(Zawgyi / Unicode)
မြန်မာစစ်ကောင်စီအစိုးရက မေလ ၂၄ ရက်၊ တနင်္လာနေ့က အမေရိကန်သတင်းထောက် Daniel Fenster ကို ဖမ်းဆီးလိုက်ပါတယ်။ Daniel Fenster ရဲ့ မိသားစုဝင်တွေက သူပြန်လွတ်မြောက်ရေး လှုပ်ရှားမှုအကြောင်း ဗွီအိုအေသတင်းထောက် Esha Sarai ရဲ့ သတင်းပေးပို့ချက်ကို အခြေခံပြီး မခွါညို စုစည်းတင်ပြပေးထားပါတယ်။
မီချီဂန်ပြည်နယ်၊ ဒက်ထရွိုက်မြို့သားဖြစ်တဲ့ Fenster ဟာ Frontier Myanmar ပြည်တွင်းသတင်းဌာနမှာ အလုပ်လုပ်နေခဲ့တာ ၂ နှစ်ရှိပါပြီ။ ပြီးခဲ့တဲ့ တနင်္လာနေ့ မနက်ကမှ သူအဖမ်းခံရတယ်ဆိုတာ သိရတယ်လို့ အစ်ကိုဖြစ်သူက ပြောပါတယ်။
“တနင်္လာနေ့ မနက်အစောကြီး ကျနော်နိုးတော့ သူ့မိန်းမ ဂျူလီယာနာဆီက စာတွေအများကြီး ပို့ထားတာ တွေ့ရတယ်။ ကျနော်က ပြန်ဆက်သွယ်ပေမယ့်လည်း သူကလည်း ဖြစ်နေတဲ့အဖြစ်အပျက်တွေကို လိုက်ပြီးစုံစမ်းနေရတော့ အဆက်အသွယ်က မရဘူး။ ဒါနဲ့ ကျနော့်ကို အကြောင်းစုံ သေချာပြောပြနိုင်မယ့် Frontier Myanmar က သူ့ရဲ့ လုပ်ဖော်ကိုင်ဘက်တယောက်ကို လှမ်းစကားပြောခဲ့တယ်။ ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းပြောရရင် ကျနော်တို့ အခုထိ တုန်လှုပ်ချောက်ချားနေတုန်းပဲဆိုတာ ခင်ဗျားတို့ တွေးကြည့်နိုင်မှာပါ။”
စစ်တပ်က ဆန့်ကျင်ကန့်ကွက်နေသူတွေကို အကြမ်းဖက် နှိမ်နင်းနေချိန်မှာ Fenster က အမေရိကန်မှာရှိတဲ့ မိသားစုနဲ့ အဆက်အသွယ် မပြတ်ခဲ့ပါဘူး။ သူကတဆင့် မြန်မာပြည်အခြေအနေတွေကို သိခွင့်ရခဲ့တယ်လို့ အစ်ကိုဖြစ်သူ Bryan Fenster က ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“စစ်တပ်က လူတွေကို ရှာဖွေဖမ်းဆီးမယ်၊ အိမ်တွေထဲအထိ ဝင်ပြီး အဓမ္မခေါ်သွားမယ် ဆိုတာကတော့ လျှို့ဝှက်ချက်မဟုတ်ပါဘူး။ ဒါကြောင့် သတင်းထောက်တွေ အများအပြားဟာ လုံခြုံတဲ့နေရာတွေမှာ ရှောင်တိမ်းနေကြရတယ်။ သူတို့မိသားစုတွေကလည်း သူတို့အိမ်မှာနေရင်း မလုံခြုံကြဘူး။ သူ ဆက်ပြီး အလုပ်လုပ်နေတဲ့အတွက် ကျနော်တို့က ဝမ်းသာနေကြတာ။ အဲဒီက မြန်မာပြည်သူအားလုံးကို ကျနော်တို့ ကိုယ်ချင်းစာနေကြတာပါ။”
Fenster ဟာ စစ်အစိုးရက အဖမ်းခံထားရတဲ့ သတင်းထောက် ၈၀ ကျော်ထဲက တယောက်ဖြစ်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ အတွင်းရေးမှူးချုပ်ရဲ့ ပြောခွင့်ရ Stephane Dujarric က ပြောပါတယ်။
“သတင်းထောက်တွေကို ဖမ်းဆီးနေတာ၊ သတင်းပို့ဖို့ သတင်းမှတ်တမ်းယူဖို့ ကြိုးစားကြတဲ့ ဘယ်သူ့ကိုမဆို စစ်တပ်က အကြမ်းဖက်မှုတွေ လုပ်ခဲ့တာတွေဟာ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း လွတ်လပ်စွာ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခွင့်အပေါ် သာမန်ထက်လွန်ကဲတဲ့ တိုက်ခိုက်မှုတွေ ဖြစ်ပါတယ်။”
Daniel Fenster ဖမ်းဆီးခံရတဲ့အပေါ်မှာ အလွန်တရာ စိတ်ပူပင်ရပြီး သူ့ကိုလွှတ်ပေးပြီး ဘေးကင်းလုံခြုံစွာ နေအိမ်ပြန်ခွင့်ပေးဖို့ကို အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဌာန ပြောခွင့်ရသူက တောင်းဆိုတဲ့အကြောင်း စီအန်အန်သတင်းမှာလည်း ဖော်ပြထားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ၂ ကြိမ် အဖမ်းခံခဲ့ရပြီးမှ ပြန်ပို့ခံခဲ့ရတဲ့ ဂျပန်သတင်းထောက်ကလည်း ဂျပန်အစိုးရ အနေနဲ့ရော နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းကပါ မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ လုပ်ရပ်တွေအပေါ် ထိထိရောက်ရောက် အရေးယူ တုံ့ပြန်ကြဖို့ တောင်းဆိုထားပါတယ်။
“မြန်မာပြည်မှာဖြစ်နေတဲ့ အကြောင်းအရာမျိုးစုံကို ကမ္ဘာကြီးသိအောင် ပြောပေးပါလို့ ကျနော့်ကို ပြောလာကြတဲ့ မြန်မာလူမျိုးတွေ အများကြီးရှိပါတယ်။ ရှေ့ဆက်ပြီးတော့ ဂျပန်နိုင်ငံသားတွေကိုရော ကမ္ဘာကပါသိအောင် မြန်မာပြည်အကြောင်း သတင်းတွေ ပို့ပေးချင်ပါတယ်။”
သတင်းထောက်တွေနဲ့ ကမ္ဘာတလွှားက သူတို့ကို ချစ်ခင်ကြသူဟာ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း သတင်းလွတ်လပ်ခွင့် ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်ခံနေရတဲ့အပေါ် မီးမောင်းထိုးပြခဲ့ကြတာပါ။ Fenster ရဲ့ အစ်ကိုဖြစ်သူကတော့ ညီဖြစ်သူဟာ သတင်းလွတ်လပ်ခွင့်ကို အလေးထားလို့ အခုလို မြန်မာပြည်ထဲ ဆက်ရှိနေတာလို့ ပြောပါတယ်။
“သူက လူတွေကို အမှန်တရားကို၊ နောက်ပြီး သတင်းလွတ်လပ်ခွင့်ကို သိပ်ပြီး အလေးအနက် ထားပါတယ်။ ဒီလိုသဘောထားကြောင့်လည်း မြန်မာနိုင်ငံထဲမှာ သူ ဒီအလုပ်ကို လုပ်ဖြစ်နေတာဆိုတာ သိပ်ကိုရှင်းပါတယ်။”
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက် စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီးကတည်းက လူပေါင်း ၄,၀၀၀ ကျော် ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရပြီး ၈၀၀ ကျော် သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရပြီးဖြစ်ကြောင်း လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေက ပြောပါတယ်။ သတင်းမီဒီယာတွေလည်းပဲ တိုက်ခိုက်မှု ခံနေရသလို သတင်းထောက်တွေကို ဖမ်းဆီးနေတာတွေကြောင့်လည်း မြန်မာပြည်တွင်းမှာ ဘာတွေဖြစ်နေကြပြီလဲ ဆိုတာကို သိရဖို့ ပိုပိုပြီး ခက်ခဲလာပါတယ်။
ညီဖြစ်သူကို ပြန်လွှတ်ပေးဖို့နဲ့ သတင်းသမားတွေဟာ ရာဇဝတ်မှု ကျူးလွန်သူတွေ မဟုတ်ဘူးလို့ Bryan Fenster က ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“ပထမဦးဆုံး ပြောချင်တာကတော့ ကျနော့်ညီကို ချက်ချင်း ဘေးမသီရန်မခ အိမ်ပြန်ပို့ပေးဖို့ပါ။ ဒါပေမယ့် သူလွတ်ဖို့ထက် ဒီထက်ပိုပြီး ကြီးကျယ်တဲ့ကိစ္စ ဖြစ်နေတာပါ။ သူက အဲဒီအဖြစ်ကြီးထဲမှာ တစိတ်တဒေသအဖြစ်ပဲ ရှိနေတာပါ။ သတင်းမီဒီယာလုပ်ငန်းဟာ ရာဇဝတ်မှု မဟုတ်ပါဘူး။ သူတို့ဟာ ကမ္ဘာကြီးအတွက် ကျနော်တို့လို ပြည်သူတွေရဲ့ နားတွေ၊ မျက်လုံးတွေပါ။ ဒီလိုလုပ်တာဟာ နေရာအနှံ့က ဒီမိုကရေစီကို ခြိမ်းခြောက်မှုတရပ်လည်း ဖြစ်တယ်ဆိုတာ သေချာပါတယ်။”
သတင်းထောက် Fenster ရဲ့ ဇာတိ မီချီဂန်ပြည်နယ် အောက်လွှတ်တော်အမတ် Andy Levin ဟာလည်း သူ့မိသားစုနဲ့ရော အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဌာနနဲ့ပါ ဆက်သွယ်ပြီး သူပြန်လွတ်လာဖို့အတွက် စောင့်ကြည့်နေပါတယ်။
“မတရားဖမ်းခံနေရတဲ့ အမေရိကန်နိုင်ငံသားတဦး လွတ်မြောက်လာဖို့ ကိစ္စပါ။ ကျနော်တို့အားလုံး ဦးတည်ချက်တခုတည်းကို သွားနေတာပါ။”
AAPP နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများ ကူညီစောင့်ရှောက်ရေးအသင်းရဲ့ စာရင်းအရ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးကတည်းက သတင်းသမား ၈၈ ဦး ထိန်းသိမ်းခံခဲ့ရပြီး ဒီအထဲ တဝက်ကျော်ဟာ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံနေရဆဲလို့ သိရပါတယ်။ ဒီအထဲမှာ အမေရိကန်နိုင်ငံသားတွေဖြစ်တဲ့ Daniel Fenster နဲ့ ကမာရွတ်မီဒီယာ အယ်ဒီတာချုပ် ကိုနေသန်မောင်တို့လည်း ပါဝင်ကြပါတယ်။
---------------------------
(Unicode)
မွနျမာနိုငျငံတှငျး ဖမျးဆီးခံ ကနျသတငျးထောကျအတှကျ မိသားစုဝငျတှေ စိုးရိမျ
မွနျမာစဈကောငျစီအစိုးရက မလေ ၂၄ ရကျ၊ တနငျ်လာနေ့က အမရေိကနျသတငျးထောကျ Daniel Fenster ကို ဖမျးဆီးလိုကျပါတယျ။ Daniel Fenster ရဲ့ မိသားစုဝငျတှကေ သူပွနျလှတျမွောကျရေး လှုပျရှားမှုအကွောငျး ဗှီအိုအသေတငျးထောကျ Esha Sarai ရဲ့ သတငျးပေးပို့ခကြျကို အခွခေံပွီး မခှါညို စုစညျးတငျပွပေးထားပါတယျ။
မီခြီဂနျပွညျနယျ၊ ဒကျထရှိုကျမွို့သားဖွဈတဲ့ Fenster ဟာ Frontier Myanmar ပွညျတှငျးသတငျးဌာနမှာ အလုပျလုပျနခေဲ့တာ ၂ နှဈရှိပါပွီ။ ပွီးခဲ့တဲ့ တနငျ်လာနေ့ မနကျကမှ သူအဖမျးခံရတယျဆိုတာ သိရတယျလို့ အဈကိုဖွဈသူက ပွောပါတယျ။
“တနငျ်လာနေ့ မနကျအစောကွီး ကနြောျနိုးတော့ သူ့မိနျးမ ဂြူလီယာနာဆီက စာတှအေမြားကွီး ပို့ထားတာ တှေ့ရတယျ။ ကနြောျက ပွနျဆကျသှယျပမေယ့ျလညျး သူကလညျး ဖွဈနတေဲ့အဖွဈအပကြျတှကေို လိုကျပွီးစုံစမျးနရေတော့ အဆကျအသှယျက မရဘူး။ ဒါနဲ့ ကနြော့ျကို အကွောငျးစုံ သခြောပွောပွနိုငျမယ့ျ Frontier Myanmar က သူ့ရဲ့ လုပျဖောျကိုငျဘကျတယောကျကို လှမျးစကားပွောခဲ့တယျ။ ပှင့ျပှင့ျလငျးလငျးပွောရရငျ ကနြောျတို့ အခုထိ တုနျလှုပျခြောကျခြားနတေုနျးပဲဆိုတာ ခငျဗြားတို့ တှေးကွည့ျနိုငျမှာပါ။”
စဈတပျက ဆန့ျကငြျကန့ျကှကျနသေူတှကေို အကွမျးဖကျ နှိမျနငျးနခြေိနျမှာ Fenster က အမရေိကနျမှာရှိတဲ့ မိသားစုနဲ့ အဆကျအသှယျ မပွတျခဲ့ပါဘူး။ သူကတဆင့ျ မွနျမာပွညျအခွအေနတှေကေို သိခှင့ျရခဲ့တယျလို့ အဈကိုဖွဈသူ Bryan Fenster က ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
“စဈတပျက လူတှကေို ရှာဖှဖေမျးဆီးမယျ၊ အိမျတှထေဲအထိ ဝငျပွီး အဓမ်မခေါျသှားမယျ ဆိုတာကတော့ လြှို့ဝှကျခကြျမဟုတျပါဘူး။ ဒါကွောင့ျ သတငျးထောကျတှေ အမြားအပွားဟာ လုံခွုံတဲ့နရောတှမှော ရှောငျတိမျးနကွေရတယျ။ သူတို့မိသားစုတှကေလညျး သူတို့အိမျမှာနရေငျး မလုံခွုံကွဘူး။ သူ ဆကျပွီး အလုပျလုပျနတေဲ့အတှကျ ကနြောျတို့က ဝမျးသာနကွေတာ။ အဲဒီက မွနျမာပွညျသူအားလုံးကို ကနြောျတို့ ကိုယျခငြျးစာနကွေတာပါ။”
Fenster ဟာ စဈအစိုးရက အဖမျးခံထားရတဲ့ သတငျးထောကျ ၈၀ ကြောျထဲက တယောကျဖွဈကွောငျး ကုလသမဂ်ဂအဖှဲ့ အတှငျးရေးမှူးခြုပျရဲ့ ပွောခှင့ျရ Stephane Dujarric က ပွောပါတယျ။
“သတငျးထောကျတှကေို ဖမျးဆီးနတော၊ သတငျးပို့ဖို့ သတငျးမှတျတမျးယူဖို့ ကွိုးစားကွတဲ့ ဘယျသူ့ကိုမဆို စဈတပျက အကွမျးဖကျမှုတှေ လုပျခဲ့တာတှဟော မွနျမာနိုငျငံအတှငျး လှတျလပျစှာ ထုတျဖောျပွောဆိုခှင့ျအပေါျ သာမနျထကျလှနျကဲတဲ့ တိုကျခိုကျမှုတှေ ဖွဈပါတယျ။”
Daniel Fenster ဖမျးဆီးခံရတဲ့အပေါျမှာ အလှနျတရာ စိတျပူပငျရပွီး သူ့ကိုလှှတျပေးပွီး ဘေးကငျးလုံခွုံစှာ နအေိမျပွနျခှင့ျပေးဖို့ကို အမရေိကနျ နိုငျငံခွားရေးဌာန ပွောခှင့ျရသူက တောငျးဆိုတဲ့အကွောငျး စီအနျအနျသတငျးမှာလညျး ဖောျပွထားပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ ၂ ကွိမျ အဖမျးခံခဲ့ရပွီးမှ ပွနျပို့ခံခဲ့ရတဲ့ ဂပြနျသတငျးထောကျကလညျး ဂပြနျအစိုးရ အနနေဲ့ရော နိုငျငံတကာ အသိုငျးအဝိုငျးကပါ မွနျမာစဈတပျရဲ့ လုပျရပျတှအေပေါျ ထိထိရောကျရောကျ အရေးယူ တုံ့ပွနျကွဖို့ တောငျးဆိုထားပါတယျ။
“မွနျမာပွညျမှာဖွဈနတေဲ့ အကွောငျးအရာမြိုးစုံကို ကမ်ဘာကွီးသိအောငျ ပွောပေးပါလို့ ကနြော့ျကို ပွောလာကွတဲ့ မွနျမာလူမြိုးတှေ အမြားကွီးရှိပါတယျ။ ရှေ့ဆကျပွီးတော့ ဂပြနျနိုငျငံသားတှကေိုရော ကမ်ဘာကပါသိအောငျ မွနျမာပွညျအကွောငျး သတငျးတှေ ပို့ပေးခငြျပါတယျ။”
သတငျးထောကျတှနေဲ့ ကမ်ဘာတလှှားက သူတို့ကို ခစြျခငျကွသူဟာ မွနျမာနိုငျငံအတှငျး သတငျးလှတျလပျခှင့ျ ဖိနှိပျခြုပျခယြျခံနရေတဲ့အပေါျ မီးမောငျးထိုးပွခဲ့ကွတာပါ။ Fenster ရဲ့ အဈကိုဖွဈသူကတော့ ညီဖွဈသူဟာ သတငျးလှတျလပျခှင့ျကို အလေးထားလို့ အခုလို မွနျမာပွညျထဲ ဆကျရှိနတောလို့ ပွောပါတယျ။
“သူက လူတှကေို အမှနျတရားကို၊ နောကျပွီး သတငျးလှတျလပျခှင့ျကို သိပျပွီး အလေးအနကျ ထားပါတယျ။ ဒီလိုသဘောထားကွောင့ျလညျး မွနျမာနိုငျငံထဲမှာ သူ ဒီအလုပျကို လုပျဖွဈနတောဆိုတာ သိပျကိုရှငျးပါတယျ။”
မွနျမာနိုငျငံမှာ ဖဖေောျဝါရီလ ၁ ရကျ စဈတပျက အာဏာသိမျးပွီးကတညျးက လူပေါငျး ၄,၀၀၀ ကြောျ ဖမျးဆီးခံခဲ့ရပွီး ၈၀၀ ကြောျ သတျဖွတျခံခဲ့ရပွီးဖွဈကွောငျး လူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့တှကေ ပွောပါတယျ။ သတငျးမီဒီယာတှလေညျးပဲ တိုကျခိုကျမှု ခံနရေသလို သတငျးထောကျတှကေို ဖမျးဆီးနတောတှကွေောင့ျလညျး မွနျမာပွညျတှငျးမှာ ဘာတှဖွေဈနကွေပွီလဲ ဆိုတာကို သိရဖို့ ပိုပိုပွီး ခကျခဲလာပါတယျ။
ညီဖွဈသူကို ပွနျလှှတျပေးဖို့နဲ့ သတငျးသမားတှဟော ရာဇဝတျမှု ကြူးလှနျသူတှေ မဟုတျဘူးလို့ Bryan Fenster က ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
“ပထမဦးဆုံး ပွောခငြျတာကတော့ ကနြော့ျညီကို ခကြျခငြျး ဘေးမသီရနျမခ အိမျပွနျပို့ပေးဖို့ပါ။ ဒါပမေယ့ျ သူလှတျဖို့ထကျ ဒီထကျပိုပွီး ကွီးကယြျတဲ့ကိစ်စ ဖွဈနတောပါ။ သူက အဲဒီအဖွဈကွီးထဲမှာ တစိတျတဒသေအဖွဈပဲ ရှိနတောပါ။ သတငျးမီဒီယာလုပျငနျးဟာ ရာဇဝတျမှု မဟုတျပါဘူး။ သူတို့ဟာ ကမ်ဘာကွီးအတှကျ ကနြောျတို့လို ပွညျသူတှရေဲ့ နားတှေ၊ မကြျလုံးတှပေါ။ ဒီလိုလုပျတာဟာ နရောအနှံ့က ဒီမိုကရစေီကို ခွိမျးခွောကျမှုတရပျလညျး ဖွဈတယျဆိုတာ သခြောပါတယျ။”
သတငျးထောကျ Fenster ရဲ့ ဇာတိ မီခြီဂနျပွညျနယျ အောကျလှှတျတောျအမတျ Andy Levin ဟာလညျး သူ့မိသားစုနဲ့ရော အမရေိကနျ နိုငျငံခွားရေးဌာနနဲ့ပါ ဆကျသှယျပွီး သူပွနျလှတျလာဖို့အတှကျ စောင့ျကွည့ျနပေါတယျ။
“မတရားဖမျးခံနရေတဲ့ အမရေိကနျနိုငျငံသားတဦး လှတျမွောကျလာဖို့ ကိစ်စပါ။ ကနြောျတို့အားလုံး ဦးတညျခကြျတခုတညျးကို သှားနတောပါ။”
AAPP နိုငျငံရေးအကဉြျးသားမြား ကူညီစောင့ျရှောကျရေးအသငျးရဲ့ စာရငျးအရ စဈတပျအာဏာသိမျးပွီးကတညျးက သတငျးသမား ၈၈ ဦး ထိနျးသိမျးခံခဲ့ရပွီး ဒီအထဲ တဝကျကြောျဟာ ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးခံနရေဆဲလို့ သိရပါတယျ။ ဒီအထဲမှာ အမရေိကနျနိုငျငံသားတှဖွေဈတဲ့ Daniel Fenster နဲ့ ကမာရှတျမီဒီယာ အယျဒီတာခြုပျ ကိုနသေနျမောငျတို့လညျး ပါဝငျကွပါတယျ။
