(Zawgyi/Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံ လူဦးရေရဲ့ ၄.၆ % ဟာ မသန်စွမ်းသူတွေဖြစ်ကြပြီး ဒီလူတွေဟာလည်း တိုင်းပြည်ရဲ့ လူ့စွမ်းအား အရင်းအမြစ်တွေပါပဲလို့ ရန်ကုန်တိုင်း မသန်စွမ်းသူများအသင်း အတွင်းရေးမှူး မချောစုလှိုင်က ပြောပါတယ်။ လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံမှာ မသန်စွမ်းသူတွေအတွက် ရုပ်ပိုင်း စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အတားအဆီးတွေနဲ့ အဟန့်အတားတွေ ကတော့ အများကြီး ရှိနေ သေးတာမို့ သူတို့အတွက် အခြေခံ အခွင့်အရေးတွေ အပြည့်အ၀ ရရှိလာအောင် ကြိုးပမ်းသွားချင်တယ်လို့ လာမယ့် နိုဝင်ဘာ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ပြည်သူ့လွှတ်တော်အမတ်လောင်းတယောက်အနေနဲ့ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ဖို့ ရှိနေတဲ့ မချောစုလှိုင်က ပြောပါတယ်။ လာမယ့်ရွေးကောက်ပွဲမှာ ပထမဆုံး မသန်စွမ်း အမျိုးသမီးအမတ်လောင်း တယောက်အနေနဲ့ ဝင်ပြိုင်မယ့် မချောစုလှိုင်ရဲ့ ရည်မှန်းချက်၊ မေ ျှာ်မှန်းချက်တွေ နဲ့အတူ ဒီကနေ့ မသန်စွမ်းတွေအတွက် အဓိက အခက်အခဲ အတားအဆီး ဘာတွေ ရှိနေသလဲ ဆိုတာတွေကို ဒီသီတင်းပတ် အမျိုးသမီးကဏ္ဍမှာ မခင်ဖြူထွေးက စုစည်းတင်ဆက်ထားပါတယ်။
အေကြောင်းအမျိုးမျိုး၊ ပုံစံအမျိုးမျိုးနဲ့ ကိုယ်လက် အင်္ဂါချို့တဲ့ မသန်စွမ်းသူတွေဟာ မြန်မာနိုင်ငံ လူဦးရေရဲ့ ၂ သန်းကျော် ရှိပြီး ရာခိုင်နှုန်းအားဖြင့် ၄.၆ % ရှိတယ်လို့ ၂၀၁၄ ခုနှစ်က ကောက်ယူခဲ့တဲ့ သန်းခေါင်စာရင်းမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဒီလို မသန်စွမ်းတွေဟာ ပညာရေး၊ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးနဲ့ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်း စတာတွေမှာ နောက်ကျ ကျန်နေရပြီး သူတို့အတွက် အခွင့်အရေး အတော်များများ လစ်လျူရှုခံထားရတယ်လို့ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး မသန်စွမ်းသူများအသင်းရဲ့ အတွင်းရေးမှူး မချောစုလှိုင်က ပြောပါတယ်။
စာသင်ကျောင်းတွေမှာ မသန်စွမ်းတွေအတွက် သီးခြား အဆင်ပြေအောင် လုပ်ပေးထားတဲ့ စာသင်ခုံတွေ၊ ထောက်ကူပစ္စည်းတွေ မရှိသလို၊ လမ်းပမ်းဆက်သွယ် သွားလာတဲ့အခါမှာလည်း သူတို့အတွက် အဆင်ပြေချောမွေ့အောင် စီစဉ်ပေးထားတဲ့ အခြေခံ စနစ်တွေ မရှိသေးပါဘူး။ မသန်စွမ်းတွေရဲ့ဘဝတွေ တိုးတက်လာဖို့မှာ ဒီလို အခြေခံတွေကအစ ပြုပြင်ပြောင်းလဲဖို့ လိုအပ်တယ်လို့ မချောစုလှိုင်က ပြောပါတယ်။
“ကျမတို့ မသန်စွမ်းတယောက် ပညာသင်ကြားဖို့ အခွင့်အရေးတွေ ဆိုတာက ရာခိုင်နှုန်းအားဖြင့် အရမ်းနည်းပါတယ်။ ကျမတို့ ပညာတတ် မသန်စွမ်းတယောက်ဖြစ်လာဖို့ဆိုတာ မိဘတွေမှာလည်း အရမ်းကို ပင်ပန်းသလို၊ မသန်စွမ်းဘက်ကလည်း ကြိုးစားရတာ တအားပင်ပန်းပါတယ်။ သာမန် ကလေးတယောက် ကျောင်းတက်ရတာနဲ့ မတူဘူးပေါ့နော်။ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုအားက တအား များပါတယ်။ ပညာကိုသင်ကြားတဲ့အခါမှာ အခြေခံကစလာပြီးတော့ ကျမတို့က အခက်အခဲတွေ ဖြစ်လာခဲ့တယ်ပေါ့နော်။ အဲ့ဒီလိုပဲ ကျမတို့ တဆင့် တဆင့် သူ့ဟာနဲ့သူပေါ့နော် တာဝန်တွေ ထမ်းဆောင်ပြီးတော့လာကြတဲ့ အချိန်မှာလည်း ကျမတို့မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အနေအထားမှာ သွားလာရေးတွေမှာဆိုရင် barrier free တွေက လုံး၀ မရှိဘူးပေါ့နော်။ မရှိတဲ့အခါကျရင် ကျမက wheel chair အသုံးပြုသူတယောက်ဖြစ်တယ်။ ဖြစ်တဲ့အခါကျတော့ အလွယ်တကူ လက်လှမ်းမီ သွားလာဖို့ဆိုတာ ဘယ်လိုမှမဖြစ်နိုင်ဘူးပေါ့နော်။ ဥပမာပြောရရင် ကျမတို့မြန်မာပြည်မှာ ယာဉ်လိုင်းတွေသုံးစွဲထားတာဆိုရင် ကျမတို့ မသန်စွမ်းတွေ အလွယ်တကူ သွားလို့မရဘူး။ လိုင်းကားစီးနိုင်ဖို့ဆိုတာ ဘယ်လိုမှမဖြစ်နိုင်တဲ့ ကိစ္စကြီး။ လမ်းတွေဆိုရင်လည်း ကျမတို့သွားတဲ့လမ်းတွေက ဘီးတပ်ကုလားထိုင် သုံးသူတွေ သွားလို့ရတဲ့လမ်းမျိုး မဟုတ်ဘူး။ ဂလုဂလက်တွေ အများကြီးကို အဲ့ဒီလိုမျိုးသွားပြီးတော့ ကိုယ့်ရဲ့တာဝန်ကို ထမ်းဆောင်ရတယ်။ အဲ့ဒီလိုမျိုးအပိုင်းတွေကို ကျမ အများကြီးကြုံရတယ်။ စပြီးတော့မှ အခြေခံကစလာပြီးတော့ အခက်အခဲတွေ ဖြစ်လာခဲ့တယ်ပေါ့နော်။”
ဒီလို အခက်အခဲ စိန်ခေါ်မှုတွေကြားမှာပဲ မချောစုလှိုင်ကတော့ မြန်မာစာ ဘာသာရပ်နဲ့ ဘွဲ့ရအောင် သင်ယူနိုင်ခဲ့သလို၊ လက်ရှိမှာ ရန်ကုန်တိုင်း မသန်စွမ်းသူများအသင်းရဲ့ အတွင်းရေးမှူး တာဝန်အပြင် နိုင်ငံရေးပါတီတခုမှာလည်း ဦးဆောင်အခန်းကဏ္ဍကနေ ပါဝင်နေတာပါ။ ညီညွတ်သာ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများ ဒီမိုကရေစီပါတီ (UNDP) ရဲ့ ဗဟို အလုပ်မှုဆောင် လူငယ်တယောက် ဖြစ်ပြီး လာမယ့် နိုဝင်ဘာရွေးကောက်ပွဲမှာလည်း ဒီပါတီကို ကိုယ်စားပြုပြီး မြောက်ဥက္ကလာပမြို့နယ်ကနေ ပြည်သူ့လွှတ်တော်နေရာမှာ ဝင်ပြိုင်ဖို့ ပြင်ဆင်ထားပါတယ်။ မသန်စွမ်း အမျိုးသမီးယောက်အနေနဲ့ အခက်အခဲတွေ များပေမဲ့လို့ နိုင်ငံတည်ဆောက်ရေးမှာ တတ်စွမ်းသမ ျှ ပါဝင်သွားချင်တယ်လို့ မချောစုလှိုင်က ပြောပါတယ်။
“ပတ်ဝန်းကျင်အတားအဆီးတွေဟာ ကျမတို့အတွက် အရမ်းကို စိန်ခေါ်မှုတွေ ကြီးမားပါတယ်။ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အတားအဆီးရှိပါတယ်။ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အတားအဆီး ရှိတယ်ပေါ့နော်။ အဲ့ဒီအခါမှာ ကျမတို့ မသန်စွမ်းတွေက ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာအတားအဆီးလို့ ပြောလို့ရှိရင် ခုနကပြောတဲ့ အလွယ်ကူ သွားလာလို့မရတဲ့နေရာတွေမှာ ကျမတို့ မနည်းကို ကျော်ဖြတ်ပြီးတော့ သွားရတယ်။ ကိုယ့်ရဲ့တာဝန်ကို ထမ်းဆောင်ရတယ်။ နံပါတ်နှစ် အချက်ကတော့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အတားအဆီးလို့ပြောရင် ကျမတို့ကြုံရတာက ဒီမသန်စွမ်းတွေက ဒီလူမှုနယ်ပယ်ထဲကို လာပြီးတော့ နိုင်ငံရေးတာဝန်တွေကို ထမ်းဆောင်တယ်။ သူတို့ဟာ ခန္ဓာကိုယ်တောင်မှ ကျန်းမာသန်စွမ်းမှုမရှိဘဲနဲ့ သူတို့က ဒီနိုင်ငံရေးကို ဘာလာလုပ်မှာလဲ။ ဘယ်လိုလုပ်မှာလဲဆိုတဲ့ အမြင်ပေါ့။ ဒီ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အတားအဆီးကိုပြောတာပေါ့နော်။ ကျမတို့ အဲ့ဒါတွေနဲ့လည်း စဉ်ဆက်မပြတ် ရင်ဆိုင်နေရတဲ့အပိုင်းပေါ့နော်။ သို့ပေမဲ့လည်း ကျမတို့ အနေနဲ့ကတော့ ကျမတို့က လုပ်စရာရှိတာကိုတော့ ကျမတို့နိုင်ငံတော်အတွက်ကိုတော့ ဆက်လက် လုပ်ဆောင်ရမယ်ဆိုတဲ့ စိတ်ထည့်ပြီးတော့မှ လုပ်နေတဲ့အပိုင်းတွေ ရှိပါတယ်ရှင်။”
လွှတ်တော်အမတ်တယောက်အဖြစ် အရွေးခံရရင်တော့ သူဟာ မြန်မာ့လွှတ်တော်ထဲမှာ ပထမဆုံး နဲ့ တဦးတည်းသော မသန်စွမ်း အမျိုးသမီးအမတ် တယောက် ဖြစ်လာမှာပါ။ တကယ်လို့ လွှတ်တော်အမတ်တယောက် ဖြစ်လာရင် နိုင်ငံအတွက် ဘာတွေ လုပ်ဆောင်သွားနိုင်ဖို့ ရည်မှန်းထားတာပါလဲ။
“ကျမတို့ဟာ နိုင်ငံရေး အနေအထားနဲ့ပတ်သက်ရင် ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေဆိုတာ ရှိပါတယ်။ အဲ့ဒီ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေဟာလည်း ကျမတို့တွေ အများသောအားဖြင့်က ဒီဥပဒေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ပဲ ကျမတို့ အမျိုးမျိုး အယူအဆတွေ ကွဲလွဲပြီးတော့ ကျမတို့ ဒါကိုပဲပြင်ဆင်ဖို့ ကြိုးစားနေကြရတဲ့ အနေအထားတွေ ရှိတယ်ပေါ့နော်။ အဲ့ဒီတော့ ကျမတို့က အရွေးချယ်ခံရလို့ လွှတ်တော်ထဲ ရောက်ခဲ့မယ်ဆိုရင် ဒီဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ပထမဦးဆုံး စတင်လုပ်ဆောင်ဖို့ရှိတယ်။ ကျမတို့ ဒီဖွဲ့စည်းပုံဆိုတာ ပြင်ဆင်လို့မရဘူးဆိုတာ ကျမတို့ တွက်ဆလို့ရပါတယ်။ ဒါကလည်း အားလုံးလည်း သိပြီးသားဖြစ်တယ်ပေါ့နော်။ အဲ့ဒီတော့ ပြင်ဆင်လို့မရတဲ့အပိုင်းတွေမှာ ကျမတို့က အသစ်ရေးဆွဲပြီးတော့မှ ပြည်သူတွေကို ချပြပြီးတော့မှ အတည်ပြုတာတွေ ကျမတို့ လုပ်ရမယ်။ နောက်တခုကတော့ ကျမတို့ ဖက်ဒရယ်လမ်းကြောင်းကို တည်ဆောက်မယ်။ နောက်တခုကကျတော့ တန်းတူအခွင့်အရေးပေါ့။ တိုင်းရင်းသားတွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ တန်းတူအခွင့်အရေးတွေနဲ့ ကျမတို့တည်ဆောက်ဖို့ကို ကျမတို့လွှတ်တော်ထဲ ရောက်ပြီဆိုတာနဲ့ အဲ့ဒါတွေ လုပ်မှာပါရှင့်။”
သူသာ လွှတ်တော်ထဲ ရောက်ခဲ့မယ်ဆိုရင် သူ့လိုအမျိုးသမီးတွေ မသန်စွမ်းတွေရဲ့ အခွင့်အရေးတွေ ပိုမို ရရှိလာအောင် ကြိုးစားသွားချင်တယ်လို့လည်း မချောစုလှိုင်က ပြောပါတယ်။ မသန်စွမ်းပဲဖြစ်ဖြစ်၊ အမျိုးသမီးပဲဖြစ်ဖြစ် လူသားတယောက်အေနေနဲ့ လူတိုင်း တန်းတူညီမ ျှ အခွင့်အရေး ရှိတယ်လို့ သူ ယုံကြည်တဲ့အတိုင်း အရည်အချင်းရှိတဲ့ လူငယ်တွေ၊ မသန်စွမ်းတွေ၊ အမျိုးသမီးတွေ နိုင်ငံ့ဦးဆောင်မှုမှာ ပါဝင်လာဖို့ လိုအပ်တယ်လို့ မချောစုလှိုင်က ပြောပါတယ်။
“ကိုယ်က အရည်အချင်း ရှိရဲ့သားနဲ့ ငါကတော့ဖြင့် ကလေးထိန်းရမှာမိုလို့ ဒီနေရာကို လုပ်တော့လုပ်ချင်ပါတယ်။ လုပ်လို့တော့ အဆင်မပြေဘူးဆိုရင် ကျမတို့ဟာ ကိုယ့်မိသားစုကိုပဲ။ ကိုယ့်မိသားစုမှာ ၅ ယောက်ရှိတယ်ဆိုရင် အပြင်ရဲ့အဝန်းအဝိုင်းလေးကိုထွက်လိုက်မယ် ဆိုရင် အယောက် တစ်ရာ ဖြစ်ရင်လည်း ဖြစ်သွားမယ်။ အခွင့်အရေး ပေးတဲ့အခါမှာ ကိုယ့်ကလေး တယောက်တည်း ထိန်းတဲ့ အခွင့်အရေးမျိုး ပေးမလား။ အယောက် တစ်ရာကို ဦးဆောင်နိုင်တဲ့ အခွင့်အရေး ပေးမလား။ အယောက် တစ်သောင်း၊ တစ်သိန်းရှိတဲ့ အခွင့်အရေးတွေကို ပေးမလား။ ကိုယ့်ရဲ့စွမ်းအားကို ပြောတာလေ။ အဲ့ဒီတော့ ကိုယ်က ကိုယ့်သားသမီးကိုပဲ ကိုယ်ထိန်းမယ်ဆိုရင် ကိုယ့်ရဲ့အသိဉာဏ်တွေ ကိုယ့်ရဲ့ဗဟုသုတတွေက ကိုယ့်သားသမီးဆီမှာပဲ တယောက်တည်းကို သွားမှာလေ။ အဲ့ဒီတော့ အဝန်းအဝိုင်းတခုကို ပြောင်းလဲလိုက်တဲ့အခါမှာဆိုရင် ကိုယ့်ရဲ့အသိဉာဏ်တွေ ကိုယ့်ရဲ့ ဗဟုသုတတွေဟာ အယောက် တစ်ရာကိုလွှမ်းခြုံနိုင်တာ ဖြစ်နိုင်သလို၊ အယောက် တစ်သောင်းနဲ့ တနိုင်ငံလုံးကို လွှမ်းခြုံနိုင်တဲ့အမျိုးသမီးတစ်ယောက် ဖြစ်လာနိုင်တယ်ဆိုတဲ့ အချက်ကိုလည်း ကျမက အရမ်းကို အားပေးချင်ပါတယ်။ အဲ့ဒီအတွက် အမျိုးသမီးတွေ မသန်စွမ်းတွေ အားလုံး သတ္တိရှိရှိနဲ့ အပြင်ကိုထွက်ပြီးမှ နိုင်ငံရေးနယ်ပယ်ထဲမှာ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တွေ ဝင်ရောက် လုပ်စေချင်ပါတယ်။ အားလည်း အားပေးစေချင်ပါတယ်။ ကျမတို့ အနာဂတ်နိုင်ငံကို တည်ဆောက်တဲ့အခါမှာ ကျမတို့အင်နဲ့အားနဲ့ပေါ့နော် ဒီနိုင်ငံကြီးကို ငါတို့ကိုယ်တိုင် ဒီလိုမျိုးတွေ လုပ်ခဲ့တာ။ ငါတို့ကိုယ်တိုင် အသက်သွင်းခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ သမိုင်းလေးကို ကျမ ကတော့ တည်စေချင်ပါတယ်။”
ကိစ္စရပ်တခုချင်းစီကို ကိုင်တွယ်ကြတဲ့နေရာမှာ အမျိုးသားနဲ့ အမျိုးသမီး ချဉ်းကပ်ပုံတွေ မတူတတ်ကြပါဘူး။ ဒီလိုမတူကွဲပြားတာကိုပဲ စွမ်းအားတခုဖြစ်အောင် လုပ်ယူနိုင်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံလို လက်နက်ကိုင်စစ်မီး မငြိမ်းသေးတဲ့၊ နွမ်းပါးတဲ့ ဖွံ့ဖြိုးဆဲ နိုင်ငံတခု အနေနဲ့ တိုင်းပြည်ရေးရာတွေကို ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းကြတဲ့နေရာမှာ အမြင်ရှုထောင့်စုံကနေ မြင်နိုင် ကြည့်နိုင် ဆောင်ရွက်နိုင်ပါမှ တိုင်းပြည် ရေရှည် ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးတွေ အရာထင်လာမှာပါ။ ခုလို ဒီမိုကရေစီတိုင်းပြည်တခုကို တည်ဆောက်နေတဲ့အချိန်မှာ အမျိုးသမီးတွေကို ချန်လှပ်မထားဖို့သိပ်ကို အရေးကြီးတယ်လို့ မချောစုလှိုင်က ပြောပါတယ်။
“ကျမတို့အမျိုးသမီးတွေကို ဘာကြောင့် ပါဝင်စေချင်သလဲ ဆိုတော့ အမျိုးသားနဲ့ယှဉ်လိုက်တဲ့အခါမှာ အမျိုးသမီးတွေဟာ အမြဲတမ်း နူးညံ့သိမ်မွေ့တဲ့ဘက်ကို သွားတယ်ရှင့်။ အဲ့ဒီတော့ နိုင်ငံရေး အခင်းအကျင်း တည်ဆောက်တဲ့အခါမှာလည်း အမျိုးသားတွေဆိုရင် အမြဲတမ်း တိုက်မယ်ဆိုတဲ့ဟာမျိုး သူတို့မှာ တွေးတယ်ပေါ့နော်။ ကျမတို့ အမျိုးသမီးတွေကျတော့ အဲ့ဒီလို မဟုတ်ဘူးရှင့်။ ကျမတို့ ဘယ်ဟာကို ပျော့ပြောင်း ညင်သာစွာနဲ့ကိုင်တွယ်မလဲ။ ဘယ်ဟာကို နူးညံ့သိမ်မွေ့စာနဲ့ ကိုင်တွယ်မလဲ ဆိုတဲ့ မိခင်စိတ်ထားပေါ့နော်။ အားလုံးကို ချစ်တတ်တဲ့စိတ်၊ ခွင့်လွှတ်တတ်တဲ့စိတ်၊ နားလည်တတ်တဲ့စိတ်တွေနဲ့ ကျမတို့က ဦးဆောင်ဖို့ လိုတယ်ပေါ့နော်။ အဲ့ဒီအခါမှာ ကျမတို့က နူးညံ့ပျော့ပျောင်းတဲ့ စိတ်ထားတွေနဲ့ ကျမတို့ ဒီနိုင်ငံတော်အတွက် ပါဝင်လာကြမယ်ဆိုရင်၊ တဘက်ကကြည့်ရင် ကျမတို့ ငြိမ်းချမ်းရေးအရဆိုလို့ရှိရင်လည်း ကျမတို့အတွက် အင်မတန် အင်အားတွေ ဖြစ်လာမှာပါလို့ ကျမက ပြောချင်ပါတယ်။ အဲ့ဒီအတွက်ကို ကျမတို့အမျိုးသမီးတွေလည်း ပါဝင်သင့်ပါတယ်။ နောက်ပြီးတော့ မသန်စွမ်းတွေလည်း အားလုံးဟာ ပါဝင်သင့်ပါတယ်။ ကျမတို့ မသန်စွမ်းတွေဟာ မြန်မာပြည်မှာ ၄.၆ % ပေါ့။ ဒါဟာ ပြောမယ်ဆိုရင် ကျမတို့အတွက် လူ့စွမ်းအား အရင်းအမြစ်တွေပါပဲ။ ကျမတို့ ဒါတွေကို အသုံးချရမှာပါ။ ကျမတို့ မသန်စွမ်းတွေအားလုံးဟာ အိမ်ထဲကအိမ်ပြင်မထွက်ဘဲ နေခဲ့ကြတာ ၄.၆ % ဆိုတဲ့ ဒီမသန်စွမ်းတွေအားလုံးအတွက် ဒါကို လူစွမ်းအား အရင်းအမြစ်အဖြစ် ကျမကတော့ တည်ဆောက်မယ်။ တရားရေးမှာဆိုရင်လည်း ဒီလိုပါပဲ။ ဥပဒေပြုရေး၊ တရားစီရင်ရေး၊ တန်းတူ အခွင့်အရေးဆိုတဲ့ အားလုံးနဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့အခါမှာ မသန်စွမ်းတွေက ပြောရမယ်ဆိုလို့ရှိရင် တရားဝင် ဖယ်ချန်ခဲ့တာလားဆိုတော့လဲ မဟုတ်ဘူးရှင့်။ ဒီဟာကို လုပ်ပေးရမယ်ဆိုတာကို မသိဘဲနဲ့ ကျန် ကျန်နေခဲ့တဲ့အပိုင်းတွေက ကျမတို့က အမြဲတမ်း ခံစားနေရတာပါ။ အဲ့ဒီတော့ ကျမက လွှတ်တော်ထဲ ရောက်တဲ့အခါမှာ ဒီအချက်တွေကို အလေးထားပြီးတော့ ဖော်ဆောင်မှာဖြစ်ပါတယ်ရှင်။”
တကယ်တော့ မသန်စွမ်းတွေဟာ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာမှာ သာမန်သန်စွမ်းသူတွေလောက် မသန်ပေမဲ့ သူ့မှာလည်း သူတို့စွမ်းဆောင်နိုင်တဲ့အရာတွေ အများကြီး ရှိတာမို့၊ ဒီစွမ်းအားတွေကို စနစ်တကျ နေရာပေး အသုံးချမယ်ဆိုရင် တိုင်းပြည်အတွက် အင်အားတွေဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။ ဒီအင်အားတွေကို အသုံးချလာနိုင်ဖို့အတွက်ကတော့ သူတို့အတွက် လိုအပ်တဲ့ အခြေခံ ပံ့ပိုးမှုတွေ၊ အခွင့်အရေး အခွင့်အလမ်းတွေကိုလည်း အာမခံ ပေးမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုအခြေခံကောင်းတွေသာ ရှိမယ်ဆိုရင်တော့ မသန်စွမ်းတွေဟာလည်း တိုင်းပြည်ကိုအကျိုးပြုနိုင်တဲ့ လူ့စွမ်းအား အရင်းအမြစ်တွေ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်ဆိုတာ တင်ပြရင်းနဲ့ပဲ ဒီသီတင်းပတ် အမျိုးသမီးကဏ္ဍကို ဒီမှာပဲ ရပ်နားခွင့်ပြုပါရှင်။ ကျမ ခင်ဖြူထွေးပါ။
======================================
[Unicode Version]
မသနျစှမျးသူတှအေရေး၊ တနျးတူအခှင့ျအရေး ကွိုးပမျးသူ မခြောစုလှိုငျ (အမြိုးသမီးကဏ်ဍ)
မွနျမာနိုငျငံ လူဦးရရေဲ့ ၄.၆ % ဟာ မသနျစှမျးသူတှဖွေဈကွပွီး ဒီလူတှဟောလညျး တိုငျးပွညျရဲ့ လူ့စှမျးအား အရငျးအမွဈတှပေါပဲလို့ ရနျကုနျတိုငျး မသနျစှမျးသူမြားအသငျး အတှငျးရေးမှူး မခြောစုလှိုငျက ပွောပါတယျ။ လကျရှိ မွနျမာနိုငျငံမှာ မသနျစှမျးသူတှအေတှကျ ရုပျပိုငျး စိတျပိုငျးဆိုငျရာ အတားအဆီးတှနေဲ့ အဟန့ျအတားတှေ ကတော့ အမြားကွီး ရှိနေ သေးတာမို့ သူတို့အတှကျ အခွခေံ အခှင့ျအရေးတှေ အပွည့ျအ၀ ရရှိလာအောငျ ကွိုးပမျးသှားခငြျတယျလို့ လာမယ့ျ နိုဝငျဘာ ရှေးကောကျပှဲမှာ ပွညျသူ့လှှတျတောျအမတျလောငျးတယောကျအနနေဲ့ ဝငျရောကျယှဉျပွိုငျဖို့ ရှိနတေဲ့ မခြောစုလှိုငျက ပွောပါတယျ။ လာမယ့ျရှေးကောကျပှဲမှာ ပထမဆုံး မသနျစှမျး အမြိုးသမီးအမတျလောငျး တယောကျအနနေဲ့ ဝငျပွိုငျမယ့ျ မခြောစုလှိုငျရဲ့ ရညျမှနျးခကြျ၊ မေ ြှာျမှနျးခကြျတှေ နဲ့အတူ ဒီကနေ့ မသနျစှမျးတှအေတှကျ အဓိက အခကျအခဲ အတားအဆီး ဘာတှေ ရှိနသေလဲ ဆိုတာတှကေို ဒီသီတငျးပတျ အမြိုးသမီးကဏ်ဍမှာ မခငျဖွူထှေးက စုစညျးတငျဆကျထားပါတယျ။
အကွေောငျးအမြိုးမြိုး၊ ပုံစံအမြိုးမြိုးနဲ့ ကိုယျလကျ အငျ်ဂါခြို့တဲ့ မသနျစှမျးသူတှဟော မွနျမာနိုငျငံ လူဦးရရေဲ့ ၂ သနျးကြောျ ရှိပွီး ရာခိုငျနှုနျးအားဖွင့ျ ၄.၆ % ရှိတယျလို့ ၂၀၁၄ ခုနှဈက ကောကျယူခဲ့တဲ့ သနျးခေါငျစာရငျးမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။ ဒီလို မသနျစှမျးတှဟော ပညာရေး၊ နိုငျငံရေး၊ စီးပှားရေးနဲ့ အလုပျအကိုငျအခှင့ျအလမျး စတာတှမှော နောကျကြ ကနြျနရေပွီး သူတို့အတှကျ အခှင့ျအရေး အတောျမြားမြား လဈလြူရှုခံထားရတယျလို့ ရနျကုနျတိုငျးဒသေကွီး မသနျစှမျးသူမြားအသငျးရဲ့ အတှငျးရေးမှူး မခြောစုလှိုငျက ပွောပါတယျ။
စာသငျကြောငျးတှမှော မသနျစှမျးတှအေတှကျ သီးခွား အဆငျပွအေောငျ လုပျပေးထားတဲ့ စာသငျခုံတှေ၊ ထောကျကူပစ်စညျးတှေ မရှိသလို၊ လမျးပမျးဆကျသှယျ သှားလာတဲ့အခါမှာလညျး သူတို့အတှကျ အဆငျပွခြေောမှေ့အောငျ စီစဉျပေးထားတဲ့ အခွခေံ စနဈတှေ မရှိသေးပါဘူး။ မသနျစှမျးတှရေဲ့ဘဝတှေ တိုးတကျလာဖို့မှာ ဒီလို အခွခေံတှကေအစ ပွုပွငျပွောငျးလဲဖို့ လိုအပျတယျလို့ မခြောစုလှိုငျက ပွောပါတယျ။
“ကမြတို့ မသနျစှမျးတယောကျ ပညာသငျကွားဖို့ အခှင့ျအရေးတှေ ဆိုတာက ရာခိုငျနှုနျးအားဖွင့ျ အရမျးနညျးပါတယျ။ ကမြတို့ ပညာတတျ မသနျစှမျးတယောကျဖွဈလာဖို့ဆိုတာ မိဘတှမှောလညျး အရမျးကို ပငျပနျးသလို၊ မသနျစှမျးဘကျကလညျး ကွိုးစားရတာ တအားပငျပနျးပါတယျ။ သာမနျ ကလေးတယောကျ ကြောငျးတကျရတာနဲ့ မတူဘူးပေါ့နောျ။ ရငျးနှီးမွှုပျနှံမှုအားက တအား မြားပါတယျ။ ပညာကိုသငျကွားတဲ့အခါမှာ အခွခေံကစလာပွီးတော့ ကမြတို့က အခကျအခဲတှေ ဖွဈလာခဲ့တယျပေါ့နောျ။ အဲ့ဒီလိုပဲ ကမြတို့ တဆင့ျ တဆင့ျ သူ့ဟာနဲ့သူပေါ့နောျ တာဝနျတှေ ထမျးဆောငျပွီးတော့လာကွတဲ့ အခြိနျမှာလညျး ကမြတို့မွနျမာနိုငျငံရဲ့ အနအေထားမှာ သှားလာရေးတှမှောဆိုရငျ barrier free တှကေ လုံး၀ မရှိဘူးပေါ့နောျ။ မရှိတဲ့အခါကရြငျ ကမြက wheel chair အသုံးပွုသူတယောကျဖွဈတယျ။ ဖွဈတဲ့အခါကတြော့ အလှယျတကူ လကျလှမျးမီ သှားလာဖို့ဆိုတာ ဘယျလိုမှမဖွဈနိုငျဘူးပေါ့နောျ။ ဥပမာပွောရရငျ ကမြတို့မွနျမာပွညျမှာ ယာဉျလိုငျးတှသေုံးစှဲထားတာဆိုရငျ ကမြတို့ မသနျစှမျးတှေ အလှယျတကူ သှားလို့မရဘူး။ လိုငျးကားစီးနိုငျဖို့ဆိုတာ ဘယျလိုမှမဖွဈနိုငျတဲ့ ကိစ်စကွီး။ လမျးတှဆေိုရငျလညျး ကမြတို့သှားတဲ့လမျးတှကေ ဘီးတပျကုလားထိုငျ သုံးသူတှေ သှားလို့ရတဲ့လမျးမြိုး မဟုတျဘူး။ ဂလုဂလကျတှေ အမြားကွီးကို အဲ့ဒီလိုမြိုးသှားပွီးတော့ ကိုယ့ျရဲ့တာဝနျကို ထမျးဆောငျရတယျ။ အဲ့ဒီလိုမြိုးအပိုငျးတှကေို ကမြ အမြားကွီးကွုံရတယျ။ စပွီးတော့မှ အခွခေံကစလာပွီးတော့ အခကျအခဲတှေ ဖွဈလာခဲ့တယျပေါ့နောျ။”
ဒီလို အခကျအခဲ စိနျခေါျမှုတှကွေားမှာပဲ မခြောစုလှိုငျကတော့ မွနျမာစာ ဘာသာရပျနဲ့ ဘှဲ့ရအောငျ သငျယူနိုငျခဲ့သလို၊ လကျရှိမှာ ရနျကုနျတိုငျး မသနျစှမျးသူမြားအသငျးရဲ့ အတှငျးရေးမှူး တာဝနျအပွငျ နိုငျငံရေးပါတီတခုမှာလညျး ဦးဆောငျအခနျးကဏ်ဍကနေ ပါဝငျနတောပါ။ ညီညှတျသာ တိုငျးရငျးသားလူမြိုးမြား ဒီမိုကရစေီပါတီ (UNDP) ရဲ့ ဗဟို အလုပျမှုဆောငျ လူငယျတယောကျ ဖွဈပွီး လာမယ့ျ နိုဝငျဘာရှေးကောကျပှဲမှာလညျး ဒီပါတီကို ကိုယျစားပွုပွီး မွောကျဥက်ကလာပမွို့နယျကနေ ပွညျသူ့လှှတျတောျနရောမှာ ဝငျပွိုငျဖို့ ပွငျဆငျထားပါတယျ။ မသနျစှမျး အမြိုးသမီးယောကျအနနေဲ့ အခကျအခဲတှေ မြားပမေဲ့လို့ နိုငျငံတညျဆောကျရေးမှာ တတျစှမျးသမ ြှ ပါဝငျသှားခငြျတယျလို့ မခြောစုလှိုငျက ပွောပါတယျ။
“ပတျဝနျးကငြျအတားအဆီးတှဟော ကမြတို့အတှကျ အရမျးကို စိနျခေါျမှုတှေ ကွီးမားပါတယျ။ စိတျပိုငျးဆိုငျရာ အတားအဆီးရှိပါတယျ။ ရုပျပိုငျးဆိုငျရာ အတားအဆီး ရှိတယျပေါ့နောျ။ အဲ့ဒီအခါမှာ ကမြတို့ မသနျစှမျးတှကေ ရုပျပိုငျးဆိုငျရာအတားအဆီးလို့ ပွောလို့ရှိရငျ ခုနကပွောတဲ့ အလှယျကူ သှားလာလို့မရတဲ့နရောတှမှော ကမြတို့ မနညျးကို ကြောျဖွတျပွီးတော့ သှားရတယျ။ ကိုယ့ျရဲ့တာဝနျကို ထမျးဆောငျရတယျ။ နံပါတျနှဈ အခကြျကတော့ စိတျပိုငျးဆိုငျရာ အတားအဆီးလို့ပွောရငျ ကမြတို့ကွုံရတာက ဒီမသနျစှမျးတှကေ ဒီလူမှုနယျပယျထဲကို လာပွီးတော့ နိုငျငံရေးတာဝနျတှကေို ထမျးဆောငျတယျ။ သူတို့ဟာ ခန်ဓာကိုယျတောငျမှ ကနြျးမာသနျစှမျးမှုမရှိဘဲနဲ့ သူတို့က ဒီနိုငျငံရေးကို ဘာလာလုပျမှာလဲ။ ဘယျလိုလုပျမှာလဲဆိုတဲ့ အမွငျပေါ့။ ဒီ စိတျပိုငျးဆိုငျရာ အတားအဆီးကိုပွောတာပေါ့နောျ။ ကမြတို့ အဲ့ဒါတှနေဲ့လညျး စဉျဆကျမပွတျ ရငျဆိုငျနရေတဲ့အပိုငျးပေါ့နောျ။ သို့ပမေဲ့လညျး ကမြတို့ အနနေဲ့ကတော့ ကမြတို့က လုပျစရာရှိတာကိုတော့ ကမြတို့နိုငျငံတောျအတှကျကိုတော့ ဆကျလကျ လုပျဆောငျရမယျဆိုတဲ့ စိတျထည့ျပွီးတော့မှ လုပျနတေဲ့အပိုငျးတှေ ရှိပါတယျရှငျ။”
လှှတျတောျအမတျတယောကျအဖွဈ အရှေးခံရရငျတော့ သူဟာ မွနျမာ့လှှတျတောျထဲမှာ ပထမဆုံး နဲ့ တဦးတညျးသော မသနျစှမျး အမြိုးသမီးအမတျ တယောကျ ဖွဈလာမှာပါ။ တကယျလို့ လှှတျတောျအမတျတယောကျ ဖွဈလာရငျ နိုငျငံအတှကျ ဘာတှေ လုပျဆောငျသှားနိုငျဖို့ ရညျမှနျးထားတာပါလဲ။
“ကမြတို့ဟာ နိုငျငံရေး အနအေထားနဲ့ပတျသကျရငျ ၂၀၀၈ ဖှဲ့စညျးပုံ အခွခေံဥပဒဆေိုတာ ရှိပါတယျ။ အဲ့ဒီ ၂၀၀၈ ဖှဲ့စညျးပုံ အခွခေံဥပဒဟောလညျး ကမြတို့တှေ အမြားသောအားဖွင့ျက ဒီဥပဒနေဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ပဲ ကမြတို့ အမြိုးမြိုး အယူအဆတှေ ကှဲလှဲပွီးတော့ ကမြတို့ ဒါကိုပဲပွငျဆငျဖို့ ကွိုးစားနကွေရတဲ့ အနအေထားတှေ ရှိတယျပေါ့နောျ။ အဲ့ဒီတော့ ကမြတို့က အရှေးခယြျခံရလို့ လှှတျတောျထဲ ရောကျခဲ့မယျဆိုရငျ ဒီဖှဲ့စညျးပုံ အခွခေံဥပဒနေဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ ပထမဦးဆုံး စတငျလုပျဆောငျဖို့ရှိတယျ။ ကမြတို့ ဒီဖှဲ့စညျးပုံဆိုတာ ပွငျဆငျလို့မရဘူးဆိုတာ ကမြတို့ တှကျဆလို့ရပါတယျ။ ဒါကလညျး အားလုံးလညျး သိပွီးသားဖွဈတယျပေါ့နောျ။ အဲ့ဒီတော့ ပွငျဆငျလို့မရတဲ့အပိုငျးတှမှော ကမြတို့က အသဈရေးဆှဲပွီးတော့မှ ပွညျသူတှကေို ခပြွပွီးတော့မှ အတညျပွုတာတှေ ကမြတို့ လုပျရမယျ။ နောကျတခုကတော့ ကမြတို့ ဖကျဒရယျလမျးကွောငျးကို တညျဆောကျမယျ။ နောကျတခုကကတြော့ တနျးတူအခှင့ျအရေးပေါ့။ တိုငျးရငျးသားတှနေဲ့ ပတျသကျတဲ့ တနျးတူအခှင့ျအရေးတှနေဲ့ ကမြတို့တညျဆောကျဖို့ကို ကမြတို့လှှတျတောျထဲ ရောကျပွီဆိုတာနဲ့ အဲ့ဒါတှေ လုပျမှာပါရှင့ျ။”
သူသာ လှှတျတောျထဲ ရောကျခဲ့မယျဆိုရငျ သူ့လိုအမြိုးသမီးတှေ မသနျစှမျးတှရေဲ့ အခှင့ျအရေးတှေ ပိုမို ရရှိလာအောငျ ကွိုးစားသှားခငြျတယျလို့လညျး မခြောစုလှိုငျက ပွောပါတယျ။ မသနျစှမျးပဲဖွဈဖွဈ၊ အမြိုးသမီးပဲဖွဈဖွဈ လူသားတယောကျအနေနေဲ့ လူတိုငျး တနျးတူညီမ ြှ အခှင့ျအရေး ရှိတယျလို့ သူ ယုံကွညျတဲ့အတိုငျး အရညျအခငြျးရှိတဲ့ လူငယျတှေ၊ မသနျစှမျးတှေ၊ အမြိုးသမီးတှေ နိုငျငံ့ဦးဆောငျမှုမှာ ပါဝငျလာဖို့ လိုအပျတယျလို့ မခြောစုလှိုငျက ပွောပါတယျ။
“ကိုယျက အရညျအခငြျး ရှိရဲ့သားနဲ့ ငါကတော့ဖွင့ျ ကလေးထိနျးရမှာမိုလို့ ဒီနရောကို လုပျတော့လုပျခငြျပါတယျ။ လုပျလို့တော့ အဆငျမပွဘေူးဆိုရငျ ကမြတို့ဟာ ကိုယ့ျမိသားစုကိုပဲ။ ကိုယ့ျမိသားစုမှာ ၅ ယောကျရှိတယျဆိုရငျ အပွငျရဲ့အဝနျးအဝိုငျးလေးကိုထှကျလိုကျမယျ ဆိုရငျ အယောကျ တဈရာ ဖွဈရငျလညျး ဖွဈသှားမယျ။ အခှင့ျအရေး ပေးတဲ့အခါမှာ ကိုယ့ျကလေး တယောကျတညျး ထိနျးတဲ့ အခှင့ျအရေးမြိုး ပေးမလား။ အယောကျ တဈရာကို ဦးဆောငျနိုငျတဲ့ အခှင့ျအရေး ပေးမလား။ အယောကျ တဈသောငျး၊ တဈသိနျးရှိတဲ့ အခှင့ျအရေးတှကေို ပေးမလား။ ကိုယ့ျရဲ့စှမျးအားကို ပွောတာလေ။ အဲ့ဒီတော့ ကိုယျက ကိုယ့ျသားသမီးကိုပဲ ကိုယျထိနျးမယျဆိုရငျ ကိုယ့ျရဲ့အသိဉာဏျတှေ ကိုယ့ျရဲ့ဗဟုသုတတှကေ ကိုယ့ျသားသမီးဆီမှာပဲ တယောကျတညျးကို သှားမှာလေ။ အဲ့ဒီတော့ အဝနျးအဝိုငျးတခုကို ပွောငျးလဲလိုကျတဲ့အခါမှာဆိုရငျ ကိုယ့ျရဲ့အသိဉာဏျတှေ ကိုယ့ျရဲ့ ဗဟုသုတတှဟော အယောကျ တဈရာကိုလှှမျးခွုံနိုငျတာ ဖွဈနိုငျသလို၊ အယောကျ တဈသောငျးနဲ့ တနိုငျငံလုံးကို လှှမျးခွုံနိုငျတဲ့အမြိုးသမီးတဈယောကျ ဖွဈလာနိုငျတယျဆိုတဲ့ အခကြျကိုလညျး ကမြက အရမျးကို အားပေးခငြျပါတယျ။ အဲ့ဒီအတှကျ အမြိုးသမီးတှေ မသနျစှမျးတှေ အားလုံး သတ်တိရှိရှိနဲ့ အပွငျကိုထှကျပွီးမှ နိုငျငံရေးနယျပယျထဲမှာ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျတှေ ဝငျရောကျ လုပျစခေငြျပါတယျ။ အားလညျး အားပေးစခေငြျပါတယျ။ ကမြတို့ အနာဂတျနိုငျငံကို တညျဆောကျတဲ့အခါမှာ ကမြတို့အငျနဲ့အားနဲ့ပေါ့နောျ ဒီနိုငျငံကွီးကို ငါတို့ကိုယျတိုငျ ဒီလိုမြိုးတှေ လုပျခဲ့တာ။ ငါတို့ကိုယျတိုငျ အသကျသှငျးခဲ့တယျဆိုတဲ့ သမိုငျးလေးကို ကမြ ကတော့ တညျစခေငြျပါတယျ။”
ကိစ်စရပျတခုခငြျးစီကို ကိုငျတှယျကွတဲ့နရောမှာ အမြိုးသားနဲ့ အမြိုးသမီး ခဉြျးကပျပုံတှေ မတူတတျကွပါဘူး။ ဒီလိုမတူကှဲပွားတာကိုပဲ စှမျးအားတခုဖွဈအောငျ လုပျယူနိုငျပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံလို လကျနကျကိုငျစဈမီး မငွိမျးသေးတဲ့၊ နှမျးပါးတဲ့ ဖှံ့ဖွိုးဆဲ နိုငျငံတခု အနနေဲ့ တိုငျးပွညျရေးရာတှကေို ရငျဆိုငျဖွရှေငျးကွတဲ့နရောမှာ အမွငျရှုထောင့ျစုံကနေ မွငျနိုငျ ကွည့ျနိုငျ ဆောငျရှကျနိုငျပါမှ တိုငျးပွညျ ရရှေညျ ငွိမျးခမြျးရေးနဲ့ ဖှံ့ဖွိုးတိုးတကျရေးတှေ အရာထငျလာမှာပါ။ ခုလို ဒီမိုကရစေီတိုငျးပွညျတခုကို တညျဆောကျနတေဲ့အခြိနျမှာ အမြိုးသမီးတှကေို ခနြျလှပျမထားဖို့သိပျကို အရေးကွီးတယျလို့ မခြောစုလှိုငျက ပွောပါတယျ။
“ကမြတို့အမြိုးသမီးတှကေို ဘာကွောင့ျ ပါဝငျစခေငြျသလဲ ဆိုတော့ အမြိုးသားနဲ့ယှဉျလိုကျတဲ့အခါမှာ အမြိုးသမီးတှဟော အမွဲတမျး နူးညံ့သိမျမှေ့တဲ့ဘကျကို သှားတယျရှင့ျ။ အဲ့ဒီတော့ နိုငျငံရေး အခငျးအကငြျး တညျဆောကျတဲ့အခါမှာလညျး အမြိုးသားတှဆေိုရငျ အမွဲတမျး တိုကျမယျဆိုတဲ့ဟာမြိုး သူတို့မှာ တှေးတယျပေါ့နောျ။ ကမြတို့ အမြိုးသမီးတှကေတြော့ အဲ့ဒီလို မဟုတျဘူးရှင့ျ။ ကမြတို့ ဘယျဟာကို ပြော့ပွောငျး ညငျသာစှာနဲ့ကိုငျတှယျမလဲ။ ဘယျဟာကို နူးညံ့သိမျမှေ့စာနဲ့ ကိုငျတှယျမလဲ ဆိုတဲ့ မိခငျစိတျထားပေါ့နောျ။ အားလုံးကို ခစြျတတျတဲ့စိတျ၊ ခှင့ျလှှတျတတျတဲ့စိတျ၊ နားလညျတတျတဲ့စိတျတှနေဲ့ ကမြတို့က ဦးဆောငျဖို့ လိုတယျပေါ့နောျ။ အဲ့ဒီအခါမှာ ကမြတို့က နူးညံ့ပြော့ပြောငျးတဲ့ စိတျထားတှနေဲ့ ကမြတို့ ဒီနိုငျငံတောျအတှကျ ပါဝငျလာကွမယျဆိုရငျ၊ တဘကျကကွည့ျရငျ ကမြတို့ ငွိမျးခမြျးရေးအရဆိုလို့ရှိရငျလညျး ကမြတို့အတှကျ အငျမတနျ အငျအားတှေ ဖွဈလာမှာပါလို့ ကမြက ပွောခငြျပါတယျ။ အဲ့ဒီအတှကျကို ကမြတို့အမြိုးသမီးတှလေညျး ပါဝငျသင့ျပါတယျ။ နောကျပွီးတော့ မသနျစှမျးတှလေညျး အားလုံးဟာ ပါဝငျသင့ျပါတယျ။ ကမြတို့ မသနျစှမျးတှဟော မွနျမာပွညျမှာ ၄.၆ % ပေါ့။ ဒါဟာ ပွောမယျဆိုရငျ ကမြတို့အတှကျ လူ့စှမျးအား အရငျးအမွဈတှပေါပဲ။ ကမြတို့ ဒါတှကေို အသုံးခရြမှာပါ။ ကမြတို့ မသနျစှမျးတှအေားလုံးဟာ အိမျထဲကအိမျပွငျမထှကျဘဲ နခေဲ့ကွတာ ၄.၆ % ဆိုတဲ့ ဒီမသနျစှမျးတှအေားလုံးအတှကျ ဒါကို လူစှမျးအား အရငျးအမွဈအဖွဈ ကမြကတော့ တညျဆောကျမယျ။ တရားရေးမှာဆိုရငျလညျး ဒီလိုပါပဲ။ ဥပဒပွေုရေး၊ တရားစီရငျရေး၊ တနျးတူ အခှင့ျအရေးဆိုတဲ့ အားလုံးနဲ့ သကျဆိုငျတဲ့အခါမှာ မသနျစှမျးတှကေ ပွောရမယျဆိုလို့ရှိရငျ တရားဝငျ ဖယျခနြျခဲ့တာလားဆိုတော့လဲ မဟုတျဘူးရှင့ျ။ ဒီဟာကို လုပျပေးရမယျဆိုတာကို မသိဘဲနဲ့ ကနြျ ကနြျနခေဲ့တဲ့အပိုငျးတှကေ ကမြတို့က အမွဲတမျး ခံစားနရေတာပါ။ အဲ့ဒီတော့ ကမြက လှှတျတောျထဲ ရောကျတဲ့အခါမှာ ဒီအခကြျတှကေို အလေးထားပွီးတော့ ဖောျဆောငျမှာဖွဈပါတယျရှငျ။”
တကယျတော့ မသနျစှမျးတှဟော ရုပျပိုငျးဆိုငျရာမှာ သာမနျသနျစှမျးသူတှလေောကျ မသနျပမေဲ့ သူ့မှာလညျး သူတို့စှမျးဆောငျနိုငျတဲ့အရာတှေ အမြားကွီး ရှိတာမို့၊ ဒီစှမျးအားတှကေို စနဈတကြ နရောပေး အသုံးခမြယျဆိုရငျ တိုငျးပွညျအတှကျ အငျအားတှဖွေဈလာနိုငျပါတယျ။ ဒီအငျအားတှကေို အသုံးခလြာနိုငျဖို့အတှကျကတော့ သူတို့အတှကျ လိုအပျတဲ့ အခွခေံ ပံ့ပိုးမှုတှေ၊ အခှင့ျအရေး အခှင့ျအလမျးတှကေိုလညျး အာမခံ ပေးမှာဖွဈပါတယျ။ ဒီလိုအခွခေံကောငျးတှသော ရှိမယျဆိုရငျတော့ မသနျစှမျးတှဟောလညျး တိုငျးပွညျကိုအကြိုးပွုနိုငျတဲ့ လူ့စှမျးအား အရငျးအမွဈတှေ ဖွဈလာနိုငျပါတယျဆိုတာ တငျပွရငျးနဲ့ပဲ ဒီသီတငျးပတျ အမြိုးသမီးကဏ်ဍကို ဒီမှာပဲ ရပျနားခှင့ျပွုပါရှငျ။ ကမြ ခငျဖွူထှေးပါ။
