(Zawgyi / Unicode)
လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ အခြေအနေကို နိုင်ငံတကာအနေနဲ့ ကိုင်တွယ်ဆောင်ရွက်ရာမှာ ကြေညာချက်တွေ ထုတ်ပြန်တာတွေထက် ပိုပြီး လုပ်ဆောင်သင့်နေပြီလို့ မြန်မာနိုင်ငံ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ကုလအထူးကိုယ်စားလှယ်က တိုက်တွန်းခဲ့ပါတယ်။ မနေ့တုန်းက ကျင်းပတဲ့ မြန်မာ့အရေး ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီ အတွင်းမှာ အခုလို တိုက်တွန်းပြောဆိုခဲ့တာပါ။ ဗွီအိုအေသတင်းထောက် Lisa Schlein ပေးပို့ထားတဲ့သတင်းကို အခြေခံပြီး မခွာညို တင်ဆက်ပေးပါမယ်။
မြန်မာနိုင်ငံ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ အထူးကိုယ်စားလှယ် Tom Andrews က ဒီအချိန်ဟာ မြန်မာပြည်သူတွေအတွက် ဘေးအန္တရာယ်ကျနေတဲ့ အခြေအနေဖြစ်ကြောင်း လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီ ဆွေးနွေးပွဲအတွင်း ပြောခဲ့ပါတယ်။
ကမ္ဘာတဝန်းလုံးအနေနဲ့ မြန်မာပြည်သူတွေနဲ့အတူ စည်းလုံးညီညွတ်စွာ ရပ်တည်ပေးရမယ်လို့ သူက တိုက်တွန်းပါတယ်။ ပြည်သူတွေရဲ့ ဆန္ဒကို ဆန့်ကျင်ပြီး အာဏာသိမ်းတဲ့လုပ်ရပ်ဟာ တရားလက်လွတ် အရှက်မဲ့တဲ့လုပ်ရပ် ဖြစ်တယ်လို့ သူက သုံးနှုန်းပြီး ဒါကို ခွင့်ပြုလို့မရဘူးလို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။
ငြိမ်းငြိမ်းချမ်းချမ်း ဆန္ဒပြနေသူတွေအပေါ် ရဲတပ်ဖွဲ့တွေနဲ့ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေရဲ့ တုံ့ပြန်ဆောင်ရွက်မှုတွေမှာလည်း အကြမ်းဖက်မှုတွေ ပိုများလာနေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ မြန်မာလုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေက ကျည်အစစ်သုံးပြီး ဆန္ဒပြမှုကို ပစ်ခတ်ခဲ့တဲ့ အထောက်အထားတွေကို ထောက်ပြပြီး ဒါဟာ နိုင်ငံတကာဥပဒေကို ချိုးဖောက်တာ ဖြစ်တယ်လို့လည်း ကုလ အထူးကိုယ်စားလှယ်က စွပ်စွဲပါတယ်။
အာဏာရှင်ဆန်ဆန် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းမှုတွေနဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုတွေဟာလည်း ပိုများလာနေတယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။ စစ်ကောင်စီအနေနဲ့ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးချိန်ကစလို့ နိုင်ငံခေါင်းဆောင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ သမ္မတဦးဝင်းမြင့်တို့ အပါအဝင် အစိုးရဝန်ထမ်းအရာရှိတွေ၊ အရပ်ဘက် လူထုအဖွဲ့အစည်းဝင်တွေ အယောက် ၂၂၀ ကို ဖမ်းဆီးထားကြောင်းလည်း သူက ပြောပါတယ်။
“စာရွက်ပေါ်က ကြေညာချက်ထက် ပိုတဲ့ လက်တွေ့အလုပ်ကို ကျနော်တို့ ပိုပြီးလုပ်ဖို့လိုပါတယ်။ ကုလသမဂ္ဂကြီးအနေနဲ့ ဒီထက်ပိုပြီး အရေးယူဆောင်ရွက်ဖို့ လိုပါတယ်။ ဒီအစည်းအဝေးကနေ ကျနော် တိုက်တွန်းပါတယ်။ ကုလသမဂ္ဂနဲ့ အဖွ့ဲဝင်နိုင်ငံ အားလုံး အနည်းဆုံးတော့ ဖမ်းဆီးထားခံရသူ အားလုံး ခြွင်းချက်မရှိ ပြန်လွှတ်ပေးဖို့၊ အခြေခံလူ့အခွင့်အရေးအတွက် တောင်းဆိုနေကြတဲ့ မြန်မာပြည်သူတွေအပေါ် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်နေတာနဲ့ တရားစွဲဆိုနေတာတွေကို ရပ်တန့်ဖို့ စတဲ့ အနည်းဆုံးတော့ အဓိကအချက်လေးချက်ကို တောင်းဆိုပေးကြရပါမယ်။”
အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီအနေနဲ့ ရွေးကောက်ခံအစိုးရကို ချက်ချင်း အာဏာပြန်လွှဲပေးဖို့ကိုလည်း သူက တောင်းဆိုပါတယ်။ တာဝန်ရှိသူတွေ ပြစ်ဒဏ်က လွတ်ငြိမ်းခွင့်ရနေတာ အဆုံးသတ်ရမယ်၊ စစ်ခေါင်းဆောင်တွေဟာ သူတို့လုပ်သမျှအတွက် တာဝန်ယူရမယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။
လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ ဒုတိယမဟာမင်းကြီး Nada al-Nashif ကလည်း တာဝန်ရှိသူတွေ အပြစ်ကင်းလွတ်ခွင့်ရနေတာကို ထပ်ပြီး ထောက်ပြခဲ့ပါတယ်။
“စစ်တပ်ပေါ်မှာ အရပ်ဘက်အုပ်ချုပ်ရေးက ထိန်းချုပ်နိုင်မှု အားနည်းခဲ့တဲ့နှစ်တွေ အရမ်းကြာလာတော့ တိုင်းပြည်ရဲ့ နိုင်ငံရေးနဲ့ စီးပွားရေး အခြေခံအဆောက်အအုံတွေမှာ စစ်တပ်ရဲ့လွှမ်းမိုးမှုက အရမ်းများလာပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ဆယ်စုနှစ်တွေနဲ့ချီပြီး လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေ ကျူးလွန်ခဲ့တဲ့ ရာဇဝတ်မှုတွေကိုလည်း အရေးုယူ အပြစ်ပေးတာတွေ မရှိပါဘူး။ ဒါတွေဟာ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ဒီမိုကရေစီစနစ်နဲ့ ဒီမိုကရေစီ တိုးတက်ဖြစ်ထွန်းရေးတွေမှာ လာပြီး အဟန့်အတား ဖြစ်နေစေပါတယ်။”
ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ် ဦးမြင့်သူကတော့ ဒီလို ငြင်းခုံပြောဆိုမှုတွေကို အခိုင်အမာ ခုခံကာကွယ်သွားပါတယ်။ သူ့ရဲ့အစိုးရဟာ ရွေးကောက်ပွဲ မဲမသမာမှုတွေကို အရေးယူ ဆောင်ရွက်ခဲ့တာသာ ဖြစ်ကြောင်းနဲ့ နိုင်ငံတော်အခြေခံဥပဒေနဲ့အညီ ဆောင်ရွက်ခဲ့တာဖြစ်ကြောင်း ကုလလူ့အခွင့်အရေးကောင်စီကို ပြောပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အခြေအနေဟာ အရမ်းကို ရှုပ်ထွေးနေပြီး ဒီမိုကရေစီ အသွင်ကူးပြောင်းရေးဟာလည်း အခြေမခိုင်သေးကြောင်း သံအမတ်ကြီးက ပြောပါတယ်။ ဒါ့အပြင် မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အခြေအနေကို အခုထက်ပိုပြီး နားလည်သဘောပေါက်လာကြဖို့နဲ့ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းဆီကနေ အပြုသဘောဆောင်တဲ့ ဆက်ဆံရေးမျိုးကို မျှော်လင့်ကြောင်းတို့ကိုလည်း သံအမတ်ကြီး ဦးမြင့်သူက ပြောသွားခဲ့ပါတယ်။
--------------------------
(Unicode)
ကွညောခကြျတှထေကျ ပိုလုပျဖို့ ကုလအထူးကိုယျစားလှယျ တိုကျတှနျး
လကျရှိ မွနျမာနိုငျငံ ရငျဆိုငျနရေတဲ့ အခွအေနကေို နိုငျငံတကာအနနေဲ့ ကိုငျတှယျဆောငျရှကျရာမှာ ကွညောခကြျတှေ ထုတျပွနျတာတှထေကျ ပိုပွီး လုပျဆောငျသင့ျနပွေီလို့ မွနျမာနိုငျငံ လူ့အခှင့ျအရေးဆိုငျရာ ကုလအထူးကိုယျစားလှယျက တိုကျတှနျးခဲ့ပါတယျ။ မနေ့တုနျးက ကငြျးပတဲ့ မွနျမာ့အရေး ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီ အတှငျးမှာ အခုလို တိုကျတှနျးပွောဆိုခဲ့တာပါ။ ဗှီအိုအသေတငျးထောကျ Lisa Schlein ပေးပို့ထားတဲ့သတငျးကို အခွခေံပွီး မခှာညို တငျဆကျပေးပါမယျ။
မွနျမာနိုငျငံ လူ့အခှင့ျအရေးဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂ အထူးကိုယျစားလှယျ Tom Andrews က ဒီအခြိနျဟာ မွနျမာပွညျသူတှအေတှကျ ဘေးအန်တရာယျကနြတေဲ့ အခွအေနဖွေဈကွောငျး လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီ ဆှေးနှေးပှဲအတှငျး ပွောခဲ့ပါတယျ။
ကမ်ဘာတဝနျးလုံးအနနေဲ့ မွနျမာပွညျသူတှနေဲ့အတူ စညျးလုံးညီညှတျစှာ ရပျတညျပေးရမယျလို့ သူက တိုကျတှနျးပါတယျ။ ပွညျသူတှရေဲ့ ဆန်ဒကို ဆန့ျကငြျပွီး အာဏာသိမျးတဲ့လုပျရပျဟာ တရားလကျလှတျ အရှကျမဲ့တဲ့လုပျရပျ ဖွဈတယျလို့ သူက သုံးနှုနျးပွီး ဒါကို ခှင့ျပွုလို့မရဘူးလို့ ပွောခဲ့ပါတယျ။
ငွိမျးငွိမျးခမြျးခမြျး ဆန်ဒပွနသေူတှအေပေါျ ရဲတပျဖှဲ့တှနေဲ့ လုံခွုံရေးတပျဖှဲ့ဝငျတှရေဲ့ တုံ့ပွနျဆောငျရှကျမှုတှမှောလညျး အကွမျးဖကျမှုတှေ ပိုမြားလာနတေယျလို့ ဆိုပါတယျ။ မွနျမာလုံခွုံရေးတပျဖှဲ့ဝငျတှကေ ကညြျအစဈသုံးပွီး ဆန်ဒပွမှုကို ပဈခတျခဲ့တဲ့ အထောကျအထားတှကေို ထောကျပွပွီး ဒါဟာ နိုငျငံတကာဥပဒကေို ခြိုးဖောကျတာ ဖွဈတယျလို့လညျး ကုလ အထူးကိုယျစားလှယျက စှပျစှဲပါတယျ။
အာဏာရှငျဆနျဆနျ ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးမှုတှနေဲ့ ခွိမျးခွောကျမှုတှဟောလညျး ပိုမြားလာနတေယျလို့လညျး ပွောပါတယျ။ စဈကောငျစီအနနေဲ့ စဈအာဏာသိမျးပွီးခြိနျကစလို့ နိုငျငံခေါငျးဆောငျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျနဲ့ သမ်မတဦးဝငျးမွင့ျတို့ အပါအဝငျ အစိုးရဝနျထမျးအရာရှိတှေ၊ အရပျဘကျ လူထုအဖှဲ့အစညျးဝငျတှေ အယောကျ ၂၂၀ ကို ဖမျးဆီးထားကွောငျးလညျး သူက ပွောပါတယျ။
“စာရှကျပေါျက ကွညောခကြျထကျ ပိုတဲ့ လကျတှေ့အလုပျကို ကနြောျတို့ ပိုပွီးလုပျဖို့လိုပါတယျ။ ကုလသမဂ်ဂကွီးအနနေဲ့ ဒီထကျပိုပွီး အရေးယူဆောငျရှကျဖို့ လိုပါတယျ။ ဒီအစညျးအဝေးကနေ ကနြောျ တိုကျတှနျးပါတယျ။ ကုလသမဂ်ဂနဲ့ အဖှ့ဲဝငျနိုငျငံ အားလုံး အနညျးဆုံးတော့ ဖမျးဆီးထားခံရသူ အားလုံး ခွှငျးခကြျမရှိ ပွနျလှှတျပေးဖို့၊ အခွခေံလူ့အခှင့ျအရေးအတှကျ တောငျးဆိုနကွေတဲ့ မွနျမာပွညျသူတှအေပေါျ ညှဉျးပနျးနှိပျစကျနတောနဲ့ တရားစှဲဆိုနတောတှကေို ရပျတန့ျဖို့ စတဲ့ အနညျးဆုံးတော့ အဓိကအခကြျလေးခကြျကို တောငျးဆိုပေးကွရပါမယျ။”
အာဏာသိမျးစဈကောငျစီအနနေဲ့ ရှေးကောကျခံအစိုးရကို ခကြျခငြျး အာဏာပွနျလှှဲပေးဖို့ကိုလညျး သူက တောငျးဆိုပါတယျ။ တာဝနျရှိသူတှေ ပွဈဒဏျက လှတျငွိမျးခှင့ျရနတော အဆုံးသတျရမယျ၊ စဈခေါငျးဆောငျတှဟော သူတို့လုပျသမြှအတှကျ တာဝနျယူရမယျလို့လညျး ပွောပါတယျ။
လူ့အခှင့ျအရေးဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂ ဒုတိယမဟာမငျးကွီး Nada al-Nashif ကလညျး တာဝနျရှိသူတှေ အပွဈကငျးလှတျခှင့ျရနတောကို ထပျပွီး ထောကျပွခဲ့ပါတယျ။
“စဈတပျပေါျမှာ အရပျဘကျအုပျခြုပျရေးက ထိနျးခြုပျနိုငျမှု အားနညျးခဲ့တဲ့နှဈတှေ အရမျးကွာလာတော့ တိုငျးပွညျရဲ့ နိုငျငံရေးနဲ့ စီးပှားရေး အခွခေံအဆောကျအအုံတှမှော စဈတပျရဲ့လှှမျးမိုးမှုက အရမျးမြားလာပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ ဆယျစုနှဈတှနေဲ့ခြီပွီး လုံခွုံရေးတပျဖှဲ့ဝငျတှေ ကြူးလှနျခဲ့တဲ့ ရာဇဝတျမှုတှကေိုလညျး အရေးုယူ အပွဈပေးတာတှေ မရှိပါဘူး။ ဒါတှဟော မွနျမာနိုငျငံရဲ့ ဒီမိုကရစေီစနဈနဲ့ ဒီမိုကရစေီ တိုးတကျဖွဈထှနျးရေးတှမှော လာပွီး အဟန့ျအတား ဖွဈနစေပေါတယျ။”
ကုလသမဂ်ဂဆိုငျရာ မွနျမာသံအမတျ ဦးမွင့ျသူကတော့ ဒီလို ငွငျးခုံပွောဆိုမှုတှကေို အခိုငျအမာ ခုခံကာကှယျသှားပါတယျ။ သူ့ရဲ့အစိုးရဟာ ရှေးကောကျပှဲ မဲမသမာမှုတှကေို အရေးယူ ဆောငျရှကျခဲ့တာသာ ဖွဈကွောငျးနဲ့ နိုငျငံတောျအခွခေံဥပဒနေဲ့အညီ ဆောငျရှကျခဲ့တာဖွဈကွောငျး ကုလလူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီကို ပွောပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံရဲ့ အခွအေနဟော အရမျးကို ရှုပျထှေးနပွေီး ဒီမိုကရစေီ အသှငျကူးပွောငျးရေးဟာလညျး အခွမေခိုငျသေးကွောငျး သံအမတျကွီးက ပွောပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ အခွအေနကေို အခုထကျပိုပွီး နားလညျသဘောပေါကျလာကွဖို့နဲ့ နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျးဆီကနေ အပွုသဘောဆောငျတဲ့ ဆကျဆံရေးမြိုးကို မြှောျလင့ျကွောငျးတို့ကိုလညျး သံအမတျကွီး ဦးမွင့ျသူက ပွောသှားခဲ့ပါတယျ။
