ကရင်ပြည်နယ်က တရုတ်မြို့သစ်များနှင့် ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးအလားအလာ

ကရင်ပြည်နယ်က တရုတ်မြို့သစ်များနှင့် ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးအလားအလာ

ကရင်ပြည်နယ်မှာ တရုတ်တို့တည်ဆောက်နေတဲ့ စီးပွါးရေးမြို့သစ်တွေကြောင့် ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးဖြစ်ထွန်းမယ့် အလားအလာဟာ ဒေသတွင်းအဏာရှိတဲ့ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတွေအပေါ် မူတည်တယ်လို့ သမိုင်းပညာရှင် ဒေါက်တာအောင်ခင်က ဆိုပါတယ်။ အသေးစိတ်ကို ဒေါက်တာအောင်ခင်နဲ့ ဦးကျော်ဇံသာ ဆွေးနွေးသုံးသပ်ထားပါတယ်။

မေး ။ ။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အရှေ့ဘက် ကရင်ပြည်နယ်မှာ တရုတ်တွေရဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေလာပြီး လုပ်ဖို့ဆိုပြီးတော့ မြို့သစ်တွေ တည်ကြပါတယ်။ ဒီကိစ္စကို သွားရောက်လေ့လာ သုတေသနပြုတဲ့ အမေရိကန်ကအဖွဲ့တဖွဲ့က ဒီကိစ္စဟာ ရာဇဝတ်မှုတွေနဲ့ ပတ်သက်နေတယ်။ နောက်ပြီးတော့ တရုတ်ရာဇဝတ်ဂိုဏ်းကြီးတွေက ဦးဆောင်ပြီးတော့ လုပ်နေတဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ ဖြစ်တယ်ဆိုပြီးတော့ ဝေဖန်ရေးသားတာကို တွေ့ရပါတယ်။ ဒီကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဆရာ ဘယ်လို ပထမဦးဆုံး မှတ်ချက်ချပြောချင်ပါလဲ။

ဖြေ ။ ။ နယ်စပ်ကတော့ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတွေပေါ့။ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကို ပြောရမယ်ဆိုရင် လူဆိုးဂိုဏ်းပေါ့။ သူများလုပ်ရင်တော့ လူဆိုးဂိုဏ်းပေါ့။ Organized activity, organized crime လုပ်နေကြတာ နယ်စပ်တွေမှာသာ လုပ်လေ့ရှိကြ များကြတယ်။ မြန်မာ-တရုတ် နယ်စပ်မှာလည်း ဒါတွေအများကြီးရှိတယ်။ မိုင်းလားဘက်က အထင်ရှာဆုံးပေါ့။ အခုလဲ တရုတ်က ထိုင်း-မြန်မာ နယ်စပ်မှာ ဒီဟာလုပ်တယ်ဆိုတော့ ကရင်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းနဲ့ သဘောတူညီချက်ယူပြီးတော့ လုပ်တဲ့ကိစ္စပေါ့။ ကရင်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကလည်း သူ့ရန်ပုံငွေ ရှာရတဲ့သဘောပေါ့။ တရုတ်ကလည်း စီးပွားရှာတဲ့သဘောပေါ့။ အဲဒီတော့ ဗမာစစ်တပ်ကလည်း စီးပွားရှာတာတေ့ အပစ်အခတ်ရပ်စဲတယ်ဆိုတော့ ခင်များတို့လဲ ကြားမှာပေါ့ အပစ်ရပ်အရင်းရှင် Ceasefire Capitalism ဆိုတာ အပစ်ရပ်လုပ်လိုက်တဲ့အတွက် စီးပွားရေးတွေ ဖြစ်ထွန်းပြီးတော့ အရင်လက်နက်ကိုင် အရင်းရှင်တွေ ပေါ်လာတယ်ဆိုတာ အဲဒါမျိုးပေါ့။ တရားဝင်တယ်၊ မဝင်ဘူးဆိုတာတော့ ခဏဘေးဖယ်ထားပေါ့။ လောလောဆယ် အလုပ်ဖြစ်ဖို့ပဲ အရေးကြီးတာကို။

တရုတ်က ဒါတွေကို ရွှေကုက္ကိုလ်တည်တယ်။ … , ရွန်ရာမြို့တော် စီမံကိန်း စသည်ဖြင့် ဒီ (၃) ခု သောင်းရင်းမြစ်နဲ့ မြဝတီနယ်မြေမှာ ဒါတွေလုပ်တယ်ဆိုတာ သက်ဆိုင်ရာ ကရင်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းရဲ့ သဘောတူညီချက်နဲ့ လုပ်တာ။ အဲဒါကို အမေရိကန်က ဒါကို တရားမဝင်ဘူး။ လူဆိုးဂိုဏ်း ဘာဂိုဏ်း ပြောပေမယ့် သူ ကရင်ကို ဘာထောက်ပံ့နိုင်လဲ။ တရုတ်တွေက ထောက်ပံ့နိုင်လို့ ကရင်က ဒါကိုလက်ခံထားတာပေါ့။

မေး ။ ။ အဲဒီမှာ ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးအတွက်ကော တကယ်အထောက်အကူပြုတယ်လို့ ဆရာ ယူဆပါသလား။ တချို့ဒေသခံတွေကလဲ ပြောကြတယ်။ တရုတ်တွေက အလုပ်သမားတွေကို အောက်ခြေသိမ်းအလုပ်သမားအစ သူတို့ဆီက ခေါ်လာကြတယ်ဆိုပြီးတော့။ တံမြက်စည်းလှဲတဲ့ လူလောက်ပဲ ဒေသခံတွေ အလုပ်ရတယ်ဆိုပြီးတော့ ပြောကြပါတယ်။ ဒီကိစ္စကော လက်ခံနိုင်ဖွယ် ရှိပါသလား။

ဖြေ ။ ။ ကျနော် လေ့လာမိသလောက်တော့ တရုတ်က အတတ်ပညာအဆင့်မြင့်တယ်။ သူက လျှပ်စစ်ပိုင်းဆိုင်ရာတွေပါလုပ်ဖို့ ဘာဖို့ဆိုတော့၊ တရုတ်က များသောအားဖြင့်က ဗမာထက် အများကြီးအဆင့်မြင့်နေတယ်။ စက်မှုဘက်မှာ၊ အတတ်ပညာဘက်မှာဆိုတော့ သူက သူ့အလုပ်သမားနဲ့သူလာတာပေါ့။ ဗမာကတော့ အလုပ်ကြမ်းလောက်ပဲ သုံးတာပေါ့။ ဆိုတော့ လောလောဆယ်ကတော့ သူတို့လာတည်တယ်ဆိုတာ၊ သူတို့အကျိုးရှိဖို့က အဓိကပေါ့။ ဗမာအကျိုးရှိတယ်၊ မရှိဘူးဆိုတာတော့ သူတို့လဲ သိပ်ပြီးတော့ အာရုံထားမှာ မဟုတ်ဘူး။ ဗမာဘက်ကလဲ ကိုယ့်ဘက်က အကျိုးရှိအောင် ကိုယ်တတ်နိုင်သလောက် ယူပေါ့။ ဒါပဲရှိတယ်။ ကိုယ်မယူနိုင်ရင်တော့ ကိုယ်ရှုံးတာပေါ့။ ဆိုတော့ တရုတ်က ဟိုအရင်တုန်းက ကိုကျော်ဇံသာတို့ မှတ်မိပါလိမ့်မယ်။ တရုတ်ဖြူတွေ ချန်ကေရှိတ်တပ်တွေ ရှမ်းပြည်ထဲဝင်လာတော့ ၁၉၅၁ လောက်ကနေ ဝင်လာတော့ သူတို့မှာ ဘာမှကျောထောက်နောက်ခံ ဘာရှိမလဲ။ ဘာမှမရှိဘူး။ သူတို့ရဲ့ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး ကွန်မြူနစ်ဆန့်ကျင်ရေးကို ဘိန်းစိုက်ပြီး အထောက်အကူ လုပ်ခဲ့တယ်။ အဲဒီ ဘိန်းကုန်ကူးတဲ့အထဲမှာ ထိုင်းကတရုတ်တွေနဲ့ ဗမာကာကွယ်ရေးက ခွန်ဆာ၊ လော်စစ်ဟန်တို့ ပါလာပြီး၊ နောက်ဆုံးပိတ်ကြတော့ ဘိန်းချတဲ့အထဲမှာ ဗမာစစ်တပ်ပါ ပါလာတာပေါ့။

အဲဒီတော့ ဘိန်းကစလိုက်တာ တရုတ်က စလိုက်တာ။ အဲဒီက အစွယ်အပွားတွေက အခုထက်ထိ ဗမာပြည်မှာ ကျန်နေတုံးပဲ။ အခု စထားတယ်ဆိုတာ ကျနော်မြင်တာတော့ သူ့ကျောထောက်နောက်ခံက ထိုင်းလို့မြင်တယ်။ ထိုင်းစီးပွားရေးကို တရုတ်က လက်ဝါးကြီးအုပ်ထားတာ။ အဲဒီတော့ တရုတ်က ထိုင်းနဲ့လုပ်တယ်ဆိုတာ။ အရင်တုန်းက ဘိန်းချတုန်းကလဲ ဒီလိုပဲ။ လော်စစ်ဟန်ကို ထိုင်းမှာဖမ်းမိတာ၊ ခွန်ဆာကိုလည်း ထိုင်းမှာပဲ။ အကုန်လုံး ဘိန်းမှောင်ခိုတွေအားလုံး ထိုင်းမှာ အခြေခံတယ်။ အဲဒီတော့ လူဆိုးဂိုဏ်းကို ထိုင်းက ဘယ်လိုပဲလုပ်လုပ်၊ သူ့နည်းသူ့ဟန်နဲ့ လက်ခံထားတာပဲ။ တရုတ်မာဖီယာက ဟောင်ကောင်မှာရှိတယ်။ ထိုင်းမှာရှိတယ်။ ကရင်မှာ နယ်စပ်စီမံကိန်းတွေ လုပ်လွန်အားကြီးလို့ Karen Enterprises ဆိုပြီးတော့ Australia ကနေ နိုင်ဂါဂျီရာဆိုတဲ့လူက ကရင်ဗိုလ်ချုပ်နာဒါဘိုမြနဲ့ ပေါင်းပြီးတော့ ဒုက္ခသည်စခန်းကို မြို့တည်မယ်ဆိုပြီးတော့ အကြီးအကျယ်လုပ်ပြီးတော့ နောက်ဆုံးပိတ်မှာ ဒီလူက လူလိမ်မှန်းသိတော့ စင်္ကာပူမှာ တရားစွဲကြ၊ ဘာကြနဲ့ သူကိုငွေရင်းစိုက်ထုတ်တဲ့ အမေရိကန်တွေ၊ ဂျပန်တွေတောင် စင်္ကာပူမှာ တရားစွဲတဲ့အဆင့်ကို ရောက်သွားကြတယ်။

နယ်စပ်မှာ ဒီလိုစခန်းတွေထောင်ပြီးတော့ လုပ်လို့ရှိရင် နယ်စပ်ကလူတွေ ကြီးပွားမယ်ဆိုပြီးတော့ ဗိုလ်ချုပ်နာဒါဘိုမြတို့ကတော့ ကရင်လူမျိုးကောင်းစားရေးအတွက်ဆိုပြီးတော့ သူတို့ကတော့ စိတ်ပါလက်ပါ လုပ်တာပေါ့။ နောက်ဆုံးပိတ်မှာ လူလိမ်မှန်းသိယ်။ တရုတ်ကလဲ ဒါမျိုး မဖြစ်နိုင်ဘူးလို့ မပြောနိုင်ဘူး။

မေး ။ ။ ဒီနယ်စပ်တွေမှာပဲ ဝ၊ မိုင်းလားဒေသတွေဟာ အပစ်ခတ်ရပ်စဲပြီး တရုတ်နဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ပြီးတော့ နှစ်အနည်းငယ်အတွင်းမှာပဲ တကယ်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာတဲ့ ဒေသတွေ ဖြစ်လာပြီဆိုပြီးတော့ တလောက သတင်းစာဆရာတွေ၊ သတင်းသမားတွေ ခေါ်ပြီးတော့ ပြခဲ့ပါတယ်။ ဆိုတော့ အဲဒီကိစ္စကိုတော့ လူတွေက တော်တော်လေး ချီးကျူးပြီး ရေးကြပါတယ်။ ကျနော် စဉ်းစားတာက ရွှေကုက္ကိုလ်အပါအဝင် ဒီမြို့သစ်တွေကော အဲဒီလို ဖြစ်မလာနိုင်ဘူးလား။

ဖြေ ။ ။ ဒါကတော့ ဒေသခံကရင်အဖွဲ့အစည်းပေါ် မူတည်ပါတယ်။ ကရင်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့က အစိုးရနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်နေတာ သုံးလေးဖွဲ့ ရှိနေတာ KNU, Peace Council, DKBA, BGF နယ်ခြားစောင့်တပ် ဆိုပြီး ရှိကြတယ်။ အမျိုးမျိုးရှိနေကြတော့ တနေရာက ကရင်အဖွဲ့တခုနဲ့ သဘောတူညီချက် ယူတယ်ဆိုရင် နောက်တနေရာမှာလဲ နောက်တဖွဲ့နဲ့ သဘောတူညီချက် ယူတာပဲ။ ဒီနေရာမှာ ကျနော်သွားပြီးတော့ စဉ်းစားမိတာက ဒါတွေကို တရုတ်ကို အခြေခံပြီးတော့ စီးပွားရှာဖို့ ကြံစည်းတဲ့ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတွေ ရှိသလို၊ ဖားပွန်ခရိုင်မှာ သံလွင်ငြိမ်းချမ်းရေးဥယျာဉ် Salween Peace Park ဆိုပြီးတော့ ရှိတယ်။ သူတို့ထောင်ထားတာ (၁) နှစ်လောက်ရှိပြီ။ ဧက (၁) သန်းခွဲလောက်နေရာမှာ သူတို့လုပ်ထားတာ ရွာပေါင်း (၃၀၀) ကျော် ရှိတယ်။ အောက်ခြေကနေ လုပ်တဲ့ဟာကို။ ဆိုတော့ ငြိမ်းချမ်းရေးမှာ အောက်ခြေအဖွဲ့အစည်းမပါရင် လုပ်လို့မရဘူး။ အပေါ်ယံကွက်ပြီးတော့ လုပ်လို့မရဘူး။ ဒါကြောင့် အောက်ခြေအဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ လုပ်တယ်ဆိုပြီးတော့ သံလွင်ငြိမ်းချမ်းရေးဥယျာဉ်ဆိုပြီးတော့ လုပ်တယ်။ အဲဒါကို မကြာခင်ကပဲ UNDP ကုလသမဂ္ဂကနေပြီးတော့ Equator Prize 2020 ဆိုပြီး ချီးမြင့်လိုက်သေးတယ်။ ဒါကို အစိုးရက အခုထက်ထိ အသိအမှတ်မပြုသေးဘူး။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ဖားပွန်ခရိုင်မှာလဲ KNU နဲ့ တိုက်ပွဲတွေ ဖြစ်နေတာရှိတယ်။ ထိတွေ့တိုက်ပွဲလေးတွေ၊ မကြာခဏ ပစ်ကြတယ်။ ဒါတွေကို complaint တွေ ခဏခဏ တက်နေကြတယ်။

မေး ။ ။ အခု ကရင်ပြည်နယ်က တရုတ်စီမံကိန်း မြို့သစ်တွေမှာလဲ အစိုးရရဲ့ ထိန်းချုပ်မှု၊ တရားဥပဒေလက်အောက်မှာ သိပ်မရှိဘူး။ အစိုးရသဘောတူ ခွင့်ပြုထားတာနည်းနည်း သူတို့ကြိုက်သလို လုပ်နေတယ်ဆိုတဲ့ သဘောမျိုး တွေ့ရတော့ အစိုးရထိန်းချုပ်မှုက ဘယ်လောက်အရေးကြီးသလဲ။ ကျနော် စဉ်းစားမိတာက ဝ၊ မိုင်းလားတို့မှာ အစိုးရထိန်းချုပ်မှု လုံးဝမရှိဘူး ထင်ပါတယ်။ သူတိို့တွေ တရုတ်နဲ့ဆက်ပြီး စီးပွားရေးလုပ်တော့ အခုဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာတဲ့ ကိစ္စမှာ။ ဝဆိုရင် သူတို့ဘာသာသီးခြား လုပ်နေတယ်။ ဆိုတော့ ဒီဒေသတွေအနေနဲ့လဲ အစိုးရထိန်းချုပ်မှု မရှိဘဲနဲ့ လုပ်ရင်ကော သူတို့လို ဖွံ့ဖြိုးမတိုးတက်လာနိုင်ဘူးလား။ အစိုးရထိန်းချုပ်မှုက ဘယ်လောက်အရေးပါသလဲလို့ ထင်ပါသလဲ။

ဖြေ ။ ။ အခု ကရင်နယ်စပ်က မြို့တွေမှာ တချို့မြို့တွေမှာ ဥပမာ ရွှေကုက္ကိုလ်ဆိုရင် Investment Commission က အနည်းငယ် ခွင့်ပြုချက်ပေးထားတယ်။ ခွင့်ပြုချက်ပေးထားတာနည်းနည်း သူတို့လုပ်တာများများ ဆိုပြီးတော့ ဗဟိုအစိုးရကြီးကြပ်မှုကတော့ မရှိသလောက်ပဲလို့ ကျနော်ထင်တယ်။ ကရင်ကလဲ အောက်ခြေက တပ်မှူးတွေက တော်တော်လေးသြဇာရှိပုံရတယ်။ နယ်စားပယ်စားတွေ ရှိနေတော့ ကိုယ်ပိုင်တဲ့နယ်မှာ ကိုယ်ခွင့်ပြုတဲ့သဘော ရှိတာပေါ့။

မေး ။ ။ ဆိုတော့ ဝ၊ မိုင်းလားတို့လဲ အဲဒီလိုပဲ လုပ်ခဲ့ကြတာ။ အစိုးရထိန်းချုပ်မှုနဲ့ ကင်းကွာပြီးတော့ သူတို့လုပ်ခဲ့ကြတယ်။ ဒါပေမဲ့ သူတို့က ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာတယ်ဆိုပြီးတော့ လူတွေက အသိအမှတ်ပြုကြတယ်။ ဒီဒေသမှာကော အဲဒီလို ဖြစ်မလာနိုင်ဘူးလား။ အစိုးရလက်အောက်ကို မရောက်သည့်တိုင်းအောင်။

ဖြေ ။ ။ ဝကတော့ ကျနော်မြင်တာက ဝမှာက စည်းလုံးညီညွှတ်တယ်။ သူရှိတဲ့လူနဲ့ သူက ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုနဲ့ ယူပြီးတော့ အပေါ်စီးနဲ့ သူက အကုန်လုံးလုပ်တယ်။ ကရင်မှာ ဒီလို မဖြစ်ဘူးလို့ ကျနော်ထင်တယ်။ ကရင်မှာ ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုက အားနည်းတယ်။ ကရင်မှာ အောက်ခြေကနေ အဖွဲ့အစည်းအမျိုးမျိုး ကွဲနေတာများတယ်။ အဲဒါ ဘယ်လောက်ထိအောင် ရေရှည်ခံမယ်ဆိုတာတောင် မပြောနိုင်ဘူး။ အကယ်၍ ဒါတွေပြတ်ပြီဆိုရင်တော့ အဆောက်အဦးတွေ ဘာတွေအကုန်လုံး စစ်မြေပြင် ဖြစ်သွားရင်တော့ မတတ်နိုင်ဘူးပေါ့။

မေး ။ ။ နောက်ဆုံးတခု မေးချင်တာက ဒီစီမံကိန်းကို ပထမဦးဆုံး ထောက်ပြဝေဖန်တာ အမေရိကန်သုတေသန Think-Tank အဖွဲ့တခုက ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီ Tink-Tank မှာ စာတမ်းပြုစုခဲ့တဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တယောက်ကို ကျနော် ဆက်သွယ်မေးမြန်းတော့ သူက ဒီစီမံကိန်းကြီးဟာ တရုတ်လုပ်တာမို့လို့ သူတို့ဝေဖန်တာ မဟုတ်ဘူး။ တရုတ်က တရားသဖြင့် စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးအောင်လုပ်ရင် သူတို့ဘာမှ ပြောစရာမရှိဘူးဆိုပြီးတော့ ဆိုပါတယ်။ ဆိုတော့ တချို့က စဉ်းစားကြတာက အမေရိကန်တွေက တရုတ်တွေလုပ်တာမို့လို့ သူတို့ဝေဖန်နေခြင်းဖြစ်တယ်။ နိုင်ငံရေးအားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံမှာ တရုတ်ဝင်စွက်ဖက်တာကို သူတို့ မလိုချင်လို့ဆိုပြီး ပြောကြပါတယ်။ အဲဒါ ဘယ်လောက် ဖြစ်နိုင်မယ် ထင်ပါသလဲ။

ဖြေ ။ ။ သူတို့ကတော့ သူတို့အမြင်ပေါ့။ ဘာပဲပြောပြော လက်တွေ့မှာ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းဆိုတာ သူတို့မှာ Ideology မရှိဘူး။ သူတို့က လက်တွေ့စားရမယ့်ကိစ္စကို လုပ်ကြတယ်။ သူတို့တွေက Realists တွေ။ သူတို့အနေနဲ့ တရားဝင်တာ၊ မဝင်တာ ဂရုမစိုက်ဘူး။ လက်တွေ့ဘာအကျိုးအမြတ် ရှိမလဲဆိုတာကိုပဲ ကြည့်ပြီးလုပ်တာ။ အဲဒီတော့ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတိုင်းကတော့ ဒီလိုပဲ Realists တွေ Idealists တွေ မဟုတ်ဘူး။ အဲဒီတော့ Idealist ကနေ ဒါကို မှန်တယ်၊ မှားတယ်ဆိုပြီးတော့ သွားဆုံးဖြတ်လို့ မရဘူး။ သူတို့ဟာ သူုတို့ရဲ့ ဒေသမှာ သူတို့လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းအတွက် ဘာအကျိုးရှိမလဲ၊ အကျိုးရှိတာကို လုပ်တာပဲ။

===Unicode==

ကရငျပွညျနယျမှာ တရုတျတို့တညျဆောကျနတေဲ့ စီးပှါးရေးမွို့သဈတှကွေောင့ျ ဒသေဖှံ့ဖွိုးရေးဖွဈထှနျးမယ့ျ အလားအလာဟာ ဒသေတှငျးအဏာရှိတဲ့ လကျနကျကိုငျအဖှဲ့အစညျးတှအေပေါျ မူတညျတယျလို့ သမိုငျးပညာရှငျ ဒေါကျတာအောငျခငျက ဆိုပါတယျ။ အသေးစိတျကို ဒေါကျတာအောငျခငျနဲ့ ဦးကြောျဇံသာ ဆှေးနှေးသုံးသပျထားပါတယျ။

မေး ။ ။ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ အရှေ့ဘကျ ကရငျပွညျနယျမှာ တရုတျတှရေဲ့ စီးပှားရေးလုပျငနျးတှလောပွီး လုပျဖို့ဆိုပွီးတော့ မွို့သဈတှေ တညျကွပါတယျ။ ဒီကိစ်စကို သှားရောကျလေ့လာ သုတသေနပွုတဲ့ အမရေိကနျကအဖှဲ့တဖှဲ့က ဒီကိစ်စဟာ ရာဇဝတျမှုတှနေဲ့ ပတျသကျနတေယျ။ နောကျပွီးတော့ တရုတျရာဇဝတျဂိုဏျးကွီးတှကေ ဦးဆောငျပွီးတော့ လုပျနတေဲ့ စီးပှားရေးလုပျငနျးတှေ ဖွဈတယျဆိုပွီးတော့ ဝဖေနျရေးသားတာကို တှေ့ရပါတယျ။ ဒီကိစ်စနဲ့ ပတျသကျပွီး ဆရာ ဘယျလို ပထမဦးဆုံး မှတျခကြျခပြွောခငြျပါလဲ။

ဖွေ ။ ။ နယျစပျကတော့ လကျနကျကိုငျအဖှဲ့အစညျးတှပေေါ့။ လကျနကျကိုငျအဖှဲ့အစညျးကို ပွောရမယျဆိုရငျ လူဆိုးဂိုဏျးပေါ့။ သူမြားလုပျရငျတော့ လူဆိုးဂိုဏျးပေါ့။ Organized activity, organized crime လုပျနကွေတာ နယျစပျတှမှောသာ လုပျလေ့ရှိကွ မြားကွတယျ။ မွနျမာ-တရုတျ နယျစပျမှာလညျး ဒါတှအေမြားကွီးရှိတယျ။ မိုငျးလားဘကျက အထငျရှာဆုံးပေါ့။ အခုလဲ တရုတျက ထိုငျး-မွနျမာ နယျစပျမှာ ဒီဟာလုပျတယျဆိုတော့ ကရငျလကျနကျကိုငျအဖှဲ့အစညျးနဲ့ သဘောတူညီခကြျယူပွီးတော့ လုပျတဲ့ကိစ်စပေါ့။ ကရငျလကျနကျကိုငျအဖှဲ့အစညျးကလညျး သူ့ရနျပုံငှေ ရှာရတဲ့သဘောပေါ့။ တရုတျကလညျး စီးပှားရှာတဲ့သဘောပေါ့။ အဲဒီတော့ ဗမာစဈတပျကလညျး စီးပှားရှာတာတေ့ အပဈအခတျရပျစဲတယျဆိုတော့ ခငျမြားတို့လဲ ကွားမှာပေါ့ အပဈရပျအရငျးရှငျ Ceasefire Capitalism ဆိုတာ အပဈရပျလုပျလိုကျတဲ့အတှကျ စီးပှားရေးတှေ ဖွဈထှနျးပွီးတော့ အရငျလကျနကျကိုငျ အရငျးရှငျတှေ ပေါျလာတယျဆိုတာ အဲဒါမြိုးပေါ့။ တရားဝငျတယျ၊ မဝငျဘူးဆိုတာတော့ ခဏဘေးဖယျထားပေါ့။ လောလောဆယျ အလုပျဖွဈဖို့ပဲ အရေးကွီးတာကို။

တရုတျက ဒါတှကေို ရှှကေုက်ကိုလျတညျတယျ။ … , ရှနျရာမွို့တောျ စီမံကိနျး စသညျဖွင့ျ ဒီ (၃) ခု သောငျးရငျးမွဈနဲ့ မွဝတီနယျမွမှော ဒါတှလေုပျတယျဆိုတာ သကျဆိုငျရာ ကရငျလကျနကျကိုငျအဖှဲ့အစညျးရဲ့ သဘောတူညီခကြျနဲ့ လုပျတာ။ အဲဒါကို အမရေိကနျက ဒါကို တရားမဝငျဘူး။ လူဆိုးဂိုဏျး ဘာဂိုဏျး ပွောပမေယ့ျ သူ ကရငျကို ဘာထောကျပံ့နိုငျလဲ။ တရုတျတှကေ ထောကျပံ့နိုငျလို့ ကရငျက ဒါကိုလကျခံထားတာပေါ့။

မေး ။ ။ အဲဒီမှာ ဒသေဖှံ့ဖွိုးရေးအတှကျကော တကယျအထောကျအကူပွုတယျလို့ ဆရာ ယူဆပါသလား။ တခြို့ဒသေခံတှကေလဲ ပွောကွတယျ။ တရုတျတှကေ အလုပျသမားတှကေို အောကျခွသေိမျးအလုပျသမားအစ သူတို့ဆီက ခေါျလာကွတယျဆိုပွီးတော့။ တံမွကျစညျးလှဲတဲ့ လူလောကျပဲ ဒသေခံတှေ အလုပျရတယျဆိုပွီးတော့ ပွောကွပါတယျ။ ဒီကိစ်စကော လကျခံနိုငျဖှယျ ရှိပါသလား။

ဖွေ ။ ။ ကနြောျ လေ့လာမိသလောကျတော့ တရုတျက အတတျပညာအဆင့ျမွင့ျတယျ။ သူက လြှပျစဈပိုငျးဆိုငျရာတှပေါလုပျဖို့ ဘာဖို့ဆိုတော့၊ တရုတျက မြားသောအားဖွင့ျက ဗမာထကျ အမြားကွီးအဆင့ျမွင့ျနတေယျ။ စကျမှုဘကျမှာ၊ အတတျပညာဘကျမှာဆိုတော့ သူက သူ့အလုပျသမားနဲ့သူလာတာပေါ့။ ဗမာကတော့ အလုပျကွမျးလောကျပဲ သုံးတာပေါ့။ ဆိုတော့ လောလောဆယျကတော့ သူတို့လာတညျတယျဆိုတာ၊ သူတို့အကြိုးရှိဖို့က အဓိကပေါ့။ ဗမာအကြိုးရှိတယျ၊ မရှိဘူးဆိုတာတော့ သူတို့လဲ သိပျပွီးတော့ အာရုံထားမှာ မဟုတျဘူး။ ဗမာဘကျကလဲ ကိုယ့ျဘကျက အကြိုးရှိအောငျ ကိုယျတတျနိုငျသလောကျ ယူပေါ့။ ဒါပဲရှိတယျ။ ကိုယျမယူနိုငျရငျတော့ ကိုယျရှုံးတာပေါ့။ ဆိုတော့ တရုတျက ဟိုအရငျတုနျးက ကိုကြောျဇံသာတို့ မှတျမိပါလိမ့ျမယျ။ တရုတျဖွူတှေ ခနြျကရှေိတျတပျတှေ ရှမျးပွညျထဲဝငျလာတော့ ၁၉၅၁ လောကျကနေ ဝငျလာတော့ သူတို့မှာ ဘာမှကြောထောကျနောကျခံ ဘာရှိမလဲ။ ဘာမှမရှိဘူး။ သူတို့ရဲ့ လကျနကျကိုငျတောျလှနျရေး ကှနျမွူနဈဆန့ျကငြျရေးကို ဘိနျးစိုကျပွီး အထောကျအကူ လုပျခဲ့တယျ။ အဲဒီ ဘိနျးကုနျကူးတဲ့အထဲမှာ ထိုငျးကတရုတျတှနေဲ့ ဗမာကာကှယျရေးက ခှနျဆာ၊ လောျစဈဟနျတို့ ပါလာပွီး၊ နောကျဆုံးပိတျကွတော့ ဘိနျးခတြဲ့အထဲမှာ ဗမာစဈတပျပါ ပါလာတာပေါ့။

အဲဒီတော့ ဘိနျးကစလိုကျတာ တရုတျက စလိုကျတာ။ အဲဒီက အစှယျအပှားတှကေ အခုထကျထိ ဗမာပွညျမှာ ကနြျနတေုံးပဲ။ အခု စထားတယျဆိုတာ ကနြောျမွငျတာတော့ သူ့ကြောထောကျနောကျခံက ထိုငျးလို့မွငျတယျ။ ထိုငျးစီးပှားရေးကို တရုတျက လကျဝါးကွီးအုပျထားတာ။ အဲဒီတော့ တရုတျက ထိုငျးနဲ့လုပျတယျဆိုတာ။ အရငျတုနျးက ဘိနျးခတြုနျးကလဲ ဒီလိုပဲ။ လောျစဈဟနျကို ထိုငျးမှာဖမျးမိတာ၊ ခှနျဆာကိုလညျး ထိုငျးမှာပဲ။ အကုနျလုံး ဘိနျးမှောငျခိုတှအေားလုံး ထိုငျးမှာ အခွခေံတယျ။ အဲဒီတော့ လူဆိုးဂိုဏျးကို ထိုငျးက ဘယျလိုပဲလုပျလုပျ၊ သူ့နညျးသူ့ဟနျနဲ့ လကျခံထားတာပဲ။ တရုတျမာဖီယာက ဟောငျကောငျမှာရှိတယျ။ ထိုငျးမှာရှိတယျ။ ကရငျမှာ နယျစပျစီမံကိနျးတှေ လုပျလှနျအားကွီးလို့ Karen Enterprises ဆိုပွီးတော့ Australia ကနေ နိုငျဂါဂြီရာဆိုတဲ့လူက ကရငျဗိုလျခြုပျနာဒါဘိုမွနဲ့ ပေါငျးပွီးတော့ ဒုက်ခသညျစခနျးကို မွို့တညျမယျဆိုပွီးတော့ အကွီးအကယြျလုပျပွီးတော့ နောကျဆုံးပိတျမှာ ဒီလူက လူလိမျမှနျးသိတော့ စငျ်ကာပူမှာ တရားစှဲကွ၊ ဘာကွနဲ့ သူကိုငှရေငျးစိုကျထုတျတဲ့ အမရေိကနျတှေ၊ ဂပြနျတှတေောငျ စငျ်ကာပူမှာ တရားစှဲတဲ့အဆင့ျကို ရောကျသှားကွတယျ။

နယျစပျမှာ ဒီလိုစခနျးတှထေောငျပွီးတော့ လုပျလို့ရှိရငျ နယျစပျကလူတှေ ကွီးပှားမယျဆိုပွီးတော့ ဗိုလျခြုပျနာဒါဘိုမွတို့ကတော့ ကရငျလူမြိုးကောငျးစားရေးအတှကျဆိုပွီးတော့ သူတို့ကတော့ စိတျပါလကျပါ လုပျတာပေါ့။ နောကျဆုံးပိတျမှာ လူလိမျမှနျးသိယျ။ တရုတျကလဲ ဒါမြိုး မဖွဈနိုငျဘူးလို့ မပွောနိုငျဘူး။

မေး ။ ။ ဒီနယျစပျတှမှောပဲ ဝ၊ မိုငျးလားဒသေတှဟော အပဈခတျရပျစဲပွီး တရုတျနဲ့ စီးပှားရေးလုပျပွီးတော့ နှဈအနညျးငယျအတှငျးမှာပဲ တကယျဖှံ့ဖွိုးတိုးတကျလာတဲ့ ဒသေတှေ ဖွဈလာပွီဆိုပွီးတော့ တလောက သတငျးစာဆရာတှေ၊ သတငျးသမားတှေ ခေါျပွီးတော့ ပွခဲ့ပါတယျ။ ဆိုတော့ အဲဒီကိစ်စကိုတော့ လူတှကေ တောျတောျလေး ခြီးကြူးပွီး ရေးကွပါတယျ။ ကနြောျ စဉျးစားတာက ရှှကေုက်ကိုလျအပါအဝငျ ဒီမွို့သဈတှကေော အဲဒီလို ဖွဈမလာနိုငျဘူးလား။

ဖွေ ။ ။ ဒါကတော့ ဒသေခံကရငျအဖှဲ့အစညျးပေါျ မူတညျပါတယျ။ ကရငျလကျနကျကိုငျအဖှဲ့က အစိုးရနဲ့ ငွိမျးခမြျးရေးလုပျနတော သုံးလေးဖှဲ့ ရှိနတော KNU, Peace Council, DKBA, BGF နယျခွားစောင့ျတပျ ဆိုပွီး ရှိကွတယျ။ အမြိုးမြိုးရှိနကွေတော့ တနရောက ကရငျအဖှဲ့တခုနဲ့ သဘောတူညီခကြျ ယူတယျဆိုရငျ နောကျတနရောမှာလဲ နောကျတဖှဲ့နဲ့ သဘောတူညီခကြျ ယူတာပဲ။ ဒီနရောမှာ ကနြောျသှားပွီးတော့ စဉျးစားမိတာက ဒါတှကေို တရုတျကို အခွခေံပွီးတော့ စီးပှားရှာဖို့ ကွံစညျးတဲ့ လကျနကျကိုငျအဖှဲ့အစညျးတှေ ရှိသလို၊ ဖားပှနျခရိုငျမှာ သံလှငျငွိမျးခမြျးရေးဥယြာဉျ Salween Peace Park ဆိုပွီးတော့ ရှိတယျ။ သူတို့ထောငျထားတာ (၁) နှဈလောကျရှိပွီ။ ဧက (၁) သနျးခှဲလောကျနရောမှာ သူတို့လုပျထားတာ ရှာပေါငျး (၃၀၀) ကြောျ ရှိတယျ။ အောကျခွကေနေ လုပျတဲ့ဟာကို။ ဆိုတော့ ငွိမျးခမြျးရေးမှာ အောကျခွအေဖှဲ့အစညျးမပါရငျ လုပျလို့မရဘူး။ အပေါျယံကှကျပွီးတော့ လုပျလို့မရဘူး။ ဒါကွောင့ျ အောကျခွအေဖှဲ့အစညျးတှနေဲ့ လုပျတယျဆိုပွီးတော့ သံလှငျငွိမျးခမြျးရေးဥယြာဉျဆိုပွီးတော့ လုပျတယျ။ အဲဒါကို မကွာခငျကပဲ UNDP ကုလသမဂ်ဂကနပွေီးတော့ Equator Prize 2020 ဆိုပွီး ခြီးမွင့ျလိုကျသေးတယျ။ ဒါကို အစိုးရက အခုထကျထိ အသိအမှတျမပွုသေးဘူး။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ ဖားပှနျခရိုငျမှာလဲ KNU နဲ့ တိုကျပှဲတှေ ဖွဈနတောရှိတယျ။ ထိတှေ့တိုကျပှဲလေးတှေ၊ မကွာခဏ ပဈကွတယျ။ ဒါတှကေို complaint တှေ ခဏခဏ တကျနကွေတယျ။

မေး ။ ။ အခု ကရငျပွညျနယျက တရုတျစီမံကိနျး မွို့သဈတှမှောလဲ အစိုးရရဲ့ ထိနျးခြုပျမှု၊ တရားဥပဒလေကျအောကျမှာ သိပျမရှိဘူး။ အစိုးရသဘောတူ ခှင့ျပွုထားတာနညျးနညျး သူတို့ကွိုကျသလို လုပျနတေယျဆိုတဲ့ သဘောမြိုး တှေ့ရတော့ အစိုးရထိနျးခြုပျမှုက ဘယျလောကျအရေးကွီးသလဲ။ ကနြောျ စဉျးစားမိတာက ဝ၊ မိုငျးလားတို့မှာ အစိုးရထိနျးခြုပျမှု လုံးဝမရှိဘူး ထငျပါတယျ။ သူတို့တှေ တရုတျနဲ့ဆကျပွီး စီးပှားရေးလုပျတော့ အခုဖှံ့ဖွိုးတိုးတကျလာတဲ့ ကိစ်စမှာ။ ဝဆိုရငျ သူတို့ဘာသာသီးခွား လုပျနတေယျ။ ဆိုတော့ ဒီဒသေတှအေနနေဲ့လဲ အစိုးရထိနျးခြုပျမှု မရှိဘဲနဲ့ လုပျရငျကော သူတို့လို ဖှံ့ဖွိုးမတိုးတကျလာနိုငျဘူးလား။ အစိုးရထိနျးခြုပျမှုက ဘယျလောကျအရေးပါသလဲလို့ ထငျပါသလဲ။

ဖွေ ။ ။ အခု ကရငျနယျစပျက မွို့တှမှော တခြို့မွို့တှမှော ဥပမာ ရှှကေုက်ကိုလျဆိုရငျ Investment Commission က အနညျးငယျ ခှင့ျပွုခကြျပေးထားတယျ။ ခှင့ျပွုခကြျပေးထားတာနညျးနညျး သူတို့လုပျတာမြားမြား ဆိုပွီးတော့ ဗဟိုအစိုးရကွီးကွပျမှုကတော့ မရှိသလောကျပဲလို့ ကနြောျထငျတယျ။ ကရငျကလဲ အောကျခွကေ တပျမှူးတှကေ တောျတောျလေးသွဇာရှိပုံရတယျ။ နယျစားပယျစားတှေ ရှိနတေော့ ကိုယျပိုငျတဲ့နယျမှာ ကိုယျခှင့ျပွုတဲ့သဘော ရှိတာပေါ့။

မေး ။ ။ ဆိုတော့ ဝ၊ မိုငျးလားတို့လဲ အဲဒီလိုပဲ လုပျခဲ့ကွတာ။ အစိုးရထိနျးခြုပျမှုနဲ့ ကငျးကှာပွီးတော့ သူတို့လုပျခဲ့ကွတယျ။ ဒါပမေဲ့ သူတို့က ဖှံ့ဖွိုးတိုးတကျလာတယျဆိုပွီးတော့ လူတှကေ အသိအမှတျပွုကွတယျ။ ဒီဒသေမှာကော အဲဒီလို ဖွဈမလာနိုငျဘူးလား။ အစိုးရလကျအောကျကို မရောကျသည့ျတိုငျးအောငျ။

ဖွေ ။ ။ ဝကတော့ ကနြောျမွငျတာက ဝမှာက စညျးလုံးညီညှှတျတယျ။ သူရှိတဲ့လူနဲ့ သူက ဗဟိုခြုပျကိုငျမှုနဲ့ ယူပွီးတော့ အပေါျစီးနဲ့ သူက အကုနျလုံးလုပျတယျ။ ကရငျမှာ ဒီလို မဖွဈဘူးလို့ ကနြောျထငျတယျ။ ကရငျမှာ ဗဟိုခြုပျကိုငျမှုက အားနညျးတယျ။ ကရငျမှာ အောကျခွကေနေ အဖှဲ့အစညျးအမြိုးမြိုး ကှဲနတောမြားတယျ။ အဲဒါ ဘယျလောကျထိအောငျ ရရှေညျခံမယျဆိုတာတောငျ မပွောနိုငျဘူး။ အကယျ၍ ဒါတှပွေတျပွီဆိုရငျတော့ အဆောကျအဦးတှေ ဘာတှအေကုနျလုံး စဈမွပွေငျ ဖွဈသှားရငျတော့ မတတျနိုငျဘူးပေါ့။

မေး ။ ။ နောကျဆုံးတခု မေးခငြျတာက ဒီစီမံကိနျးကို ပထမဦးဆုံး ထောကျပွဝဖေနျတာ အမရေိကနျသုတသေန Think-Tank အဖှဲ့တခုက ဖွဈပါတယျ။ အဲဒီ Tink-Tank မှာ စာတမျးပွုစုခဲ့တဲ့ ပုဂ်ဂိုလျတယောကျကို ကနြောျ ဆကျသှယျမေးမွနျးတော့ သူက ဒီစီမံကိနျးကွီးဟာ တရုတျလုပျတာမို့လို့ သူတို့ဝဖေနျတာ မဟုတျဘူး။ တရုတျက တရားသဖွင့ျ စီးပှားရေးဖှံ့ဖွိုးအောငျလုပျရငျ သူတို့ဘာမှ ပွောစရာမရှိဘူးဆိုပွီးတော့ ဆိုပါတယျ။ ဆိုတော့ တခြို့က စဉျးစားကွတာက အမရေိကနျတှကေ တရုတျတှလေုပျတာမို့လို့ သူတို့ဝဖေနျနခွေငျးဖွဈတယျ။ နိုငျငံရေးအားဖွင့ျ မွနျမာနိုငျငံမှာ တရုတျဝငျစှကျဖကျတာကို သူတို့ မလိုခငြျလို့ဆိုပွီး ပွောကွပါတယျ။ အဲဒါ ဘယျလောကျ ဖွဈနိုငျမယျ ထငျပါသလဲ။

ဖွေ ။ ။ သူတို့ကတော့ သူတို့အမွငျပေါ့။ ဘာပဲပွောပွော လကျတှေ့မှာ လကျနကျကိုငျအဖှဲ့အစညျးဆိုတာ သူတို့မှာ Ideology မရှိဘူး။ သူတို့က လကျတှေ့စားရမယ့ျကိစ်စကို လုပျကွတယျ။ သူတို့တှကေ Realists တှေ။ သူတို့အနနေဲ့ တရားဝငျတာ၊ မဝငျတာ ဂရုမစိုကျဘူး။ လကျတှေ့ဘာအကြိုးအမွတျ ရှိမလဲဆိုတာကိုပဲ ကွည့ျပွီးလုပျတာ။ အဲဒီတော့ လကျနကျကိုငျအဖှဲ့အစညျးတိုငျးကတော့ ဒီလိုပဲ Realists တှေ Idealists တှေ မဟုတျဘူး။ အဲဒီတော့ Idealist ကနေ ဒါကို မှနျတယျ၊ မှားတယျဆိုပွီးတော့ သှားဆုံးဖွတျလို့ မရဘူး။ သူတို့ဟာ သူုတို့ရဲ့ ဒသေမှာ သူတို့လကျနကျကိုငျအဖှဲ့အစညျးအတှကျ ဘာအကြိုးရှိမလဲ၊ အကြိုးရှိတာကို လုပျတာပဲ။