(Zawgyi/ Unicode)
မြန်မာ့ စစ်အာဏာသိမ်းမှု၊ ဆန္ဒပြပွဲတွေကို ဖိနှိပ်မှုတွေမှာ တာဝန်ရှိသူ အဆင့်ဆင့် တာဝန်ယူ တာဝန်ခံရမယ်လို့ မြန်မာ့ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ အထူးသံတမန် Tom Andrews က မှတ်ချက်ပေး ပြောဆိုပါတယ်။ မြန်မာ့ လူငယ် ဆန္ဒပြသူတွေရဲ့ ခံယူချက် မြန်မာ စစ်ဗိုလ်ချုပ်ကြီးတွေရဲ့ သဘောထားကိုလည်း သူက မှတ်ချက်ပေးပါတယ်။ မသိင်္ဂ ီထိုက် ပြောပြမှာပါ။
စစ်တပ် အာဏာသိမ်းပြီလို့ သိလိုက်တဲ့ အချိန်ကစလို့ ကိုယ့်နည်း ကိုယ့်ဟန်နဲ့ ဆန့်ကျင် ဆန္ဒပြပွဲ အသီးသီး ထွက်ပေါ်လာတဲ့ မြန်မာပြည်သူတွေ အပေါ် သူ့အမြင်ကို မြန်မာ့ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ အထူးသံတမန် Tom Andrews က အခုလို မှတ်ချက်ပေးပါတယ်။
“ရက်စက် ကြမ်းကြုတ်တဲ့ ဖြိုခွင်းမှုတွေကို အတိတ်တုန်းက မျက်မြင်ကြုံတွေ့ခဲ့ရသလို စစ်တပ်ဟာ အချိန်မရွေး ဖြိုခွင်းလိုက်နိုင်တယ် ဆိုတဲ့ အချက်ကိုလည်း သူတို့ စိုးရိမ်ကြပါတယ်။ သူတို့ရဲ့ အဓိက စိုးရိမ်ချက်က ဘာလဲ။ သူတို့ အစိုးရိမ်ဆုံး အချက်ကတော့ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်တဲ့ စစ်အာဏာရှင် စနစ် ပြန်ဖြစ်ပြီး ဒီစနစ်အောက်မှာ နေထိုင်ရမယ့် ကိစ္စပါ။ သူတို့ အဲဒီစနစ်ကို ပြန်မရောက် မခံပါဘူး။”
ဖမ်းထားတဲ့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ ဦးဝင်းမြင့်တို့ကိုလည်း ရှေ့နေနဲ့ တွေ့ခွင့် မပေးသေးပါဘူး။ ဒါ့အပြင် ဒီသတင်းပတ် အတွင်းမှာဘဲ ဗွီဒီယို ကွန်းဖရင့်နဲ့ တရားရုံး ကြားနာမှု လုပ်ဖို့ ရှိနေတာပါ။
“တရားရုံး ကြားနာမှုမှာ တရားမျှတမှုရှိမယ်လို့ ကျနော် မထင်ပါဘူး။ အာဏာသိမ်း စစ်အုပ်စုဟာ တရားမျှတမှုဆိုတာ မရှိပါဘူး။ ဒါက လုပ်ဇာတ်ပါ။ ဘယ်သူမှလည်း သူတို့ကို မယုံပါဘူး။”
အရပ်သား အစိုးရကို ဖြုတ်ချပြီး အာဏာယူထားတဲ့ စစ်တပ်နဲ့ ပတ်သက်လို့လည်း သူက အခုလို မှတ်ချက်ပေးပါတယ်။
“ဘယ်သူမှ မယုံကြည်တဲ့ အဆီအငေါ် မတည့်တာတွေကို သူတို့က ပြောနေတာပါ။ သူတို့ နားမလည်ပါဘူး။ ဘာကြောင့်လဲ ဆိုတော့ သူတို့က လုံး၀ ပိတ်လှောင်ပြီး အထီးကျန် ဖြစ်နေတာပါ။ သူတို့ဘက်က များများပြောလေ သူတို့ဟာ ကျိုးကြောင်းဆီလျော်သူတွေပါလို့ ဖော်ညွှန်းဖို့ ကြိုးစားလေ လူတွေကြားမှာ ပျက်ရယ်ပြုစရာ ပိုပြီး ဖြစ်ရပါတယ်။ သူတို့ များများပြောလေ သူတို့ အကျိုးယုတ်လေပါဘဲ။”
“အထင်နဲ့ အမြင် တခြားစီ ဖြစ်တဲ့ အကြောင်းကတော့ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးတွေက သူတို့ အစွမ်းအစနဲ့ နိုင်ငံစည်းလုံးရေး လုပ်ပုံလုပ်နည်းတွေ ဟာဆိုရင် ကျနော် တခါမှ မကြုံဖူး မမြင်ဖူးပါဘူး။ ဒါပေမယ့်လည်း သူတို့ အတွက် ကံမကောင်း အကြောင်းမလှတဲ့ အချက်ကတော့ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်တဲ့၊ စစ်တပ်၊ အာဏာရှင် အစိုးရ လက်အောက် ပြန်ရောက်မယ့် အကြံအစည်ကို ဆန့်ကျင်တဲ့ သူတို့ကို အတိုက်အခံ လုပ်သူတွေက စည်းလုံးသွားပါတယ်။”
စစ်အာဏာသိမ်းမှု ဆန့်ကျင်ကြောင်း ကြွေးကြော်ပြီး လမ်းပေါ်ထွက် ဆန္ဒပြကြသူတွေထဲမှာ Generation Z လို့ ခေါ်ကြတဲ့ လူငယ် မျိုးဆက်သစ်တွေ အများကြီး ပါဝင်ခဲ့ကြပါတယ်။ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ အထူးသံတမန် Tom Andrews က ဒီလူငယ် မျိုးဆက်တွေ အပေါ်မှာလည်း မှတ်ချက်ပေးပါတယ်။
“မိဘ အဘိုးအဘွားတွေထံက တဆင့်ကြားရတဲ့ ရက်စက်တဲ့ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးနဲ့ နေထိုင်ရတဲ့ ထိတ်လန့်ဖွယ် အကြောင်းတွေကို သူတို့ ကြားသိထားပါတယ်။ လွတ်လပ်မှု ရှိတာက ဘယ်လိုလဲ ဆိုတာကိုလည်း သူတို့ အတွေ့အကြုံကနေ သိထားပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း သူတို့ မိဘ ဘိုးဘွားတွေ ပြောကြတဲ့ ထိတ်လန့်ဖွယ် အခြေအနေမျိုး သူတို့ ဘယ်တော့မှ မနေရဖို့နဲ့ လွတ်လပ်မှုအတွက် သူတို့ ပိုင်းဖြတ်ထားကြတာပါ။”
စစ်အာဏာသိမ်းမှု၊ ဆန္ဒပြပွဲတွေကို ဖိနှိပ်မှုတွေမှာ တာဝန်ရှိသူ အဆင့်ဆင့် တာဝန်ယူ တာဝန်ခံရမယ်လို့ မြန်မာ့ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ အထူးသံတမန် Tom Andrews က သတိပေးထားပါတယ်။
“သိထားရမှာက အာဏာပိုင် အဆင့်ဆင့်ရဲ့ အောက်ခြေ တာဝန်ရှိသူ၊ စစ်သားတယောက်ဘဲ ဖြစ်ဖြစ် ၊ လမ်းပေါ်က တယောက်ယောက်ဘဲ ဖြစ်ဖြစ် ညွှန်ကြားချက် အတိုင်း လုပ်ရတာပါလို့ ဆင်ခြေ ပေးလို့ မရပါဘူး။ ဒါနဲ့ အကျိုးအကြောင်းပြလို့ မရပါဘူး။ ဘယ်အဆင့်က တာဝန်ရှိသူဘဲ ဖြစ်ဖြစ် တာဝန်ယူမှု တာဝန်ခံမှု ရှိရပါမယ်။ ကျနော်တို့က စောင့်ကြည့်နေပါတယ်။”
အရပ်သား အစိုးရကို ဖြုတ်ချပြီး အာဏာယူထားတဲ့ စစ်ကောင်စီကတော့ သူတို့ကို အာဏာသိမ်းတယ်လို့ မသုံးဖို့ ထုတ်ပြန်ထားတာပါ။ ဒါပေမယ့် နိုင်ငံတဝန်း သန်းချီတဲ့ ဆန္ဒပြသူတွေက စစ်အာဏာသိမ်းမှု အဖြစ် ဆန့်ကျင် ဆန္ဒပြနေကြတာ ဖြစ်သလို အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ဘက်ကလည်း စစ်အာဏာသိမ်းမှု အဖြစ် သတ်မှတ်ထားပါတယ်။
.................
မွနျမာစဈအာဏာသိမျးမှုအပေါျ ကုလလူ့အခှင့ျအရေး ကိုယျစားလှယျ Tom Andrew ရဲ့ မှတျခကြျစကားမြား
(Unicode)
မွနျမာ့ စဈအာဏာသိမျးမှု၊ ဆန်ဒပွပှဲတှကေို ဖိနှိပျမှုတှမှော တာဝနျရှိသူ အဆင့ျဆင့ျ တာဝနျယူ တာဝနျခံရမယျလို့ မွနျမာ့ လူ့အခှင့ျအရေးဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂ အထူးသံတမနျ Tom Andrews က မှတျခကြျပေး ပွောဆိုပါတယျ။ မွနျမာ့ လူငယျ ဆန်ဒပွသူတှရေဲ့ ခံယူခကြျ မွနျမာ စဈဗိုလျခြုပျကွီးတှရေဲ့ သဘောထားကိုလညျး သူက မှတျခကြျပေးပါတယျ။ မသိငျ်ဂ ီထိုကျ ပွောပွမှာပါ။
စဈတပျ အာဏာသိမျးပွီလို့ သိလိုကျတဲ့ အခြိနျကစလို့ ကိုယ့ျနညျး ကိုယ့ျဟနျနဲ့ ဆန့ျကငြျ ဆန်ဒပွပှဲ အသီးသီး ထှကျပေါျလာတဲ့ မွနျမာပွညျသူတှေ အပေါျ သူ့အမွငျကို မွနျမာ့ လူ့အခှင့ျအရေးဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂ အထူးသံတမနျ Tom Andrews က အခုလို မှတျခကြျပေးပါတယျ။
“ရကျစကျ ကွမျးကွုတျတဲ့ ဖွိုခှငျးမှုတှကေို အတိတျတုနျးက မကြျမွငျကွုံတှေ့ခဲ့ရသလို စဈတပျဟာ အခြိနျမရှေး ဖွိုခှငျးလိုကျနိုငျတယျ ဆိုတဲ့ အခကြျကိုလညျး သူတို့ စိုးရိမျကွပါတယျ။ သူတို့ရဲ့ အဓိက စိုးရိမျခကြျက ဘာလဲ။ သူတို့ အစိုးရိမျဆုံး အခကြျကတော့ ရကျစကျကွမျးကွုတျတဲ့ စဈအာဏာရှငျ စနဈ ပွနျဖွဈပွီး ဒီစနဈအောကျမှာ နထေိုငျရမယ့ျ ကိစ်စပါ။ သူတို့ အဲဒီစနဈကို ပွနျမရောကျ မခံပါဘူး။”
ဖမျးထားတဲ့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျနဲ့ ဦးဝငျးမွင့ျတို့ကိုလညျး ရှေ့နနေဲ့ တှေ့ခှင့ျ မပေးသေးပါဘူး။ ဒါ့အပွငျ ဒီသတငျးပတျ အတှငျးမှာဘဲ ဗှီဒီယို ကှနျးဖရင့ျနဲ့ တရားရုံး ကွားနာမှု လုပျဖို့ ရှိနတောပါ။
“တရားရုံး ကွားနာမှုမှာ တရားမြှတမှုရှိမယျလို့ ကနြောျ မထငျပါဘူး။ အာဏာသိမျး စဈအုပျစုဟာ တရားမြှတမှုဆိုတာ မရှိပါဘူး။ ဒါက လုပျဇာတျပါ။ ဘယျသူမှလညျး သူတို့ကို မယုံပါဘူး။”
အရပျသား အစိုးရကို ဖွုတျခပြွီး အာဏာယူထားတဲ့ စဈတပျနဲ့ ပတျသကျလို့လညျး သူက အခုလို မှတျခကြျပေးပါတယျ။
“ဘယျသူမှ မယုံကွညျတဲ့ အဆီအငေါျ မတည့ျတာတှကေို သူတို့က ပွောနတောပါ။ သူတို့ နားမလညျပါဘူး။ ဘာကွောင့ျလဲ ဆိုတော့ သူတို့က လုံး၀ ပိတျလှောငျပွီး အထီးကနြျ ဖွဈနတောပါ။ သူတို့ဘကျက မြားမြားပွောလေ သူတို့ဟာ ကြိုးကွောငျးဆီလြောျသူတှပေါလို့ ဖောျညှှနျးဖို့ ကွိုးစားလေ လူတှကွေားမှာ ပကြျရယျပွုစရာ ပိုပွီး ဖွဈရပါတယျ။ သူတို့ မြားမြားပွောလေ သူတို့ အကြိုးယုတျလပေါဘဲ။”
“အထငျနဲ့ အမွငျ တခွားစီ ဖွဈတဲ့ အကွောငျးကတော့ ဗိုလျခြုပျကွီးတှကေ သူတို့ အစှမျးအစနဲ့ နိုငျငံစညျးလုံးရေး လုပျပုံလုပျနညျးတှေ ဟာဆိုရငျ ကနြောျ တခါမှ မကွုံဖူး မမွငျဖူးပါဘူး။ ဒါပမေယ့ျလညျး သူတို့ အတှကျ ကံမကောငျး အကွောငျးမလှတဲ့ အခကြျကတော့ ရကျစကျကွမျးကွုတျတဲ့၊ စဈတပျ၊ အာဏာရှငျ အစိုးရ လကျအောကျ ပွနျရောကျမယ့ျ အကွံအစညျကို ဆန့ျကငြျတဲ့ သူတို့ကို အတိုကျအခံ လုပျသူတှကေ စညျးလုံးသှားပါတယျ။”
စဈအာဏာသိမျးမှု ဆန့ျကငြျကွောငျး ကွှေးကွောျပွီး လမျးပေါျထှကျ ဆန်ဒပွကွသူတှထေဲမှာ Generation Z လို့ ခေါျကွတဲ့ လူငယျ မြိုးဆကျသဈတှေ အမြားကွီး ပါဝငျခဲ့ကွပါတယျ။ လူ့အခှင့ျအရေးဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂ အထူးသံတမနျ Tom Andrews က ဒီလူငယျ မြိုးဆကျတှေ အပေါျမှာလညျး မှတျခကြျပေးပါတယျ။
“မိဘ အဘိုးအဘှားတှထေံက တဆင့ျကွားရတဲ့ ရကျစကျတဲ့ စဈအုပျခြုပျရေးနဲ့ နထေိုငျရတဲ့ ထိတျလန့ျဖှယျ အကွောငျးတှကေို သူတို့ ကွားသိထားပါတယျ။ လှတျလပျမှု ရှိတာက ဘယျလိုလဲ ဆိုတာကိုလညျး သူတို့ အတှေ့အကွုံကနေ သိထားပါတယျ။ ဒါကွောင့ျလညျး သူတို့ မိဘ ဘိုးဘှားတှေ ပွောကွတဲ့ ထိတျလန့ျဖှယျ အခွအေနမြေိုး သူတို့ ဘယျတော့မှ မနရေဖို့နဲ့ လှတျလပျမှုအတှကျ သူတို့ ပိုငျးဖွတျထားကွတာပါ။”
စဈအာဏာသိမျးမှု၊ ဆန်ဒပွပှဲတှကေို ဖိနှိပျမှုတှမှော တာဝနျရှိသူ အဆင့ျဆင့ျ တာဝနျယူ တာဝနျခံရမယျလို့ မွနျမာ့ လူ့အခှင့ျအရေးဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂ အထူးသံတမနျ Tom Andrews က သတိပေးထားပါတယျ။
“သိထားရမှာက အာဏာပိုငျ အဆင့ျဆင့ျရဲ့ အောကျခွေ တာဝနျရှိသူ၊ စဈသားတယောကျဘဲ ဖွဈဖွဈ ၊ လမျးပေါျက တယောကျယောကျဘဲ ဖွဈဖွဈ ညှှနျကွားခကြျ အတိုငျး လုပျရတာပါလို့ ဆငျခွေ ပေးလို့ မရပါဘူး။ ဒါနဲ့ အကြိုးအကွောငျးပွလို့ မရပါဘူး။ ဘယျအဆင့ျက တာဝနျရှိသူဘဲ ဖွဈဖွဈ တာဝနျယူမှု တာဝနျခံမှု ရှိရပါမယျ။ ကနြောျတို့က စောင့ျကွည့ျနပေါတယျ။”
အရပျသား အစိုးရကို ဖွုတျခပြွီး အာဏာယူထားတဲ့ စဈကောငျစီကတော့ သူတို့ကို အာဏာသိမျးတယျလို့ မသုံးဖို့ ထုတျပွနျထားတာပါ။ ဒါပမေယ့ျ နိုငျငံတဝနျး သနျးခြီတဲ့ ဆန်ဒပွသူတှကေ စဈအာဏာသိမျးမှု အဖွဈ ဆန့ျကငြျ ဆန်ဒပွနကွေတာ ဖွဈသလို အမရေိကနျ ပွညျထောငျစု ဘကျကလညျး စဈအာဏာသိမျးမှု အဖွဈ သတျမှတျထားပါတယျ။