[Zawgyi/Unicode]
ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်းက လူအခွင့်အရေး ချိုးဖောက်ခံနေရတာတွေ ဒေသခံတွေ ဖမ်းဆီးစစ်ဆေးတာတွေနဲ့ ပတ်သတ်ပြီးတော့ တိုင်ကြားမှုတွေ လုပ်ပေမဲ့ သက်ဆိုင်ရာက တာဝန်ရှိသူတွေက ဖြေရှင်းတာတွေမရှိတဲ့အတွက် ဒေသခံတွေ စိတ်ပျက်နေတဲ့အကြောင်း ပြောပြပါမယ်။ ဒီအကြောင်း ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် ကိုသက်နိုင်က တင်ဆကပေးထားပါတယ်။
ရခိုင်မြောက်ပိုင်း မင်းပြားမြို့နယ်အတွင်းက မင်းရွာကျေးရွာက နှစ်ယောက်နဲ့ သန်းပုန်းချောင်းကျေးရွာသား သုံး ဦးဟာ ၂၀၂၀ ခုနှစ် အစောပိုင်းကတည်းက ပျောက်ဆုံးသွားပြီး ၃ လလောက်အကြာမှာ သူတို့ရဲ့အလောင်းကို ပြန်တွေ့ခဲ့တယ်လို့ သေဆုံးသွားသူတွေရဲ့ မိသားစုဝင်တွေက ပြောဆိုကြပါတယ်။
SEE ALSO: လူမျိုးရေးအသွင်ဆောင်လာတဲ့ ရခိုင်ပဋိပက္ခ နှင့် ပြည်ထောင်စု အန္တရာယ်အဲဒီသေဆုံးသွားသူတွေနဲ့ ပတ်သတ်ပြီး စုံစမ်းဖော်ထုတ်ပေးဖို့ မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေး ကော်မရှင်ကို တိုင်ကြားထားပေမဲ့လည်း အခုအချိန်ထိ တစုံတရာ အကြောင်း မထူးသေးဘူးလို့ ရခိုင်ပြည်နယ် လူ့အခွင့် အရေးကာကွယ်မြှင့်တင်ပေးရေး အဖွဲ့ရဲ့ ဒါရိုက်တာ ဦးမြတ်ထွန်းက ပြောပါတယ်။
"ပထမနှစ်ယောက် ပျောက်သွားတာကို ကျတော့ လာပြီးတော့ တိုင်တယ်။ တိုင်တဲ့အခါမှာလည်း စုံစမ်းတယ်ဆိုပေမဲ့ ကျနော်တို့က အဲဒီနယ်မြေကို သွားပြီးတော့ စုံစမ်းတာ မဟုတ်ဘူး။ ကာယကံရှင်ကိုပဲ မေးမြန်းတာပေါ့။ ထွက်ဆိုချက်ကို ယူပြီးတော့ မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေး ကော်မရှင်ကို တိုင်ထားတာ။ နောက်သုံး ယောက်ကတော့ ပျောက်သွားကတည်းက လာမတိုင်ဘူး နောက်ပြီးမှာ သေပြီးဆိုပြီး သတင်းရတယ်။ လူအခွင့် အရေးကော်မရှင်ကလည်း ပထမ နှစ်ယောက်နဲ့ ပတ်သတ်ပြီး တင်ထားတာကို ဒီနေ့အချိန်ထိ တစုံတရာ ထုတ်ပြန်တာ မရှိသေးဘူး။"
ရခိုင်မြောက်ပိုင်းမှာ လုူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်ခံနေရတာတွေနဲ့ ပတ်သတ်ပြီး ရခိုင်ပြည်နယ် လွှတ်တော်မှာ အဆိုတင်သွင်းခဲ့ပေမဲ့လည်း အစိုးရက အကော်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ပေးတာမရှိဘူးလို့ မင်းပြားမြို့နယ် ပြည်နယ်လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် ဦးလှသိန်းအောင်က ပြောပါတယ်။
"လူ့အခွင့်ရေးနဲ့ ပတ်သတ်ပြီးတော့ ရခိုင်ပြည်နယ် လွှတ်တော်ထဲမှာ သီးသန့်တော့ မရှိဘူး။ ဒါပေမဲ့ ဒီ အသတ်ခံရတဲ့ ကိစ္စမဟုတ်ပဲ ဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်တာတွေ ဥပဒေနဲ့အညီ ဆောင်ရွက်ဖို့ သံသယနဲ့ ဖမ်းဆီးတာတွေ ပြီးတော့ စစ်ဆေးတဲ့ အခါမှာ ဥပဒေနဲ့အညီ စစ်ဆေးတာတွေ အဲဒီအပိုင်းတွေကို လွှတ်တော်မှာ အဆိုတင်သွင်းခဲ့တာရှိတယ်။ ဆွေးနွေးခဲ့တာတွေလည်း ရှိတယ်။ လွှတ်တော်မှာလည်း အတည်ပြုတယ်။ ဒါပေမဲ့ အစိုးရဘက်ကတော့ အဲဒီအပေါ်မှာ တစ်စုံတရာ ဆောင်ရွက်ခဲ့တာတွေတော့ မရှိခဲ့ဘူး။"
လက်ရှိအချိန်ထိ ရခိုင်မြောက်ပိုင်းက မြို့နယ်တချို့မှာ အင်တာနက်လူမှုကွန်ယက်တွေလည်း ပိတ်ထားတာကြောင့် နေ့စဉ်ဖြစ်ပျက်နေတဲ့ အဖြစ်အပျက်တွေကို ဖော်ထုတ်ဖို့ ခက်ခဲသလို လူကိုယ်တိုင်သွားရောက် စုံစမ်းဖို့အတွက်လည်း အခက်အခဲပေါင်းများစွာ ရှိတယ်လို့ ဦးလှသိန်းအောင်က ပြောပါတယ်။
"သေချာတာတော့ အစိုးရက အင်တာနက်လိုင်းတွေ ပိတ်ထားတာကြောင့် တိကျတဲ့ သတင်းအချက်အလက်တွေ မရတဲ့ အပိုင်းတွေ ရှိတယ်။ ကျနော်တို့ ကိုယ်တိုင်ကလည်း အဲဒီနေမြေကို သွားဖို့ ဆိုတာကလည်း အခက်အခဲပေါင်း များစွာရှိတယ်။ စစ်ဆေးတာတွေ ရှိတယ် ဘယ်သူမှ သွားခွင့်မပြုတဲ့ အပိုင်းတွေ ရှိတယ်။ တကယ်လို့ ကျနော်တို့ ဒေသမှာ အင်တာနက်သာ ဖွင့်ပေးထားမယ်ဆိုရင် အဲဒီဒေမှာ ဘာတွေ ဖြစ်ပျက်ခဲ့လဲဆိုတာကို့အချိန်နဲ့ တစ်ပြေးညီ ဖော်ထုန်နိုင်မယ်ဆိုရင် မသဲမကွဲဖြစ်တဲ့ အနေအထားတွေ တဘက်ကို တဘက် စွပ်စွဲနေကြတဲ့ အပိုင်းတွေ ဒီလိုအခြေအနေမျိုးတွေကို ဖြေရှင်းပေးနိုင်လိမ့်မယ်လို့ ကျနော်ထင်တယ်။"
SEE ALSO: ရခိုင်နဲ့ ချင်းပြည်နယ်က ရွာတွေမီးရှို့ခံရမှု စုံစမ်းဖော်ထုတ်ပေးဖို့ နိုင်ငံတကာလူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေ တောင်းဆိုလက်ရှိအချိန်ထိ ရခိုင်မြောက်ပိုင်းနဲ့ ချင်းပြည်နယ် ပလက်ဝမြို့နယ်တွေမှာ တိုက်ပွဲတွေ ပြင်းထန်နေပါတယ်။ AA ရခိုင်လက်ကိုင်အဖွဲ့ကို အစိုးရက အကြမ်းဖက်အဖွဲ့အဖြစ် သတ်မှတ်ပြီးနောက်ပိုင်း AA အဖွဲ့ဟာ အကြမ်းဖက် လုပ်ရပ်တွေကို ပိုပြီးတော့ လုပ်ဆောင်လာတယ်လို့ တပ်မတော်ဘက်က ပြောဆိုထားတာတွေလည်း ရှိနေပါ တယ်။
စစ်ရေးတင်းမာနေတဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်းမှာ နေအိမ်တွေ မီးရှို့ခံရတာတွေ ဒေသခံတွေ ဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ် ခံနေရတာတွေ အများအပြားရှိနေတာကြောင့် ဒီဖြစ်စဉ်မှန်တွေကို ဖော်ထုတ်ပေးဖို့အတွက်လည်း နိုင်ငံတကာအပါအဝင် လူ့အခွင့်ရေးအဖွဲ့တွေကလည်း တိုက်တွန်းတောင်းဆိုနေပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
ရခိုင်မြောက်ပိုင်း လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုအခြေအနေ စိတ်မအေးဖွယ်ဖြစ်နေရဆဲ
[Unicode Version]
ရခိုငျမွောကျပိုငျး လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှုအခွအေနေ စိတျမအေးဖှယျဖွဈနရေဆဲ
ရခိုငျပွညျနယျအတှငျးက လူအခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျခံနရေတာတှေ ဒသေခံတှေ ဖမျးဆီးစဈဆေးတာတှနေဲ့ ပတျသတျပွီးတော့ တိုငျကွားမှုတှေ လုပျပမေဲ့ သကျဆိုငျရာက တာဝနျရှိသူတှကေ ဖွရှေငျးတာတှမေရှိတဲ့အတှကျ ဒသေခံတှေ စိတျပကြျနတေဲ့အကွောငျး ပွောပွပါမယျ။ ဒီအကွောငျး ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ ကိုသကျနိုငျက တငျဆကပေးထားပါတယျ။
ရခိုငျမွောကျပိုငျး မငျးပွားမွို့နယျအတှငျးက မငျးရှာကြေးရှာက နှဈယောကျနဲ့ သနျးပုနျးခြောငျးကြေးရှာသား သုံး ဦးဟာ ၂၀၂၀ ခုနှဈ အစောပိုငျးကတညျးက ပြောကျဆုံးသှားပွီး ၃ လလောကျအကွာမှာ သူတို့ရဲ့အလောငျးကို ပွနျတှေ့ခဲ့တယျလို့ သဆေုံးသှားသူတှရေဲ့ မိသားစုဝငျတှကေ ပွောဆိုကွပါတယျ။
အဲဒီသဆေုံးသှားသူတှနေဲ့ ပတျသတျပွီး စုံစမျးဖောျထုတျပေးဖို့ မွနျမာနိုငျငံအမြိုးသားလူ့အခှင့ျအရေး ကောျမရှငျကို တိုငျကွားထားပမေဲ့လညျး အခုအခြိနျထိ တစုံတရာ အကွောငျး မထူးသေးဘူးလို့ ရခိုငျပွညျနယျ လူ့အခှင့ျ အရေးကာကှယျမွှင့ျတငျပေးရေး အဖှဲ့ရဲ့ ဒါရိုကျတာ ဦးမွတျထှနျးက ပွောပါတယျ။
"ပထမနှဈယောကျ ပြောကျသှားတာကို ကတြော့ လာပွီးတော့ တိုငျတယျ။ တိုငျတဲ့အခါမှာလညျး စုံစမျးတယျဆိုပမေဲ့ ကနြောျတို့က အဲဒီနယျမွကေို သှားပွီးတော့ စုံစမျးတာ မဟုတျဘူး။ ကာယကံရှငျကိုပဲ မေးမွနျးတာပေါ့။ ထှကျဆိုခကြျကို ယူပွီးတော့ မွနျမာနိုငျငံအမြိုးသားလူ့အခှင့ျအရေး ကောျမရှငျကို တိုငျထားတာ။ နောကျသုံး ယောကျကတော့ ပြောကျသှားကတညျးက လာမတိုငျဘူး နောကျပွီးမှာ သပွေီးဆိုပွီး သတငျးရတယျ။ လူအခှင့ျ အရေးကောျမရှငျကလညျး ပထမ နှဈယောကျနဲ့ ပတျသတျပွီး တငျထားတာကို ဒီနေ့အခြိနျထိ တစုံတရာ ထုတျပွနျတာ မရှိသေးဘူး။"
ရခိုငျမွောကျပိုငျးမှာ လုူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျခံနရေတာတှနေဲ့ ပတျသတျပွီး ရခိုငျပွညျနယျ လှှတျတောျမှာ အဆိုတငျသှငျးခဲ့ပမေဲ့လညျး အစိုးရက အကောျအထညျဖောျဆောငျရှကျပေးတာမရှိဘူးလို့ မငျးပွားမွို့နယျ ပွညျနယျလှှတျတောျကိုယျစားလှယျ ဦးလှသိနျးအောငျက ပွောပါတယျ။
SEE ALSO: လက္ကာကျေးရွာ မီးရှို့ဖျက်ဆီးမှု စုံစမ်းစစ်ဆေးဖို့ HRW တောင်းဆို"လူ့အခှင့ျရေးနဲ့ ပတျသတျပွီးတော့ ရခိုငျပွညျနယျ လှှတျတောျထဲမှာ သီးသန့ျတော့ မရှိဘူး။ ဒါပမေဲ့ ဒီ အသတျခံရတဲ့ ကိစ်စမဟုတျပဲ ဖမျးဆီးခြုပျနှောငျတာတှေ ဥပဒနေဲ့အညီ ဆောငျရှကျဖို့ သံသယနဲ့ ဖမျးဆီးတာတှေ ပွီးတော့ စဈဆေးတဲ့ အခါမှာ ဥပဒနေဲ့အညီ စဈဆေးတာတှေ အဲဒီအပိုငျးတှကေို လှှတျတောျမှာ အဆိုတငျသှငျးခဲ့တာရှိတယျ။ ဆှေးနှေးခဲ့တာတှလေညျး ရှိတယျ။ လှှတျတောျမှာလညျး အတညျပွုတယျ။ ဒါပမေဲ့ အစိုးရဘကျကတော့ အဲဒီအပေါျမှာ တဈစုံတရာ ဆောငျရှကျခဲ့တာတှတေော့ မရှိခဲ့ဘူး။"
လကျရှိအခြိနျထိ ရခိုငျမွောကျပိုငျးက မွို့နယျတခြို့မှာ အငျတာနကျလူမှုကှနျယကျတှလေညျး ပိတျထားတာကွောင့ျ နေ့စဉျဖွဈပကြျနတေဲ့ အဖွဈအပကြျတှကေို ဖောျထုတျဖို့ ခကျခဲသလို လူကိုယျတိုငျသှားရောကျ စုံစမျးဖို့အတှကျလညျး အခကျအခဲပေါငျးမြားစှာ ရှိတယျလို့ ဦးလှသိနျးအောငျက ပွောပါတယျ။
"သခြောတာတော့ အစိုးရက အငျတာနကျလိုငျးတှေ ပိတျထားတာကွောင့ျ တိကတြဲ့ သတငျးအခကြျအလကျတှေ မရတဲ့ အပိုငျးတှေ ရှိတယျ။ ကနြောျတို့ ကိုယျတိုငျကလညျး အဲဒီနမွေကေို သှားဖို့ ဆိုတာကလညျး အခကျအခဲပေါငျး မြားစှာရှိတယျ။ စဈဆေးတာတှေ ရှိတယျ ဘယျသူမှ သှားခှင့ျမပွုတဲ့ အပိုငျးတှေ ရှိတယျ။ တကယျလို့ ကနြောျတို့ ဒသေမှာ အငျတာနကျသာ ဖှင့ျပေးထားမယျဆိုရငျ အဲဒီဒမှော ဘာတှေ ဖွဈပကြျခဲ့လဲဆိုတာကို့အခြိနျနဲ့ တဈပွေးညီ ဖောျထုနျနိုငျမယျဆိုရငျ မသဲမကှဲဖွဈတဲ့ အနအေထားတှေ တဘကျကို တဘကျ စှပျစှဲနကွေတဲ့ အပိုငျးတှေ ဒီလိုအခွအေနမြေိုးတှကေို ဖွရှေငျးပေးနိုငျလိမ့ျမယျလို့ ကနြောျထငျတယျ။"
လကျရှိအခြိနျထိ ရခိုငျမွောကျပိုငျးနဲ့ ခငြျးပွညျနယျ ပလကျဝမွို့နယျတှမှော တိုကျပှဲတှေ ပွငျးထနျနပေါတယျ။ AA ရခိုငျလကျကိုငျအဖှဲ့ကို အစိုးရက အကွမျးဖကျအဖှဲ့အဖွဈ သတျမှတျပွီးနောကျပိုငျး AA အဖှဲ့ဟာ အကွမျးဖကျ လုပျရပျတှကေို ပိုပွီးတော့ လုပျဆောငျလာတယျလို့ တပျမတောျဘကျက ပွောဆိုထားတာတှလေညျး ရှိနပေါ တယျ။
စဈရေးတငျးမာနတေဲ့ ရခိုငျပွညျနယျအတှငျးမှာ နအေိမျတှေ မီးရှို့ခံရတာတှေ ဒသေခံတှေ ဖမျးဆီးသတျဖွတျ ခံနရေတာတှေ အမြားအပွားရှိနတောကွောင့ျ ဒီဖွဈစဉျမှနျတှကေို ဖောျထုတျပေးဖို့အတှကျလညျး နိုငျငံတကာအပါအဝငျ လူ့အခှင့ျရေးအဖှဲ့တှကေလညျး တိုကျတှနျးတောငျးဆိုနပေါတယျ။