အမိန့်နာခံရင်း ဆုံးရှုံးကျဆင်း

အမိန့်နာခံရင်း ဆုံးရှုံးကျဆင်း

ဦးအောင်ခင်ရဲ့ မြန်မာ့အရေး သုံးသပ်ချက်

ပြည်သူပြည်သားအတွက် အကျိုးမရှိတဲ့အမိန့်ကို မှားမှန်းသိရက်နဲ့ စစ်ဗိုလ်တွေက မျက်စိမှိတ်နာခံလို့ တိုင်းပြည်ပျက်စီးရတဲ့သာဓကတွေ ကမ္ဘာ့သမိုင်းမှာ အများကြီး ရှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အထင်ရှားဆုံးကတော့ ဖက်ဆစ်ဂျပန်နဲ့ နာဇီဂျာမဏီပါ။ အာဏာရှင်ဟစ်တလာရဲ့ လမ်းစဉ်ဟာ ဂျာမဏီကို ပျက်စီးစေမယ်လို့ ဗိုလ်ချုပ်တွေက ယုံကြည်ကြပေမယ့် အမိန့်နာခံသူက အများစု အမိန့်ဆန့်ကျင်ဖို့ ကြိုးပမ်းသူက လူနည်းစုမို့ အမိန့်နာခံရင်း ဂျာမဏီဟာ ပျက်စီးသွားပါတယ်။ အမိန့်နာခံလွန်တဲ့ ဖက်ဆစ်ဂျပန်မှာလည်း အထိန်းအချုပ်မရှိတဲ့ စစ်ဝါဒီတွေ အာဏာရခဲ့လို့ တိုင်းပြည်ပျက်စီးရပါတယ်။

စစ်မှုထမ်းရဲ့ တာဝန်ဝတ္တရားထဲမှာ အမိန့်နာခံမှုကို အရေးအကြီးဆုံးလို့ သတ်မှတ်ကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အမှာအမှန် ဝေဖန်ပိုင်းခြားခြင်းမပြုဘဲ အထက်ကပေးတဲ့အမိန့်ကို မျက်စိမှိတ်ပြီး နာခံသင့်သလားဆိုတာဟာ စစ်မှုထမ်းအတွက် အလွန်အရေးကြီးပါတယ်။ တနည်းဆိုရရင်တော့ အထက်ကခိုင်းလို့လုပ်တာကို အပြစ်မရှိဘူးလို့ ခံယူတာဟာ စစ်မှုထမ်းဝတ္တရားကို အများကြီးထိခိုက်ပြီး လူ့အဖွဲ့အစည်းတခုလုံးကို အန္တရာယ်ဖြစ်စေပါတယ်။ အထက်ကခိုင်းလို့ အရပ်သားကိုသတ်တာဟာ စစ်ရာဇဝင်မှု ဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့ နူးရင်းဘတ်စစ်ခုံရုံးရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ဟာ နိုင်ငံတကာဥ့ပဒေမှာ ပါဝင်လာပါတယ်။

အစိုးရခိုင်းလို့လုပ်ရသူ (သို့မဟုတ်) အစိုးရအမိန့်နာခံသူကို ဥပဒေအရ အရေးမယူနိုင်ဘူးလို့ တိုကျိုစစ်ခုံရုံးမှာ တရားခံဘက်က ခုခံချေပပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒေသခံအရပ်သားနဲ့ စစ်သုံးပန်းကို ဂျပန်စစ်တပ်က နှိပ်စက်ညှဉ်းပမ်းသတ်ဖြတ်တာ ထင်ရှားတယ်လို့ စာမျက်နှာ နှစ်ထောင်နီးပါးရှိတဲ့ စီရင်ချက်မှာ ဖော်ပြပါတယ်။ တိုကျိုခုံးရုံးမှာ ကြိုးဒဏ်ကျခံသွားရတဲ့ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး (၆) ယောက်ထဲမှာ မြန်မာ့စစ်မြေပြင်မှာ စစ်ဦးစီးချုပ်လုပ်သွားတဲ့ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးဟေတာရိုကိမူရာလည်း ပါဝင်ပါတယ်။ အမိန့်နာခံပြီး လူနေရပ်ကွက်ကို စစ်မြေပြင်လို သဘောထားတာကို နိုင်ငံတကာတရားဥပဒေက လက်မခံနိုင်ပါဘူး။ အမိန့်နာခံတဲ့ စစ်ဓလေ့ကို စစ်ခေါင်းဆောင်ပိုင်းက အလွဲသုံးစားလုပ်တဲ့အခါမှာ အမိန့်ပေးသူရော နာခံသူရော အပြစ်ရှိတာကို နူးရင်းဘတ်နဲ့ တိုကျိုစစ်ခုံရုံးတွေက သက်သေပြနေပါတယ်။

မှားမှားမှန်မှန် အမိန့်နာခံနေရတဲ့ တပ်မတော်မှာ အရာရှိအများစုဟာ လက်ရှိစစ်ခေါင်းဆောင်တွေ မှားယွင်းနေတာကိုသိပေမယ့် ရုန်းထွက်ဖို့ အခက်အခဲ ရှိနေတယ်လို့ ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်ကို ရောက်လာတဲ့ ခမရ (၅၂၈) က ဗိုလ်ကြီးလင်းထက်အောင် က ပြောပါတယ်။ စစ်မှုရေးရာနဲ့ မဆိုင်တဲ့ကိစ္စမှာ အမိန့်နာခံရတာကြောင့် အမိန့်ပေးသူ အလွဲသုံးစားလုပ်တာကို အားလုံးခံကြရပါတယ်။ အမိန့်ပေးသူကသာ အကျိုးအမြတ်ခံစားရတဲ့စနစ်ပါ။ ပြည်သူလူထုကြောက်လန့်ပြီး ဆန္ဒပြမှု ရပ်တန့်သွားဖို့အတွက် ဦးခေါင်းပွင့်ထွက်အောင်ပစ်ဖို့ လက်ဖြောင့်တပ်ဖွဲ့ကို အမိန့်ပေးထားပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ပြည်သူလူထုက ဆက်လက်ကန့်ကွက်ဆန္ဒပြနေတဲ့အတွက် စစ်ကောင်စီရဲ့ ရည်ရွယ်ချက် မအောင်မြင်ဘဲ ဖြစ်နေရပါတယ်။

မြန်မာပြည်မှာ အရပ်သားတွေကို စစ်တပ်က တိုက်ခိုက်သတ်ဖြတ်နေတာ ကြာပါပြီ။ ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းနေ ရိုဟင်ဂျာတွေကို လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုနဲ့ မူဆလင် (၅၇) နိုင်ငံကိုယ်စား ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံက မြန်မာအစိုးရကို နိုင်ငံတကာတရားရုံးမှာ ၂၀၁၉ နိုဝင်ဘာလက တရားစွဲပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ နယ်သာလန်နိုင်ငံ သည်ဟိတ်ဂ် (The Hague) မြို့က နိုင်ငံတကာတရားရုံးဟာ ရာဇဝတ်တရားရုံး မဟုတ်တဲ့အတွက် လူသတ်မှုကို စစ်ဆေးအပြစ်ပေးပိုင်ခွင့် မရှိပါဘူး။ ကုလသမဂ္ဂအကူအညီနဲ့ ပြည်တွင်းမှာ ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ ယာယီရာဇဝတ်ခုရုံးမျိုးကသာ လူသတ်မှုကို စစ်ဆေးနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့်မို့ မြန်မာအစိုးရ လိုက်နာရမယ့် အစီအမံကိုသာ နိုင်ငံတကာတရားရုံးက ချမှတ်ပေးပါတယ်။ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု မဖြစ်နိုင်အောင် အစီအစဉ်တွေလုပ်ပြီး ၂၀၂၁ ဇန်နဝါရီလ (၂၅) ရက်မှာ မြန်မာဘက်က အစီရင်ခံစာ တင်သွင်းဖို့နဲ့ အမှုမပြီးမချင်း အစီရင်ခံစာ ပုံမှန်တင်သွင်းဖို့သာ ညွှန်ကြားနိုင်ပါတယ်။

လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကို ၂၀၁၉ ဒီဇင်ဘာလက သည်ဟိတ်ဂ်မှာ ကြားနာတဲ့အခါ၊ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကိုယ်တိုင် တက်ရောက်ဖြေရှင်းပါတယ်။ ပြည်တွင်းပြစ်မှုဆိုင်ရာ တရားစီရင်ရေးစနစ်ရဲ့ တာဝန်ခံနိုင်မှုဟာ အလွန်အရေးကြီးတာမို့ ပြည်တွင်းမှာ တာဝန်မခံနိုင်မှသာ နိုင်ငံတကာ တရားစီရင်ရေးစနစ်နဲ့ အစားထိုးသင့်တယ်လို့ ဒေါ်စုက လျှောက်လဲပါတယ်။ ဖိလစ်ပိုင်းဝန်ကြီးဟောင်းနဲ့ ဂျပန်က ကုလသမဂ္ဂအရာထမ်းဟောင်း ပါဝင်တဲ့ လွတ်လပ်သော စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးကော်မရှင် ICOE ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍကိုလည်း ဒေါ်စုက ရှင်းပြပါတယ်။ ပြည်တွင်းခုံရုံးက စုံစမ်းစစ်ဆေးနိုင်တဲ့အတွက် မောင်တောမြို့နယ်၊ အင်းဒင်ရွာက မူစလင် (၁၀) ဦး အသတ်ခံရမှုမှာ စစ်သား (၃) ဦးနဲ့ အရာရှိ (၄) ဦးကို ထောင်ဒဏ် (၁၀) နှစ်စီ ချမှတ်နိုင်ပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ ထောင်ကျပြီးမကြာမီ စစ်တပ်က လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်ပေးတဲ့အတွက် စိတ်မကောင်း ဖြစ်ရတယ်လို့ ဒေါ်စုက သည်ဟိတ်ဂ် မှာ ပြောပါတယ်။ တပ်ချုပ်မင်းအောင်လှိုင်ရဲ့ အမိန့်နဲ့ လွှတ်ပေးလိုက်ရတာပါ။ တရားဥပဒေနဲ့အညီ လုပ်ကိုင်တဲ့ စစ်တပ်ဖြစ်လာအောင် NLD အစိုးရ ကြိုးပမ်းတာကို ဖျက်ဆီးပြီး အမိန့်နာခံတဲ့ စစ်တပ်ဖြစ်အောင် တပ်ချုပ်မင်းအောင်လှိုင်က လုပ်တာ ဖြစ်ပါတယ်။ တနည်းဆိုရင်တော့ ဒေါ်စုလက်နဲ့ရေးတာကို တပ်ချုပ်မင်းအောင်လှိုင်က ခြေနဲ့ဖျက်တာပါပဲ။ အခုတော့ စစ်အာဏာသိမ်းပြန်တဲ့အတွက် အမိန့်နာခံရင်း ဆုံးရှုံးကျဆင်းတဲ့အဖြစ်ကို ကြုံတွေ့နေရပြီ ဖြစ်ပါတယ်။

==Unicode==

ဦးအောငျခငျရဲ့ မွနျမာ့အရေး သုံးသပျခကြျ

ပွညျသူပွညျသားအတှကျ အကြိုးမရှိတဲ့အမိန့ျကို မှားမှနျးသိရကျနဲ့ စဈဗိုလျတှကေ မကြျစိမှိတျနာခံလို့ တိုငျးပွညျပကြျစီးရတဲ့သာဓကတှေ ကမ်ဘာ့သမိုငျးမှာ အမြားကွီး ရှိပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ အထငျရှားဆုံးကတော့ ဖကျဆဈဂပြနျနဲ့ နာဇီဂြာမဏီပါ။ အာဏာရှငျဟဈတလာရဲ့ လမျးစဉျဟာ ဂြာမဏီကို ပကြျစီးစမေယျလို့ ဗိုလျခြုပျတှကေ ယုံကွညျကွပမေယ့ျ အမိန့ျနာခံသူက အမြားစု အမိန့ျဆန့ျကငြျဖို့ ကွိုးပမျးသူက လူနညျးစုမို့ အမိန့ျနာခံရငျး ဂြာမဏီဟာ ပကြျစီးသှားပါတယျ။ အမိန့ျနာခံလှနျတဲ့ ဖကျဆဈဂပြနျမှာလညျး အထိနျးအခြုပျမရှိတဲ့ စဈဝါဒီတှေ အာဏာရခဲ့လို့ တိုငျးပွညျပကြျစီးရပါတယျ။

စဈမှုထမျးရဲ့ တာဝနျဝတ်တရားထဲမှာ အမိန့ျနာခံမှုကို အရေးအကွီးဆုံးလို့ သတျမှတျကွပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ အမှာအမှနျ ဝဖေနျပိုငျးခွားခွငျးမပွုဘဲ အထကျကပေးတဲ့အမိန့ျကို မကြျစိမှိတျပွီး နာခံသင့ျသလားဆိုတာဟာ စဈမှုထမျးအတှကျ အလှနျအရေးကွီးပါတယျ။ တနညျးဆိုရရငျတော့ အထကျကခိုငျးလို့လုပျတာကို အပွဈမရှိဘူးလို့ ခံယူတာဟာ စဈမှုထမျးဝတ်တရားကို အမြားကွီးထိခိုကျပွီး လူ့အဖှဲ့အစညျးတခုလုံးကို အန်တရာယျဖွဈစပေါတယျ။ အထကျကခိုငျးလို့ အရပျသားကိုသတျတာဟာ စဈရာဇဝငျမှု ဖွဈတယျဆိုတဲ့ နူးရငျးဘတျစဈခုံရုံးရဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျဟာ နိုငျငံတကာဥ့ပဒမှော ပါဝငျလာပါတယျ။

အစိုးရခိုငျးလို့လုပျရသူ (သို့မဟုတျ) အစိုးရအမိန့ျနာခံသူကို ဥပဒအေရ အရေးမယူနိုငျဘူးလို့ တိုကြိုစဈခုံရုံးမှာ တရားခံဘကျက ခုခံခြပေပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဒသေခံအရပျသားနဲ့ စဈသုံးပနျးကို ဂပြနျစဈတပျက နှိပျစကျညှဉျးပမျးသတျဖွတျတာ ထငျရှားတယျလို့ စာမကြျနှာ နှဈထောငျနီးပါးရှိတဲ့ စီရငျခကြျမှာ ဖောျပွပါတယျ။ တိုကြိုခုံးရုံးမှာ ကွိုးဒဏျကခြံသှားရတဲ့ ဗိုလျခြုပျကွီး (၆) ယောကျထဲမှာ မွနျမာ့စဈမွပွေငျမှာ စဈဦးစီးခြုပျလုပျသှားတဲ့ ဗိုလျခြုပျကွီးဟတောရိုကိမူရာလညျး ပါဝငျပါတယျ။ အမိန့ျနာခံပွီး လူနရေပျကှကျကို စဈမွပွေငျလို သဘောထားတာကို နိုငျငံတကာတရားဥပဒကေ လကျမခံနိုငျပါဘူး။ အမိန့ျနာခံတဲ့ စဈဓလေ့ကို စဈခေါငျးဆောငျပိုငျးက အလှဲသုံးစားလုပျတဲ့အခါမှာ အမိန့ျပေးသူရော နာခံသူရော အပွဈရှိတာကို နူးရငျးဘတျနဲ့ တိုကြိုစဈခုံရုံးတှကေ သကျသပွေနပေါတယျ။

မှားမှားမှနျမှနျ အမိန့ျနာခံနရေတဲ့ တပျမတောျမှာ အရာရှိအမြားစုဟာ လကျရှိစဈခေါငျးဆောငျတှေ မှားယှငျးနတောကိုသိပမေယ့ျ ရုနျးထှကျဖို့ အခကျအခဲ ရှိနတေယျလို့ ထိုငျး-မွနျမာနယျစပျကို ရောကျလာတဲ့ ခမရ (၅၂၈) က ဗိုလျကွီးလငျးထကျအောငျ က ပွောပါတယျ။ စဈမှုရေးရာနဲ့ မဆိုငျတဲ့ကိစ်စမှာ အမိန့ျနာခံရတာကွောင့ျ အမိန့ျပေးသူ အလှဲသုံးစားလုပျတာကို အားလုံးခံကွရပါတယျ။ အမိန့ျပေးသူကသာ အကြိုးအမွတျခံစားရတဲ့စနဈပါ။ ပွညျသူလူထုကွောကျလန့ျပွီး ဆန်ဒပွမှု ရပျတန့ျသှားဖို့အတှကျ ဦးခေါငျးပှင့ျထှကျအောငျပဈဖို့ လကျဖွောင့ျတပျဖှဲ့ကို အမိန့ျပေးထားပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ပွညျသူလူထုက ဆကျလကျကန့ျကှကျဆန်ဒပွနတေဲ့အတှကျ စဈကောငျစီရဲ့ ရညျရှယျခကြျ မအောငျမွငျဘဲ ဖွဈနရေပါတယျ။

မွနျမာပွညျမှာ အရပျသားတှကေို စဈတပျက တိုကျခိုကျသတျဖွတျနတော ကွာပါပွီ။ ရခိုငျပွညျနယျမွောကျပိုငျးနေ ရိုဟငျဂြာတှကေို လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှုနဲ့ မူဆလငျ (၅၇) နိုငျငံကိုယျစား ဂမျဘီယာနိုငျငံက မွနျမာအစိုးရကို နိုငျငံတကာတရားရုံးမှာ ၂၀၁၉ နိုဝငျဘာလက တရားစှဲပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ နယျသာလနျနိုငျငံ သညျဟိတျဂျ (The Hague) မွို့က နိုငျငံတကာတရားရုံးဟာ ရာဇဝတျတရားရုံး မဟုတျတဲ့အတှကျ လူသတျမှုကို စဈဆေးအပွဈပေးပိုငျခှင့ျ မရှိပါဘူး။ ကုလသမဂ်ဂအကူအညီနဲ့ ပွညျတှငျးမှာ ဖှဲ့စညျးထားတဲ့ ယာယီရာဇဝတျခုရုံးမြိုးကသာ လူသတျမှုကို စဈဆေးနိုငျပါတယျ။ ဒါကွောင့ျမို့ မွနျမာအစိုးရ လိုကျနာရမယ့ျ အစီအမံကိုသာ နိုငျငံတကာတရားရုံးက ခမြှတျပေးပါတယျ။ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု မဖွဈနိုငျအောငျ အစီအစဉျတှလေုပျပွီး ၂၀၂၁ ဇနျနဝါရီလ (၂၅) ရကျမှာ မွနျမာဘကျက အစီရငျခံစာ တငျသှငျးဖို့နဲ့ အမှုမပွီးမခငြျး အစီရငျခံစာ ပုံမှနျတငျသှငျးဖို့သာ ညှှနျကွားနိုငျပါတယျ။

လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှုကို ၂၀၁၉ ဒီဇငျဘာလက သညျဟိတျဂျမှာ ကွားနာတဲ့အခါ၊ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကိုယျတိုငျ တကျရောကျဖွရှေငျးပါတယျ။ ပွညျတှငျးပွဈမှုဆိုငျရာ တရားစီရငျရေးစနဈရဲ့ တာဝနျခံနိုငျမှုဟာ အလှနျအရေးကွီးတာမို့ ပွညျတှငျးမှာ တာဝနျမခံနိုငျမှသာ နိုငျငံတကာ တရားစီရငျရေးစနဈနဲ့ အစားထိုးသင့ျတယျလို့ ဒေါျစုက လြှောကျလဲပါတယျ။ ဖိလဈပိုငျးဝနျကွီးဟောငျးနဲ့ ဂပြနျက ကုလသမဂ်ဂအရာထမျးဟောငျး ပါဝငျတဲ့ လှတျလပျသော စုံစမျးစဈဆေးရေးကောျမရှငျ ICOE ရဲ့ အခနျးကဏ်ဍကိုလညျး ဒေါျစုက ရှငျးပွပါတယျ။ ပွညျတှငျးခုံရုံးက စုံစမျးစဈဆေးနိုငျတဲ့အတှကျ မောငျတောမွို့နယျ၊ အငျးဒငျရှာက မူစလငျ (၁၀) ဦး အသတျခံရမှုမှာ စဈသား (၃) ဦးနဲ့ အရာရှိ (၄) ဦးကို ထောငျဒဏျ (၁၀) နှဈစီ ခမြှတျနိုငျပါတယျ။

ဒါပမေဲ့ ထောငျကပြွီးမကွာမီ စဈတပျက လှတျငွိမျးခမြျးသာခှင့ျပေးတဲ့အတှကျ စိတျမကောငျး ဖွဈရတယျလို့ ဒေါျစုက သညျဟိတျဂျ မှာ ပွောပါတယျ။ တပျခြုပျမငျးအောငျလှိုငျရဲ့ အမိန့ျနဲ့ လှှတျပေးလိုကျရတာပါ။ တရားဥပဒနေဲ့အညီ လုပျကိုငျတဲ့ စဈတပျဖွဈလာအောငျ NLD အစိုးရ ကွိုးပမျးတာကို ဖကြျဆီးပွီး အမိန့ျနာခံတဲ့ စဈတပျဖွဈအောငျ တပျခြုပျမငျးအောငျလှိုငျက လုပျတာ ဖွဈပါတယျ။ တနညျးဆိုရငျတော့ ဒေါျစုလကျနဲ့ရေးတာကို တပျခြုပျမငျးအောငျလှိုငျက ခွနေဲ့ဖကြျတာပါပဲ။ အခုတော့ စဈအာဏာသိမျးပွနျတဲ့အတှကျ အမိန့ျနာခံရငျး ဆုံးရှုံးကဆြငျးတဲ့အဖွဈကို ကွုံတှေ့နရေပွီ ဖွဈပါတယျ။