတာမြိုးတှပေေါ့နောျ။ ဒီလိုမြိုး စှန့ျလှှတျပွီးတော့ အနဈနာခံတာမြားတဲ့ အခါမှာကတြော့၊ ကလေးမှေးတာပဲဖွဈဖွဈ။ တခုခုပေါ့။ ကနြျးမာရေးကိစ်စနဲ့ယှဉျလာပွီဆိုရငျလညျး ကိုယ့ျရဲ့ယုံကွညျခကြျ၊ အထူးသဖွင့ျကတော့ နိုငျငံရေးဆိုငျရာ လုပျငနျးတှကေို စှန့ျလှှတျလိုကျကွတဲ့ ဟာတှလေညျး ရှိတယျ။ ဒါကတော့ တပိုငျးပါ။ နောကျတပိုငျးကတော့ ကမြတို့ ပညာရေးပိုငျးပေါ့။ ပညာရေးပိုငျးမှာလညျး အမြိုးသမီးတှေ။ အထူးသဖွင့ျ သမီးနဲ့သားနဲ့ ယှဉျတယျဆိုရငျ တခြို့မိသားစုတှမှောဆိုရငျ သားကို ပိုပွီးတော့ ဦးစားပေးတယျပေါ့နောျ။ သမီးကတြော့ အခြိနျတနျလို့ အိမျထောငျပွုတယျဆိုရငျ သူ ယောကျြားကနေ သူ့ကို ရှာဖှေ ကြှေးမှေးလိမ့ျမယျ။ ပညာမတတျရငျလညျး ဖွဈတယျပေါ့။ အိမျမှုကိစ်စကိုပဲ နိုငျအောငျလုပျ ဆိုတာမြိုးတှနေဲ့ ဒီလိုမြိုး အယူအဆလေးတှကေတော့ ရှိနတေုနျးပဲပေါ့နောျ။ ရှိနသေေးတဲ့ အခြိနျမှာကတြော့ အထူးသဖွင့ျကတော့ နိုငျငံရေးဖွဈစဉျလိုဟာမြိုးမှာဆိုရငျ တခြို့မိသားစုတှကေ ဒါ မိနျးခလေးနဲ့ နိုငျငံရေးနဲ့ ဘာဆိုငျလို့လဲ။ ဒါ မသင့ျတော့ဘူးပေါ့။ အတိုကျအခိုကျတှေ မြားတယျပေါ့။ မလုပျပါနဲ့ ဆိုပွီး သိပျပွီးတော့ အားပေးလေ့ မရှိဘူးပေါ့နောျ။ အဲ့လိုမိသားစုတှကေလညျး ကမြတို့ဆီမှာ ရှိနတေုနျးပဲပေါ့နောျ။ ပွောရမယျဆိုရငျတော့ ယဉျကြေးမှု ဓလေ့ထုံးတမျးတှေ အရရော၊ ရှေးရိုးစှဲနတေဲ့ အစဉျအလာတှေ ရှိတယျ။ ဒီလို အသိုငျးအဝိုငျးတှမှောတော့ အမြိုးသမီးတှေ နိုငျငံရေးမှာ ပါဝငျဖို့ ဆိုတာကတော့ အဟန့ျအတားတှေ ကတော့ ရှိနဆေဲပေါ့နောျ။”
ဒီလို အဟန့ျအတားတှနေညျးသှားအောငျ၊ စောစောကပွောတဲ့ ထုံးတမျးစဉျလာ အတားအဆီးတှေ ပွောငျးလဲပွီး အမြိုးသမီးတှေ နိုငျငံရေးဦးဆောငျမှုမှာ ပိုမိုပါဝငျလာဖို့ဆိုရငျ အစိုးရ၊ မမွနန်ဒာသငျးတို့လို အဖှဲ့တှေ အပါအဝငျ အရပျဘကျ လူမှုအဖှဲ့အစညျးတှေ၊ နောကျ လူတဦးခငြျးစီကရော ဘာတှေ အဓိက လုပျဆောငျဖို့ လိုအပျနတေယျလို့ ထငျပါသလဲရှင့ျ။
“အဓိက ကတော့ အမြိုးသမီးတှေ ပါဝငျလာနိုငျဖို့ကို အားပေးရမယျ။ ဘာဖွဈလို့လဲ ဆိုတော့ ကမြတို့ စဈတမျးလုပျတဲ့နရောမှာ မေးခှနျးလေးတခုမှာပေါ့နောျ။ အမြိုးသမီးတှေ ရှေးကောကျပှဲ ဖွဈစဉျတှမှော ပါဝငျလာဖို့ နိုငျငံရေးသမားတှေ ကိုယျနှိကျကရော လိုလိုလားလားနဲ့ ကွိုဆိုလကျခံရဲ့လားဆိုတဲ့ မေးခှနျးမှာ - သူတို့က လိုလားတယျ။ ကွိုဆိုတယျလို့ ဖွတောက ၄၀ % ကြောျပဲ ရှိတယျပေါ့နောျ။ ဆိုတော့ ဒီသဘောက ကတြော့ အမြိုးသမီးတှေ ပါဝငျတာကိုတော့ သူတို့ကွိုဆိုတယျ။ သို့သောျလညျးပဲ တကယ့ျကို ခေါငျးဆောငျပိုငျးဆိုငျရာ နရောမြိုးတှမှော ထဲထဲဝငျဝငျပေါ့။ ဥပမာအားဖွင့ျ ဆိုရငျ နိုငျငံရေးပါတီ တခုရဲ့ ဥက်ကဋ်ဌဆိုရငျ ဘယျနှဈယောကျ ရှိမလဲပေါ့နောျ။ ပါတီဥက်ကဋ်ဌအနနေဲ့ အမြိုးသမီးက သိပျအမြားကွီးလညျး မရှိဘူးပေါ့နောျ။ ဒီဟာက ကတြော့ သိသာ ထငျရှား တယျပေါ့နောျ။ သိသာထငျရှားတယျဆိုတာ ကတော့ အမြိုးသမီးတှကေတော့ ပါပါ။ ပါတီဝငျပါ လုပျပါ။ ဒီလိုတော့ ဖိတျခေါျတာတှေ ရှိတယျ။ ဒါပမေဲ့ တကယျတမျး ထိပျပိုငျးဆိုငျရာ ခေါငျးဆောငျမှုပိုငျးကို ရောကျဖို့အတှကျကတြော့ အဟန့ျအတားတှေ အားပေးမှုတှေ ကတော့ နညျးနတေုနျးပဲပေါ့နောျ။ အမြိုးသမီးအခငြျးခငြျး ကတော့ ဖေးမတာ ပံ့ပိုးတာတှတေော့ ရှိပါတယျ။ ဒါပမေဲ့လညျးပဲ သူတို့မှာ တခြို့အပိုငျးလေးတှမှောတော့ လိုအပျခကြျတှတေော့ ရှိနသေေးတယျပေါ့နောျ။ နောကျဆုံး မဲပေးတာက အစပေါ့လေ။ ဥပမာ အမြိုးသမီးတှေ အနနေဲ့ ကိုယ့ျရဲ့ကိုယျပိုငျ စိတျဆန်ဒနဲ့ လှတျလှတျလပျလပျ မဲပေးခှင့ျရှိလား လို့ မေးတဲ့မေးခှနျးမှာတောငျမှ ၉ ၄ % လောကျကပဲ ဒါ လှတျလှတျလပျလပျနဲ့ မဲပေးလို့ရတယျလို့ ဖွပွေီးတော့ ကနြျတဲ့ ၆ % လောကျက ကတြော့ အိမျက မိသားစုက ပွောတယျ။ ယောကျြားထည့ျခိုငျးတဲ့ပါတီကို ထည့ျလိုကျတယျတို့။ အဖကေ ဒီပါတီကို ထည့ျပါဆိုပွီးတော့မှပွောလို့ ထည့ျလိုကျတယျဆိုတဲ့ လှှမျးမိုးမှုတှေ ပေါ့နောျ။ တခါတလေ ကတြော့လညျး အမြိုးသမီးတှေ ကိုယျနှိကျကိုယျက ဒီဟာက လှှမျးမိုးနတေဲ့ဟာ၊ ဒါ တို့ရဲ့အခှင့ျအရေ ဖွဈတယျ ဆိုတဲ့ဟာမြိုးကို သိနရေငျတောငျမှ အလှယျတကူနဲ့ပဲ လကျခံလိုကျတဲ့ဟာမြိုးပေါ့နောျ။ နောကျ ခေါငျးဆောငျမှုပိုငျးဆိုရငျလညျးပဲ သူ ခေါငျးဆောငျနိုငျတယျဆိုတာ သူ့ကိုယျသူတော့ သိတယျ။ ဒါပမေဲ့လညျး အမြားနဲ့ ဖွဈလာတဲ့အခါကတြော့ အမြားကို ဦးစားပေး လိုကျတာမြိုးတို့။ လကျေ လ ြှာ့ပေးလိုကျရတာမြိုးတို့။ အဲ့ဒါမြိုး အခွအေနတှကေတော့ အမြိုးသမီးတှမှော ရှိနတောပေါ့နောျ။”
အပိတျအနနေဲ့ ကမြ တခုမေးခငြျတာကတော့ အနာဂတျမှာ အမြိုးသမီးတှေ နိုငျငံရေးမှာ ပိုမို ပါဝငျလာနိုငျမယ့ျ အခွအေနေ အလားအလာ ဘယျလို တှေ့ရပါသလဲ။ လူ့အခှင့ျအရေး အမြိုးသမီးအခှင့ျအရေး တကျကွှလှုပျရှားသူ တယောကျအနနေဲ့ မမွနန်ဒာသငျးရဲ့ အမွငျပေါ့။ မွနျမာ့နိုငျငံရေးမှာ အမြိုးသမီးခေါငျးဆောငျတှေ ပိုပွီး ပေါျထှကျလာဖို့ ဘယျလောကျ အားရစရာ အခွအေနေ၊ အလားအလာတှေ တှေ့နရေပါပွီလဲရှင့ျ။
“ကမြ ကတော့ ကမြ တယောကျတညျးအမွငျကတော့ ကမြ အကောငျးဘကျကိုမွငျတယျ။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ အခုဆိုရငျ အမြိုးသမီးတှထေဲမှာပဲ နိုငျငံရေးကို professional တခုလို၊ carrier life တခုလို သှားခငြျတဲ့ အမြိုးသမီးတှကေို ကမြတို့ တှေ့လာရတယျပေါ့နောျ။ ဒီဟာဆိုလို့ရှိရငျ ဒါက ကောငျးတဲ့ လက်ခဏာပေါ့နောျ။ သို့သောျလညျးပဲ ကမြတို့က ဘာတခုတော့ ရှိလဲ ဆိုတော့ အမြိုးသမီးတှကေ နိုငျငံရေး လုပျတဲ့အခါမှာ ကိုယျစားလှယျလောငျးတှေ အနနေဲ့ပဲဖွဈဖွဈ၊ ပါတီတခုခုမှာ ဝငျပွီးတော့ မဲဆှယျစညျးရုံးရေး လုပျငနျးတှေ သောျလညျးကောငျးပေါ့။ တာဝနျယူရတဲ့အခါမှာ သူတို့မှာ အတိုကျအခိုကျတှေ ရှိနိုငျတယျ။ ဒီ အတိုကျအခိုကျလို့ ဆိုတဲ့နရောမှာတော့ အဓိက ကတော့ အခုဆိုရငျ လူမှုကှနျရကျ စာမကြျနှာတှပေေါျမှာ အမြိုးသမီး ကိုယျစားလှယျလောငျးတှကေို ပုဂ်ဂိုလျရေးအရ တိုကျခိုကျတာမြိုးတှေ၊ ဒါမှမဟုတျ ဆဲဆိုတဲ့ ကှနျးမန့ျတှပေေါ့နောျ။ ဒါမြိုးတှကေို ကမြတို့ တှေ့နရေတယျ။ နောကျတခုက အမြိုးသမီး ကိုယျစားလှယျလောငျးတှရေဲ့ ဗီနိုငျးတှေ၊ ဆိုငျးဘုတျတှေ ဖကြျဆီးခံရတဲ့ အခွအေနမြေိုးတှေ။ ဒါမှမဟုတျရငျလညျး ကန့ျကှကျတယျဆိုတဲ့ အခွအေနမြေိုးတှကေို ကွုံရတယျပေါ့နောျ။ ကွုံရတယျဆိုတာက သူတို့က အမြိုးသမီးကိုယျစားလှယျလောငျး မိုလို့ ဆိုပွီး ဖွဈတာမြိုးတော့ ဟုတျခငြျမှဟုတျမယျ။ ဒါပမေဲ့လညျးပဲ ဒီလိုတိုကျခိုကျမှုတှပေေါ့နောျ။ အမြိုးသမီးဖွဈခွငျးကွောင့ျ ခှဲခွား ဆကျဆံမှုပေါ့။ ဥပမာ ကွကျမတှနျလို့ မိုးမလငျးဘူးဆိုတဲ့ ဟာမြိုး။ မငျးက ဘယျလောကျ လုပျနိုငျမှာမို့လို့ ဒီဟာက ပိုကောငျးလာမှာ မဟုတျဘူးဆိုတဲ့ ဒီလိုမြိုး တိုကျခိုကျမှုတှေ ရှိလာတဲ့အခါမှာ အထူးသဖွင့ျ ကမြတို့က ကွံ့ကွံ့ခံနိုငျရမယျပေါ့နောျ။ ထိုနညျးတူစှာပဲ ပတျဝနျးကငြျပေါ့။ အထူးသဖွင့ျကတော့ ပတျဝနျးကငြျ မိသားစုရဲ့ အားပေးမှုကလညျးပဲ အမြားကွီး အရေးကွီးပါတယျ။ အမြိုးသမီးတယောကျက ခေါငျးဆောငျ တယောကျဖွဈလာဖို့ဆိုတာ ခကြျခငြျးကွီး ဝုနျးခနဲ ခေါငျးဆောငျမှု အရညျအသှေးတှေ ပွည့ျဝလာတယျဆိုတာမြိုး မဟုတျဘဲနဲ့ ပထမဆုံးကတော့ မိသားစုတှငျး ပံ့ပိုးမှု။ ဒုတိယအဆင့ျ အနနေဲ့ဆိုရငျတော့ ပါတီတှငျးပေါ့။ ပါတီတှငျးမှာ အမြိုးသမီးတှေ အပေါျမှာ ပံ့ပိုးမှုတှေ၊ ရငျးနှီးမွှုပျနှံမှုတှေ၊ ပညာရပျပိုငျးဆိုငျရာ အရညျအသှေး ဖွည့ျဖို့အတှကျကို ရငျးနှီးမွှုပျနှံတဲ့ အခွအေနမြေိုးတှေ ပေါ့နောျ။ ဒါမြိုးတှကေို ကမြတို့ လုပျဆောငျပေးဖို့ လိုတယျ။ ပါတီ တှေ အနနေဲ့ကလညျး အမြိုးသမီးတှကေို အားပေးတဲ့ ကိုယျစားလှယျလောငျးတှေ ဝငျရောကျယှဉျပွိုငျတဲ့ နရောမှာ ရာခိုငျနှုနျးတခု အနနေဲ့ ထည့ျပွီးတော့မှ စဉျးစားပေးတဲ့ ပုံစံမြိုးတှပေေ့ါ။ ဒါမြိုးတှကေိုလညျး ကမြတို့က လုပျဆောငျသင့ျပါတယျ။ ဒီလိုမြိုး ကိုယ့ျရဲ့ ပတျဝနျးကငြျကနပွေီးတော့မှ အမြိုးသမီးတှကေို ပံ့ပိုးပေးမှသာလ ြှငျ သူတို့အနနေဲ့ တာဝနျယူလာနိုငျမယျ။ ခေါငျးဆောငျတှေ ဖွဈလာနိုငျမယျ။ အမြိုးသမီးတှကေလညျး ကိုယ့ျတာဝနျကိုယျ ယူပွီးတော့ ခေါငျးဆောငျမှုပိုငျး ဆိုငျရာမှာ ပါဝငျလာနိုငျမှလညျးပဲ ကမြတို့ နိုငျငံတခုလုံး အနနေဲ့ဆိုရငျတော့ ပိုမိုပွီးတော့မှ တိုးတကျလာမယျပေါ့နောျ။ ဆိုတော့ အကုနျလုံးကတော့ ဒီပတျဝနျးကငြျ အသိုငျးအဝိုငျး တခုလုံးကတော့ ဝိုငျးဝနျးပွီးတော့မှ ထောကျပံ့ပေးဖို့၊ အားပေးဖို့ လိုတယျဆိုတာကိုလညျး ပွောခငြျပါတယျ။”
ဟုတျကဲ့ ကြေးဇူးအမြားကွီးတငျပါတယျရှင့ျ မမွနန်ဒာသငျး။
