သတင်းမီဒီယာအပါအဝင် မြန်မာ့ဒီမိုကရက်တစ်အင်စတီကျူးရှင်းတွေကို ပစ်မှတ်ထားဖြိုခွဲ - နေသန်မောင်

(Zawgyi/Unicode)

နွေဦးတော်လှန်ရေးလှုပ်ရှားမှုတွေ အားကောင်းလာတဲ့အချိန်မှာ အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီဟာ နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားသူတွေအရပ်ဖက်အဖွဲ့တွေနဲ့အတူ သတင်းမီဒီယာတွေကိုပါ ပစ်မှတ်ထားနှိမ်နင်းလာခဲ့တယ်လို့
အာဏာသိမ်းပြီးတဲ့နောက် သုံးလနီးပါးကြာ ဖမ်းဆီးထိမ်းသိမ်းခံခဲ့ရတဲ့ ကမာရွက်မီဒီယာအမှုဆောင်ထုတ်လုပ်ရေးမှုးကိုနေသန်မောင်က VOA ကို ပြောပါတယ်။ မအင်ကြင်နိုင်က ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားတာပါ။

မအင်ကြင်းနိုင်။ ။စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်မှာ သတင်းမီဒီယာတွေကို အပြင်းအထန် ဖိနှိပ်မှုကို ကိုယ်တိုင်ကြုံတွေ့ခဲ့ရသူတဦးပေါ့။ အာဏာသိမ်း စစ်ကောင်စီက ဘာ့ကြောင့် ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဦးတည်ချက်ထားပြီး ဖိနှိပ်နေလဲလို့မြင်ပါသလဲရှင့်။

ကိုနေသန်မောင်။ ။ ကျနော်တို့ဒီ ဖေဖော်ဝါရီ (၁) ရက်နေ့အာဏသိမ်းပြီးတဲ့နောက်မှာ ကျနော်တို့မြန်မာနိုင်ငံမှာရှိတဲ့ သတင်းမီဒီယာအများစုပေါ့နော်။ ပုံနှိပ်ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ဗွီဒီယိုနဲ့ပဲ ဖြစ်ဖြစ်၊ ဓာတ်ပုံ သတင်းထောက်ပဲဖြစ်ဖြစ်ပေါ့။ သူတို့ရဲ့ လှုပ်ရှားမှုဟာ လူထုလှုပ်ရှားမှုနဲ့အတူ အရေးပါတဲ့ အခန်းကဏ္ဍကို ရောက်လာတယ်။ နောက်တခုက လူထုကို အချိန်နဲ့တပြေးညီတင်ဆက်တဲ့အခါမှာလည်း မီဒီယာရဲ့ အခန်းကဏ္ဍက ပိုအရေးပါလာတယ်။ နောက်ဆုံး သန်းချီစုဝေး အမေစုလွတ်မြောက်ရေး၊ အဲလိုလှုပ်ရှားမှုတွေဟာ တနိုင်ငံလုံး သန်းနဲ့ချီပြီးဖြစ်လာတော့ ကျနော်တို့ ၈၈ ကို ကြုံခဲ့ဖူးတဲ့ အနေအထားထက်ကို ပိုပြီး impact က ဖြစ်တာပေါ့။ ဒီ နွေဦးတော်လှန်ရေးကြီးက။ အဲလိုဖြစ်လာတဲ့အခါမှာ စစ်တပ်ဖက်က သူတို့မီဒီယာကို လျှော့တွက်မိတာ မှားသွားတယ်လို့သူတို့ယူဆပုံရပါတယ်။ အဲဒီတော့ သူတို့အာဏာသိမ်းပြီး သုံးပတ်လောက်မှာ မီဒီယာကို စပြီး ဖြိုခွဲဖို့အတွက် အချိန်ယူပြီး ပြင်ဆင်လာတယ်။ နောက်ဆုံး မီဒီယာတွေက Give up မလုပ်ပဲ Group လိုက် Group လိုက် အားကောင်းလာတော့ သူတို့နောက်ဆုံး Warning ပေးရတဲ့အဆင့်ရောက်လာတယ်ပေါ့လေ။ ကျနော်တို့မီဒီယာကတော့ သူတို့က အစကတည်းက ရန်သူလို့သပ်မှတ်ထားလားတော့ မသိဘူး။ ကြေညာပြီးတော့ ဆက်မလုပ်ပါနဲ့လို့ ပြောတောင်မပြောတော့ဘူး။ တခါထဲ လျပ်တပြက် အငိုက်ဝင်စီးပြီးတော့ ပစ္စည်းတွေ အကုန်ဖျက်ဆီး၊ အကုန်သိမ်းသွားတာ။ ဆိုလိုတာက သူတို့ရဲ့ Motive ပေါ့၊ သူတို့ရဲ့ ဦးတည်ချက်လှုပ်ရှားမှုကို ကြည့်ရတာ ကျနော်တို့မီဒီယာကို အပြီးဖြို ဖို့သူတို့ပြင်ဆင်ခဲ့တယ်။ တကယ်လည်း ဖြိုခဲ့တယ်ပေါ့နော်။ နောက် တခြားအလားတူ မီဒီယာ sector တွေကို သူဖြိုတယ်။ မြန်မာပြည်ရဲ့ ဒီမိုကရက်တစ် အင်စတီကျူးရှင်းမှန်သမျှကို သူဖြိုတယ်။ နောက် အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းတွေ၊ နောက် ပရဟိတအသင်းတွေ၊ လူငယ်တွေသက်သက်တောင်မဟုတ်ဘူး။ သူ့အတွက်ဟာ လူကြီးလူငယ်လို့တောင်မရှိတော့ဘူး။ နောက်တခုက ကျနော်တို့မီဒီယာက နံပါတ်တစ်နေရာကိုရောက်လာတာမဟုတ်ဘူး။ သိသာထင်ရှားလာလို့သာ ဖြိုခွဲတာ။ အမှန်ကတော့ သူ့ရည်ရွယ်ချက်က ရှင်းတယ်။ တနိုင်ငံလုံးကို သူတို့ဖြိုခွဲမှာ။

မအင်ကြင်းနိုင်။ ။ ကိုနေသန်မောင်ကိုယ်တိုင်လည်း အင်းစိန်ထောင်ထဲမှာ သုံးလလောက်နေခဲ့ရတယ်ပေါ့နော်။ ထောင်ထဲမှာ မတရားဖမ်းဆီးထားတဲ့သူတွေ၊ အထူးသဖြင့် အနုပညာရှင်အသိုင်းအဝိုင်း၊ နိုင်ငံရေး အသိုင်းအဝိုင်းကလူတွေပေါ့။ အဲဒီလူတွေနဲ့ထောင်ထဲမှာ တွေ့ခဲ့ရတဲ့ အခြေအနေနဲ့ထောင်ထဲမှာဆက်ပြီး ရပ်တည်နေတဲ့ အနေအထားရော ဘယ်လိုရှိလဲရှင့်။

ကိုနေသန်မောင်။ ။ ကျနော် အင်းစိန်ထောင်ကို ရောက်တဲ့အခါမှာ နိုင်ငံရေးသမားတွေ၊ လှုပ်ရှားတက်ကြွသူတွေ၊ နောက် ကျောင်းသားတွေ၊ နောက် ဂျန်ဇီလို့ပြောတဲ့ မျိူးဆက်သစ်လူငယ်တော်လှန်ရေးသမားတွေ၊ နောက် စာရေးဆရာတွေ၊ အနုပညာရှင် တော်တော်များများနဲ့ ကျနော်တွေ့ရပါတယ်။ ကျနော်တို့အားလုံးက ဘာကိုပဲ မျှော်လင့်လဲဆိုတော့ ဒီတော်လှန်ရေးကြီးမှာ ကျနော်တို့နိုင်ကိုနိုင်မှာဆိုတာ ကျနော်တို့ယုံတယ်။ ဒါပေမယ့် ကျနော်တို့က ဘာကိုမျှော်လင့်လဲဆိုတော့ ကျနော်တို့က မြန်မြန်ပြီးချင်တယ်။ ကြာရင် ပြည်သူတွေ၊ တိုင်းပြည် ပိုနာမှာကို စိုးရိမ်တယ်။ ထောင်ထဲမှာ အကျဉ်းကျခံရင်းနဲ့သူတို့ရဲ့စိတ်ဓာတ်တွေကို အမြင့်ဆုံးထားတယ်။ ကျန်းမာအောင်နေတယ်။ တချိန်ချိန်မှာ လွတ်လပ်တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအသစ်၊ နာမည်အသစ်နဲ့နိုင်ငံလည်း ဖြစ်ချင်ဖြစ်မယ်။ အဲဒီအတွက် ကျနော်တို့အားတွေ မွေးထားကြတယ်။ တယောက်ကို တယောက်အားပေးကြတယ်။ ကျန်းမာရေး ဂရုစိုက်ဖို့၊ စိတ်တွေ မယိုင်လဲသွားဖို့၊ တောင့်ထားဖို့။

မအင်ကြင်းနိုင်။ ။ ပြီးခဲ့တဲ့ရက်ပိုင်းအတွင်းမှာ HRW လူ့အခွင့်အရေး စောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့ကြီးကနေပြီးတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖိနှိပ်ညှင်းပမ်းမှုတွေနဲ့ပက်သက်တဲ့ သတင်းထုတ်ပြန်ချက် သူတို့ထုတ်တဲ့နေရာမှာ ဆယ်ကျော်သက်အရွယ်ကောင်လေးတယောက်ကို မြေကြီးထဲမှာ လည်ပင်းမြုပ်တဲ့အထိ လူသေအလောင်းလိုပဲ မြှပ်ပြီးတော့ နှိပ်စက်ခဲ့တဲ့အကြောင်းပေါ့နော်၊ နောက်ပြီး တော်တော်လေး ပြင်းပြင်းထန်ထန်ကို ရိုက်နှက်တဲ့အကြောင်းတွေပေါ့လေ။ နောက်ပြီး သူလည်းအလားတူ ဖမ်းဆီးညှင်းပမ်းခံရတဲ့ အကြောင်းတွေပေါ့လေ။ ညှင်းပမ်းနှိပ်စက်ခံရတယ်ပေါ့လေ။ အထူးသဖြင့် စစ်ကြောရေးကာလမှာ အင်းစိန်ထောင်မပို့ခင်ပေါ့လေ။ ဆိုတော့ ကိုနေသန်မောင်ကိုယ်တိုင်လည်း အဖမ်းအဆီးခံခဲ့ရတယ်ဆိုတော့ ဒီလိုမျိူး HRW လိုမျိူးထုတ်ပြန်တဲ့ လူ့အခွင့်အရေးချိူးဖောက်မှု မှတ်တမ်းတွေရဲ့ ထိရောက်မှုပေါ့။ ကိုနေသန်မောင်ရဲ့ အတွေ့အကြုံကို အခြေခံပြီးတော့ ဘယ်လိုမြင်လည်းရှင့်။

ကိုနေသန်မောင်။ ။ အဲဒါတွေ ပြောတာတွေအားလုံးဟာ အမှန်ပဲ။ ဒီထက်ပိုဆိုးတဲ့ အခြေအနေအားလုံးကို ကျနော်တို့ဟာ ကြုံခဲ့ရတယ်။ ကျနော်တွေ့ခဲ့ရတဲ့ လူငယ်တွေဆိုဘာပြောလဲဆိုတော့ သူတို့ကို စစ်ကြောရေးပို့တယ်။ နှစ်ညလောက်ထားတယ်။ နောက်နေ့ထောင်ကို ပို့တယ်။ အဲဒီ ၂ ညမှာ လူခွဲလိုက်တယ်။ ဒဏ်ရာရသူနဲ့မရသူ။ မရတဲ့ သူတွေကို ဝိုင်းရိုက်တယ်။ ဒဏ်ရာရအောင်လုပ်တယ်။ အဲဒီကလေးလေးတွေဟာ ၁၆၊ ၁၇၊ ၁၈ နှစ်ပဲရှိမယ်။ သူတို့ဟာ ကျနော့် မျက်မြင်မှာ နှိပ်စက်ခံရတယ်။ ကျနော်ကိုယ်တိုင်လည်း စစ်ကြောရေးမှာ လေးငါးရက်လောက် အစာမစားရ၊ ရေမသောက်ရနဲ့ကျနော့်ကို လက်သီးနဲ့မျိူးစုံထိုး၊ ဝိုင်းရိုက်၊ ကျနော့်ကို နှိပ်စက်တာ။ ကျနော့်ထက် ပိုဆိုးတဲ့ သူတွေချည်းပဲ။ စစ်ကြောရေးမှာရော၊ အကျဉ်းထောင်မှာရော။ နည်းမျိူးစုံနဲ့ဗျာ။ ကျနော် ဒဏ်ရာတွေ သွေးတွေနဲ့။ တချို့ဆို သွေးတွေတောင် မတိတ်သေးဘူး။ ဒီနှဖူးမှာ သေနက်ဒဏ်ရာ၊ ရာဘာကျည်တွေနဲ့။ ဒီဘက်မှာ ကျောတချို့မှာ ဒဏ်ရာတွေနဲ့။ တချို့ဆို လက်ကြီးတွေ ဟက်တက်ကွဲနေတာ။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ကျနော်တို့ကို ဖမ်းလာတုန်းက ဒဏ်ရာမပါဘူးတဲ့။ ကျနော်တို့ရဲ့ ပစ္စည်းတွေ အကုန်လုံးကို ခိုးသွားတယ်။ ပိုက်ဆံတွေ သိမ်းသွားတယ်။ ပြီးရင် ကျနော်တို့ကို ဒဏ်ရာမရသေးလို့ထပ်ရိုက်တာတဲ့။ ကျနော်နားလည်တာက သူတို့ဟာ လူတွေကိုလည်း နှိပ်စက်တယ်။ လူတွေဆီက ပစ္စည်းတွေကိုလည်း ခိုးတယ်။ ဓားပြလို့ပြောရမှာတောင် စကားလုံးက မပြည့်စုံဘူး။ သူတို့က လူတွေဆီက ဆိုင်ကယ်ရရင် ဆိုင်ကယ်ယူမယ်။ ရွှေဆွဲကြိုးရရင် ရွှေဆွဲကြိုးယူမယ်။ ပြီးရင် ရိုက်နှက်လိုက်တယ်။ သေသွားလည်း သူတို့ကိစ္စမရှိဘူး။ ကျနော် ၊ ကျနော် ပြောမပြတတ်ဘူး။ သူတို့ရဲ့ ရက်စက်ပုံကို။

မအင်ကြင်းနိုင်။ ။ ဒီမြန်မာနိုင်ငံမှာပေါ့နော်။ နောက်ထပ် အမေရိကန်နိုင်ငံသားတဦးဖြစ်တဲ့ သတင်းထောက် Frontier Myanmar က Danny Fenster ကိုလည်း အခု စစ်ကောင်စီက ဖမ်းထားလိုက်တယ်ပေါ့နော်။ ဒီ ရန်ကုန်လေဆိပ်က အထွက်မှာ။ ဖမ်းထားပြီးတော့ အခုဆို စွပ်စွဲချက်တွေနဲ့ပေါ့နော်၊ တရားရုံးတင်စစ်ဆေးနေပြီဆိုတော့။ သူ့မတိုင်ခင်တုန်းကလည်း ဂျပန်သတင်းထောက်ကို ဖမ်းဆီးထောင်ချပြီးတော့ အမှုစွဲခဲ့တယ်ပေါ့နော်။ အဲလိုမျိူး စစ်ကောင်စီက နိုင်ငံခြားသတင်းထောက်တွေကိုပါ ပစ်မှတ်ထားပြီးတော့ ဖမ်းဆီး ထောင်ချနေတဲ့ကိစ္စပေါ့နော်။ ကိုနေသန်မောင် ဘယ်လိုမြင်လဲရှင့်။

ကိုနေသန်မောင်။ ။ ဂျပန်သတင်းထောက် ကျနော်တို့ဖမ်းထားတဲ့ထောင်ကိုရောက်လာတယ်။ နောက် Danny ရောက်လာတယ်ဆိုတာလည်း ကျနော်တို့ကြားတယ်။ ကျနော်မလွတ်မြောက်ခင် ၂ ပတ်ကျော်ကျော်လောက်မှာ Frontier Myanmar က အမေရိကန် Journalist တယောက် လေယာဉ်ပေါ်မှာ အဖမ်းခံရတယ်လို့ကြားတယ်။ သူနဲ့တော့ ကျနော်ထောင်ထဲမှာတော့ မတွေ့ခဲ့ရဘူးပေါ့နော်။ ဂျပန်သတင်းထောက်ရော ကျနော်အပါအဝင် လွတ်မြောက်သွားသလို သူရော အခြားနိုင်ငံခြားသားသတင်းထောက်ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ မြန်မာသတင်းထောက်ပဲဖြစ်ဖြစ် အားလုံးကို ကျနော်တို့ အမြန်ပဲ လွတ်မြောက်စေချင်ပါတယ်။

ကိုနေသန်မောင်နဲ့ VOA ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားတဲ့ အပြည့်အစုံကိုတော့ အင်္ဂါနေ့ည ဆွေးနွေးခန်း အစီအစဉ်မှာ ထုတ်လွှင့်ဖို့ရှိပါတယ်။

............................................................................

သတင်းမီဒီယာအပါအဝင် မြန်မာ့ဒီမိုကရက်တစ်အင်စတီကျူးရှင်းတွေကို ပစ်မှတ်ထားဖြိုခွဲ - နေသန်မောင်

သတငျးမီဒီယာအပါ မွနျမာ့ဒီမိုကရကျတဈအငျစတီကြူးရှငျးတှကေို ပဈမှတျထားဖွိုခှဲ - နသေနျမောငျ

(Unicode)

နှေဦးတောျလှနျရေးလှုပျရှားမှုတှေ အားကောငျးလာတဲ့အခြိနျမှာ အာဏာသိမျးစဈကောငျစီဟာ နိုငျငံရေးလှုပျရှားသူတှအေရပျဖကျအဖှဲ့တှနေဲ့အတူ သတငျးမီဒီယာတှကေိုပါ ပဈမှတျထားနှိမျနငျးလာခဲ့တယျလို့
အာဏာသိမျးပွီးတဲ့နောကျ သုံးလနီးပါးကွာ ဖမျးဆီးထိမျးသိမျးခံခဲ့ရတဲ့ ကမာရှကျမီဒီယာအမှုဆောငျထုတျလုပျရေးမှုးကိုနသေနျမောငျက VOA ကို ပွောပါတယျ။ မအငျကွငျနိုငျက ဆကျသှယျမေးမွနျးထားတာပါ။

မအငျကွငျးနိုငျ။ ။စဈအာဏာသိမျးပွီးနောကျမှာ သတငျးမီဒီယာတှကေို အပွငျးအထနျ ဖိနှိပျမှုကို ကိုယျတိုငျကွုံတှေ့ခဲ့ရသူတဦးပေါ့။ အာဏာသိမျး စဈကောငျစီက ဘာ့ကွောင့ျ ပွငျးပွငျးထနျထနျ ဦးတညျခကြျထားပွီး ဖိနှိပျနလေဲလို့မွငျပါသလဲရှင့ျ။

ကိုနသေနျမောငျ။ ။ ကနြောျတို့ဒီ ဖဖေောျဝါရီ (၁) ရကျနေ့အာဏသိမျးပွီးတဲ့နောကျမှာ ကနြောျတို့မွနျမာနိုငျငံမှာရှိတဲ့ သတငျးမီဒီယာအမြားစုပေါ့နောျ။ ပုံနှိပျပဲဖွဈဖွဈ၊ ဗှီဒီယိုနဲ့ပဲ ဖွဈဖွဈ၊ ဓာတျပုံ သတငျးထောကျပဲဖွဈဖွဈပေါ့။ သူတို့ရဲ့ လှုပျရှားမှုဟာ လူထုလှုပျရှားမှုနဲ့အတူ အရေးပါတဲ့ အခနျးကဏ်ဍကို ရောကျလာတယျ။ နောကျတခုက လူထုကို အခြိနျနဲ့တပွေးညီတငျဆကျတဲ့အခါမှာလညျး မီဒီယာရဲ့ အခနျးကဏ်ဍက ပိုအရေးပါလာတယျ။ နောကျဆုံး သနျးခြီစုဝေး အမစေုလှတျမွောကျရေး၊ အဲလိုလှုပျရှားမှုတှဟော တနိုငျငံလုံး သနျးနဲ့ခြီပွီးဖွဈလာတော့ ကနြောျတို့ ၈၈ ကို ကွုံခဲ့ဖူးတဲ့ အနအေထားထကျကို ပိုပွီး impact က ဖွဈတာပေါ့။ ဒီ နှေဦးတောျလှနျရေးကွီးက။ အဲလိုဖွဈလာတဲ့အခါမှာ စဈတပျဖကျက သူတို့မီဒီယာကို လြှော့တှကျမိတာ မှားသှားတယျလို့သူတို့ယူဆပုံရပါတယျ။ အဲဒီတော့ သူတို့အာဏာသိမျးပွီး သုံးပတျလောကျမှာ မီဒီယာကို စပွီး ဖွိုခှဲဖို့အတှကျ အခြိနျယူပွီး ပွငျဆငျလာတယျ။ နောကျဆုံး မီဒီယာတှကေ Give up မလုပျပဲ Group လိုကျ Group လိုကျ အားကောငျးလာတော့ သူတို့နောကျဆုံး Warning ပေးရတဲ့အဆင့ျရောကျလာတယျပေါ့လေ။ ကနြောျတို့မီဒီယာကတော့ သူတို့က အစကတညျးက ရနျသူလို့သပျမှတျထားလားတော့ မသိဘူး။ ကွညောပွီးတော့ ဆကျမလုပျပါနဲ့လို့ ပွောတောငျမပွောတော့ဘူး။ တခါထဲ လပြျတပွကျ အငိုကျဝငျစီးပွီးတော့ ပစ်စညျးတှေ အကုနျဖကြျဆီး၊ အကုနျသိမျးသှားတာ။ ဆိုလိုတာက သူတို့ရဲ့ Motive ပေါ့၊ သူတို့ရဲ့ ဦးတညျခကြျလှုပျရှားမှုကို ကွည့ျရတာ ကနြောျတို့မီဒီယာကို အပွီးဖွို ဖို့သူတို့ပွငျဆငျခဲ့တယျ။ တကယျလညျး ဖွိုခဲ့တယျပေါ့နောျ။ နောကျ တခွားအလားတူ မီဒီယာ sector တှကေို သူဖွိုတယျ။ မွနျမာပွညျရဲ့ ဒီမိုကရကျတဈ အငျစတီကြူးရှငျးမှနျသမြှကို သူဖွိုတယျ။ နောကျ အရပျဘကျအဖှဲ့အစညျးတှေ၊ နောကျ ပရဟိတအသငျးတှေ၊ လူငယျတှသေကျသကျတောငျမဟုတျဘူး။ သူ့အတှကျဟာ လူကွီးလူငယျလို့တောငျမရှိတော့ဘူး။ နောကျတခုက ကနြောျတို့မီဒီယာက နံပါတျတဈနရောကိုရောကျလာတာမဟုတျဘူး။ သိသာထငျရှားလာလို့သာ ဖွိုခှဲတာ။ အမှနျကတော့ သူ့ရညျရှယျခကြျက ရှငျးတယျ။ တနိုငျငံလုံးကို သူတို့ဖွိုခှဲမှာ။

မအငျကွငျးနိုငျ။ ။ ကိုနသေနျမောငျကိုယျတိုငျလညျး အငျးစိနျထောငျထဲမှာ သုံးလလောကျနခေဲ့ရတယျပေါ့နောျ။ ထောငျထဲမှာ မတရားဖမျးဆီးထားတဲ့သူတှေ၊ အထူးသဖွင့ျ အနုပညာရှငျအသိုငျးအဝိုငျး၊ နိုငျငံရေး အသိုငျးအဝိုငျးကလူတှပေေါ့။ အဲဒီလူတှနေဲ့ထောငျထဲမှာ တှေ့ခဲ့ရတဲ့ အခွအေနနေဲ့ထောငျထဲမှာဆကျပွီး ရပျတညျနတေဲ့ အနအေထားရော ဘယျလိုရှိလဲရှင့ျ။

ကိုနသေနျမောငျ။ ။ ကနြောျ အငျးစိနျထောငျကို ရောကျတဲ့အခါမှာ နိုငျငံရေးသမားတှေ၊ လှုပျရှားတကျကွှသူတှေ၊ နောကျ ကြောငျးသားတှေ၊ နောကျ ဂနြျဇီလို့ပွောတဲ့ မြိူးဆကျသဈလူငယျတောျလှနျရေးသမားတှေ၊ နောကျ စာရေးဆရာတှေ၊ အနုပညာရှငျ တောျတောျမြားမြားနဲ့ ကနြောျတှေ့ရပါတယျ။ ကနြောျတို့အားလုံးက ဘာကိုပဲ မြှောျလင့ျလဲဆိုတော့ ဒီတောျလှနျရေးကွီးမှာ ကနြောျတို့နိုငျကိုနိုငျမှာဆိုတာ ကနြောျတို့ယုံတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ကနြောျတို့က ဘာကိုမြှောျလင့ျလဲဆိုတော့ ကနြောျတို့က မွနျမွနျပွီးခငြျတယျ။ ကွာရငျ ပွညျသူတှေ၊ တိုငျးပွညျ ပိုနာမှာကို စိုးရိမျတယျ။ ထောငျထဲမှာ အကဉြျးကခြံရငျးနဲ့သူတို့ရဲ့စိတျဓာတျတှကေို အမွင့ျဆုံးထားတယျ။ ကနြျးမာအောငျနတေယျ။ တခြိနျခြိနျမှာ လှတျလပျတဲ့ မွနျမာနိုငျငံအသဈ၊ နာမညျအသဈနဲ့နိုငျငံလညျး ဖွဈခငြျဖွဈမယျ။ အဲဒီအတှကျ ကနြောျတို့အားတှေ မှေးထားကွတယျ။ တယောကျကို တယောကျအားပေးကွတယျ။ ကနြျးမာရေး ဂရုစိုကျဖို့၊ စိတျတှေ မယိုငျလဲသှားဖို့၊ တောင့ျထားဖို့။

မအငျကွငျးနိုငျ။ ။ ပွီးခဲ့တဲ့ရကျပိုငျးအတှငျးမှာ HRW လူ့အခှင့ျအရေး စောင့ျကွည့ျရေးအဖှဲ့ကွီးကနပွေီးတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာ ဖိနှိပျညှငျးပမျးမှုတှနေဲ့ပကျသကျတဲ့ သတငျးထုတျပွနျခကြျ သူတို့ထုတျတဲ့နရောမှာ ဆယျကြောျသကျအရှယျကောငျလေးတယောကျကို မွကွေီးထဲမှာ လညျပငျးမွုပျတဲ့အထိ လူသအေလောငျးလိုပဲ မွှပျပွီးတော့ နှိပျစကျခဲ့တဲ့အကွောငျးပေါ့နောျ၊ နောကျပွီး တောျတောျလေး ပွငျးပွငျးထနျထနျကို ရိုကျနှကျတဲ့အကွောငျးတှပေေါ့လေ။ နောကျပွီး သူလညျးအလားတူ ဖမျးဆီးညှငျးပမျးခံရတဲ့ အကွောငျးတှပေေါ့လေ။ ညှငျးပမျးနှိပျစကျခံရတယျပေါ့လေ။ အထူးသဖွင့ျ စဈကွောရေးကာလမှာ အငျးစိနျထောငျမပို့ခငျပေါ့လေ။ ဆိုတော့ ကိုနသေနျမောငျကိုယျတိုငျလညျး အဖမျးအဆီးခံခဲ့ရတယျဆိုတော့ ဒီလိုမြိူး HRW လိုမြိူးထုတျပွနျတဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးခြိူးဖောကျမှု မှတျတမျးတှရေဲ့ ထိရောကျမှုပေါ့။ ကိုနသေနျမောငျရဲ့ အတှေ့အကွုံကို အခွခေံပွီးတော့ ဘယျလိုမွငျလညျးရှင့ျ။

ကိုနသေနျမောငျ။ ။ အဲဒါတှေ ပွောတာတှအေားလုံးဟာ အမှနျပဲ။ ဒီထကျပိုဆိုးတဲ့ အခွအေနအေားလုံးကို ကနြောျတို့ဟာ ကွုံခဲ့ရတယျ။ ကနြောျတှေ့ခဲ့ရတဲ့ လူငယျတှဆေိုဘာပွောလဲဆိုတော့ သူတို့ကို စဈကွောရေးပို့တယျ။ နှဈညလောကျထားတယျ။ နောကျနေ့ထောငျကို ပို့တယျ။ အဲဒီ ၂ ညမှာ လူခှဲလိုကျတယျ။ ဒဏျရာရသူနဲ့မရသူ။ မရတဲ့ သူတှကေို ဝိုငျးရိုကျတယျ။ ဒဏျရာရအောငျလုပျတယျ။ အဲဒီကလေးလေးတှဟော ၁၆၊ ၁၇၊ ၁၈ နှဈပဲရှိမယျ။ သူတို့ဟာ ကနြော့ျ မကြျမွငျမှာ နှိပျစကျခံရတယျ။ ကနြောျကိုယျတိုငျလညျး စဈကွောရေးမှာ လေးငါးရကျလောကျ အစာမစားရ၊ ရမေသောကျရနဲ့ကနြော့ျကို လကျသီးနဲ့မြိူးစုံထိုး၊ ဝိုငျးရိုကျ၊ ကနြော့ျကို နှိပျစကျတာ။ ကနြော့ျထကျ ပိုဆိုးတဲ့ သူတှခေညြျးပဲ။ စဈကွောရေးမှာရော၊ အကဉြျးထောငျမှာရော။ နညျးမြိူးစုံနဲ့ဗြာ။ ကနြောျ ဒဏျရာတှေ သှေးတှနေဲ့။ တခြို့ဆို သှေးတှတေောငျ မတိတျသေးဘူး။ ဒီနှဖူးမှာ သနေကျဒဏျရာ၊ ရာဘာကညြျတှနေဲ့။ ဒီဘကျမှာ ကြောတခြို့မှာ ဒဏျရာတှနေဲ့။ တခြို့ဆို လကျကွီးတှေ ဟကျတကျကှဲနတော။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ ကနြောျတို့ကို ဖမျးလာတုနျးက ဒဏျရာမပါဘူးတဲ့။ ကနြောျတို့ရဲ့ ပစ်စညျးတှေ အကုနျလုံးကို ခိုးသှားတယျ။ ပိုကျဆံတှေ သိမျးသှားတယျ။ ပွီးရငျ ကနြောျတို့ကို ဒဏျရာမရသေးလို့ထပျရိုကျတာတဲ့။ ကနြောျနားလညျတာက သူတို့ဟာ လူတှကေိုလညျး နှိပျစကျတယျ။ လူတှဆေီက ပစ်စညျးတှကေိုလညျး ခိုးတယျ။ ဓားပွလို့ပွောရမှာတောငျ စကားလုံးက မပွည့ျစုံဘူး။ သူတို့က လူတှဆေီက ဆိုငျကယျရရငျ ဆိုငျကယျယူမယျ။ ရှှဆှေဲကွိုးရရငျ ရှှဆှေဲကွိုးယူမယျ။ ပွီးရငျ ရိုကျနှကျလိုကျတယျ။ သသှေားလညျး သူတို့ကိစ်စမရှိဘူး။ ကနြောျ ၊ ကနြောျ ပွောမပွတတျဘူး။ သူတို့ရဲ့ ရကျစကျပုံကို။

မအငျကွငျးနိုငျ။ ။ ဒီမွနျမာနိုငျငံမှာပေါ့နောျ။ နောကျထပျ အမရေိကနျနိုငျငံသားတဦးဖွဈတဲ့ သတငျးထောကျ Frontier Myanmar က Danny Fenster ကိုလညျး အခု စဈကောငျစီက ဖမျးထားလိုကျတယျပေါ့နောျ။ ဒီ ရနျကုနျလဆေိပျက အထှကျမှာ။ ဖမျးထားပွီးတော့ အခုဆို စှပျစှဲခကြျတှနေဲ့ပေါ့နောျ၊ တရားရုံးတငျစဈဆေးနပွေီဆိုတော့။ သူ့မတိုငျခငျတုနျးကလညျး ဂပြနျသတငျးထောကျကို ဖမျးဆီးထောငျခပြွီးတော့ အမှုစှဲခဲ့တယျပေါ့နောျ။ အဲလိုမြိူး စဈကောငျစီက နိုငျငံခွားသတငျးထောကျတှကေိုပါ ပဈမှတျထားပွီးတော့ ဖမျးဆီး ထောငျခနြတေဲ့ကိစ်စပေါ့နောျ။ ကိုနသေနျမောငျ ဘယျလိုမွငျလဲရှင့ျ။

ကိုနသေနျမောငျ။ ။ ဂပြနျသတငျးထောကျ ကနြောျတို့ဖမျးထားတဲ့ထောငျကိုရောကျလာတယျ။ နောကျ Danny ရောကျလာတယျဆိုတာလညျး ကနြောျတို့ကွားတယျ။ ကနြောျမလှတျမွောကျခငျ ၂ ပတျကြောျကြောျလောကျမှာ Frontier Myanmar က အမရေိကနျ Journalist တယောကျ လယောဉျပေါျမှာ အဖမျးခံရတယျလို့ကွားတယျ။ သူနဲ့တော့ ကနြောျထောငျထဲမှာတော့ မတှေ့ခဲ့ရဘူးပေါ့နောျ။ ဂပြနျသတငျးထောကျရော ကနြောျအပါအဝငျ လှတျမွောကျသှားသလို သူရော အခွားနိုငျငံခွားသားသတငျးထောကျပဲဖွဈဖွဈ၊ မွနျမာသတငျးထောကျပဲဖွဈဖွဈ အားလုံးကို ကနြောျတို့ အမွနျပဲ လှတျမွောကျစခေငြျပါတယျ။

ကိုနသေနျမောငျနဲ့ VOA ဆကျသှယျမေးမွနျးထားတဲ့ အပွည့ျအစုံကိုတော့ အငျ်ဂါနေ့ည ဆှေးနှေးခနျး အစီအစဉျမှာ ထုတျလှှင့ျဖို့ရှိပါတယျ။