[Zawgyi/Unicode]
မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူ့အခွင့်အရေး အခြေအနေတွေဟာ စိုးရိမ်စရာကောင်းနေဆဲဖြစ်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေး အထူးကိုယ်စားလှယ်သစ်က ပြောဆိုလိုက်တဲ့အပေါ် လူ့အခွင့်အရေးလှုပ်ရှားသူတွေနဲ့ အကဲခတ်တွေက ကြိုဆိုလိုက်တဲ့အကြောင်း ပြောပြပါမယ်။ ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် မမေခက တင်ပြထားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ လူ့အခွင့်အရေး အထူးကိုယ်စားလှယ်သစ် Thomas Andrews
မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ လူ့အခွင့်အရေး အထူးကိုယ်စားလှယ်သစ် Thomas Andrews က မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူ့အခွင့်အရေးအခြေအနေတွေ နိမ့်ကျနေဆဲဖြစ်ကြောင်းနဲ့ အရပ်သား အစိုးရ အနေနဲ့လည်း ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိဖို့ ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ ဂျီနီဗာမြို့က ၄၄ ကြိမ်မြောက် ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီ အစည်းအဝေးမှာ မနေ့ကပဲ ပြောလိုက်တာပါ။
လူ့အခွင့်အရေး လှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့တခုဖြစ်တဲ့ ညီမျှခြင်းမြန်မာရဲ့ ဒါရိုက်တာ ဦးအောင်မျိုးမင်းကတော့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အခြေအနေနဲ့ ပတ်သက်လို့ လူ့အခွင့်အရေး အထူးကိုယ်စားလှယ်ရဲ့ တင်ပြချက်ဟာ လက်တွေ့အခြေအနေတွေကို ထင်ဟပ်နေတယ်လို့ အခုလို ပြောပါတယ်။
"အစိုးရမှာ သူတို့လုပ်ဆောင်နိုင်တဲ့ ကိစ္စတွေ အများကြီး ရှိပါတယ်။ ပထမဦးဆုံး မတရားတဲ့ ဥပဒေပြဌာန်းတာ၊ ဥပဒေရဲ့ အားနည်းချက်ကို အခွင့်ကောင်းယူပြီး ဖမ်းဆီးတာမျိုး သူတို့ ကိုယ်တိုင်မလုပ်ဖို့အတွက် လုပ်ဆောင်နိုင်ပါတယ်။ ဥပမာ အစိုးရကို အကြည်ညိုပျက်စေတယ်၊ နောက် တိုက်ခိုက်တယ်ဆိုတာသဘောမျိုးကြောင့် ဖမ်းဆီးတဲ့ကိစ္စကို သူတို့ကိုယ်တိုင် မကျူးလွန်တဲ့ ကိစ္စမျိုးဖြစ်ပါတယ်။ နောက်တခုကတော့ ကျနော်တို့ တရားဥပဒေ ခိုင်မာဖို့ အရမ်းအရေးကြီးပါတယ်။ ထိရောက်သော အရေးယူမှုမရှိတာ၊ အရပ်သား၊ တရားရုံးနဲ့ စစ်ခုံရုံး နှစ်ခု ခွဲပြီးတော့ စစ်ခုံရုံးမှာ လုပ်ဆောင်နေတဲ့ ကိစ္စကို ပြည်သူလူထုမသိဘဲနဲ့ ထိုက်တန်လား၊ မထိုက်တန်လား အပြစ်နဲ့ ပြစ်ဒဏ်နဲ့ ခိုင်လုံလား၊ မခိုင်လုံလား ဒါကို မသိတဲ့ ကိစ္စတွေ။ ဒါကို အစိုးရအနေနဲ့ လူ့အခွင့်အရေးစံချိန်စံညွှန်းတွေနဲ့ ရပ်တည်ပေးပြီးတော့ လုပ်ဆောင်ပေးတဲ့ အပိုင်းတွေ ဒါတွေ လုပ်ဆောင်ပေးဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။"
မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေး အထူးကိုယ်စားလှယ်ကတော့ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းက လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခတွေနဲ့ နောက်ဆက်တွဲ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေကိုလည်း ထောက်ပြသွားခဲ့တာပါ။ ညီမျှခြင်းမြန်မာအဖွဲ့ ဒါရိုက်တာ ဦးအောင်မျိုးမင်းကတော့ တရားဥပဒေ စိုးမိုးမှုတွေ အားနည်းနေတဲ့ အကျိုးဆက်အဖြစ် သုံးသပ်သလို အစိုးရဘက်က ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု အားနည်းတာတွေအပေါ်မှာလည်း ထောက်ပြသွားပါတယ်။
"ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်တာ အရမ်းလိုအပ်ပါတယ်။ ဒါမျိုးက ရှိသင့်ပါတယ်၊ အဲလိုလုပ်တာမှာ နောက်ပိုင်းမှာပိုခက်လာတယ်။ လွှတ်တော်ဘက်က မှတ်ပုံတင်မထားတဲ့ အဖွဲ့တွေကိုတွေ့လို့မရတာ၊ နောက်ပိုင်းတွေ့ဖို့ ခက်ခဲလာတာတွေရှိတယ်။ အဲလိုမျိုးက လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တွက်ကော CSO အတွက်ပါဆုံးရှုံးတယ်။ တိုင်ပင်ညှိနှိုင်းတာများများလုပ်ပါ။ ဌာနဆိုင်ရာတွေဘက်က ကျနော်တို့တင်မဟုတ်ဘူး လူ့အခွင့်အရေးအရ တိုင်ကြားတာတွေကို အရေးတယူလုပ်ဆောင်မှုမရှိဘူး။ တာဝန်ယူမှု တာဝန်ခံမှုဆိုတာက တရားရုံရောက်မှ မဟုတ်ဘဲနဲ့ ကိုယ့်ရဲ့ ဝန်ကြီးဌာနအတွင်းမှာ ရှိသောသူ ကျူးလွန်လို့ရှိလို့ရှိရင်လည်း တာဝန်ယူမှု၊ တာဝန်ခံမှု၊ တိုင်းကြားလာလို့ရှိရင်လည်း စနစ်တကျ စုံစမ်းစစ်ဆေးရမယ်ဆိုတဲ့ တာဝန်ယူမှု၊ တာဝန်ခံဖို့က နေရာတိုင်းမှာ ရှိဖို့လိုအပ်ပါတယ်။ CSO တွေနဲ့ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်တဲ့ တာဝန်မှာ ဆက်လက်ထမ်းဆောင်ဖို့ လိုအပ်တယ်ဆိုတာ ဌာနတိုင်း၊ ဝန်ကြီး ဌာနတိုင်း အမှုထမ်း၊ အရာထမ်းအားလုံး သိဖို့လိုအပ်ပါတယ်ခင်ဗျ။"
SEE ALSO: မြန်မာ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု ICC လွှဲပြောင်းစစ်ဆေးဖို့ လုံခြုံရေးကောင်စီကို AI အဖွဲ့တိုက်တွန်းကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေး အထူးကိုယ်စားလှယ်ရဲ့ တင်ပြချက်မှာတော့ လာမယ့် နိုဝင်ဘာလထဲ ကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ လွတ်လပ်၊ မျှတဖို့ အများယုံကြည်လက်ခံအောင် ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိဖို့လည်း တိုက်တွန်းခဲ့ပါတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်လေ့လာရေး တကောင်းအဖွဲ့ ရဲ့ အမှုဆောင် ဒါရိုက်တာ ဦးရဲမျိုးဟိန်းကတော့ ရွေးကောက်ပွဲ လွတ်လပ်မျှတဖို့ ကော်မရှင်က ဦးဆောင်ဖို့ လိုတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
"လာမယ့်ရွေးကောက်ပွဲဟာ လွတ်လပ်မျှတမှုရှိတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲဖြစ်ဖို့ လိုတယ်။ တကယ်လို့သာ လွတ်လပ်မျှတမှုမရှိခဲ့ရင်၊ လွတ်လပ်မျှတမှု မရှိဘူးလို့ အထင်အမြင်ဖြစ်လာခဲ့ရင် ဒီနိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံရေးဓလေ့အရ ရွေးကောက်ပွဲအကြမ်းဖက်မှုတွေအထိ ဖြစ်သွားနိုင်တယ်။ ဒါကကျနော်တို့ စိုးရိမ်မှုပါ။"
ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ မြန်မာအမြဲတမ်း ကိုယ်စားလှယ် သံအမတ်ကြီး ဦကျော်မိုးထွန်းကတော့ လာမယ့်ရွေးကောက်ပွဲကို လွတ်လပ်မျှတပြီး အများယုံကြည်လက်ခံနိုင်အောင် ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိရေး မြန်မာအစိုးရက ဆောင်ရွက်နေကြောင်း မနေ့တုန်းက လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီ ဆွေးနွေးပွဲမှာ ပြောဆိုခဲ့တာပါ။ ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေး အထူးကိုယ်စားလှယ်ကတော့ နိုင်ငံတော် အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ဦးဆောင်တဲ့ အရပ်သား အစိုးရအနေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ အခြေအနေတွေကို ကမ္ဘာက ပိုမိုနားလည် သဘောပေါက်စေချင်တယ်ဆိုရင် တံခါးတွေ ဖွင့်ထားတာကသာ အကောင်းဆုံးနည်းလမ်း ဖြစ်မယ်လို့လည်း တိုက်တွန်းထားပါတယ်ရှင်။
Your browser doesn’t support HTML5
"မတရားတဲ့ဥပဒတှေေ ပွဌာနျး ဖမျးဆီးတာမြိုး မလုပျဖို့လို" - ဦးအောငျမြိုးမငျး
[Unicode Version]
"မတရားတဲ့ဥပဒတှေေ ပွဌာနျး ဖမျးဆီးတာမြိုး မလုပျဖို့လို" - ဦးအောငျမြိုးမငျး
မွနျမာနိုငျငံမှာ လူ့အခှင့ျအရေး အခွအေနတှေဟော စိုးရိမျစရာကောငျးနဆေဲဖွဈကွောငျး ကုလသမဂ်ဂလူ့အခှင့ျအရေး အထူးကိုယျစားလှယျသဈက ပွောဆိုလိုကျတဲ့အပေါျ လူ့အခှင့ျအရေးလှုပျရှားသူတှနေဲ့ အကဲခတျတှကေ ကွိုဆိုလိုကျတဲ့အကွောငျး ပွောပွပါမယျ။ ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ မမခေက တငျပွထားပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ လူ့အခှင့ျအရေး အထူးကိုယျစားလှယျသဈ Thomas Andrews က မွနျမာနိုငျငံမှာ လူ့အခှင့ျအရေးအခွအေနတှေေ နိမ့ျကနြဆေဲဖွဈကွောငျးနဲ့ အရပျသား အစိုးရ အနနေဲ့လညျး ပှင့ျလငျးမွငျသာမှုရှိဖို့ ဆှဈဇာလနျနိုငျငံ ဂြီနီဗာမွို့က ၄၄ ကွိမျမွောကျ ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီ အစညျးအဝေးမှာ မနေ့ကပဲ ပွောလိုကျတာပါ။
လူ့အခှင့ျအရေး လှုပျရှားမှုအဖှဲ့တခုဖွဈတဲ့ ညီမြှခွငျးမွနျမာရဲ့ ဒါရိုကျတာ ဦးအောငျမြိုးမငျးကတော့ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ အခွအေနနေဲ့ ပတျသကျလို့ လူ့အခှင့ျအရေး အထူးကိုယျစားလှယျရဲ့ တငျပွခကြျဟာ လကျတှေ့အခွအေနတှေကေို ထငျဟပျနတေယျလို့ အခုလို ပွောပါတယျ။
SEE ALSO: လူ့အခွင့်အရေးရှေ့နေ Amal Clooney ကို CPJ အဖွဲ့ ဂုဏ်ပြုမယ်"အစိုးရမှာ သူတို့လုပျဆောငျနိုငျတဲ့ ကိစ်စတှေ အမြားကွီး ရှိပါတယျ။ ပထမဦးဆုံး မတရားတဲ့ ဥပဒပွေဌာနျးတာ၊ ဥပဒရေဲ့ အားနညျးခကြျကို အခှင့ျကောငျးယူပွီး ဖမျးဆီးတာမြိုး သူတို့ ကိုယျတိုငျမလုပျဖို့အတှကျ လုပျဆောငျနိုငျပါတယျ။ ဥပမာ အစိုးရကို အကွညျညိုပကြျစတေယျ၊ နောကျ တိုကျခိုကျတယျဆိုတာသဘောမြိုးကွောင့ျ ဖမျးဆီးတဲ့ကိစ်စကို သူတို့ကိုယျတိုငျ မကြူးလှနျတဲ့ ကိစ်စမြိုးဖွဈပါတယျ။ နောကျတခုကတော့ ကနြောျတို့ တရားဥပဒေ ခိုငျမာဖို့ အရမျးအရေးကွီးပါတယျ။ ထိရောကျသော အရေးယူမှုမရှိတာ၊ အရပျသား၊ တရားရုံးနဲ့ စဈခုံရုံး နှဈခု ခှဲပွီးတော့ စဈခုံရုံးမှာ လုပျဆောငျနတေဲ့ ကိစ်စကို ပွညျသူလူထုမသိဘဲနဲ့ ထိုကျတနျလား၊ မထိုကျတနျလား အပွဈနဲ့ ပွဈဒဏျနဲ့ ခိုငျလုံလား၊ မခိုငျလုံလား ဒါကို မသိတဲ့ ကိစ်စတှေ။ ဒါကို အစိုးရအနနေဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးစံခြိနျစံညှှနျးတှနေဲ့ ရပျတညျပေးပွီးတော့ လုပျဆောငျပေးတဲ့ အပိုငျးတှေ ဒါတှေ လုပျဆောငျပေးဖို့ လိုအပျပါတယျ။"
မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေး အထူးကိုယျစားလှယျကတော့ မွနျမာနိုငျငံတှငျးက လကျနကျကိုငျပဋိပက်ခတှနေဲ့ နောကျဆကျတှဲ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှကေိုလညျး ထောကျပွသှားခဲ့တာပါ။ ညီမြှခွငျးမွနျမာအဖှဲ့ ဒါရိုကျတာ ဦးအောငျမြိုးမငျးကတော့ တရားဥပဒေ စိုးမိုးမှုတှေ အားနညျးနတေဲ့ အကြိုးဆကျအဖွဈ သုံးသပျသလို အစိုးရဘကျက ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှု အားနညျးတာတှအေပေါျမှာလညျး ထောကျပွသှားပါတယျ။
"ပူးပေါငျးဆောငျရှကျတာ အရမျးလိုအပျပါတယျ။ ဒါမြိုးက ရှိသင့ျပါတယျ၊ အဲလိုလုပျတာမှာ နောကျပိုငျးမှာပိုခကျလာတယျ။ လှှတျတောျဘကျက မှတျပုံတငျမထားတဲ့ အဖှဲ့တှကေိုတှေ့လို့မရတာ၊ နောကျပိုငျးတှေ့ဖို့ ခကျခဲလာတာတှရှေိတယျ။ အဲလိုမြိုးက လှှတျတောျကိုယျစားလှယျတှကျကော CSO အတှကျပါဆုံးရှုံးတယျ။ တိုငျပငျညှိနှိုငျးတာမြားမြားလုပျပါ။ ဌာနဆိုငျရာတှဘေကျက ကနြောျတို့တငျမဟုတျဘူး လူ့အခှင့ျအရေးအရ တိုငျကွားတာတှကေို အရေးတယူလုပျဆောငျမှုမရှိဘူး။ တာဝနျယူမှု တာဝနျခံမှုဆိုတာက တရားရုံရောကျမှ မဟုတျဘဲနဲ့ ကိုယ့ျရဲ့ ဝနျကွီးဌာနအတှငျးမှာ ရှိသောသူ ကြူးလှနျလို့ရှိလို့ရှိရငျလညျး တာဝနျယူမှု၊ တာဝနျခံမှု၊ တိုငျးကွားလာလို့ရှိရငျလညျး စနဈတကြ စုံစမျးစဈဆေးရမယျဆိုတဲ့ တာဝနျယူမှု၊ တာဝနျခံဖို့က နရောတိုငျးမှာ ရှိဖို့လိုအပျပါတယျ။ CSO တှနေဲ့ပူးပေါငျးဆောငျရှကျတဲ့ တာဝနျမှာ ဆကျလကျထမျးဆောငျဖို့ လိုအပျတယျဆိုတာ ဌာနတိုငျး၊ ဝနျကွီး ဌာနတိုငျး အမှုထမျး၊ အရာထမျးအားလုံး သိဖို့လိုအပျပါတယျခငျဗြ။"
ကုလသမဂ်ဂလူ့အခှင့ျအရေး အထူးကိုယျစားလှယျရဲ့ တငျပွခကြျမှာတော့ လာမယ့ျ နိုဝငျဘာလထဲ ကငြျးပမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲမှာ လှတျလပျ၊ မြှတဖို့ အမြားယုံကွညျလကျခံအောငျ ပှင့ျလငျးမွငျသာမှုရှိဖို့လညျး တိုကျတှနျးခဲ့ပါတယျ။ ရှေးကောကျပှဲစောင့ျကွည့ျလေ့လာရေး တကောငျးအဖှဲ့ ရဲ့ အမှုဆောငျ ဒါရိုကျတာ ဦးရဲမြိုးဟိနျးကတော့ ရှေးကောကျပှဲ လှတျလပျမြှတဖို့ ကောျမရှငျက ဦးဆောငျဖို့ လိုတယျလို့ ပွောပါတယျ။
"လာမယ့ျရှေးကောကျပှဲဟာ လှတျလပျမြှတမှုရှိတဲ့ ရှေးကောကျပှဲဖွဈဖို့ လိုတယျ။ တကယျလို့သာ လှတျလပျမြှတမှုမရှိခဲ့ရငျ၊ လှတျလပျမြှတမှု မရှိဘူးလို့ အထငျအမွငျဖွဈလာခဲ့ရငျ ဒီနိုငျငံရဲ့ နိုငျငံရေးဓလေ့အရ ရှေးကောကျပှဲအကွမျးဖကျမှုတှအေထိ ဖွဈသှားနိုငျတယျ။ ဒါကကနြောျတို့ စိုးရိမျမှုပါ။"
ကုလသမဂ်ဂဆိုငျရာ မွနျမာအမွဲတမျး ကိုယျစားလှယျ သံအမတျကွီး ဦကြောျမိုးထှနျးကတော့ လာမယ့ျရှေးကောကျပှဲကို လှတျလပျမြှတပွီး အမြားယုံကွညျလကျခံနိုငျအောငျ ပှင့ျလငျးမွငျသာမှုရှိရေး မွနျမာအစိုးရက ဆောငျရှကျနကွေောငျး မနေ့တုနျးက လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီ ဆှေးနှေးပှဲမှာ ပွောဆိုခဲ့တာပါ။ ကုလသမဂ်ဂလူ့အခှင့ျအရေး အထူးကိုယျစားလှယျကတော့ နိုငျငံတောျ အတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ ဦးဆောငျတဲ့ အရပျသား အစိုးရအနနေဲ့ ရငျဆိုငျနရေတဲ့ အခွအေနတှေကေို ကမ်ဘာက ပိုမိုနားလညျ သဘောပေါကျစခေငြျတယျဆိုရငျ တံခါးတှေ ဖှင့ျထားတာကသာ အကောငျးဆုံးနညျးလမျး ဖွဈမယျလို့လညျး တိုကျတှနျးထားပါတယျရှငျ။