ဒီမိုကရေစီ စနစ် နဲ့ အာဏာရှင် စနစ် တိုက်ပွဲ မှာ အာရှ ဟာ အခရာ ကျတဲ့ စစ်မြေပြင် ဖြစ်တယ်လို့ အာရှ ခရီးစဉ် မှာ အမေရိကန် သမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒင် က ပြောလိုက်ပါတယ်။ ဘာကြောင့် အာရှ ဖြစ်ရသလဲ။ မြန်မာ့ ဒီမိုကရေစီ လှုပ်ရှားမှုကကော ဘယ်လို အခန်းကဏ္ဍ က ပါသလဲ။ တရုပ် နိုင်ငံ ကလည်း သူ့ စနစ် က ဒီမိုကရေစီ စနစ် ဖြစ်တယ်လို့ ပြောတာ ဟုတ်ပါသလား။ ဒီ တိုက်ပွဲ မှာ ဘာအချက် က အဆုံးအဖြတ် ပေးမလဲ အစရှိတဲ့ မေးခွန်းတွေ ကို ဦးတင်မောင်သန်း က ပါမောက္ခ ဦးထွန်းမြင့် နဲ့ ဆွေးနွေးတင်ပြထားပါတယ်။
အကျဉ်းချုပ်
ဂျိုးဘိုင်ဒင် ပြောသလို၊ စနစ် ၂ ရပ် တိုက်ပွဲမှာ အာရှ က အခရာ ကျတယ်လို့ ပါမောက္ခ ဦးထွန်းမြင့်ကလည်း မြင်ပါတယ်။ အာရှ မှာ အာဏာရှင် စနစ် က ဆက်လက် တည်ရှိနေသေးတဲ့အပြင် လူဦးရေ၊ စီးပွါးရေး ဖွံဖြိုးတိုးတက်မှု နဲ့ လူ့ယဉ်ကျေးမှု စနစ်သဘောအရ အာရှ က အခရာ ကျရတာပါ။
မြန်မာ့ ဒီမိုကရေစီ လှုပ်ရှားမှု က အာရှ ဒီမိုကရေစီ တိုက်ပွဲ မှာ အရေးကြီးလှတယ်လို့ ဦးထွန်းမြင့် က ဆိုပါတယ်။ အမေရိကန် ကလည်း အတိုင်းထက်အလွန် အရေးကြီးတယ်လို့ သဘောထားတာပါ။ ၂၀၂၀ မှာ လူထု က အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီ အဖွဲ့ချုပ် ကို ပေးခဲ့တဲ့ မဲ ဟာ အာရှ ဘယ်နိုင်ငံကမှ လိုက်မမီသေးတဲ့ ရာနှုန်း ဖြစ်ပါတယ်လို့ ပါမောက္ခ ဦးထွန်းမြင့် က ပြောပါတယ်။ ဒီမိုကရေစီ မှာ လူထု ဆန္ဒ က အဓိက ဖြစ်တာမို့ အာရှ ရဲ့ တိုက်ပွဲမှာ အရေးကြီးပါတယ်။
တရုပ် က သူ့ စနစ် ဟာ ဒီမိုကရေစီ လို့ ပြောဆိုပေမဲ့၊ တရုပ် ကွန်မြူနစ် ပါတီ က ချပေးတဲ့ သူ ကိုပဲ ရွေးရတာမို့ ဟန်ဆောင်ထားတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ နဲ့ အာဏာရှင် စနစ်သာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီမိုကရေစီ လို့ ပြောတဲ့အခါ လွတ်လပ်တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲတွေ နဲ့ သာမက လူ့အခွင့်အရေး နဲ့လည်း တိုင်းတာရမှာ ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
စစ်အေးခေတ် ပြီးဆုံးသွားကတည်းက အမျိုးသားရေး လက္ခဏာ ဗဟိုထားတဲ့ နိုင်ငံရေး ကနေ လူ့အခွင့်အရေး ဗဟိုပြုတဲ့ နိုင်ငံရေး ကို ကူးပြောင်းသွားခဲ့ပြီ ဖြစ်တယ်။ ဒီ အကူးအပြောင်းအတိုင်း လိုက်နိုင်မှ နိုင်ငံတွေ မှာ အနာဂတ် ရှိမှာ ဖြစ်တယ်လို့ ပါမောက္ခ ဦးထွန်းမြင့် က ဆွေးနွေးသွားပါတယ်။ ပေးပါမယ်။
ဒီမိုကရစေီ စနဈ နဲ့ အာဏာရှငျ စနဈ တိုကျပှဲ မှာ အာရှ ဟာ အခရာ ကတြဲ့ စဈမွပွေငျ ဖွဈတယျလို့ အာရှ ခရီးစဉျ မှာ အမရေိကနျ သမ်မတ ဂြိုးဘိုငျဒငျ က ပွောလိုကျပါတယျ။ ဘာကွောင့ျ အာရှ ဖွဈရသလဲ။ မွနျမာ့ ဒီမိုကရစေီ လှုပျရှားမှုကကော ဘယျလို အခနျးကဏ်ဍ က ပါသလဲ။ တရုပျ နိုငျငံ ကလညျး သူ့ စနဈ က ဒီမိုကရစေီ စနဈ ဖွဈတယျလို့ ပွောတာ ဟုတျပါသလား။ ဒီ တိုကျပှဲ မှာ ဘာအခကြျ က အဆုံးအဖွတျ ပေးမလဲ အစရှိတဲ့ မေးခှနျးတှေ ကို ဦးတငျမောငျသနျး က ပါမောက်ခ ဦးထှနျးမွင့ျ နဲ့ ဆှေးနှေးတငျပွထားပါတယျ။
အကဉြျးခြုပျ
ဂြိုးဘိုငျဒငျ ပွောသလို၊ စနဈ ၂ ရပျ တိုကျပှဲမှာ အာရှ က အခရာ ကတြယျလို့ ပါမောက်ခ ဦးထှနျးမွင့ျကလညျး မွငျပါတယျ။ အာရှ မှာ အာဏာရှငျ စနဈ က ဆကျလကျ တညျရှိနသေေးတဲ့အပွငျ လူဦးရေ၊ စီးပှါးရေး ဖှံဖွိုးတိုးတကျမှု နဲ့ လူ့ယဉျကြေးမှု စနဈသဘောအရ အာရှ က အခရာ ကရြတာပါ။
မွနျမာ့ ဒီမိုကရစေီ လှုပျရှားမှု က အာရှ ဒီမိုကရစေီ တိုကျပှဲ မှာ အရေးကွီးလှတယျလို့ ဦးထှနျးမွင့ျ က ဆိုပါတယျ။ အမရေိကနျ ကလညျး အတိုငျးထကျအလှနျ အရေးကွီးတယျလို့ သဘောထားတာပါ။ ၂၀၂၀ မှာ လူထု က အမြိုးသား ဒီမိုကရစေီ အဖှဲ့ခြုပျ ကို ပေးခဲ့တဲ့ မဲ ဟာ အာရှ ဘယျနိုငျငံကမှ လိုကျမမီသေးတဲ့ ရာနှုနျး ဖွဈပါတယျလို့ ပါမောက်ခ ဦးထှနျးမွင့ျ က ပွောပါတယျ။ ဒီမိုကရစေီ မှာ လူထု ဆန်ဒ က အဓိက ဖွဈတာမို့ အာရှ ရဲ့ တိုကျပှဲမှာ အရေးကွီးပါတယျ။
တရုပျ က သူ့ စနဈ ဟာ ဒီမိုကရစေီ လို့ ပွောဆိုပမေဲ့၊ တရုပျ ကှနျမွူနဈ ပါတီ က ခပြေးတဲ့ သူ ကိုပဲ ရှေးရတာမို့ ဟနျဆောငျထားတဲ့ ရှေးကောကျပှဲ နဲ့ အာဏာရှငျ စနဈသာ ဖွဈပါတယျ။ ဒီမိုကရစေီ လို့ ပွောတဲ့အခါ လှတျလပျတဲ့ ရှေးကောကျပှဲတှေ နဲ့ သာမက လူ့အခှင့ျအရေး နဲ့လညျး တိုငျးတာရမှာ ဖွဈတယျလို့ ဆိုပါတယျ။
စဈအေးခတျေ ပွီးဆုံးသှားကတညျးက အမြိုးသားရေး လက်ခဏာ ဗဟိုထားတဲ့ နိုငျငံရေး ကနေ လူ့အခှင့ျအရေး ဗဟိုပွုတဲ့ နိုငျငံရေး ကို ကူးပွောငျးသှားခဲ့ပွီ ဖွဈတယျ။ ဒီ အကူးအပွောငျးအတိုငျး လိုကျနိုငျမှ နိုငျငံတှေ မှာ အနာဂတျ ရှိမှာ ဖွဈတယျလို့ ပါမောက်ခ ဦးထှနျးမွင့ျ က ဆှေးနှေးသှားပါတယျ။ ပေးပါမယျ။