အခုတပတ် မြန်မာ့အရေးသုံးသပ်ချက်မှာ ကရင်ပြည်နယ်က တရုတ်မြို့သစ်များ အန္တရာယ် (ဒုတိယပိုင်း) အကြောင်းကို စုံစမ်းတင်ပြသူထဲက တယောက်အပါအဝင်ဖြစ်တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အမေရိကန်သံတမန်ဟောင်း Prisicilla Clapp နဲ့ ဦးကျော်ဇံသာတို့ ဆွေးနွေးသုံးသပ်ထားပါတယ်။
မေး ။ ။ ခေါင်းစဉ်ထဲမှာကို ဒီလုပ်ရပ်တွေက ငြိမ်းချမ်းရေးကို ခြိမ်းခြောက်နေတယ်ဆိုတော့ သိပ်အရေးကြီးတဲ့ကိစ္စပါ။ တာဝန်ရှိသူတွေတချို့က ပြောကောင်းပြောမှာပေါ့လေ။ ဒါက ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် လိုက်လျောထားရတာလို့။ အဲဒါ အခုငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ ဘယ်လိုဆက်စပ်လဲဆိုတာကို နည်းနည်းပြောပြပါ။
ဖြေ ။ ။ ဒီမြို့သစ်စီမံကိန်းတွေက ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် အကျိုးရှိမယ်လို့ မထင်ပါဘူး။ ငြိမ်းချမ်းရေးလမ်းစဉ်ကိုယ်နှိုက်ကိုယ်က ဒီပြဿနာရဲ့ တစိတ်တပိုင်းလို့ ပြောလို့ရပါတယ်။ ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်က လုံခြုံရေးကိစ္စအတွက် တနိုင်ငံလုံး အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကိုပဲ အာရုံစိုက်နေလို့ပါပဲ။ တပ်မတော်က လုံခြုံရေးကို ထိန်းချုပ်နေတာဖြစ်ပြီးတော့ ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်ရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေဖြစ်တဲ့ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးနဲ့ လူမှုရေးကိစ္စတွေကို ထဲထဲဝင်ဝင် ဆွေးနွေးခွင့်မရအောင် ပိတ်ပင်နေတာပါ။ အရပ်သားပြည်သူတွေအနေနဲ့လဲ သူတို့ရဲ့ စိုးရိမ်ကြောင့်ကြမှုတွေကို ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်မှာ ပါဝင်ဆွေးနွေးခွင့် မရကြပါဘူး။ လက်နက်ကိုင်တွေအတွက် သီးသန့်လို ဖြစ်နေတာပါ။
တပ်မတော်အပါအဝင် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေက ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်ကို အသုံးချပြီးတော့ တိုင်းပြည်မှာ သြဇာလွှမ်းမိုးနိုင်အောင်၊ လုပ်ပိုင်ခွင့်ဘောင်ကို ကျယ်ပြန့်အောင် ချဲ့ထွင်နေကြတယ်။ ဒါကြောင့်မို့ ရေရှည်မှာ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် အလားအလာ မကေင်းဘူးလို့ ကျမ ယူဆပါတယ်။
မေး ။ ။ ဒါကတော့ မြန်မာနိုင်ငံငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ကိစ္စပေါ့။ အခုဆက်လက်ပြီး နိုင်ငံတကာအကျိုးစီးပွားနဲ့ ဘယ်လိုပတ်သက်သလဲဆိုတာကိုလဲ နည်းနည်းသိချင်ပါတယ်။ ၂၀၁၅ တုန်းကတော့ မြန်မာနိုင်ငံဟာ ပွင့်လင်းလွတ်လပ်မှု ရှိလာပြီးဖြစ်တယ်။ ရင်းနှီးမြုပ်နံှမှု အင်မတန်ကောင်းတဲ့ နေရာတစ်ခုဖြစ်တယ်ဆိုပြီးတော့ နိုင်ငံတကာက အထူးစိတ်ဝင်စားခဲ့ကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအနေနဲ့ ဒီဟာက စီးပွားရေးအကျိုးစီးပွားထက်၊ မဟာဗျူဟာအကျိုးစီးပွားနဲ့များ ပတ်သက်ပြီး စိုးရိမ်မကင်းဖြစ်နေသလားလို့ သိချင်ပါတယ်။ ပြောပါအုံး။
ဖြေ ။ ။ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒါဟာ မဟာဗျူဟာအရ စိုးရိမ်လို့မဟုတ်ပါဘူး။ ဒီလိုပါ တည်ငြိမ်တဲ့ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံတခုဖြစ်အောင် ကြိုးပမ်းနေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ဘယ်လိုမှ အကျိုးမရှိနိုင်ပါဘူး။ လုံးဝဆန့်ကျင်နေပါတယ်။ ဒါဟာ တည်ငြိမ်မှုကိုလည်း အားမပေးပါဘူး။ ဒီမိုကရေစီကိုလည်း အထောက်အကူမပြုပါဘူး။ အာဏာပြအုပ်စိုးတဲ့သူကိုပဲ ပိုမိုဦးစားပေးအောင် လုပ်ပေးနေတဲ့သဘော ဖြစ်ပါတယ်။ သေနတ်နဲ့ အုပ်ချုပ်တဲ့ပုံစံပေါ့ရှင်။ ဒါကို အမေရိကန်က သူ့အကျိုးစီးပွားလို့ ဘယ်လိုမှ မယူဆနိုင်ပါဘူး။ နောက်တချက်ကလဲ တရုတ်ရာဇဝတ်ဂိုဏ်တွေ မြန်မာနိုင်ငံမှာ တိုးပွားလာမယ့်ကိစ္စပါ။ ဒီဂိုဏ်တွေက အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာလည်း ရှိနေပါတယ်။ သူတို့ဟာ နိုင်ငံတကာမှာလည်း ဥပဒေနဲ့ ဆန့်ကျင်တဲ့ လုပ်ငန်းတွေ အများအပြား လုပ်ကိုင်နေကြတာပါ။ ဒါတွေကို ဟန့်တားဖို့ ကျမတို့ဟာ မြန်မာအပါအဝင် တခြားအစိုးရတွေနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နေပါတယ်။
မေး ။ ။ နိုင်ငံတကာအစိုးရတွေဆိုတာ တကယ်တော့ ဒီကိစ္စမှာ အဓိကတာဝန်ရှိတာ တရုတ်အစိုးရ မဟုတ်ဘူးလား။ တရုတ်အစိုးရအနေနဲ့ ဒီကိစ္စကို ဝင်ရောက်ဟန့်တားဖို့ တာဝန်မရှိဘူးလား။
ဖြေ ။ ။ တရုတ်အစိုးရဟာ မြန်မာအစိုးရက မဖိတ်ခေါ်ဘဲနဲ့ မြန်မာ့မြေပေါ်မှာ လှုပ်ရှားလို့ မရနိုင်ပါဘူး။ ရှင်က အဲဒီလိုမျိုး လုပ်စေချင်တာလားဆိုတာ ကျမ မသေချာပါဘူး။ ကမ္ဘောဒီးယားမှာတုန်းကတော့ ဟွန်ဆန်က တရုတ်ရဲတွေကို ခေါ်ယူနှိမ်းနှင်းခွင့် ပေးခဲ့ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံကတော့ ဒါမျိုးလုပ်စေချင်မယ်လို့ မထင်ပါဘူး။ သူတို့မှာ ရဲတပ်ဖွဲ့ ရှိတယ်လေ။ ဒါပေမဲ့ အဲဒီရဲတွေက တပ်မတော် လက်အောက်ခံဖြစ်နေတော့ ဘာမှမလုပ်နိုင်ပါဘူး။
မေး ။ ။ စောစောက Prisicilla က ဒီကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက နိုင်ငံတကာနဲ့ ညှိနှိုင်းပြီးတော့ ဟန့်တားဖို့ စီစဉ်နေတယ်လို့ ဆိုခဲ့ပါတယ်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက ဘယ်လိုများ ဒီကိစ္စကို ဝင်ရောက်ဟန့်တားနိုင်မလဲဆိုတာကိုလဲ နည်းနည်းပြောပါအုံး။
ဖြေ ။ ။ ကျမတို့အနေနဲ့ ဒီကိစ္စကို ဝင်ရောက်ကူညီဖို့ ခက်ခဲပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံဘက်က အကူအညီမတောင်းဘဲ လုပ်ပေးလို့ မရပါဘူး။ တကယ်တော့ ဒီကိစ္စမှာ တရုတ်ကပဲ မြန်မာနိုင်ငံထဲ ရဲတွေ မစေလွှတ်ဘဲနဲ့ သူတို့တရုတ်ပြည်ထဲမှာပဲ ဒီဂိုဏ်တွေကို ထိန်းကွပ်သင့်ပါတယ်။ ဒီကိစ္စဟာ တရုတ်တို့ရဲ့ ခါးပတ်လမ်း စီမံကိန်းအတွက် အများကြီးထိခိုက်စေပါလိမ့်မယ်။ ဒီခါးပတ်လမ်း စီမံကိန်းမှာ ဒီရာဇဝတ်ဂိုဏ်တွေ ဝင်ရောက်လာရင်တော့ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတွေကို ထိခိုက်စေနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့်လဲ တရုတ်အစိုးရဟာ ဒီလူတွေနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မယ့်အစား သူတို့ကို ထိန်းချုပ်ဖို့ ပြည်တွင်းမှာပဲ လုပ်ဆောင်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။
မေး ။ ။ အဲဒီတော့ တရုတ်က ဝင်ရောက်ကူညီနိုင်မှာ မဟုတ်ဘူး။ မြန်မာနိုင်ငံအစိုးရက တရုတ်ရဲတွေ တိုင်းပြည်တွင်းကို ဝင်လာမှာကို ကြိုက်မှာမဟုတ်ဘူးဆိုတော့ အမေရိကန်အစိုးရအနေနဲ့ ဘယ်လိုများ ကူညီနိုင်မယ့်အခြေအနေ ရှိပါလဲ။ ဝင်ရောက်ပြီးတော့ … တချိန်တုန်းက DEA တို့ဘာတို့ မူးယစ်ဆေးဝါးတိုက်ဖျက်ရေးအတွက် မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်း မူးယစ်ဆေးဝါးဒေသမှာ အမေရိကန်တချို့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွေ ရှိခဲ့တယ်ဆိုတာ ကြားဖူးပါတယ်။ ဆိုတော့ ဒီကိစ္စမျိုးမှာကော အမေရိကန်အစိုးရအနေနဲ့ ဝင်ရောက်ကူညီနိုင်စရာ တစုံတရာ မရှိဘူးလား။ အမေရိကန် တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးအဖွဲ့အစည်းအနေနဲ့ အထူးသဖြင့်။
ဖြေ ။ ။ သူတို့ရာဇဝတ်ဂိုဏ်တွေရဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေက ကျမတို့ ပွင့်လင်းတဲ့ လူ့ဘောင်အသိုင်းအဝိုင်းအတွက် အလွယ်တကူ ထိခိုက်နိုင်ပါတယ်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရဲ့ လုံခြုံရေးနဲ့ အဂတိတရားတွေကင်းအောင် ဒီလိုမျိုးဂိုဏ်တွေ အနားမကပ်နိုင်အောင်လို့ ကျမတို့ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးအဖွဲ့တွေက အစဉ်တစိုက် ကြိုးစားနေကြတာပါ။ မြန်မာအပါအဝင် တခြားနိုင်ငံတွေမှာလည်း အဲဒီတရုတ်ဂိုဏ်တွေရဲ့ရန်က ကာကွယ်နိုင်အောင်ဆိုပြီးတော့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နေပါတယ်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရဲ့ အဓိက စိုးရိမ်မကင်းဖြစ်မှုကတော့ အဲဒီနိုင်ငံတကာရာဇဝတ်ဂိုဏ်တွေကိုပါပဲ။ အဲဒီရာဇဝတ်ဂိုဏ်တွေက ဒီမိုကရေစီထွန်းကားမှာကို မလိုလားကြဘူး။ ဆန့်ကျင်နေကြပြီးတော့၊ တရားမဝင်လှုပ်ရှားမှုတွေနဲ့ အန္တရာယ်ပေးနေကြလို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
မေး ။ ။ တကယ်တော့ ဒီကနေ့ မြန်မာနိုင်ငံဟာ နိုင်ငံတကာမှာ အင်မတန် ပစ်ပယ်ခံပြီးနေရတဲ့ နိုင်ငံတခု ဖြစ်နေတယ်ဆိုရင် မှားမယ်မဟုတ်ပါဘူး။ အထူးသဖြင့် အနောက်တိုင်းဒီမိုကရေစီနိုင်ငံတွေက မြန်မာနိုင်ငံကို စီးပွားရေးအားဖြင့် ဒဏ်ခတ်ပိတ်စို့မှုတွေ ပုံစံအမျိုးမျိုးနဲ့ လုပ်ချင်နေကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဆိုတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ တဘက်ကလဲ တိုင်းပြည်က ဆင်းရဲနွမ်းပါးနေတယ်။ ပြည်တွင်းစစ်တွေ ဖြစ်နေတယ်။ ဒီမိုကရေစီ သန့်သန့်ရှင်းရှင်းလဲ မဖြစ်နိုင်သေးဘူးဆိုတော့ ဒီအချိန်မျိုးမှာ မြန်မာနိုင်ငံဟာ အကူအညီ သိပ်အများကြီး လိုတယ်လို့ ထင်ပါတယ်။
ဖြေ ။ ။ မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ တရုတ်ရာဇဝတ်ဂိုဏ်တွေကို လက်ခံမယ်၊ လက်မခံဘူးဆိုပြီး ရွေးချယ်စရာ မလိုဘူးဆိုတာတော့ သေချာတာပေါ့။ နိုင်ငံအတွက် တရားဝင် တရုတ်ရင်းနှီးမြုပ်နံှမှုကတော့ တစုံတခုသော အတိုင်းအတာအထိတော့ လိုအပ်ပါတယ်။ တရုတ်က မြန်မာနိုင်ငံမှာ လိုအပ်နေတဲ့ အဓိကကျတဲ့ ဖွံ့ဖြိုးမှု စီမံကိန်းကြီးတွေကို ကမ်းလှမ်းပြီးတော့ စနစ်တကျ မြန်မြန်အကောင်အထည်ဖော်နိုင်မယ်ဆိုရင်တော့ အကောင်းဆုံးပေါ့။ ဒါပေမဲ့ တရုတ်ရာဇဝတ်ဂိုဏ်တွေနဲ့ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေနဲ့ ပူးပေါင်းပြီးတော့ စီးပွားရေးစနစ်ကြီးတခုလုံးကို အဂတိတရားတွေနဲ့ ညစ်ညမ်းအောင်လုပ်မယ့်အဖြစ်ကတော့ မြန်မာပြည်အတွက် မလိုအပ်ဘူးလေ။
မေး ။ ။ ဆိုတော့ တရုတ်အစိုးရရဲ့ အခန်းကဏ္ဍနဲ့ ပတ်သက်ပြီး နောက်တခုမေးချင်တာက မြန်မာနိုင်ငံက လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ သူတို့ပြောရခက်တယ်။ ဒါကို တရုတ်အနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံက အကူအညီမတောင်းရင် သူတို့က ဝင်လာမှာမဟုတ်ဘူး။ တရုတ်ရဲတွေအနေနဲ့ မြန်မာက တောင်းမှာမဟုတ်ဘူးလို့ Prisicilla က ဆိုတော့ မြန်မာနိုင်ငံအစိုးရအနေနဲ့ကော အရပ်သားအစိုးရအနေနဲ့ တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီအစိုးရနဲ့ အစိုးရအချင်းချင်း Government to Government ဆက်သွယ်ပြီးတော့ ဒီကိစ္စကို အရေးယူပေးဖို့ တင်ပြတယ်။ မေတ္တာရပ်ခံရင်ကော ဖြစ်နိုင်ချေအကြောင်းရှိမယ် ထင်ပါသလား။
ဖြေ ။ ။ တရုတ်နိုင်ငံအနေနဲ့ သူတို့ရဲ့ ရဲတွေကို မြန်မာပြည်ကို စေလွှတ်မယ့်အစား သူတို့ပြည်ကြီးမှာ ကိုင်တွယ်ဖို့ ကြိုးစားသင့်တယ်။ One Belt One Road (OBOR) လို့ခေါ်တဲ့ ခေတ်သစ်ပိုးလမ်းမ စီမံကိန်းကြီး နာမည်မပျက်အောင် သူတို့ ဒီအချိန်မှာ တစ်ခုခု လုပ်သင့်ပါပြီ။ တကယ်လို့သာ တရုတ်ရာဇဝတ်ဂိုဏ်တွေကို ခေတ်သစ်ပိုးလမ်းမစီမံကိန်းမှာ တရုတ်အစိုးရက လုပ်ခွင့်ပေးခဲ့မယ်ဆိုရင်တော့ အမှားကြီးမှားနိုင်ပါတယ်။ ဒီဂိုဏ်တွေက အမှန်တော့ တရုတ်ပြည်မကြီးရဲ့ အကျိုးစီးပွားလည်း မဟုတ်ပါဘူး။ ဒီဂိုဏ်တွေကို ချေမှုန်းပစ်ကြရမှာပါ။
မေး ။ ။ နောက်ဆုံးအနေနဲ့ မေးချင်တာကတော့ Prisicilla ရေးသားတင်ပြတဲ့ စာတမ်းဟာ ကွင်းဆင်းလေ့လာပြီးတော့၊ သုတေသနပြု စမ်းစစ်ထားတဲ့ စာတမ်းတစ်စောင်လည်း ဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံအတွက်လည်း အင်မတန်အရေးကြီးပါတယ်။ နိုင်ငံတကာအတွက်တင်မကဘူး၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအတွက်သာမက မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ပိုပိုပြီးတော့ အရေးကြီးပါတယ်။ ဆိုတော့ ဒီစာတမ်းဟာ မြန်မာအစိုးရအပေါ်မှာ ဘယ်လောက်အထိ သြဇာသက်ရောက်မှု ရှိနိုင်မယ်လို့ ထင်ပါလဲ။ မြန်မာအစိုးရကို ဒီကိစ္စကို ထိထိရောက်ရောက် အရေးယူဟန့်တားလာအောင် ဘယ်လောက်အထိ ဆွဲဆောင် (convince) ဖြစ်နိုင်မလဲ။ ဘယ်လောက်အထိ သဘောပေါက်လာစေမယ်လို့ ထင်ပါသလဲ။ တချိန်တည်းမှာ လက်ရှိအမေရိကန်အစိုးရက ဘယ်လောက်အထိ သဘောပေါက်လာပြီးတော့ ဒါကို ငါတို့လုပ်ပေးရမယ်၊ ကူညီပေးရမယ်ဆိုတဲ့ အသိတရားမျိုး ဝင်လာမယ်လို့ Prisicilla ထင်ပါသလဲ။ ဒါက နောက်ဆုံးအနေနဲ့ ပြောပြပါ။
ဖြေ ။ ။ မြန်မာပြည်က တာဝန်ရှိသူတွေနဲ့ ကျမ မကြာခဏ ပြောဖူးပါတယ်။ ရွေးကောက်ခံ အရပ်သားအစိုးရ တာဝန်ရှိသူတွေအနေနဲ့ကလဲ သူတို့မှာ လုပ်ပိုင်ခွင့်မရှိတော့ သိပ်ကိုစိတ်ပျက်နေကြတာကို တွေ့ရပါတယ်။ တည်ဆဲဥပဒေအရလဲ အကာအကွယ်ပေးထားတဲ့သဘော ရှိနေပါတယ်။ လက်ရှိအမေရိကန်အစိုးရအနေနဲ့ လိုအပ်ရင်တော့ လိုလိုလားလား ပံ့ပိုးပေးမှာပါ။ ဒါပေမဲ့လို့ အကူအညီအတွက် အရင်မေတ္တာရပ်ပန်ကြားဖို့တော့ လိုပါတယ်။ ဒီအတိုင်း ဝင်ကူလို့တော့ ဘယ်ဖြစ်ပါ့မလဲ။ ကျမအနေနဲ့ အစိုးရကိုယ်စား ပြေပေးနေတာ မဟုတ်ပါဘူး။ အငြိမ်းစားအစိုးရတာဝန်ရှိသူတယောက်အနေနဲ့ ပြောပြတာပါ။ ကျမ သံယောဇဉ်ရှိတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် သိပ်စိတ်ပူမိလို့ အဲဒီမှာ ဘာတွေဖြစ်နေသလဲဆိုတာကို ကျမ ထောက်ပြနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။
==Unicode==
Shwe Kokko City - Chinatown in Myawaddy, Kayin State. Photo credit: RFA
အခုတပတျ မွနျမာ့အရေးသုံးသပျခကြျမှာ ကရငျပွညျနယျက တရုတျမွို့သဈမြား အန်တရာယျ (ဒုတိယပိုငျး) အကွောငျးကို စုံစမျးတငျပွသူထဲက တယောကျအပါအဝငျဖွဈတဲ့ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ အမရေိကနျသံတမနျဟောငျး Prisicilla Clapp နဲ့ ဦးကြောျဇံသာတို့ ဆှေးနှေးသုံးသပျထားပါတယျ။
မေး ။ ။ ခေါငျးစဉျထဲမှာကို ဒီလုပျရပျတှကေ ငွိမျးခမြျးရေးကို ခွိမျးခွောကျနတေယျဆိုတော့ သိပျအရေးကွီးတဲ့ကိစ်စပါ။ တာဝနျရှိသူတှတေခြို့က ပွောကောငျးပွောမှာပေါ့လေ။ ဒါက ငွိမျးခမြျးရေးအတှကျ လိုကျလြောထားရတာလို့။ အဲဒါ အခုငွိမျးခမြျးရေးနဲ့ ဘယျလိုဆကျစပျလဲဆိုတာကို နညျးနညျးပွောပွပါ။
ဖွေ ။ ။ ဒီမွို့သဈစီမံကိနျးတှကေ ငွိမျးခမြျးရေးအတှကျ အကြိုးရှိမယျလို့ မထငျပါဘူး။ ငွိမျးခမြျးရေးလမျးစဉျကိုယျနှိုကျကိုယျက ဒီပွူနာရဲ့ တစိတျတပိုငျးလို့ ပွောလို့ရပါတယျ။ ငွိမျးခမြျးရေးလုပျငနျးစဉျက လုံခွုံရေးကိစ်စအတှကျ တနိုငျငံလုံး အပဈအခတျရပျစဲရေးကိုပဲ အာရုံစိုကျနလေို့ပါပဲ။ တပျမတောျက လုံခွုံရေးကို ထိနျးခြုပျနတောဖွဈပွီးတော့ ငွိမျးခမြျးရေးလုပျငနျးစဉျရဲ့ အစိတျအပိုငျးတှဖွေဈတဲ့ နိုငျငံရေး၊ စီးပှားရေးနဲ့ လူမှုရေးကိစ်စတှကေို ထဲထဲဝငျဝငျ ဆှေးနှေးခှင့ျမရအောငျ ပိတျပငျနတောပါ။ အရပျသားပွညျသူတှအေနနေဲ့လဲ သူတို့ရဲ့ စိုးရိမျကွောင့ျကွမှုတှကေို ငွိမျးခမြျးရေးလုပျငနျးစဉျမှာ ပါဝငျဆှေးနှေးခှင့ျ မရကွပါဘူး။ လကျနကျကိုငျတှအေတှကျ သီးသန့ျလို ဖွဈနတောပါ။
တပျမတောျအပါအဝငျ လကျနကျကိုငျအဖှဲ့တှကေ ငွိမျးခမြျးရေးလုပျငနျးစဉျကို အသုံးခပြွီးတော့ တိုငျးပွညျမှာ သွဇာလှှမျးမိုးနိုငျအောငျ၊ လုပျပိုငျခှင့ျဘောငျကို ကယြျပွန့ျအောငျ ခြဲ့ထှငျနကွေတယျ။ ဒါကွောင့ျမို့ ရရှေညျမှာ ငွိမျးခမြျးရေးအတှကျ အလားအလာ မကငျေးဘူးလို့ ကမြ ယူဆပါတယျ။
မေး ။ ။ ဒါကတော့ မွနျမာနိုငျငံငွိမျးခမြျးရေးနဲ့ ပတျသကျတဲ့ကိစ်စပေါ့။ အခုဆကျလကျပွီး နိုငျငံတကာအကြိုးစီးပှားနဲ့ ဘယျလိုပတျသကျသလဲဆိုတာကိုလဲ နညျးနညျးသိခငြျပါတယျ။ ၂၀၁၅ တုနျးကတော့ မွနျမာနိုငျငံဟာ ပှင့ျလငျးလှတျလပျမှု ရှိလာပွီးဖွဈတယျ။ ရငျးနှီးမွုပျနံှမှု အငျမတနျကောငျးတဲ့ နရောတဈခုဖွဈတယျဆိုပွီးတော့ နိုငျငံတကာက အထူးစိတျဝငျစားခဲ့ကွပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ အမရေိကနျပွညျထောငျစုအနနေဲ့ ဒီဟာက စီးပှားရေးအကြိုးစီးပှားထကျ၊ မဟာဗြူဟာအကြိုးစီးပှားနဲ့မြား ပတျသကျပွီး စိုးရိမျမကငျးဖွဈနသေလားလို့ သိခငြျပါတယျ။ ပွောပါအုံး။
ဖွေ ။ ။ မဟုတျပါဘူး။ ဒါဟာ မဟာဗြူဟာအရ စိုးရိမျလို့မဟုတျပါဘူး။ ဒီလိုပါ တညျငွိမျတဲ့ ဒီမိုကရစေီနိုငျငံတခုဖွဈအောငျ ကွိုးပမျးနတေဲ့ မွနျမာနိုငျငံအတှကျ ဘယျလိုမှ အကြိုးမရှိနိုငျပါဘူး။ လုံးဝဆန့ျကငြျနပေါတယျ။ ဒါဟာ တညျငွိမျမှုကိုလညျး အားမပေးပါဘူး။ ဒီမိုကရစေီကိုလညျး အထောကျအကူမပွုပါဘူး။ အာဏာပွအုပျစိုးတဲ့သူကိုပဲ ပိုမိုဦးစားပေးအောငျ လုပျပေးနတေဲ့သဘော ဖွဈပါတယျ။ သနေတျနဲ့ အုပျခြုပျတဲ့ပုံစံပေါ့ရှငျ။ ဒါကို အမရေိကနျက သူ့အကြိုးစီးပှားလို့ ဘယျလိုမှ မယူဆနိုငျပါဘူး။ နောကျတခကြျကလဲ တရုတျရာဇဝတျဂိုဏျတှေ မွနျမာနိုငျငံမှာ တိုးပှားလာမယ့ျကိစ်စပါ။ ဒီဂိုဏျတှကေ အမရေိကနျပွညျထောငျစုမှာလညျး ရှိနပေါတယျ။ သူတို့ဟာ နိုငျငံတကာမှာလညျး ဥပဒနေဲ့ ဆန့ျကငြျတဲ့ လုပျငနျးတှေ အမြားအပွား လုပျကိုငျနကွေတာပါ။ ဒါတှကေို ဟန့ျတားဖို့ ကမြတို့ဟာ မွနျမာအပါအဝငျ တခွားအစိုးရတှနေဲ့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျနပေါတယျ။
မေး ။ ။ နိုငျငံတကာအစိုးရတှဆေိုတာ တကယျတော့ ဒီကိစ်စမှာ အဓိကတာဝနျရှိတာ တရုတျအစိုးရ မဟုတျဘူးလား။ တရုတျအစိုးရအနနေဲ့ ဒီကိစ်စကို ဝငျရောကျဟန့ျတားဖို့ တာဝနျမရှိဘူးလား။
ဖွေ ။ ။ တရုတျအစိုးရဟာ မွနျမာအစိုးရက မဖိတျခေါျဘဲနဲ့ မွနျမာ့မွပေေါျမှာ လှုပျရှားလို့ မရနိုငျပါဘူး။ ရှငျက အဲဒီလိုမြိုး လုပျစခေငြျတာလားဆိုတာ ကမြ မသခြောပါဘူး။ ကမ်ဘောဒီးယားမှာတုနျးကတော့ ဟှနျဆနျက တရုတျရဲတှကေို ခေါျယူနှိမျးနှငျးခှင့ျ ပေးခဲ့ပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံကတော့ ဒါမြိုးလုပျစခေငြျမယျလို့ မထငျပါဘူး။ သူတို့မှာ ရဲတပျဖှဲ့ ရှိတယျလေ။ ဒါပမေဲ့ အဲဒီရဲတှကေ တပျမတောျ လကျအောကျခံဖွဈနတေော့ ဘာမှမလုပျနိုငျပါဘူး။
မေး ။ ။ စောစောက Prisicilla က ဒီကိစ်စနဲ့ ပတျသကျပွီး အမရေိကနျပွညျထောငျစုက နိုငျငံတကာနဲ့ ညှိနှိုငျးပွီးတော့ ဟန့ျတားဖို့ စီစဉျနတေယျလို့ ဆိုခဲ့ပါတယျ။ အမရေိကနျပွညျထောငျစုက ဘယျလိုမြား ဒီကိစ်စကို ဝငျရောကျဟန့ျတားနိုငျမလဲဆိုတာကိုလဲ နညျးနညျးပွောပါအုံး။
ဖွေ ။ ။ ကမြတို့အနနေဲ့ ဒီကိစ်စကို ဝငျရောကျကူညီဖို့ ခကျခဲပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံဘကျက အကူအညီမတောငျးဘဲ လုပျပေးလို့ မရပါဘူး။ တကယျတော့ ဒီကိစ်စမှာ တရုတျကပဲ မွနျမာနိုငျငံထဲ ရဲတှေ မစလှေှတျဘဲနဲ့ သူတို့တရုတျပွညျထဲမှာပဲ ဒီဂိုဏျတှကေို ထိနျးကှပျသင့ျပါတယျ။ ဒီကိစ်စဟာ တရုတျတို့ရဲ့ ခါးပတျလမျး စီမံကိနျးအတှကျ အမြားကွီးထိခိုကျစပေါလိမ့ျမယျ။ ဒီခါးပတျလမျး စီမံကိနျးမှာ ဒီရာဇဝတျဂိုဏျတှေ ဝငျရောကျလာရငျတော့ ဖှံ့ဖွိုးဆဲနိုငျငံတှကေို ထိခိုကျစနေိုငျပါတယျ။ ဒါကွောင့ျလဲ တရုတျအစိုးရဟာ ဒီလူတှနေဲ့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမယ့ျအစား သူတို့ကို ထိနျးခြုပျဖို့ ပွညျတှငျးမှာပဲ လုပျဆောငျဖို့ လိုအပျပါတယျ။
မေး ။ ။ အဲဒီတော့ တရုတျက ဝငျရောကျကူညီနိုငျမှာ မဟုတျဘူး။ မွနျမာနိုငျငံအစိုးရက တရုတျရဲတှေ တိုငျးပွညျတှငျးကို ဝငျလာမှာကို ကွိုကျမှာမဟုတျဘူးဆိုတော့ အမရေိကနျအစိုးရအနနေဲ့ ဘယျလိုမြား ကူညီနိုငျမယ့ျအခွအေနေ ရှိပါလဲ။ ဝငျရောကျပွီးတော့ … တခြိနျတုနျးက DEA တို့ဘာတို့ မူးယဈဆေးဝါးတိုကျဖကြျရေးအတှကျ မွနျမာနိုငျငံမွောကျပိုငျး မူးယဈဆေးဝါးဒသေမှာ အမရေိကနျတခြို့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှုတှေ ရှိခဲ့တယျဆိုတာ ကွားဖူးပါတယျ။ ဆိုတော့ ဒီကိစ်စမြိုးမှာကော အမရေိကနျအစိုးရအနနေဲ့ ဝငျရောကျကူညီနိုငျစရာ တစုံတရာ မရှိဘူးလား။ အမရေိကနျ တရားဥပဒစေိုးမိုးရေးအဖှဲ့အစညျးအနနေဲ့ အထူးသဖွင့ျ။
ဖွေ ။ ။ သူတို့ရာဇဝတျဂိုဏျတှရေဲ့ လှုပျရှားမှုတှကေ ကမြတို့ ပှင့ျလငျးတဲ့ လူ့ဘောငျအသိုငျးအဝိုငျးအတှကျ အလှယျတကူ ထိခိုကျနိုငျပါတယျ။ အမရေိကနျပွညျထောငျစုရဲ့ လုံခွုံရေးနဲ့ အဂတိတရားတှကေငျးအောငျ ဒီလိုမြိုးဂိုဏျတှေ အနားမကပျနိုငျအောငျလို့ ကမြတို့ တရားဥပဒစေိုးမိုးရေးအဖှဲ့တှကေ အစဉျတစိုကျ ကွိုးစားနကွေတာပါ။ မွနျမာအပါအဝငျ တခွားနိုငျငံတှမှောလညျး အဲဒီတရုတျဂိုဏျတှရေဲ့ရနျက ကာကှယျနိုငျအောငျဆိုပွီးတော့ အမရေိကနျပွညျထောငျစုက ပူးပေါငျးဆောငျရှကျနပေါတယျ။ အမရေိကနျပွညျထောငျစုရဲ့ အဓိက စိုးရိမျမကငျးဖွဈမှုကတော့ အဲဒီနိုငျငံတကာရာဇဝတျဂိုဏျတှကေိုပါပဲ။ အဲဒီရာဇဝတျဂိုဏျတှကေ ဒီမိုကရစေီထှနျးကားမှာကို မလိုလားကွဘူး။ ဆန့ျကငြျနကွေပွီးတော့၊ တရားမဝငျလှုပျရှားမှုတှနေဲ့ အန်တရာယျပေးနကွေလို့ပဲ ဖွဈပါတယျ။
မေး ။ ။ တကယျတော့ ဒီကနေ့ မွနျမာနိုငျငံဟာ နိုငျငံတကာမှာ အငျမတနျ ပဈပယျခံပွီးနရေတဲ့ နိုငျငံတခု ဖွဈနတေယျဆိုရငျ မှားမယျမဟုတျပါဘူး။ အထူးသဖွင့ျ အနောကျတိုငျးဒီမိုကရစေီနိုငျငံတှကေ မွနျမာနိုငျငံကို စီးပှားရေးအားဖွင့ျ ဒဏျခတျပိတျစို့မှုတှေ ပုံစံအမြိုးမြိုးနဲ့ လုပျခငြျနကွေတာ ဖွဈပါတယျ။ ဆိုတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာ တဘကျကလဲ တိုငျးပွညျက ဆငျးရဲနှမျးပါးနတေယျ။ ပွညျတှငျးစဈတှေ ဖွဈနတေယျ။ ဒီမိုကရစေီ သန့ျသန့ျရှငျးရှငျးလဲ မဖွဈနိုငျသေးဘူးဆိုတော့ ဒီအခြိနျမြိုးမှာ မွနျမာနိုငျငံဟာ အကူအညီ သိပျအမြားကွီး လိုတယျလို့ ထငျပါတယျ။
ဖွေ ။ ။ မွနျမာနိုငျငံအနနေဲ့ တရုတျရာဇဝတျဂိုဏျတှကေို လကျခံမယျ၊ လကျမခံဘူးဆိုပွီး ရှေးခယြျစရာ မလိုဘူးဆိုတာတော့ သခြောတာပေါ့။ နိုငျငံအတှကျ တရားဝငျ တရုတျရငျးနှီးမွုပျနံှမှုကတော့ တစုံတခုသော အတိုငျးအတာအထိတော့ လိုအပျပါတယျ။ တရုတျက မွနျမာနိုငျငံမှာ လိုအပျနတေဲ့ အဓိကကတြဲ့ ဖှံ့ဖွိုးမှု စီမံကိနျးကွီးတှကေို ကမျးလှမျးပွီးတော့ စနဈတကြ မွနျမွနျအကောငျအထညျဖောျနိုငျမယျဆိုရငျတော့ အကောငျးဆုံးပေါ့။ ဒါပမေဲ့ တရုတျရာဇဝတျဂိုဏျတှနေဲ့ လကျနကျကိုငျအဖှဲ့တှနေဲ့ ပူးပေါငျးပွီးတော့ စီးပှားရေးစနဈကွီးတခုလုံးကို အဂတိတရားတှနေဲ့ ညဈညမျးအောငျလုပျမယ့ျအဖွဈကတော့ မွနျမာပွညျအတှကျ မလိုအပျဘူးလေ။
မေး ။ ။ ဆိုတော့ တရုတျအစိုးရရဲ့ အခနျးကဏ်ဍနဲ့ ပတျသကျပွီး နောကျတခုမေးခငြျတာက မွနျမာနိုငျငံက လကျနကျကိုငျအဖှဲ့အစညျးတှနေဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ သူတို့ပွောရခကျတယျ။ ဒါကို တရုတျအနနေဲ့ မွနျမာနိုငျငံက အကူအညီမတောငျးရငျ သူတို့က ဝငျလာမှာမဟုတျဘူး။ တရုတျရဲတှအေနနေဲ့ မွနျမာက တောငျးမှာမဟုတျဘူးလို့ Prisicilla က ဆိုတော့ မွနျမာနိုငျငံအစိုးရအနနေဲ့ကော အရပျသားအစိုးရအနနေဲ့ တရုတျကှနျမွူနဈပါတီအစိုးရနဲ့ အစိုးရအခငြျးခငြျး Government to Government ဆကျသှယျပွီးတော့ ဒီကိစ်စကို အရေးယူပေးဖို့ တငျပွတယျ။ မတေ်တာရပျခံရငျကော ဖွဈနိုငျခြအေကွောငျးရှိမယျ ထငျပါသလား။
ဖွေ ။ ။ တရုတျနိုငျငံအနနေဲ့ သူတို့ရဲ့ ရဲတှကေို မွနျမာပွညျကို စလှေှတျမယ့ျအစား သူတို့ပွညျကွီးမှာ ကိုငျတှယျဖို့ ကွိုးစားသင့ျတယျ။ One Belt One Road (OBOR) လို့ခေါျတဲ့ ခတျေသဈပိုးလမျးမ စီမံကိနျးကွီး နာမညျမပကြျအောငျ သူတို့ ဒီအခြိနျမှာ တဈခုခု လုပျသင့ျပါပွီ။ တကယျလို့သာ တရုတျရာဇဝတျဂိုဏျတှကေို ခတျေသဈပိုးလမျးမစီမံကိနျးမှာ တရုတျအစိုးရက လုပျခှင့ျပေးခဲ့မယျဆိုရငျတော့ အမှားကွီးမှားနိုငျပါတယျ။ ဒီဂိုဏျတှကေ အမှနျတော့ တရုတျပွညျမကွီးရဲ့ အကြိုးစီးပှားလညျး မဟုတျပါဘူး။ ဒီဂိုဏျတှကေို ခြမှေုနျးပဈကွရမှာပါ။
မေး ။ ။ နောကျဆုံးအနနေဲ့ မေးခငြျတာကတော့ Prisicilla ရေးသားတငျပွတဲ့ စာတမျးဟာ ကှငျးဆငျးလေ့လာပွီးတော့၊ သုတသေနပွု စမျးစဈထားတဲ့ စာတမျးတဈစောငျလညျး ဖွဈပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံအတှကျလညျး အငျမတနျအရေးကွီးပါတယျ။ နိုငျငံတကာအတှကျတငျမကဘူး၊ အမရေိကနျပွညျထောငျစုအတှကျသာမက မွနျမာနိုငျငံအတှကျ ပိုပိုပွီးတော့ အရေးကွီးပါတယျ။ ဆိုတော့ ဒီစာတမျးဟာ မွနျမာအစိုးရအပေါျမှာ ဘယျလောကျအထိ သွဇာသကျရောကျမှု ရှိနိုငျမယျလို့ ထငျပါလဲ။ မွနျမာအစိုးရကို ဒီကိစ်စကို ထိထိရောကျရောကျ အရေးယူဟန့ျတားလာအောငျ ဘယျလောကျအထိ ဆှဲဆောငျ (convince) ဖွဈနိုငျမလဲ။ ဘယျလောကျအထိ သဘောပေါကျလာစမေယျလို့ ထငျပါသလဲ။ တခြိနျတညျးမှာ လကျရှိအမရေိကနျအစိုးရက ဘယျလောကျအထိ သဘောပေါကျလာပွီးတော့ ဒါကို ငါတို့လုပျပေးရမယျ၊ ကူညီပေးရမယျဆိုတဲ့ အသိတရားမြိုး ဝငျလာမယျလို့ Prisicilla ထငျပါသလဲ။ ဒါက နောကျဆုံးအနနေဲ့ ပွောပွပါ။
ဖွေ ။ ။ မွနျမာပွညျက တာဝနျရှိသူတှနေဲ့ ကမြ မကွာခဏ ပွောဖူးပါတယျ။ ရှေးကောကျခံ အရပျသားအစိုးရ တာဝနျရှိသူတှအေနနေဲ့ကလဲ သူတို့မှာ လုပျပိုငျခှင့ျမရှိတော့ သိပျကိုစိတျပကြျနကွေတာကို တှေ့ရပါတယျ။ တညျဆဲဥပဒအေရလဲ အကာအကှယျပေးထားတဲ့သဘော ရှိနပေါတယျ။ လကျရှိအမရေိကနျအစိုးရအနနေဲ့ လိုအပျရငျတော့ လိုလိုလားလား ပံ့ပိုးပေးမှာပါ။ ဒါပမေဲ့လို့ အကူအညီအတှကျ အရငျမတေ်တာရပျပနျကွားဖို့တော့ လိုပါတယျ။ ဒီအတိုငျး ဝငျကူလို့တော့ ဘယျဖွဈပါ့မလဲ။ ကမြအနနေဲ့ အစိုးရကိုယျစား ပွပေေးနတော မဟုတျပါဘူး။ အငွိမျးစားအစိုးရတာဝနျရှိသူတယောကျအနနေဲ့ ပွောပွတာပါ။ ကမြ သံယောဇဉျရှိတဲ့ မွနျမာနိုငျငံအတှကျ သိပျစိတျပူမိလို့ အဲဒီမှာ ဘာတှဖွေဈနသေလဲဆိုတာကို ကမြ ထောကျပွနတော ဖွဈပါတယျ။
