(Zawgyi/Unicode)
နိုင်ငံတော် အတိုင်ပင်ခံ ပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ဦးဆောင်တဲ့ အရပ်သားအစိုးရအနေနဲ့ သူတို့လက်ရှိရပ်တည်နေရတဲ့ အနေအထားကို ကမ္ဘာက ပိုမိုနားလည်လာစေဖို့ဆိုရင် တံခါးတွေဖွင့်ထားဖို့ အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းဖြစ်တယ်လို့မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေး အထူးကိုယ်စားလှယ် အသစ် Thomas Andrews က ပြောကြားလိုက်ပါတယ်။
ဇူလိုင်လ ၁၃ ရက်နေ့က လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီမှာ Mr. Andrews ရဲ့ ပထမဆုံးအကြိမ် အင်တာနက် ဗွီဒီယိုက တဆင့် အစီရင်ခံပြောကြားခဲ့တာနဲ့ ဒီအပေါ် ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ မြန်မာအမြဲတန်းကိုယ်စားလှယ် သံအမတ်ကြီး ဦးကျော်မိုးထွန်း အပါအဝင် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေရဲ့ တုံ့ပြန်ချက်တွေကို မအင်ကြင်းနိုင်က ကောက်နုတ်တင်ပြထားပါတယ်။
ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ ဂျီနီဗာမှာ ကျင်းပနေတဲ့ ၄၄ကြိမ်မြောက် ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေးကောင်စီ ပုံမှန်အစည်းအဝေးမှာ မြန်မာနိုင်ငံက လူ့အခွင့်အရေး အခြေအနေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဇူလိုင်လ ၁၃-၁၄ ရက်နေ့ ထိ နှစ်ရက်ကြာ ပြုလုပ်ခဲ့တာပါ။
မစ္စယန်ဟီးလီ ရဲ့နေရာမှာ အသစ်ခန့်အပ်ခံရတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေး အထူးကိုယ်စားလှယ် Thomas Andrews က သူ့ရဲ့ ပထမဆုံးအကြိမ် လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီ ကို အင်တာနက်ဗွီဒီယိုကတဆင့် အစီရင်ခံပြောကြားရာမှာ နိုင်ငံတကာအနေနဲ့ မြန်မာအစိုးရ ရပ်တည်နေရတဲ့ အနေအထားကို နားလည်ဖို့ဆိုရင် အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းကတော့ တံခါးတွေဖွင့်ထားဖို့ပဲ ဖြစ်တယ်လို့ အခုလို ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
"မြန်မာအစိုးရအနေနဲ့ ကမ္ဘာက သူ့ရဲ့ရပ်တည်နေရတဲ့ အနေအထား၊ သူ့ရဲ့ အမြင်ရှုထောင့်တို့ကို နားလည်စေချင်တယ်ဆိုရင် အကောင်းဆုံးကတော့ ကိုယ့်ရဲ့တံခါးတွေကို ဖွင့်ထားဖို့ဖြစ်ပါတယ်။ ကိုယ့်ကို ဝေဖန် စိန်ခေါ်နေသူတွေကိုတောင် တံခါးဖွင့်ထားပေးပါ။"
ဒါအပြင် လူ့အခွင့်အရေးအထူးကိုယ်စားလှယ် တာဝန်ပေးအပ်ခြင်းမခံရခင် လအတန်ကြာ ကာလက မြန်မာနိုင်ငံကို သွားခဲ့တဲ့ခရီးစဉ်မှာ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနက တာဝန်ရှိသူတွေနဲ့ တွေ့ဆုံခဲ့တဲ့အကြောင်းကိုလည်း Mr. Andrews က ပြောပြခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီမှာ မြန်မာကို နိုင်ငံတကာကနားလည်ဖို့ဆိုရင် စကားလုံးတွေထက် လက်တွေ့ အလုပ်နဲ့ သက်သေပြတာက ပိုပြီး ထိရောက်မှုရှိကြောင်း အကြံပေးခဲ့တယ်လို့လည်း သူက ဆိုပါတယ်။
မြန်မာ့အရေးမှာ သူအဓိက ချဉ်းကပ်မယ့်နည်းလမ်းနှစ်ခုနဲ့ ပတ်သက်လို့လည်း Thomas Andrews က အခုလို ပြောသွားပါတယ်။
" ပထမဦးဆုံး ကိုယ့်ကိုကိုယ် နှိမ့်ချထားမှုနဲ့အတူ ကျနော့် ယုံကြည့်မှုအပေါ် ခိုင်မာတဲ့ သန္နိဋ္ဌာန်နဲ့ ဒီတာဝန်ကို ထမ်းဆောင်ရာမှာ ဆက်ဆံရေးအတွက် အဓိကအရေးကြီးဆုံး အစိတ်အပိုင်းဖြစ်တဲ့ နားထောင်ဖို့ ဆိုတဲ့အချက်နဲ့ ဆောင်ရွက်သွားမှာပါ။"
ဒုတိယအနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူ့အခွင့်အရေး တိုးတက်ဖို့အတွက် အပြည့်အဝလုပ်ဆောင်မယ်ဆိုတဲ့ ခိုင်မာတဲ့ သန္နိဋ္ဌာန်နဲ့ ဒီတာဝန်ကို ထမ်းဆောင်ရတာဖြစ်တယ်လို့ Thomas Andrews က ဆိုပါတယ်။ ဒီအတွက် တာဝန်ယူမှုနဲ့အတူ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်ခံရသူတွေ၊ ခြိမ်းခြောက်ခံရသူတွေကို အကာအကွယ်ပေးရေး အမှန်တရားကို ထုတ်ဖေါ်ဆောင်ရွက်သွားမှာဖြစ်တယ်လို့လည်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
ဒါအပြင် မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ အထူးကိုယ်စားလှယ်အသစ်အဖြစ် ခန့်အပ်ခံရတဲ့ ပထမဆုံးနေ့မှာပဲ မြန်မာနိုင်ငံကို သွားရောက်ခွင့်ရဖို့နဲ့ စေ့စပ်ဆွေးနွေး နားထောင်မယ့် အခွင့်အလမ်းရရှိရေး နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဆီကို စာရေးသားပေးပို့ခဲ့တယ်လို့ Thomas Andrews ကပြောသွားပါတယ်။ ဂျီနီဗာ ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦးကျော်မိုးထွန်းနဲ့လည်း တွေ့ဆုံခဲ့ပြီးပြီလို့ ဆိုပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေး အထူးကိုယ်စားလှယ်အနေနဲ့ သူအဓိကထား ဆောင်ရွက်မယ့်အချက်တွေနဲ့ ပတ်သက်လို့လည်း Thomas Andrews ကပြောကြားရာမှာ ကမ္ဘာ့ဒုက္ခသည်အကျပ်အတည်း အကြီးဆုံးဖြစ်နေတဲ့ ရိုဟင်ဂျာ ပြဿနာ အပါအဝင် ရခိုင်၊ ချင်း၊ ကရင် ပြည်နယ်တွေမှာဖြစ်နေတဲ့ တိုက်ပွဲတွေကြောင့် လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ အရေးပေါ် အကျပ်အတည်း ကြီးမားနေတဲ့ကိစ္စတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ စုံစမ်းအစီရင်ခံသွားမှာဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒါအပြင် သူအဓိက ထားဆောင်ရွက်မယ့် အချက်တွေထဲမှာ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဦးဆောင်တဲ့ မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးတွေ ဆက်ပြီး ဖြစ်မလား၊ မဖြစ်ဘူးလားဆိုတာ မေးခွန်းထုတ်စရာဖြစ်လာနေတဲ့အတွက် ဒီအပေါ်မှာ သူ့အနေနဲ့ စောင့်ကြည့်လေ့လာ အစီရင်ခံ တင်ပြမှာဖြစ်သလို၊ နိုင်ငံအပေါ်သစ္စာစောင့်သိ တာဝန်ထမ်းဆောင်နေတဲ့ မြန်မာစစ်တပ်အနေနဲ့ ရွေးကောက်ခံ အရပ်သားအစိုးရအုပ်ချုပ်အောက်မှာ တာဝန်ခံမှု၊ တာဝန်ယူမှု ရှိမရှိဆိုတာတွေကို သူ့အနေနဲ့ လေ့လာစောင့်ကြည့်သွားမှာဖြစ်ပြီး၊ လာမယ့် နိုဝင်ဘာလမှာ ကျင်းပမယ့် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲမှာ ရိုဟင်ဂျာတွေ အပါအဝင် မဲပေးခွင့်ရှိသူတိုင်း မဲပေးခွင့်ရမရ ဆိုတဲ့အချက် စတဲ့ ကိစ္စရပ်တွေကိုလည်း စောင့်ကြည့်သွားဖို့ရှိကြောင်းလည်း Thomas Andrews ကပြောပါတယ်။
Thomas Andrews ရဲ့ အစီရင်ခံ ပြောကြားချက်အပေါ် ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ မြန်မာအမြဲတန်းကိုယ်စားလှယ် သံအမတ်ကြီး ဦကျော်မိုးထွန်းက ပြန်ပြီး တုံ့ပြန်ပြောကြားရာမှာ ၂၀၂၀ ပြည့်ရွေးကောက်ပွဲကို လွတ်လပ်၊ တရားမျှတပြီး အများယုံကြည်လက်ခံတဲ့ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိရေး မြန်မာအစိုးရက ဆောင်ရွက်နေကြောင်း အခုလို ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
" အထွေထွေရွေး ကောက်ပွဲကို ၂၀၂၀ပြည့်နှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၈ ရက်မှာ ကျင်းပဖို့ ရှိပါတယ်။ ပြည်တွင်းနဲ့ နိုင်ငံတကာက ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ လေ့လာသူတွေ ပါဝင်လေ့လာနိုင်ဖို့ ဖိတ်ခေါ်ထားပါတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပရေးအတွက် လွတ်လပ်ရေး၊ တရားမျှတရေး၊ အများယုံကြည်လက်ခံနိုင်ရေး၊ ပွင့်လင်းမြင်သာမှု ရှိစေရေး၊ မဲဆန္ဒရှင် ပြည်သူတွေရဲ့ ဆန္ဒနဲ့ မဲရလဒ် တစ်ထပ်တည်း ဖြစ်စေရေး စတဲ့ အခြေခံမူဝါဒ (၅) ချက် ချမှတ်ထားသလို၊ နိုင်ငံရေးပါတီတွေနဲ့ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းတွေ အတွက် ကျင့်ဝတ်ကိုလည်း နိုင်ငံရေးပါတီတွေက လက်မှတ်ရေးထိုး ထားပြီပါပြီ။ လူမှုကွန်ယက်မှာလည်း အမုန်းစကား ပြန့်ပွားတာတွေကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရေးဆောင်ရွက်နေပါတယ်။"
ဒါအပြင် မြန်မာအစိုးရဆောင်ရွက်နေတဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးအပါအဝင် ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ ကာကွယ်ရေးနဲ့ အခြားဖွံဖြိုးရေး ကိစ္စရပ်တွေကိုလည်း သံအမတ်ကြီးက လူ့အခွင့်အရေး ကောင်စီညီလာခံမှာ တင်ပြသွားပါတယ်။
ဥရောပသမဂ္ဂဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ ကိုယ်စားလှယ်ကတော့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးအထူးကိုယ်စားလှယ်သစ် Thomas Andrews ကို ကြိုဆိုကြောင်းနဲ့ သူ့ရဲ့ လုပ်ပိုင်ခွင့်ကို အသိအမှတ်ပြုဖို့ နဲ့ နိုင်ငံတွင်း သွားရောက်ခွင့်ပြုရေး မြန်မာအစိုးရ ကို ဖိအားပေးပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
အလားတူ OIC အစ္စလာမ်မစ် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့ ကိုယ်စားပြောကြားတဲ့ ပါကစ္စတန်နိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂကိုယ်စားလှယ်ကလည်းရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ်ဖိနှိပ်ခွဲခြားမှုတွေဟာ ပြောင်းလဲမှုမရှိသေးတဲ့အပြင် ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ အင်တာနက်တွေကို အစိုးရက ဆက်ပြီးပိတ်ထားဆဲရှိနေတာကြောင့် COVID-19 ကပ်ဘေးရောဂါနဲ့ ပတ်သက်တွေ သတင်းအချက်အလက်တွေကို မသိရတဲ့ အခြေအနေဟာ အတော်လေးဆိုးရွားကြောင်း မြန်မာအစိုးရကို ဝေဖန်ပြောဆိုသွားပါတယ်။
ဇူလိုင် ၁၃ နဲ့ ၁၄ ရက် နှစ်ရက်ကြာပြုလုပ်တဲ့ မြန်မာ့လူ့အခွင့်အရေး ဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးပွဲမှာ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံပေါင်း ၄၀ နီးပါးက ကိုယ်စားလှယ်တွေနဲ့ NGO အစိုးရမဟုတ်တဲ့ အဖွဲ့တွေကိုယ်စား AI နိုင်ငံတကာလွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်အဖွဲ့ ကြီးက တုံ့ပြန်ဆွေးနွေးခဲ့ကြပါတယ်။
...............
မွနျမာကို ကမ်ဘာကပိုနားလညျလာအောငျ တံခါးဖှင့ျထားဖို့လို (မွနျမာဆိုငျရာ ကုလ လူ့အခှင့ျအရေးအထူးကိုယျစားလှယျသဈ)
(Unicode)
နိုငျငံတောျ အတိုငျပငျခံ ပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ ဦးဆောငျတဲ့ အရပျသားအစိုးရအနနေဲ့ သူတို့လကျရှိရပျတညျနရေတဲ့ အနအေထားကို ကမ်ဘာက ပိုမိုနားလညျလာစဖေို့ဆိုရငျ တံခါးတှဖှေင့ျထားဖို့ အကောငျးဆုံးနညျးလမျးဖွဈတယျလို့မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂလူ့အခှင့ျအရေး အထူးကိုယျစားလှယျ အသဈ Thomas Andrews က ပွောကွားလိုကျပါတယျ။
ဇူလိုငျလ ၁၃ ရကျနေ့က လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီမှာ Mr. Andrews ရဲ့ ပထမဆုံးအကွိမျ အငျတာနကျ ဗှီဒီယိုက တဆင့ျ အစီရငျခံပွောကွားခဲ့တာနဲ့ ဒီအပေါျ ကုလသမဂ်ဂဆိုငျရာ မွနျမာအမွဲတနျးကိုယျစားလှယျ သံအမတျကွီး ဦးကြောျမိုးထှနျး အပါအဝငျ အဖှဲ့ဝငျနိုငျငံတှရေဲ့ တုံ့ပွနျခကြျတှကေို မအငျကွငျးနိုငျက ကောကျနုတျတငျပွထားပါတယျ။
ဆှဈဇာလနျနိုငျငံ ဂြီနီဗာမှာ ကငြျးပနတေဲ့ ၄၄ကွိမျမွောကျ ကုလသမဂ်ဂလူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီ ပုံမှနျအစညျးအဝေးမှာ မွနျမာနိုငျငံက လူ့အခှင့ျအရေး အခွအေနနေဲ့ ပတျသကျလို့ ဇူလိုငျလ ၁၃-၁၄ ရကျနေ့ ထိ နှဈရကျကွာ ပွုလုပျခဲ့တာပါ။
မစ်စယနျဟီးလီ ရဲ့နရောမှာ အသဈခန့ျအပျခံရတဲ့ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂလူ့အခှင့ျအရေး အထူးကိုယျစားလှယျ Thomas Andrews က သူ့ရဲ့ ပထမဆုံးအကွိမျ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီ ကို အငျတာနကျဗှီဒီယိုကတဆင့ျ အစီရငျခံပွောကွားရာမှာ နိုငျငံတကာအနနေဲ့ မွနျမာအစိုးရ ရပျတညျနရေတဲ့ အနအေထားကို နားလညျဖို့ဆိုရငျ အကောငျးဆုံးနညျးလမျးကတော့ တံခါးတှဖှေင့ျထားဖို့ပဲ ဖွဈတယျလို့ အခုလို ပွောကွားခဲ့ပါတယျ။
"မွနျမာအစိုးရအနနေဲ့ ကမ်ဘာက သူ့ရဲ့ရပျတညျနရေတဲ့ အနအေထား၊ သူ့ရဲ့ အမွငျရှုထောင့ျတို့ကို နားလညျစခေငြျတယျဆိုရငျ အကောငျးဆုံးကတော့ ကိုယ့ျရဲ့တံခါးတှကေို ဖှင့ျထားဖို့ဖွဈပါတယျ။ ကိုယ့ျကို ဝဖေနျ စိနျခေါျနသေူတှကေိုတောငျ တံခါးဖှင့ျထားပေးပါ။"
ဒါအပွငျ လူ့အခှင့ျအရေးအထူးကိုယျစားလှယျ တာဝနျပေးအပျခွငျးမခံရခငျ လအတနျကွာ ကာလက မွနျမာနိုငျငံကို သှားခဲ့တဲ့ခရီးစဉျမှာ ပွညျထဲရေးဝနျကွီးဌာနက တာဝနျရှိသူတှနေဲ့ တှေ့ဆုံခဲ့တဲ့အကွောငျးကိုလညျး Mr. Andrews က ပွောပွခဲ့ပါတယျ။ အဲဒီမှာ မွနျမာကို နိုငျငံတကာကနားလညျဖို့ဆိုရငျ စကားလုံးတှထေကျ လကျတှေ့ အလုပျနဲ့ သကျသပွေတာက ပိုပွီး ထိရောကျမှုရှိကွောငျး အကွံပေးခဲ့တယျလို့လညျး သူက ဆိုပါတယျ။
မွနျမာ့အရေးမှာ သူအဓိက ခဉြျးကပျမယ့ျနညျးလမျးနှဈခုနဲ့ ပတျသကျလို့လညျး Thomas Andrews က အခုလို ပွောသှားပါတယျ။
" ပထမဦးဆုံး ကိုယ့ျကိုကိုယျ နှိမ့ျခထြားမှုနဲ့အတူ ကနြော့ျ ယုံကွည့ျမှုအပေါျ ခိုငျမာတဲ့ သန်နိဋ်ဌာနျနဲ့ ဒီတာဝနျကို ထမျးဆောငျရာမှာ ဆကျဆံရေးအတှကျ အဓိကအရေးကွီးဆုံး အစိတျအပိုငျးဖွဈတဲ့ နားထောငျဖို့ ဆိုတဲ့အခကြျနဲ့ ဆောငျရှကျသှားမှာပါ။"
ဒုတိယအနနေဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ လူ့အခှင့ျအရေး တိုးတကျဖို့အတှကျ အပွည့ျအဝလုပျဆောငျမယျဆိုတဲ့ ခိုငျမာတဲ့ သန်နိဋ်ဌာနျနဲ့ ဒီတာဝနျကို ထမျးဆောငျရတာဖွဈတယျလို့ Thomas Andrews က ဆိုပါတယျ။ ဒီအတှကျ တာဝနျယူမှုနဲ့အတူ လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျခံရသူတှေ၊ ခွိမျးခွောကျခံရသူတှကေို အကာအကှယျပေးရေး အမှနျတရားကို ထုတျဖေါျဆောငျရှကျသှားမှာဖွဈတယျလို့လညျး ပွောကွားခဲ့ပါတယျ။
ဒါအပွငျ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂ အထူးကိုယျစားလှယျအသဈအဖွဈ ခန့ျအပျခံရတဲ့ ပထမဆုံးနေ့မှာပဲ မွနျမာနိုငျငံကို သှားရောကျခှင့ျရဖို့နဲ့ စေ့စပျဆှေးနှေး နားထောငျမယ့ျ အခှင့ျအလမျးရရှိရေး နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျဆီကို စာရေးသားပေးပို့ခဲ့တယျလို့ Thomas Andrews ကပွောသှားပါတယျ။ ဂြီနီဗာ ကုလသမဂ်ဂဆိုငျရာ မွနျမာသံအမတျကွီး ဦးကြောျမိုးထှနျးနဲ့လညျး တှေ့ဆုံခဲ့ပွီးပွီလို့ ဆိုပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေး အထူးကိုယျစားလှယျအနနေဲ့ သူအဓိကထား ဆောငျရှကျမယ့ျအခကြျတှနေဲ့ ပတျသကျလို့လညျး Thomas Andrews ကပွောကွားရာမှာ ကမ်ဘာ့ဒုက်ခသညျအကပြျအတညျး အကွီးဆုံးဖွဈနတေဲ့ ရိုဟငျဂြာ ပွူနာ အပါအဝငျ ရခိုငျ၊ ခငြျး၊ ကရငျ ပွညျနယျတှမှောဖွဈနတေဲ့ တိုကျပှဲတှကွေောင့ျ လူသားခငြျးစာနာမှုဆိုငျရာ အရေးပေါျ အကပြျအတညျး ကွီးမားနတေဲ့ကိစ်စတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ စုံစမျးအစီရငျခံသှားမှာဖွဈတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ ဒါအပွငျ သူအဓိက ထားဆောငျရှကျမယ့ျ အခကြျတှထေဲမှာ နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျဦးဆောငျတဲ့ မွနျမာ့ဒီမိုကရစေီ ပွုပွငျပွောငျးလဲရေးတှေ ဆကျပွီး ဖွဈမလား၊ မဖွဈဘူးလားဆိုတာ မေးခှနျးထုတျစရာဖွဈလာနတေဲ့အတှကျ ဒီအပေါျမှာ သူ့အနနေဲ့ စောင့ျကွည့ျလေ့လာ အစီရငျခံ တငျပွမှာဖွဈသလို၊ နိုငျငံအပေါျသစ်စာစောင့ျသိ တာဝနျထမျးဆောငျနတေဲ့ မွနျမာစဈတပျအနနေဲ့ ရှေးကောကျခံ အရပျသားအစိုးရအုပျခြုပျအောကျမှာ တာဝနျခံမှု၊ တာဝနျယူမှု ရှိမရှိဆိုတာတှကေို သူ့အနနေဲ့ လေ့လာစောင့ျကွည့ျသှားမှာဖွဈပွီး၊ လာမယ့ျ နိုဝငျဘာလမှာ ကငြျးပမယ့ျ အထှထှေရှေေးကောကျပှဲမှာ ရိုဟငျဂြာတှေ အပါအဝငျ မဲပေးခှင့ျရှိသူတိုငျး မဲပေးခှင့ျရမရ ဆိုတဲ့အခကြျ စတဲ့ ကိစ်စရပျတှကေိုလညျး စောင့ျကွည့ျသှားဖို့ရှိကွောငျးလညျး Thomas Andrews ကပွောပါတယျ။
Thomas Andrews ရဲ့ အစီရငျခံ ပွောကွားခကြျအပေါျ ကုလသမဂ်ဂဆိုငျရာ မွနျမာအမွဲတနျးကိုယျစားလှယျ သံအမတျကွီး ဦကြောျမိုးထှနျးက ပွနျပွီး တုံ့ပွနျပွောကွားရာမှာ ၂၀၂၀ ပွည့ျရှေးကောကျပှဲကို လှတျလပျ၊ တရားမြှတပွီး အမြားယုံကွညျလကျခံတဲ့ ပှင့ျလငျးမွငျသာမှုရှိရေး မွနျမာအစိုးရက ဆောငျရှကျနကွေောငျး အခုလို ပွောကွားခဲ့ပါတယျ။
" အထှထှေရှေေး ကောကျပှဲကို ၂၀၂၀ပွည့ျနှဈ၊ နိုဝငျဘာလ ၈ ရကျမှာ ကငြျးပဖို့ ရှိပါတယျ။ ပွညျတှငျးနဲ့ နိုငျငံတကာက ရှေးကောကျပှဲဆိုငျရာ လေ့လာသူတှေ ပါဝငျလေ့လာနိုငျဖို့ ဖိတျခေါျထားပါတယျ။ ရှေးကောကျပှဲ ကငြျးပရေးအတှကျ လှတျလပျရေး၊ တရားမြှတရေး၊ အမြားယုံကွညျလကျခံနိုငျရေး၊ ပှင့ျလငျးမွငျသာမှု ရှိစရေေး၊ မဲဆန်ဒရှငျ ပွညျသူတှရေဲ့ ဆန်ဒနဲ့ မဲရလဒျ တဈထပျတညျး ဖွဈစရေေး စတဲ့ အခွခေံမူဝါဒ (၅) ခကြျ ခမြှတျထားသလို၊ နိုငျငံရေးပါတီတှနေဲ့ ကိုယျစားလှယျလောငျးတှေ အတှကျ ကငြ့ျဝတျကိုလညျး နိုငျငံရေးပါတီတှကေ လကျမှတျရေးထိုး ထားပွီပါပွီ။ လူမှုကှနျယကျမှာလညျး အမုနျးစကား ပွန့ျပှားတာတှကေို ကိုငျတှယျဖွရှေငျးရေးဆောငျရှကျနပေါတယျ။"
ဒါအပွငျ မွနျမာအစိုးရဆောငျရှကျနတေဲ့ ငွိမျးခမြျးရေးအပါအဝငျ ကိုဗဈကပျရောဂါ ကာကှယျရေးနဲ့ အခွားဖှံဖွိုးရေး ကိစ်စရပျတှကေိုလညျး သံအမတျကွီးက လူ့အခှင့ျအရေး ကောငျစီညီလာခံမှာ တငျပွသှားပါတယျ။
ဥရောပသမဂ်ဂဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂ ကိုယျစားလှယျကတော့ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေးအထူးကိုယျစားလှယျသဈ Thomas Andrews ကို ကွိုဆိုကွောငျးနဲ့ သူ့ရဲ့ လုပျပိုငျခှင့ျကို အသိအမှတျပွုဖို့ နဲ့ နိုငျငံတှငျး သှားရောကျခှင့ျပွုရေး မွနျမာအစိုးရ ကို ဖိအားပေးပွောကွားခဲ့ပါတယျ။
အလားတူ OIC အစ်စလာမျမဈ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျရေးအဖှဲ့ ကိုယျစားပွောကွားတဲ့ ပါကစ်စတနျနိုငျငံဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂကိုယျစားလှယျကလညျးရိုဟငျဂြာတှအေပေါျဖိနှိပျခှဲခွားမှုတှဟော ပွောငျးလဲမှုမရှိသေးတဲ့အပွငျ ရခိုငျပွညျနယျမှာ အငျတာနကျတှကေို အစိုးရက ဆကျပွီးပိတျထားဆဲရှိနတောကွောင့ျ COVID-19 ကပျဘေးရောဂါနဲ့ ပတျသကျတှေ သတငျးအခကြျအလကျတှကေို မသိရတဲ့ အခွအေနဟော အတောျလေးဆိုးရှားကွောငျး မွနျမာအစိုးရကို ဝဖေနျပွောဆိုသှားပါတယျ။
ဇူလိုငျ ၁၃ နဲ့ ၁၄ ရကျ နှဈရကျကွာပွုလုပျတဲ့ မွနျမာ့လူ့အခှင့ျအရေး ဆိုငျရာ ဆှေးနှေးပှဲမှာ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီအဖှဲ့ဝငျနိုငျငံပေါငျး ၄၀ နီးပါးက ကိုယျစားလှယျတှနေဲ့ NGO အစိုးရမဟုတျတဲ့ အဖှဲ့တှကေိုယျစား AI နိုငျငံတကာလှတျငွိမျးခမြျးသာခှင့ျအဖှဲ့ ကွီးက တုံ့ပွနျဆှေးနှေးခဲ့ကွပါတယျ။
