(Zawgyi/Unicode)
COVID -19 ရောဂါပိုးရဲ့မူလဇစ်မြစ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ WHO ရဲ့ လတ်တလော ထုတ်ပြန်လိုက်တဲ့ အစီရင်ခံစာအပေါ် စိုးရိမ်ကြောင်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနဲ့ အခြား ၁၃ နိုင်ငံတို့က အင်္ဂါနေ့မှာ ပူးတွဲကြေညာချက်ထုတ်ပြန်လိုက်ကြပါတယ်။
ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးရဲ့ဇစ်မြစ်ကိုသိနိုင်ဖို့ နိုင်ငံတကာပညာရှင်တွေ အတော်နောက်ကျမှ လေ့လာနိုင်ခဲ့ကြပြီး မူရင်း ဒေတာအချက်အလက်တွေနဲ့ နမူနာတွေ ပြည့်ပြည့်စုံစုံမရခဲ့ကြတဲ့အပေါ် စိုးရိမ်ကြောင်း မဖြစ်မနေဖော်ပြဖို့လိုတယ်လို့လည်း ကြေညာချက်မှာဖော်ပြထားပါတယ်။ အဲဒီကြေညာချက်ကိုတော့ အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနရဲ့ အင်တာနက်စာမျက်နှာမှာ တင်ထားတာပါ။
WHO အင်္ဂါနေ့ကတရားဝင်ထုတ်ပြန်လိုက်တဲ့အစီရင်ခံစာမှာတော့ ရထားသမျှ ဒေတာအချက်အလက်တွေနဲ့ လေ့လာဆန်းစစ်ချက်ထားကြောင်း ဖော်ပြထားသလို ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးရဲ့ မူလဇစ်မြစ်ကို မတွေ့သေးဘူးလို့လည်း ဆိုထားပါတယ်။ တရုတ်နိုင်ငံကိုသွားရောက်ခဲ့တဲ့ WHO အဖွဲ့ခေါင်းဆောင်ကလည်း သူတို့အဖွဲ့အနေနဲ့ တရုတ်နိုင်ငံသာမက အခြားနိုင်ငံတွေဆီက နိုင်ငံရေးဖိအားတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်ခဲ့ကြရပြီး သတင်းအချက်အလက်မူကြမ်းတွေရဖို့ခက်ခဲကြောင်း မတ်လ ၃၀ ရက်နေ့ကပြောပါတယ်။
“တခြားနိုင်ငံအတော်များများလိုပဲ တရုတ်နိုင်ငံမှာလည်း ပုဂ္ဂိုလ်ရေးလုံခြုံမှုကြောင့် သတင်းအချက်အလက် ဖြန့်ဝေမှု ကန့်သတ်ထားတာတွေ၊ ဥပဒေနဲ့ ထိန်းချုပ်ထားတာတွေ ရှိပါတယ်။ ဒီထဲမှာ ပုဂ္ဂိုလ်ရေး အသေးစိတ်အချက်အလက်တွေကို အပြင်လူတွေကိုမပေးဖို့၊ အထူးသဖြင့် ပြည်ပနိုင်ငံတွေကို ထုတ်မပေးဖို့လည်း ပါပါတယ်။ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအများစုမှာလည်း ဒီလိုလေ့လာမှုတွေ သွားလုပ်ရင် ဒီလိုပဲ ကန့်သတ်ချက်တွေရှိနေမှာပါ။ အရင်တုန်းကလည်း ဒီလိုလေ့လာမှုမျိုး အတော်များများ လုပ်ခဲ့ပြီးတော့ ဒီလိုစိန်ခေါ်ချက်မျိုးတွေကို ကျနော်တို့ အမြဲရင်ဆိုင်ခဲ့ရတာပါ” လို့ WHO သုတေသီအဖွဲ့ခေါင်းဆောင် Peter Ben Membarek ကပြောဆိုသွားတာပါ။
ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ပိုးစတင်တွေ့ရှိရာ တရုတ်နိုင်ငံ၊ ဝူဟန်မြို့ကို WHO ပညာရှင်တွေ ဒီနှစ်အစောပိုင်းက သွားရောက်လေ့လာတဲ့အချိန်မှာ အခက်အခဲအတော်များများနဲ့ ရင်ဆိုင်ခဲ့ရပါတယ်။ ဝူဟန်မြို့ကို ပညာရှင်တွေ သွားရောက်ခွင့်ကိုလည်း တရုတ်အစိုးရက ချက်ချင်းခွင့်မပြုတာကြောင့် ရက်အတော်ကြာ နှောင့်နှေးခဲ့ရပါတယ်။
အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဌာနက ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ပါဝင်လက်မှတ်ရေးထိုးထားကြတဲ့ နိုင်ငံတွေအနေနဲ့ WHO ရဲ့ နောက်တဆင့် လေ့လာမှုအတွက်ရော နောင်ဖြစ်လာနိုင်ခြေရှိတဲ့ ကျန်းမာရေး အကျပ်အတည်းတွေအတွက်ပါ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုှရှိတဲ့ အထောက်အထားအခြေပြု လုပ်ငန်းမျိုးတွေ အချိန်နဲ့ တပြေးညီဖြစ်မလာမှာကို စိုးရိမ်မှုရှိနေကြပါတယ်။ အမေရိကန်နဲ့အတူ ပါဝင်လက်မှတ်ထိုးထားတဲ့နိုင်ငံတွေထဲမှာ သြစတေးလျ၊ ဗြိတိန်၊ ကနေဒါ၊ ချက်သမ္မတနိုင်ငံ၊ ဒိန်းမတ်၊ အက်စတိုးနီးယား၊ အစ္စရေးလ်၊ ဂျပန်၊ လာတီဗာ၊ လစ်သူရေးနီးယား၊ နော်ဝေ၊ တောင်ကိုရီးယားနဲ့ ဆလိုဗေးနီးယား နိုင်ငံတို့ ပါဝင်ပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
WHO ရဲ့ ကိုဗစ် မူလဇစ်မြစ် အစီရင်ခံစာ မပြည့်စုံမှု ဝေဖန်ခံရ
.............
WHO ရဲ့ ကိုဗဈ မူလဇဈမွဈ အစီရငျခံစာ မပွည့ျစုံမှု ဝဖေနျခံရ
(Unicode)
COVID -19 ရောဂါပိုးရဲ့မူလဇဈမွဈနဲ့ ပတျသကျပွီး ကမ်ဘာ့ကနြျးမာရေးအဖှဲ့ WHO ရဲ့ လတျတလော ထုတျပွနျလိုကျတဲ့ အစီရငျခံစာအပေါျ စိုးရိမျကွောငျး အမရေိကနျပွညျထောငျစုနဲ့ အခွား ၁၃ နိုငျငံတို့က အငျ်ဂါနေ့မှာ ပူးတှဲကွညောခကြျထုတျပွနျလိုကျကွပါတယျ။ ဗိုငျးရပျဈပိုးရဲ့ဇဈမွဈကိုသိနိုငျဖို့ နိုငျငံတကာပညာရှငျတှေ အတောျနောကျကမြှ လေ့လာနိုငျခဲ့ကွပွီး မူရငျး ဒတောအခကြျအလကျတှနေဲ့ နမူနာတှေ ပွည့ျပွည့ျစုံစုံမရခဲ့ကွတဲ့အပေါျ စိုးရိမျကွောငျး မဖွဈမနဖေောျပွဖို့လိုတယျလို့လညျး ကွညောခကြျမှာဖောျပွထားပါတယျ။ အဲဒီကွညောခကြျကိုတော့ အမရေိကနျနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးဌာနရဲ့ အငျတာနကျစာမကြျနှာမှာ တငျထားတာပါ။
WHO အငျ်ဂါနေ့ကတရားဝငျထုတျပွနျလိုကျတဲ့အစီရငျခံစာမှာတော့ ရထားသမြှ ဒတောအခကြျအလကျတှနေဲ့ လေ့လာဆနျးစဈခကြျထားကွောငျး ဖောျပွထားသလို ဗိုငျးရပျဈပိုးရဲ့ မူလဇဈမွဈကို မတှေ့သေးဘူးလို့လညျး ဆိုထားပါတယျ။ တရုတျနိုငျငံကိုသှားရောကျခဲ့တဲ့ WHO အဖှဲ့ခေါငျးဆောငျကလညျး သူတို့အဖှဲ့အနနေဲ့ တရုတျနိုငျငံသာမက အခွားနိုငျငံတှဆေီက နိုငျငံရေးဖိအားတှနေဲ့ ရငျဆိုငျခဲ့ကွရပွီး သတငျးအခကြျအလကျမူကွမျးတှရေဖို့ခကျခဲကွောငျး မတျလ ၃၀ ရကျနေ့ကပွောပါတယျ။
“တခွားနိုငျငံအတောျမြားမြားလိုပဲ တရုတျနိုငျငံမှာလညျး ပုဂ်ဂိုလျရေးလုံခွုံမှုကွောင့ျ သတငျးအခကြျအလကျ ဖွန့ျဝမှေု ကန့ျသတျထားတာတှေ၊ ဥပဒနေဲ့ ထိနျးခြုပျထားတာတှေ ရှိပါတယျ။ ဒီထဲမှာ ပုဂ်ဂိုလျရေး အသေးစိတျအခကြျအလကျတှကေို အပွငျလူတှကေိုမပေးဖို့၊ အထူးသဖွင့ျ ပွညျပနိုငျငံတှကေို ထုတျမပေးဖို့လညျး ပါပါတယျ။ ကမ်ဘာ့နိုငျငံအမြားစုမှာလညျး ဒီလိုလေ့လာမှုတှေ သှားလုပျရငျ ဒီလိုပဲ ကန့ျသတျခကြျတှရှေိနမှောပါ။ အရငျတုနျးကလညျး ဒီလိုလေ့လာမှုမြိုး အတောျမြားမြား လုပျခဲ့ပွီးတော့ ဒီလိုစိနျခေါျခကြျမြိုးတှကေို ကနြောျတို့ အမွဲရငျဆိုငျခဲ့ရတာပါ” လို့ WHO သုတသေီအဖှဲ့ခေါငျးဆောငျ Peter Ben Membarek ကပွောဆိုသှားတာပါ။
ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈပိုးစတငျတှေ့ရှိရာ တရုတျနိုငျငံ၊ ဝူဟနျမွို့ကို WHO ပညာရှငျတှေ ဒီနှဈအစောပိုငျးက သှားရောကျလေ့လာတဲ့အခြိနျမှာ အခကျအခဲအတောျမြားမြားနဲ့ ရငျဆိုငျခဲ့ရပါတယျ။ ဝူဟနျမွို့ကို ပညာရှငျတှေ သှားရောကျခှင့ျကိုလညျး တရုတျအစိုးရက ခကြျခငြျးခှင့ျမပွုတာကွောင့ျ ရကျအတောျကွာ နှောင့ျနှေးခဲ့ရပါတယျ။
အမရေိကနျနိုငျငံခွားရေးဌာနက ထုတျပွနျခကြျမှာ ပါဝငျလကျမှတျရေးထိုးထားကွတဲ့ နိုငျငံတှအေနနေဲ့ WHO ရဲ့ နောကျတဆင့ျ လေ့လာမှုအတှကျရော နောငျဖွဈလာနိုငျခွရှေိတဲ့ ကနြျးမာရေး အကပြျအတညျးတှအေတှကျပါ ပှင့ျလငျးမွငျသာမှုှရှိတဲ့ အထောကျအထားအခွပွေု လုပျငနျးမြိုးတှေ အခြိနျနဲ့ တပွေးညီဖွဈမလာမှာကို စိုးရိမျမှုရှိနကွေပါတယျ။ အမရေိကနျနဲ့အတူ ပါဝငျလကျမှတျထိုးထားတဲ့နိုငျငံတှထေဲမှာ သွစတေးလြ၊ ဗွိတိနျ၊ ကနဒေါ၊ ခကြျသမ်မတနိုငျငံ၊ ဒိနျးမတျ၊ အကျစတိုးနီးယား၊ အစ်စရေးလျ၊ ဂပြနျ၊ လာတီဗာ၊ လဈသူရေးနီးယား၊ နောျဝေ၊ တောငျကိုရီးယားနဲ့ ဆလိုဗေးနီးယား နိုငျငံတို့ ပါဝငျပါတယျ။