မြန်မာကိုပိုမိုပြင်းထန်တဲ့အရေးယူဖို့ အာဆီယံကို HRW တိုက်တွန်း

မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ ဝင်ငွေအရင်းအမြစ်တွေကို ဖြတ်တောက်ဖို့ နိုင်ငံတကာရဲ့အရေးယူဒဏ်ခတ်မှုတွေမှာ အရှေ့တောင်အာရှ ASEAN အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေအနေနဲ့ ပူးပေါင်းပါဝင်လာဖို့ HRW လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့ကြီးက တိုက်တွန်းပါတယ်။

အာဆီယံအဆင့်မြင့်အစည်းအဝေးတွေမှာ မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင်တွေကို တတ်ရောက်ခွင့်မပေးတာကလွဲရင်၊ အာဆီယံအနေနဲ့ အခြားနိုင်ငံတွေနဲ့ယှဉ်ရင် မြန်မာစစ်ကောင်စီကို ဖိအားပေးမှုနည်းလွန်းတယ်လို့ HRW က သူ့ရဲ့ နှစ်စဉ်လူ့အခွင့်အရေးအစီရင်ခံစာထဲ ဝေဖန်ထားပါတယ်။

လူ့အခွင့်အရေးကျူးလွန်သူ မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင်တွေကို အမေရိကန်နဲ့ ဥရောပအပါအဝင် အနောက်နိုင်ငံတွေက ပစ်မှတ်ထားအရေးယူနေချိန်မှာ၊ အာဆီယံ ဩစတေးလျ ဂျပန်နိုင်ငံတို့က ထိထိရောက်ရောက်အရေးယူမှုမလုပ်တဲ့အတွက် အခြားနိုင်ငံတွေရဲ့ကြိုးပမ်းမှုကိုပါ နှောင့်နှေးစေတယ်လို့ HRW က ထောက်ပြပါတယ်။

အာဆီယံအလှည့်ကျဥက္ကဌဖြစ်လာတဲ့ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံအနေနဲ့ မြန်မာစစ်ကောင်စီကို ထိထိရောက်ရောက်အရေးယူဖို့ ဦးစီးဦးဆောင်လုပ်သင့်တယ်လို့ HRW အာရှဒေသ ညွှန်ကြားရေးမှုး Elaine Pearson က တိုက်တွန်းထားပါတယ်။

HRW အဖွဲ့က ဒီကနေ့ထုတ်ပြန်တဲ့ စာမျက်နှာ ၇၀၀ ကျော်ပါ နိုင်ငံတကာလူ့အခွင့်အရေးအစီရင်ခံစာထဲမှာ မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ဖြစ်တဲ့ စစ်ရာဇဝတ်မှုတွေနဲ့ လူသားမျိုးနွယ်ကိုဆန့်ကျင်တဲ့ရာဇဝတ်မှုတွေအတွက် မြန်မာစစ်ကောင်စီမှာ တာဝန်ရှိတယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။ မြန်မာလုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့တွေဟာ အစုအပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်မှု၊ တရားလက်လွတ်ဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်မှု၊ ညှင်းပမ်းနှိပ်စက်မှု၊ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာအကြမ်းဖက်မှု၊ ပဋိပက္ခဒေသတွင်း အရပ်သားတွေကို တိုက်ခိုက်မှုတွေ ကျူးလွန်ခဲ့ကြတယ်လို့ အထောက်အထားတွေနဲ့တကွ ဖော်ပြပါတယ်။

မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ အထိမ်းအကွပ်မဲ့ မြေပြင်စစ်ဆင်မှုတွေ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုတွေကြောင့် အရပ်သားအများအပြား သေဆုံးခဲ့ရတယ်လို့လည်း HRW က ဖော်ပြပါတယ်။ တိုက်ပွဲတွေကြောင့် စစ်အာဏာသိမ်းပြီးကတည်းကဆိုရင် လူဦးရည်တသန်းနီးပါး ပြည်တွင်းအိုးအိမ်မဲ့ စစ်ပြေးဒုက္ခသည်တွေဖြစ်နေပြီး၊ နောက်ထပ် လူဦးရေ ၇ သောင်းကျော်ဟာ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေကို ဒုက္ခသည်တွေအဖြစ် ထွက်ပြေးကြရတယ်လို့လည်း ဖော်ပြပါတယ်။

ဆက်သွယ်ရေးတွေဖြတ်တောက်တာ၊ အကူအညီလိုအပ်နေတဲ့ ဒီဒုက္ခသည်တွေအတွက် လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီအထောက်အပံ့တွေကို စစ်ကောင်စီက ဖြတ်တောက်နေတာဟာ လူသားချင်းစာနာကူညီမှုဆိုင်ရာနိုင်ငံတကာဥပဒေတွေကို ချိုးဖောက်နေတာလို့ ဖော်ပြပါတယ်။ ဒီလို ကန့်သတ်မှုတွေကြောင့် ရခိုင်ပြည်နယ်က ရိုဟင်ဂျာစခန်းတွေနဲ့ ကျေးရွာတွေအတွက် ထိခိုက်နစ်နာမှုတွေရှိနေတယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။

မြန်မာကိုပိုမိုပြင်းထန်တဲ့အရေးယူဖို့ အာဆီယံကို HRW တိုက်တွန်း

{Unicode}

မွနျမာကိုပိုမိုပွငျးထနျတဲ့အရေးယူဖို့ အာဆီယံကို HRW တိုကျတှနျး
ဇနျနဝါရီ ၁၂၊ ၂၀၂၃ (ဗှီအိုအေ၊မွနျမာ)

မွနျမာစဈတပျရဲ့ ဝငျငှအေရငျးအမွဈတှကေို ဖွတျတောကျဖို့ နိုငျငံတကာရဲ့အရေးယူဒဏျခတျမှုတှမှော အရှေ့တောငျအာရှ ASEAN အဖှဲ့ဝငျနိုငျငံတှအေနနေဲ့ ပူးပေါငျးပါဝငျလာဖို့ HRW လူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့ကွီးက တိုကျတှနျးပါတယျ။

အာဆီယံအဆင့ျမွင့ျအစညျးအဝေးတှမှော မွနျမာစဈခေါငျးဆောငျတှကေို တတျရောကျခှင့ျမပေးတာကလှဲရငျ၊ အာဆီယံအနနေဲ့ အခွားနိုငျငံတှနေဲ့ယှဉျရငျ မွနျမာစဈကောငျစီကို ဖိအားပေးမှုနညျးလှနျးတယျလို့ HRW က သူ့ရဲ့ နှဈစဉျလူ့အခှင့ျအရေးအစီရငျခံစာထဲ ဝဖေနျထားပါတယျ။

လူ့အခှင့ျအရေးကြူးလှနျသူ မွနျမာစဈခေါငျးဆောငျတှကေို အမရေိကနျနဲ့ ဥရောပအပါအဝငျ အနောကျနိုငျငံတှကေ ပဈမှတျထားအရေးယူနခြေိနျမှာ၊ အာဆီယံ ဩစတေးလြ ဂပြနျနိုငျငံတို့က ထိထိရောကျရောကျအရေးယူမှုမလုပျတဲ့အတှကျ အခွားနိုငျငံတှရေဲ့ကွိုးပမျးမှုကိုပါ နှောင့ျနှေးစတေယျလို့ HRW က ထောကျပွပါတယျ။

အာဆီယံအလှည့ျကြဥက်ကဌဖွဈလာတဲ့ အငျဒိုနီးရှားနိုငျငံအနနေဲ့ မွနျမာစဈကောငျစီကို ထိထိရောကျရောကျအရေးယူဖို့ ဦးစီးဦးဆောငျလုပျသင့ျတယျလို့ HRW အာရှဒသေ ညှှနျကွားရေးမှုး Elaine Pearson က တိုကျတှနျးထားပါတယျ။

HRW အဖှဲ့က ဒီကနေ့ထုတျပွနျတဲ့ စာမကြျနှာ ၇၀၀ ကြောျပါ နိုငျငံတကာလူ့အခှင့ျအရေးအစီရငျခံစာထဲမှာ မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈတပျအာဏာသိမျးပွီးနောကျဖွဈတဲ့ စဈရာဇဝတျမှုတှနေဲ့ လူသားမြိုးနှယျကိုဆန့ျကငြျတဲ့ရာဇဝတျမှုတှအေတှကျ မွနျမာစဈကောငျစီမှာ တာဝနျရှိတယျလို့ ဖောျပွထားပါတယျ။ မွနျမာလုံခွုံရေးတပျဖှဲ့တှဟော အစုအပွုံလိုကျသတျဖွတျမှု၊ တရားလကျလှတျဖမျးဆီးခြုပျနှောငျမှု၊ ညှငျးပမျးနှိပျစကျမှု၊ လိငျပိုငျးဆိုငျရာအကွမျးဖကျမှု၊ ပဋိပက်ခဒသေတှငျး အရပျသားတှကေို တိုကျခိုကျမှုတှေ ကြူးလှနျခဲ့ကွတယျလို့ အထောကျအထားတှနေဲ့တကှ ဖောျပွပါတယျ။

မွနျမာစဈတပျရဲ့ အထိမျးအကှပျမဲ့ မွပွေငျစဈဆငျမှုတှေ လကွေောငျးတိုကျခိုကျမှုတှကွေောင့ျ အရပျသားအမြားအပွား သဆေုံးခဲ့ရတယျလို့လညျး HRW က ဖောျပွပါတယျ။ တိုကျပှဲတှကွေောင့ျ စဈအာဏာသိမျးပွီးကတညျးကဆိုရငျ လူဦးရညျတသနျးနီးပါး ပွညျတှငျးအိုးအိမျမဲ့ စဈပွေးဒုက်ခသညျတှဖွေဈနပွေီး၊ နောကျထပျ လူဦးရေ ၇ သောငျးကြောျဟာ အိမျနီးခငြျးနိုငျငံတှကေို ဒုက်ခသညျတှအေဖွဈ ထှကျပွေးကွရတယျလို့လညျး ဖောျပွပါတယျ။

ဆကျသှယျရေးတှဖွေတျတောကျတာ၊ အကူအညီလိုအပျနတေဲ့ ဒီဒုက်ခသညျတှအေတှကျ လူသားခငြျးစာနာမှု အကူအညီအထောကျအပံ့တှကေို စဈကောငျစီက ဖွတျတောကျနတောဟာ လူသားခငြျးစာနာကူညီမှုဆိုငျရာနိုငျငံတကာဥပဒတှေကေို ခြိုးဖောကျနတောလို့ ဖောျပွပါတယျ။ ဒီလို ကန့ျသတျမှုတှကွေောင့ျ ရခိုငျပွညျနယျက ရိုဟငျဂြာစခနျးတှနေဲ့ ကြေးရှာတှအေတှကျ ထိခိုကျနဈနာမှုတှရှေိနတေယျလို့လညျး ပွောပါတယျ။