(Zawgyi / Unicode)
တိဘက် ဘာသာရေးခေါင်းဆောင် ဒလိုင်းလားမားနေရာကို ဆက်ခံမယ့်သူ ရွေးချယ်တဲ့ကိစ္စမှာ တရုတ်နိုင်ငံက ကြားဝင်စွက်ဖက်တာမျိုး မလုပ်ဖို့ အိန္ဒိယနိုင်ငံ Dharamsala မြို့ အခြေစိုက် တိဘက်အရေး လှုပ်ရှားသူတွေက တနင်္ဂနွေနေ့မှာ ပြောကြားလိုက်ပါတယ်။ ဒီလိုလုပ်ခွင့်မရှိဘူးလို့လည်း တိဘက်လူငယ်ကွန်ဂရက် ဥက္ကဋ္ဌ Gompo Dhondup က ပြောပါတယ်။
"ဒါက လုံးဝ တရားမဝင်ပါဘူး။ 'People Republic of China' လို့ခေါ်တဲ့ တရုတ်အစိုးရဟာ ဘုရားမဲ့တွေ ဖြစ်ပါတယ်။ တိဘက်ခေါင်းဆောင် 'လာမာ' အသစ် ရွေးချယ်ပွဲ လုပ်ငန်းစဉ်ဟာ ဗုဒ္ဓဘာသာအရရော တိဘက် ယဉ်ကျေးမှုထုံးစံ အရပါ ဆက်နွှယ်နေတာမို့ တရုတ်အစိုးရအနေနဲ့ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ပိုင်ခွင့် မရှိပါဘူး။" လို့ Gompo က ပြောသွားတာပါ။
တရုတ်အစိုးရဟာ ကွန်မြူနစ်တပ်တွေ ၁၉၅၀ မှာ တိဘက်နယ်မြေကို ဝင်သိမ်းခဲ့ချိန်ကစလို့ တင်းကျပ်စွာအုပ်ချုပ်ခဲ့ပြီး ဘုန်းတော်ကြီး ဒလိုင်းလားမားကိုလည်း အန္တရာယ်ရှိတဲ့ ခေါင်းဆောင်အဖြစ် စောင့်ကြည့်လာခဲ့တာပါ။ ၁၉၅၉ မှာ တိဘက်တွေရဲ့ မအောင်မြင်တဲ့ အုံကြွဆန့်ကျင်မှုအပြီး ဒလိုင်းလားမားလည်း အိန္ဒိယကို ထွက်ပြေးခဲ့ရပါတယ်။
ဒလိုင်းလားမားပြီးရင် ဒုတိယအဆင့်အမြင့်ဆုံး Panchen Lama ဆိုတဲ့ ဘုန်းတော်ကြီးတပါးကို တရုတ်အစိုးရက ခန့်ထားပေမယ့် ဒါဟာ 'လာမာ' အတုဆိုပြီး တိဘက်တွေက လက်မခံပါဘူး။
အစဉ်လာအရ ဒလိုင်းလားမားနေရာကို ဝင်စားမယ့် ကလေးတဦးကို တရုတ်နိုင်ငံတွင်း တိဘက်ဒေသမှာသာ အဆင့်မြင့် လာမာဘုန်းတော်ကြီးတွေက နှစ်နဲ့ချီကြာ ရှာဖွေရတာမျိုး ဖြစ်ပါတယ်။
တိဘက်တွေ စိုးရိမ်နေတာကတော့ ပြည်ပအခြေစိုက် တိဘက်တွေ ရွေးချယ်လိုက်တဲ့ ဒလိုင်းလားမားအသစ်နဲ့ တရုတ်အစိုးရက တင်မြှောက်လိုက်တဲ့ ဒလိုင်းလားမားအသစ်ဆိုပြီး နှစ်ဦးဖြစ်လာရင် လက်ရှိ ဒလိုင်းလားမားကို ဆက်ခံမယ့်ကိစ္စမှာ တိဘက်ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တွေကြား နှစ်ခြမ်းကွဲသွားမလား ဆိုတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
တရုတ်ကြောင့် တိဘက်ဗုဒ္ဓဘာသာ နှစ်ခြမ်းကွဲမည့်အရေး တိဘက်တို့စိုးရိမ်
--------------------
(Unicode)
တရုတျကွောင့ျ တိဘကျဗုဒ်ဓဘာသာ နှဈခွမျးကှဲမည့ျအရေး တိဘကျတို့စိုးရိမျ
တိဘကျ ဘာသာရေးခေါငျးဆောငျ ဒလိုငျးလားမားနရောကို ဆကျခံမယ့ျသူ ရှေးခယြျတဲ့ကိစ်စမှာ တရုတျနိုငျငံက ကွားဝငျစှကျဖကျတာမြိုး မလုပျဖို့ အိန်ဒိယနိုငျငံ Dharamsala မွို့ အခွစေိုကျ တိဘကျအရေး လှုပျရှားသူတှကေ တနငျ်ဂနှနေေ့မှာ ပွောကွားလိုကျပါတယျ။ ဒီလိုလုပျခှင့ျမရှိဘူးလို့လညျး တိဘကျလူငယျကှနျဂရကျ ဥက်ကဋ်ဌ Gompo Dhondup က ပွောပါတယျ။
"ဒါက လုံးဝ တရားမဝငျပါဘူး။ 'People Republic of China' လို့ခေါျတဲ့ တရုတျအစိုးရဟာ ဘုရားမဲ့တှေ ဖွဈပါတယျ။ တိဘကျခေါငျးဆောငျ 'လာမာ' အသဈ ရှေးခယြျပှဲ လုပျငနျးစဉျဟာ ဗုဒ်ဓဘာသာအရရော တိဘကျ ယဉျကြေးမှုထုံးစံ အရပါ ဆကျနှှယျနတောမို့ တရုတျအစိုးရအနနေဲ့ ဝငျရောကျစှကျဖကျပိုငျခှင့ျ မရှိပါဘူး။" လို့ Gompo က ပွောသှားတာပါ။
တရုတျအစိုးရဟာ ကှနျမွူနဈတပျတှေ ၁၉၅၀ မှာ တိဘကျနယျမွကေို ဝငျသိမျးခဲ့ခြိနျကစလို့ တငျးကပြျစှာအုပျခြုပျခဲ့ပွီး ဘုနျးတောျကွီး ဒလိုငျးလားမားကိုလညျး အန်တရာယျရှိတဲ့ ခေါငျးဆောငျအဖွဈ စောင့ျကွည့ျလာခဲ့တာပါ။ ၁၉၅၉ မှာ တိဘကျတှရေဲ့ မအောငျမွငျတဲ့ အုံကွှဆန့ျကငြျမှုအပွီး ဒလိုငျးလားမားလညျး အိန်ဒိယကို ထှကျပွေးခဲ့ရပါတယျ။
ဒလိုငျးလားမားပွီးရငျ ဒုတိယအဆင့ျအမွင့ျဆုံး Panchen Lama ဆိုတဲ့ ဘုနျးတောျကွီးတပါးကို တရုတျအစိုးရက ခန့ျထားပမေယ့ျ ဒါဟာ 'လာမာ' အတုဆိုပွီး တိဘကျတှကေ လကျမခံပါဘူး။
အစဉျလာအရ ဒလိုငျးလားမားနရောကို ဝငျစားမယ့ျ ကလေးတဦးကို တရုတျနိုငျငံတှငျး တိဘကျဒသေမှာသာ အဆင့ျမွင့ျ လာမာဘုနျးတောျကွီးတှကေ နှဈနဲ့ခြီကွာ ရှာဖှရေတာမြိုး ဖွဈပါတယျ။
တိဘကျတှေ စိုးရိမျနတောကတော့ ပွညျပအခွစေိုကျ တိဘကျတှေ ရှေးခယြျလိုကျတဲ့ ဒလိုငျးလားမားအသဈနဲ့ တရုတျအစိုးရက တငျမွှောကျလိုကျတဲ့ ဒလိုငျးလားမားအသဈဆိုပွီး နှဈဦးဖွဈလာရငျ လကျရှိ ဒလိုငျးလားမားကို ဆကျခံမယ့ျကိစ်စမှာ တိဘကျဗုဒ်ဓဘာသာဝငျတှကွေား နှဈခွမျးကှဲသှားမလား ဆိုတာပဲ ဖွဈပါတယျ။