[Zawgyi/Unicode]
မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်အနေနဲ့ ကိုဗစ်ကာလတွင်း ပိုမိုဆိုးရွားလာတဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေအပေါ် ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနိုင်ခြင်း မရှိဘူးဆိုတဲ့ အရပ်ဘက်အဖွဲ့တွေရဲ့ပြောဆိုမှုအပေါ် ကော်မရှင်အနေနဲ့ ဘယ်လိုသဘောထားရှိနေသလဲဆိုတာကို တင်ဆက်ပေးပါမယ်။ ဒီအကြောင်း ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်း သတင်းထောက် မစုစုက ပြောပြပေးပါမယ်။
အခုနှစ်အစပိုင်းမှာ ခန့်အပ်လိုက်တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင် (MNHRC) ရဲ့အဖွဲ့ဝင်အသစ်တွေဟာ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေအပေါ်ကိုင်တွယ်လိုတဲ့စိတ်ရင်းနဲ့ ဆန္ဒကင်းမဲ့နေတယ်လို့ လူ့အခွင့်အရေး လှုပ်ရှားဆောင်ရွက်နေတဲ့ အရပ်ဘက်အဖွဲ့ ၂၂ ဖွဲ့ က မေလ ၂၇ ရက်နေ့တုန်းက ထုတ်ပြန်ပြောဆိုလိုက်ပါတယ်။
နိုင်ငံတော်အဆင့်ဖြစ်တဲ့ လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်ဟာ နိုင်ငံသားတွေရဲ့အခွင့်အရေးကို အချိန်ပြည့်စောင့်ကြည့်ပြီး လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေကို ရပ်တန့်အောင်နှိုးဆော်တာ လုပ်ဆောင်ဖို့တာဝန်ရှိပြီး ဒါတွေကို ထိထိရောက်ရောက်လုပ်ဆောင်ဖို့အတွက် အခုလို တိုက်တွန်းလိုက်တာ ဖြစ်တယ်လို့ ညီမျှခြင်း-မြန်မာရဲ့ အမှုဆောင်ဒါရိုက်တာ ဦးအောင်မျိုးမင်းက ပြောပါတယ်။
“ကိုဗစ်ကာလကြောင့်မို့လို့ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု ပိုပြီးတော့ဖြစ်အောင် ဖန်တီးပေးနေတဲ့အချက်တွေရှိတယ်။ အဲဒီတော့ သူတို့ရဲ့အလုပ်က ဒီလိုမျိုးကာလအတွင်းမှာ သာမန်အခြေအနေအတွက်ရော၊ အထူးထူးခြားတဲ့ ကိုဗစ်ကာလအတွင်းမှာရှိသော လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုကိစ္စတွေရော၊ နှစ်ဆတိုးပြီးတော့ လုပ်ဆောင်ဖို့လိုအပ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အခုချိန်ထိ သာမန်လုပ်ငန်းတောင်မှ လုပ်ဆောင်မှုအပိုင်းမှာ လူထုသိအောင်ချ မပြနိုင်တဲ့အတွက်ကြောင့်မို့လို့ ဒီကိုဗစ်ကာလမှာ ပိုပြီးတော့လုပ်ဆောင်ကြပါ။ ဒီလူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေ ရပ်တန့်အောင် တားဆီးနိုင်အောင် ထုတ်ဖော်ပြောဆိုပြီးတော့ သေချာအောင်လုပ်ဆောင်ပေးပါလို့ တိုက်တွန်းတာပဲဖြစ်ပါတယ်။”
ကိုဗစ်ကာလကိုအကြောင်းပြုပြီး လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေ ပိုများလာတယ်ဆိုတာ ကော်မရှင်အနေနဲ့လည်း လက်ခံထားပြီး ဒီကာလမှာ လုပ်လက်စ လုပ်ငန်းတချို့ကိုပါ ရပ်တန့်ထားရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
SEE ALSO: ရခိုင်မြောက်ပိုင်း လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုအခြေအနေ စိတ်မအေးဖွယ်ဖြစ်နေရဆဲမြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်အနေနဲ့ ချမှတ်ထားတဲ့ ၂၀၂၀ အတွင်း လုပ်ဆောင်ရမယ့်တာဝန်တွေကို ဆောင်ရွက်နေပြီး၊ အရပ်ဘက်အဖွဲ့တွေရဲ့ ထုတ်ပြန်ပြောဆိုမှုအပေါ် အခုလို တုံ့ပြန်ထားပါတယ်။
“အန်ကယ်တို့မှာ Policy Commitment မရှိတာလုံးဝ မဟုတ်ဘူး။ အန်ကယ်တို့မှာ ရှိတယ်။ အဲတော့ သူတို့ပြောသလို စိတ်ဝင်စားမှု မရှိဘူးဆိုတာကလည်း အရမ်းများသွားတယ်ထင်တယ်။ အန်ကယ်တို့မှာ တနေ့တနေ့ လုပ်ရမယ့်အလုပ်တွေကို ဘယ်လိုနည်းနဲ့ ဒီကိုဗစ်ကာလမှာဖြစ်အောင် လုပ်ရမလဲဆိုတာကို တော်တော်တွက်ရတယ်။ ဆိုတော့ သူတို့ပြောနေတဲ့ နယ်စပ်ပိုင်းမှာဖြစ်နေတယ်ဆိုတာတို့ဘာတို့ အန်ကယ်တို့အဲနေရာကို Physically သွားဖို့ဆိုတာ လောလောဆယ်အနေအထားမှာ အမှန်အတိုင်းပြောရင် မလွယ်ဘူး။ ဒါ ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းပြောတာ။ အခြေအနေပေးတဲ့အခါမှာ ဒါတွေကမလုပ်မှာလည်းမဟုတ်ဘူး။ သို့သော် အန်ကယ်တို့နားမစွင့်နေတာတော့ မဟုတ်ဘူး။”
ဒါကတော့ မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင် ဥက္ကဋ္ဌ ဦးလှမြင့်ပြောသွားတာဖြစ်ပါတယ်။
MNHRC အနေနဲ့ အဖွဲ့သစ်စတင်ဖွဲ့စည်းလိုက်ကတည်းက အကျဉ်းထောင်တွေကို သွားရောက်စစ်ဆေးတာ၊ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ သင်တန်းတွေ ပို့ချတာအပြင် တိုင်စာလက်ခံမှုတွေရှိနေပေမယ့်လို့ ဒီကိစ္စတွေအပေါ်မှာ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနိုင်တာ မတွေ့ရဘူးလို့ အရပ်ဘက်အဖွဲ့တွေကိုယ်စား ဦးအောင်မျိုးမင်းက ပြောပါတယ်။
“လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု ဖြစ်နေသောဒေသတွေ၊ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု ဖြစ်ပါတယ်ဆိုပြီးတော့ တိုင်ကြားထားတဲ့သူတွေနဲ့တွေ့ဆုံတာတွေ၊ ဒီအမှုတွေကို သူတို့ကော်မရှင်ကိုတိုင်ကြားလာဖို့အတွက် ပံ့ပိုးပေးတာတွေ။ တိုင်ကြားလာတဲ့အပေါ်မှာလည်း မူတည်ပြီးတော့ ထိရောက်သော တရားဥပဒေနဲ့ ကုစားမှုဖြစ်ဖို့အတွက် လုပ်ဆောင်ပေးတဲ့အပိုင်း။ ဒီအပိုင်းတွေကို ကျနော်တို့ သေချာမတွေ့ရဘူး။ အဲတော့ သွားရောက်ပြီးတော့ထောင်ကိုလေ့လာပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ သွားရောက်လေ့လာခြင်းကြောင့်မို့ ဘာတွေတိုးတက်လာပြီး၊ ဘာတွေပြောင်းလဲလာလဲဆိုတာ ကျနော်တို့မတွေ့ရဘူး။ ပညာပေးတယ် အဲဒါနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဘယ်လောက်ထိ တိုးတက်လာလဲဆိုတဲ့အချက်တွေ၊ ရလဒ်တွေကို ကျနော်တို့မတွေ့ရတဲ့အတွက် သူတို့ရဲ့လုပ်ဆောင်မှု တိုင်းတာဖို့က အရမ်းအားနည်းပါတယ်။”
ကိုဗစ်ကာလ အခြေအနေကြောင့် ပြင်ပထွက်ရမယ့် လုပ်ငန်းတွေကို ရပ်နားထားရတယ်လို့ MNHRC ဥက္ကဋ္ဌ ဦးလှမြင့်ကလည်း တုံ့ပြန်ခဲ့ပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံတွင်းက ပဋိပက္ခတွေကြောင့် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေ တိုးလာတဲ့အပေါ်MNHRC အနေနဲ့ ကြားဝင်ဆောင်ရွက်ပေးမှု ပျက်ကွယ်နေပြီး လူ့အခွင့်အရေးကာကွယ်စောင့်ရှောက်မှု အားနည်းနေတယ်လို့ အရပ်ဘက် ၂၂ ဖွဲ့ရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်ထဲမှာ ဝေဖန်ထားပါတယ်။
အခုနှစ်ဆန်းပိုင်းမှာ ခန့်အပ်ခဲ့တဲ့ ဒီကော်မရှင်အဖွဲ့ဝင်အများစုဟာ အစိုးရဌာနပိုင်းက ဗျူရိုကရက်အရာရှိဟောင်းတွေ အများစုဖြစ်နေတာကြောင့်၊ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး တက်တက်ကြွကြွဆောင်ရွက်ပါ့မလားဆိုတာကို လူ့အခွင့်အရေးလှုပ်ရှားနေတဲ့ အဖွဲ့တွေက စိုးရိမ်မှုတွေ ရှိခဲ့ပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
အရပ်ဘက်အဖွဲ့တွေဝေဖန်ချက် လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင် ဘယ်လိုတုံ့ပြန်သလဲ
[Unicode Version]
အရပျဘကျအဖှဲ့တှဝေဖေနျခကြျ လူ့အခှင့ျအရေးကောျမရှငျ ဘယျလိုတုံ့ပွနျသလဲ
မွနျမာနိုငျငံ အမြိုးသားလူ့အခှင့ျအရေးကောျမရှငျအနနေဲ့ ကိုဗဈကာလတှငျး ပိုမိုဆိုးရှားလာတဲ့ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှအေပေါျ ကိုငျတှယျဖွရှေငျးနိုငျခွငျး မရှိဘူးဆိုတဲ့ အရပျဘကျအဖှဲ့တှရေဲ့ပွောဆိုမှုအပေါျ ကောျမရှငျအနနေဲ့ ဘယျလိုသဘောထားရှိနသေလဲဆိုတာကို တငျဆကျပေးပါမယျ။ ဒီအကွောငျး ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျး သတငျးထောကျ မစုစုက ပွောပွပေးပါမယျ။
အခုနှဈအစပိုငျးမှာ ခန့ျအပျလိုကျတဲ့ မွနျမာနိုငျငံအမြိုးသား လူ့အခှင့ျအရေးကောျမရှငျ (MNHRC) ရဲ့အဖှဲ့ဝငျအသဈတှဟော လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှအေပေါျကိုငျတှယျလိုတဲ့စိတျရငျးနဲ့ ဆန်ဒကငျးမဲ့နတေယျလို့ လူ့အခှင့ျအရေး လှုပျရှားဆောငျရှကျနတေဲ့ အရပျဘကျအဖှဲ့ ၂၂ ဖှဲ့ က မလေ ၂၇ ရကျနေ့တုနျးက ထုတျပွနျပွောဆိုလိုကျပါတယျ။
နိုငျငံတောျအဆင့ျဖွဈတဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးကောျမရှငျဟာ နိုငျငံသားတှရေဲ့အခှင့ျအရေးကို အခြိနျပွည့ျစောင့ျကွည့ျပွီး လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှုတှကေို ရပျတန့ျအောငျနှိုးဆောျတာ လုပျဆောငျဖို့တာဝနျရှိပွီး ဒါတှကေို ထိထိရောကျရောကျလုပျဆောငျဖို့အတှကျ အခုလို တိုကျတှနျးလိုကျတာ ဖွဈတယျလို့ ညီမြှခွငျး-မွနျမာရဲ့ အမှုဆောငျဒါရိုကျတာ ဦးအောငျမြိုးမငျးက ပွောပါတယျ။
“ကိုဗဈကာလကွောင့ျမို့လို့ လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှု ပိုပွီးတော့ဖွဈအောငျ ဖနျတီးပေးနတေဲ့အခကြျတှရှေိတယျ။ အဲဒီတော့ သူတို့ရဲ့အလုပျက ဒီလိုမြိုးကာလအတှငျးမှာ သာမနျအခွအေနအေတှကျရော၊ အထူးထူးခွားတဲ့ ကိုဗဈကာလအတှငျးမှာရှိသော လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှုကိစ်စတှရေော၊ နှဈဆတိုးပွီးတော့ လုပျဆောငျဖို့လိုအပျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ အခုခြိနျထိ သာမနျလုပျငနျးတောငျမှ လုပျဆောငျမှုအပိုငျးမှာ လူထုသိအောငျခြ မပွနိုငျတဲ့အတှကျကွောင့ျမို့လို့ ဒီကိုဗဈကာလမှာ ပိုပွီးတော့လုပျဆောငျကွပါ။ ဒီလူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှေ ရပျတန့ျအောငျ တားဆီးနိုငျအောငျ ထုတျဖောျပွောဆိုပွီးတော့ သခြောအောငျလုပျဆောငျပေးပါလို့ တိုကျတှနျးတာပဲဖွဈပါတယျ။”
SEE ALSO: ရခိုင်နဲ့ ချင်းပြည်နယ်က ရွာတွေမီးရှို့ခံရမှု စုံစမ်းဖော်ထုတ်ပေးဖို့ နိုင်ငံတကာလူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေ တောင်းဆိုကိုဗဈကာလကိုအကွောငျးပွုပွီး လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှေ ပိုမြားလာတယျဆိုတာ ကောျမရှငျအနနေဲ့လညျး လကျခံထားပွီး ဒီကာလမှာ လုပျလကျစ လုပျငနျးတခြို့ကိုပါ ရပျတန့ျထားရတယျလို့ ဆိုပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံအမြိုးသား လူ့အခှင့ျအရေးကောျမရှငျအနနေဲ့ ခမြှတျထားတဲ့ ၂၀၂၀ အတှငျး လုပျဆောငျရမယ့ျတာဝနျတှကေို ဆောငျရှကျနပွေီး၊ အရပျဘကျအဖှဲ့တှရေဲ့ ထုတျပွနျပွောဆိုမှုအပေါျ အခုလို တုံ့ပွနျထားပါတယျ။
“အနျကယျတို့မှာ Policy Commitment မရှိတာလုံးဝ မဟုတျဘူး။ အနျကယျတို့မှာ ရှိတယျ။ အဲတော့ သူတို့ပွောသလို စိတျဝငျစားမှု မရှိဘူးဆိုတာကလညျး အရမျးမြားသှားတယျထငျတယျ။ အနျကယျတို့မှာ တနေ့တနေ့ လုပျရမယ့ျအလုပျတှကေို ဘယျလိုနညျးနဲ့ ဒီကိုဗဈကာလမှာဖွဈအောငျ လုပျရမလဲဆိုတာကို တောျတောျတှကျရတယျ။ ဆိုတော့ သူတို့ပွောနတေဲ့ နယျစပျပိုငျးမှာဖွဈနတေယျဆိုတာတို့ဘာတို့ အနျကယျတို့အဲနရောကို Physically သှားဖို့ဆိုတာ လောလောဆယျအနအေထားမှာ အမှနျအတိုငျးပွောရငျ မလှယျဘူး။ ဒါ ပှင့ျပှင့ျလငျးလငျးပွောတာ။ အခွအေနပေေးတဲ့အခါမှာ ဒါတှကေမလုပျမှာလညျးမဟုတျဘူး။ သို့သောျ အနျကယျတို့နားမစှင့ျနတောတော့ မဟုတျဘူး။”
ဒါကတော့ မွနျမာနိုငျငံအမြိုးသား လူ့အခှင့ျအရေးကောျမရှငျ ဥက်ကဋ်ဌ ဦးလှမွင့ျပွောသှားတာဖွဈပါတယျ။
MNHRC အနနေဲ့ အဖှဲ့သဈစတငျဖှဲ့စညျးလိုကျကတညျးက အကဉြျးထောငျတှကေို သှားရောကျစဈဆေးတာ၊ လူ့အခှင့ျအရေးဆိုငျရာ သငျတနျးတှေ ပို့ခတြာအပွငျ တိုငျစာလကျခံမှုတှရှေိနပေမေယ့ျလို့ ဒီကိစ်စတှအေပေါျမှာ ကိုငျတှယျဖွရှေငျးနိုငျတာ မတှေ့ရဘူးလို့ အရပျဘကျအဖှဲ့တှကေိုယျစား ဦးအောငျမြိုးမငျးက ပွောပါတယျ။
“လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှု ဖွဈနသေောဒသေတှေ၊ လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှု ဖွဈပါတယျဆိုပွီးတော့ တိုငျကွားထားတဲ့သူတှနေဲ့တှေ့ဆုံတာတှေ၊ ဒီအမှုတှကေို သူတို့ကောျမရှငျကိုတိုငျကွားလာဖို့အတှကျ ပံ့ပိုးပေးတာတှေ။ တိုငျကွားလာတဲ့အပေါျမှာလညျး မူတညျပွီးတော့ ထိရောကျသော တရားဥပဒနေဲ့ ကုစားမှုဖွဈဖို့အတှကျ လုပျဆောငျပေးတဲ့အပိုငျး။ ဒီအပိုငျးတှကေို ကနြောျတို့ သခြောမတှေ့ရဘူး။ အဲတော့ သှားရောကျပွီးတော့ထောငျကိုလေ့လာပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ သှားရောကျလေ့လာခွငျးကွောင့ျမို့ ဘာတှတေိုးတကျလာပွီး၊ ဘာတှပွေောငျးလဲလာလဲဆိုတာ ကနြောျတို့မတှေ့ရဘူး။ ပညာပေးတယျ အဲဒါနဲ့ ပတျသကျလို့ ဘယျလောကျထိတိုးတကျလာလဲဆိုတဲ့အခကြျတှေ၊ ရလဒျတှကေို ကနြောျတို့မတှေ့ရတဲ့အတှကျ သူတို့ရဲ့လုပျဆောငျမှု တိုငျးတာဖို့က အရမျးအားနညျးပါတယျ။”
SEE ALSO: လက္ကာကျေးရွာ မီးရှို့ဖျက်ဆီးမှု စုံစမ်းစစ်ဆေးဖို့ HRW တောင်းဆိုကိုဗဈကာလ အခွအေနကွေောင့ျ ပွငျပထှကျရမယ့ျ လုပျငနျးတှကေို ရပျနားထားရတယျလို့ MNHRC ဥက်ကဋ်ဌ ဦးလှမွင့ျကလညျး တုံ့ပွနျခဲ့ပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံတှငျးက ပဋိပက်ခတှကွေောင့ျ လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှုတှေ တိုးလာတဲ့အပေါျMNHRC အနနေဲ့ ကွားဝငျဆောငျရှကျပေးမှု ပကြျကှယျနပွေီး လူ့အခှင့ျအရေးကာကှယျစောင့ျရှောကျမှု အားနညျးနတေယျလို့ အရပျဘကျ ၂၂ ဖှဲ့ရဲ့ ထုတျပွနျခကြျထဲမှာ ဝဖေနျထားပါတယျ။
အခုနှဈဆနျးပိုငျးမှာ ခန့ျအပျခဲ့တဲ့ ဒီကောျမရှငျအဖှဲ့ဝငျအမြားစုဟာ အစိုးရဌာနပိုငျးက ဗြူရိုကရကျအရာရှိဟောငျးတှေ အမြားစုဖွဈနတောကွောင့ျ၊ လူ့အခှင့ျအရေးနဲ့ ပတျသကျပွီး တကျတကျကွှကွှဆောငျရှကျပါ့မလားဆိုတာကို လူ့အခှင့ျအရေးလှုပျရှားနတေဲ့ အဖှဲ့တှကေ စိုးရိမျမှုတှေ ရှိခဲ့ပါတယျ။