(Zawgyi/Unicode)
ကမ္ဘာတဝှမ်းမှာ အမျိုးသမီးအခွင့်အရေးအတွက် ကြိုးပမ်းမှုတွေ ဆယ်စုနှစ်နဲ့ချီ ရှိလာနေပြီဖြစ်ပေမဲ့ တိုးတက်မှုကတော့ နှေးကွေးနေဆဲ ဖြစ်ကြောင်း တနင်္ဂနွေနေ့မှာ ကျရောက်မယ့် နိုင်ငံတကာ အမျိုးသမီးများနေ့ မတိုင်ခင်မှာပဲ ကုလသမဂ္ဂက သတိပေးလိုက်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံ မှာလည်း အမျိုးသမီးတွေအပေါ် အကြမ်းဖက်မှုတွေအပါအဝင် အမျိုးသမီးတွေ အခွင့်အရေး ဆုံးရှုံးမှုတွေနဲ့ ကြုံနေရဆဲဖြစ်ပါတယ်။ အပြည့်အစုံကိုတော့ VOA Jesusemen Oni နဲ့ AFP သတင်းဆောင်းပါး တွေပေါ် အခြေခံပြီး ကိုဉာဏ်ဝင်းအောင်က တင်ပြမှာပါ။
ကုလသမဂ္ဂရဲ့ အဆိုအရ ကမ္ဘာတလွှားက အမျိုးသမီးအများစုဟာ အခုချိန်ထိ အခွင့်အရေး မခံစားရသေးသလို အသိအမှတ်ပြု မခံရတာ၊ လုပ်အားခ တန်ရာတန်ကြေး မရတာ၊ ရွေးချယ်စရာ အခွင့်လမ်းနည်းပါးပြီး ပုံသဏ္ဍန်မျိုးစုံနဲ့ အကြမ်းဖက် ခံနေရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ကုလသမဂ္ဂ အတွင်းရေးမှူးချုပ် António Guterres ကတော့ အမျိုးသမီးအခွင့်အရေး မြှင့်တင်မယ့် Beijing Platform for Action အနှစ် အစိတ်ပြည့်လာပြီ ဖြစ်ပေမဲ့ တိုးတက်မှုတွေ မယ်မယ်ရရ မရှိသေးဘူးလို့ သောကြာနေ့ကပဲ သတိပေးလိုက်ပါတယ်။
“အမျိုးသမီးတွေရဲ့ အခွင့်အရေးကို အသိအမှတ် မပြုသရွေ့ လူ့အခွင့်အရေး ဆိုတာလည်း အပြည့်အဝ ရှိမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒီနှစ်ဟာ ဘေဂျင်း သဘောတူညီချက် ၂၅ နှစ်ပြည့် ဖြစ်ပေမဲ့ အမျိုးသမီး အခွင့်အရေးကို ငြင်းပယ်နေတာတွေ၊ စိုးရိမ်စရာကောင်းလောက်အောင် အမျိုးသမီးတွေ သတ်ဖြတ်ခံနေရတာ ၊ အမျိုးသမီးအခွင့်အရေး လှုပ်ရှားသူတွေအပေါ် တိုက်ခိုက်မှုတွေနဲ့ ခွဲခြားဆက်ဆံ ဝိုင်းပယ်တဲ့ ဥပဒေတွေ၊ မူဝါဒတွေ ကျင့်သုံး နေတာတွေကိုလည်း တွေ့နေရပါတယ်။”
မြန်မာနိုင်ငံမှာလည်း အမျိုးသမီးထုကြားမှာ အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်မှု အပါဝင် အကြမ်းဖက်မှုတွေ ရင်ဆိုင်နေရဆဲဖြစ်ပြီး၊ လူ့အသိုင်းဝိုင်းထဲမှာ ဒါကို သာမန်ကိစ္စလို ရှုမြင်နေကြတယ်လို့ အမျိုးသမီး အခွင့်အရေးအတွက် လှုပ်ရှားနေတဲ့ Legal Clinic Myanmar အဖွဲ့က ရှေ့နေ မလှလှရီက ပြောပါတယ်။
“ဓလေ့ ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုနဲ့လည်း ဆိုင်လိမ့်မယ်ပေါ့နော်။ အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်မှု ကိစ္စတွေ အိမ်ထဲမှာဖြစ်တဲ့ (family matter) မိသားစု ပြဿနာလိုပဲ မြန်မာ society တော်တော်များများက ခံယူထားကြတယ်။ အဲဒီ ခံယူထားကြတဲ့အပေါ်မှာ အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်မှု ကိစ္စတွေ ဖြစ်လာတယ်ဆိုရင် report လုပ်ရင်တောင်မှ ရဲစခန်းက အရေးယူပေးမှုအပိုင်း အားနည်းတာတွေကို ကျမတို့ တွေ့ရတယ်။”
“အဲဒီတော့ အမျိုးသမီးတွေ ဒီလိုအကြမ်းဖက်မှု တားဆီးကာကွယ်ရေးဥပဒေ လုပ်မယ်ဆိုတာက ၂၀၁၃မှာ ကျမ စွမ်းစွမ်းတမံ ပါဝင်ခဲ့တယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ကျမ ဒီ Issue တွေနဲ့ ၂၀၁၁ ကနေ လုပ်လာတာ။ ကိုယ်တိုင်ကလည်း အမျိုးသမီး ဖြစ်တဲ့အတွက်နဲ့ အမျိုးသမီး Issue ကလည်း ဘယ်လောက်ကြီးသလဲဆိုတာ ကျမသိတယ်။ ဒီလောက်အထိ ၇ နှစ်လုံးလုံး ကြာရှည်လာတဲ့ ဥပဒေကြမ်းက ကျမတို့ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ အခွင့်အရေးကို ကာကွယ်မပေးနိုင်ဘူးပေါ့နော်။ အဲလိုမျိုး ကျမမြင်တဲ့အတွက် တော်တော်လေး စိတ်မကောင်းပါဘူး။ ပြီးရင် ကျမရဲ့ သမီးအပါအဝင် နောက် အမျိုးသမီးတွေရဲ့ သမီးတွေ နောင်တချိန်မှာ အကြမ်းဖက်မှုတွေ ဖြစ်လာတဲ့အခါမှာ ဒီဥပဒေက ပြည့်ပြည့်၀၀ ကာကွယ်ပေးနိုင်တဲ့ အနေအထားမှာ ရှိမနေသေးတဲ့အတွက် တော်တော်လေးကို ရင်ပူရပါတယ်။”
မြန်မာအစိုးရရဲ့ ၂၀၁၆ စာရင်းတွေအရ အမျိုးသမီး ၅ ဦးမှာ ၁ ဦးက အကြမ်းဖက်မှု ကြုံနေရတာပါ။ ၂၀၁၇ ခုနှစ်ထဲမှာဆိုရင် အဓမ္မပြုကျင့်ခံရ မှုပေါင်း (၁၄၀၀)ကျော်ရှိပြီး၊ ၂၀၁၆ ခုနှစ်ထက်စာရင် (၃၀၀)လောက် ပိုများလာပါတယ်။ အဲဒီထဲက သုံးပုံနှစ်ပုံဟာ မိန်းကလေးငယ်တွေ ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒီကိန်းဂဏန်းက လူဦးရေ ၅၄ သန်းကျော်ရှိတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အပေါ်ယံမျှသာဖြစ်ပြီး တိုင်တန်းမှုမရှိကြတာ၊ တိုင်ကြားရင်လည်း အရေးမယူတာတွေကြောင့် လက်တွေ့မှာ ဒီထက်မက များနိုင်တယ်လို့ ရှေ့နေ မလှလှရီက ပြောပါတယ်။
မတ်လ (၈)ရက်နေ့မှာ ကျရောက်မယ့် နိုင်ငံတကာ အမျိုးသမီးများနေ့မှာတော့ ကျားမ တန်းတူညီမျှရေးအပါအဝင် ကမ္ဘာတလွှား အမျိုးသမီးနဲ့ မိန်းကလေးငယ်တွေပေါ် အကြမ်းဖက်ဆက်ဆံမှုတွေ ရပ်တန့်ကြဖို့ တောင်းဆိုမှာဖြစ်ပါတယ်။
#voawomen
...............
နိုငျငံတကာ အမြိုးသမီးမြားနေ့နဲ့ မွနျမာအမြိုးသမီးတှေ အခှင့ျအရေး
(Unicode)
ကမ်ဘာတဝှမျးမှာ အမြိုးသမီးအခှင့ျအရေးအတှကျ ကွိုးပမျးမှုတှေ ဆယျစုနှဈနဲ့ခြီ ရှိလာနပွေီဖွဈပမေဲ့ တိုးတကျမှုကတော့ နှေးကှေးနဆေဲ ဖွဈကွောငျး တနငျ်ဂနှနေေ့မှာ ကရြောကျမယ့ျ နိုငျငံတကာ အမြိုးသမီးမြားနေ့ မတိုငျခငျမှာပဲ ကုလသမဂ်ဂက သတိပေးလိုကျပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံ မှာလညျး အမြိုးသမီးတှအေပေါျ အကွမျးဖကျမှုတှအေပါအဝငျ အမြိုးသမီးတှေ အခှင့ျအရေး ဆုံးရှုံးမှုတှနေဲ့ ကွုံနရေဆဲဖွဈပါတယျ။ အပွည့ျအစုံကိုတော့ VOA Jesusemen Oni နဲ့ AFP သတငျးဆောငျးပါး တှပေေါျ အခွခေံပွီး ကိုဉာဏျဝငျးအောငျက တငျပွမှာပါ။
ကုလသမဂ်ဂရဲ့ အဆိုအရ ကမ်ဘာတလှှားက အမြိုးသမီးအမြားစုဟာ အခုခြိနျထိ အခှင့ျအရေး မခံစားရသေးသလို အသိအမှတျပွု မခံရတာ၊ လုပျအားခ တနျရာတနျကွေး မရတာ၊ ရှေးခယြျစရာ အခှင့ျလမျးနညျးပါးပွီး ပုံသဏ်ဍနျမြိုးစုံနဲ့ အကွမျးဖကျ ခံနရေတယျလို့ ဆိုပါတယျ။
ကုလသမဂ်ဂ အတှငျးရေးမှူးခြုပျ António Guterres ကတော့ အမြိုးသမီးအခှင့ျအရေး မွှင့ျတငျမယ့ျ Beijing Platform for Action အနှဈ အစိတျပွည့ျလာပွီ ဖွဈပမေဲ့ တိုးတကျမှုတှေ မယျမယျရရ မရှိသေးဘူးလို့ သောကွာနေ့ကပဲ သတိပေးလိုကျပါတယျ။
“အမြိုးသမီးတှရေဲ့ အခှင့ျအရေးကို အသိအမှတျ မပွုသရှေ့ လူ့အခှင့ျအရေး ဆိုတာလညျး အပွည့ျအဝ ရှိမှာ မဟုတျပါဘူး။ ဒီနှဈဟာ ဘဂေငြျး သဘောတူညီခကြျ ၂၅ နှဈပွည့ျ ဖွဈပမေဲ့ အမြိုးသမီး အခှင့ျအရေးကို ငွငျးပယျနတောတှေ၊ စိုးရိမျစရာကောငျးလောကျအောငျ အမြိုးသမီးတှေ သတျဖွတျခံနရေတာ ၊ အမြိုးသမီးအခှင့ျအရေး လှုပျရှားသူတှအေပေါျ တိုကျခိုကျမှုတှနေဲ့ ခှဲခွားဆကျဆံ ဝိုငျးပယျတဲ့ ဥပဒတှေေ၊ မူဝါဒတှေ ကငြ့ျသုံး နတောတှကေိုလညျး တှေ့နရေပါတယျ။”
မွနျမာနိုငျငံမှာလညျး အမြိုးသမီးထုကွားမှာ အိမျတှငျးအကွမျးဖကျမှု အပါဝငျ အကွမျးဖကျမှုတှေ ရငျဆိုငျနရေဆဲဖွဈပွီး၊ လူ့အသိုငျးဝိုငျးထဲမှာ ဒါကို သာမနျကိစ်စလို ရှုမွငျနကွေတယျလို့ အမြိုးသမီး အခှင့ျအရေးအတှကျ လှုပျရှားနတေဲ့ Legal Clinic Myanmar အဖှဲ့က ရှေ့နေ မလှလှရီက ပွောပါတယျ။
“ဓလေ့ ရိုးရာယဉျကြေးမှုနဲ့လညျး ဆိုငျလိမ့ျမယျပေါ့နောျ။ အိမျတှငျးအကွမျးဖကျမှု ကိစ်စတှေ အိမျထဲမှာဖွဈတဲ့ (family matter) မိသားစု ပွူနာလိုပဲ မွနျမာ society တောျတောျမြားမြားက ခံယူထားကွတယျ။ အဲဒီ ခံယူထားကွတဲ့အပေါျမှာ အိမျတှငျးအကွမျးဖကျမှု ကိစ်စတှေ ဖွဈလာတယျဆိုရငျ report လုပျရငျတောငျမှ ရဲစခနျးက အရေးယူပေးမှုအပိုငျး အားနညျးတာတှကေို ကမြတို့ တှေ့ရတယျ။”
“အဲဒီတော့ အမြိုးသမီးတှေ ဒီလိုအကွမျးဖကျမှု တားဆီးကာကှယျရေးဥပဒေ လုပျမယျဆိုတာက ၂၀၁၃မှာ ကမြ စှမျးစှမျးတမံ ပါဝငျခဲ့တယျ။ ဘာကွောင့ျလဲဆိုတော့ ကမြ ဒီ Issue တှနေဲ့ ၂၀၁၁ ကနေ လုပျလာတာ။ ကိုယျတိုငျကလညျး အမြိုးသမီး ဖွဈတဲ့အတှကျနဲ့ အမြိုးသမီး Issue ကလညျး ဘယျလောကျကွီးသလဲဆိုတာ ကမြသိတယျ။ ဒီလောကျအထိ ၇ နှဈလုံးလုံး ကွာရှညျလာတဲ့ ဥပဒကွေမျးက ကမြတို့ အမြိုးသမီးတှရေဲ့ အခှင့ျအရေးကို ကာကှယျမပေးနိုငျဘူးပေါ့နောျ။ အဲလိုမြိုး ကမြမွငျတဲ့အတှကျ တောျတောျလေး စိတျမကောငျးပါဘူး။ ပွီးရငျ ကမြရဲ့ သမီးအပါအဝငျ နောကျ အမြိုးသမီးတှရေဲ့ သမီးတှေ နောငျတခြိနျမှာ အကွမျးဖကျမှုတှေ ဖွဈလာတဲ့အခါမှာ ဒီဥပဒကေ ပွည့ျပွည့ျ၀၀ ကာကှယျပေးနိုငျတဲ့ အနအေထားမှာ ရှိမနသေေးတဲ့အတှကျ တောျတောျလေးကို ရငျပူရပါတယျ။”
မွနျမာအစိုးရရဲ့ ၂၀၁၆ စာရငျးတှအေရ အမြိုးသမီး ၅ ဦးမှာ ၁ ဦးက အကွမျးဖကျမှု ကွုံနရေတာပါ။ ၂၀၁၇ ခုနှဈထဲမှာဆိုရငျ အဓမ်မပွုကငြ့ျခံရ မှုပေါငျး (၁၄၀၀)ကြောျရှိပွီး၊ ၂၀၁၆ ခုနှဈထကျစာရငျ (၃၀၀)လောကျ ပိုမြားလာပါတယျ။ အဲဒီထဲက သုံးပုံနှဈပုံဟာ မိနျးကလေးငယျတှေ ဖွဈတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ ဒီကိနျးဂဏနျးက လူဦးရေ ၅၄ သနျးကြောျရှိတဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ အပေါျယံမြှသာဖွဈပွီး တိုငျတနျးမှုမရှိကွတာ၊ တိုငျကွားရငျလညျး အရေးမယူတာတှကွေောင့ျ လကျတှေ့မှာ ဒီထကျမက မြားနိုငျတယျလို့ ရှေ့နေ မလှလှရီက ပွောပါတယျ။
မတျလ (၈)ရကျနေ့မှာ ကရြောကျမယ့ျ နိုငျငံတကာ အမြိုးသမီးမြားနေ့မှာတော့ ကြားမ တနျးတူညီမြှရေးအပါအဝငျ ကမ်ဘာတလှှား အမြိုးသမီးနဲ့ မိနျးကလေးငယျတှပေေါျ အကွမျးဖကျဆကျဆံမှုတှေ ရပျတန့ျကွဖို့ တောငျးဆိုမှာဖွဈပါတယျ။
