(Zawgyi / Unicode)
ရာသီဥတုဖောက်ပြန်ရာက မကြာခဏကြုံရလေ့ရှိတဲ့ သဘာ၀ ဘေးဒဏ်တွေကြောင့် ကျား-မ ကွဲပြားမှုအပေါ် အခြေခံတဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေ တိုးလာတတ်တယ်လို့ လေ့လာချက်သစ် တရပ်က ဖော်ပြပါတယ်။ ကမ္ဘာ့တိုက်ကြီး ၅ ခုက သုတေသနတွေကို ပြန်လည်ဆန်းစစ် သုံးသပ်မှုမှာ ကမ ္ဘာကြီး ပူနွေးမှုကြောင့် မကြာခဏ ဆိုသလို ပေါ်ပေါက်လာနေတဲ့ ရေကြီးမှု၊ မိုးခေါင်ရေရရှားမှု၊ ဟာရီကိန်း မုန်တိုင်းတွေနဲ့ တခြားသော ဆိုးရွား ပြင်းထန်တဲ့ ရာသီဥတု အခြေအနေတွေ အပြီးမှာ အမျိုးသမီးတွေနဲ့ မိန်းကလေးတွေ အပေါ် အကြမ်းဖက်မှုတွေ တိုးပွားလာတာကို တွေ့ရှိခဲ့ရတဲ့ လေ့လာချက်ကို Lancet Planetary Health ဂျာနယ်မှာ ဖော်ပြထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။
သဘာ၀ ဘေးဒဏ်တွေကို တုံ့ပြန် ဆောင်ရွက်နေတဲ့ လူသားချင်း စာနာထောက်ကူမှု ပေးတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေ အနေနဲ့လည်း လုပ်ငန်း အစီအစဉ် ရေးဆွဲတဲ့ အခါမှာ ဒီ ပဋိပက္ခ အခြေအနေ အလားအလာကို နားလည် သိရှိထားသင့်ကြောင်းလည်း လေ့လာချက်ကို ရေးသားသူတွေက ပြောဆိုထားပါတယ်။ ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုရဲ့ ရိုက်ခတ် သက်ရောက်မှုတွေကို စဉ်းစားတဲ့ အခါမှာ မြင်သာ ထင်သာ ဖြစ်တဲ့ အခက်အခဲကြီး တချို့ကိုသာ စဉ်စားမိကြကြောင်း၊ ရေကြီးမှု ဘေးဒဏ်လို အခြေအနေမှာ မြို့ကြီးတွေမှာ အခက်အခဲတွေ ဖြစ်တာမျိုး၊ ကုန်စည် ထောက်ပို့မှုတွေမှာ အခက်အခဲတွေ ဖြစ်တာမျိုးလို ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုရဲ့ အန္တရာယ်ကြီးတွေ ဖြစ်တယ်လို့ လေ့လာချက်ကို ရေးသားသူ ကနေဒါ နိုင်ငံ Simon Fraser တက္ကသိုလ်က အများပြည်သူ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ သုတေသနမှူး Sarah Savić Kallesøe က ပြောပါတယ်။
ဒါပေမယ့်လည်း အလွယ်တကူ မမြင်နိုင်တဲ့ မလေ့လာနိုင်တဲ့ ထင်သာမြင်သာ မရှိတဲ့ အကျိုးသက်ရောက်မှု တချို့ရှိနေပြီး အဲဒီထဲက တခုဟာဆိုရင် ကျား-မ ကွဲပြားမှုအပေါ် အခြေခံ အကြမ်းဖက်မှု ဖြစ်တယ်လို့လည်း သူက ပြောပါတယ်။ ဆိုးရွား ပြင်းထန်တဲ့ ရာသီဥတု အခြေအနေတွေ ပေါ်ပေါက်ပြီးနောက်မှာ မုဒိမ်းကျင့်မှု၊ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိပါးစော်ကားမှု၊ အရွယ်မရောက်ခင် လက်ထပ် ထိမ်းမြားမှုနဲ့ တခြားသော ကျား-မ အခြေခံ အကြမ်းဖက်မှုတွေကို လေ့လာနိုင်ရေး အတွက် သုတေသနမှူးတွေက အွန်လိုင်းပေါ်က အချက်အလက်တွေမှာ ရှာဖွေ ဆန်းစစ် လေ့လာခဲ့ကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
ရာသီဥတုဖောက်ပြန်မှုနဲ့ အမျိုးသမီးတွေအပေါ် အကြမ်းဖက်မှု ဆက်နွယ်နိုင်ခြေ သိပ္ပံပညာရှင်တွေတွေ့ရှိ
(Unicode)
ရာသီဥတုဖောကျပွနျမှုနဲ့ အမြိုးသမီးတှအေပေါျ အကွမျးဖကျမှု ဆကျနှယျနိုငျခွေ သိပ်ပံပညာရှငျတှတှေေ့ရှိ
ရာသီဥတုဖောကျပွနျရာက မကွာခဏကွုံရလေ့ရှိတဲ့ သဘာ၀ ဘေးဒဏျတှကွေောင့ျ ကြား-မ ကှဲပွားမှုအပေါျ အခွခေံတဲ့ အကွမျးဖကျမှုတှေ တိုးလာတတျတယျလို့ လေ့လာခကြျသဈ တရပျက ဖောျပွပါတယျ။ ကမ်ဘာ့တိုကျကွီး ၅ ခုက သုတသေနတှကေို ပွနျလညျဆနျးစဈ သုံးသပျမှုမှာ ကမ ်ဘာကွီး ပူနှေးမှုကွောင့ျ မကွာခဏ ဆိုသလို ပေါျပေါကျလာနတေဲ့ ရကွေီးမှု၊ မိုးခေါငျရရေရှားမှု၊ ဟာရီကိနျး မုနျတိုငျးတှနေဲ့ တခွားသော ဆိုးရှား ပွငျးထနျတဲ့ ရာသီဥတု အခွအေနတှေေ အပွီးမှာ အမြိုးသမီးတှနေဲ့ မိနျးကလေးတှေ အပေါျ အကွမျးဖကျမှုတှေ တိုးပှားလာတာကို တှေ့ရှိခဲ့ရတဲ့ လေ့လာခကြျကို Lancet Planetary Health ဂြာနယျမှာ ဖောျပွထားတာ ဖွဈပါတယျ။
သဘာ၀ ဘေးဒဏျတှကေို တုံ့ပွနျ ဆောငျရှကျနတေဲ့ လူသားခငြျး စာနာထောကျကူမှု ပေးတဲ့ အဖှဲ့အစညျးတှေ အနနေဲ့လညျး လုပျငနျး အစီအစဉျ ရေးဆှဲတဲ့ အခါမှာ ဒီ ပဋိပက်ခ အခွအေနေ အလားအလာကို နားလညျ သိရှိထားသင့ျကွောငျးလညျး လေ့လာခကြျကို ရေးသားသူတှကေ ပွောဆိုထားပါတယျ။ ရာသီဥတု ပွောငျးလဲမှုရဲ့ ရိုကျခတျ သကျရောကျမှုတှကေို စဉျးစားတဲ့ အခါမှာ မွငျသာ ထငျသာ ဖွဈတဲ့ အခကျအခဲကွီး တခြို့ကိုသာ စဉျစားမိကွကွောငျး၊ ရကွေီးမှု ဘေးဒဏျလို အခွအေနမှော မွို့ကွီးတှမှော အခကျအခဲတှေ ဖွဈတာမြိုး၊ ကုနျစညျ ထောကျပို့မှုတှမှော အခကျအခဲတှေ ဖွဈတာမြိုးလို ရာသီဥတု ပွောငျးလဲမှုရဲ့ အန်တရာယျကွီးတှေ ဖွဈတယျလို့ လေ့လာခကြျကို ရေးသားသူ ကနဒေါ နိုငျငံ Simon Fraser တက်ကသိုလျက အမြားပွညျသူ ကနြျးမာရေးဆိုငျရာ သုတသေနမှူး Sarah Savić Kallesøe က ပွောပါတယျ။
ဒါပမေယ့ျလညျး အလှယျတကူ မမွငျနိုငျတဲ့ မလေ့လာနိုငျတဲ့ ထငျသာမွငျသာ မရှိတဲ့ အကြိုးသကျရောကျမှု တခြို့ရှိနပွေီး အဲဒီထဲက တခုဟာဆိုရငျ ကြား-မ ကှဲပွားမှုအပေါျ အခွခေံ အကွမျးဖကျမှု ဖွဈတယျလို့လညျး သူက ပွောပါတယျ။ ဆိုးရှား ပွငျးထနျတဲ့ ရာသီဥတု အခွအေနတှေေ ပေါျပေါကျပွီးနောကျမှာ မုဒိမျးကငြ့ျမှု၊ လိငျပိုငျးဆိုငျရာ ထိပါးစောျကားမှု၊ အရှယျမရောကျခငျ လကျထပျ ထိမျးမွားမှုနဲ့ တခွားသော ကြား-မ အခွခေံ အကွမျးဖကျမှုတှကေို လေ့လာနိုငျရေး အတှကျ သုတသေနမှူးတှကေ အှနျလိုငျးပေါျက အခကြျအလကျတှမှော ရှာဖှေ ဆနျးစဈ လေ့လာခဲ့ကွတာ ဖွဈပါတယျ။