တရုတ်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့် ကချင်လူထုသဘောထား (အပိုင်း ၁)

တရုတ်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့် ကချင်လူထုသဘောထား

ကချင်ပြည်နယ်ထဲမှာ တရုတ်ရဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေအတွက် ကချင်လူထုရဲ့ သဘောထားက ဘယ်လို ရှိပါသလဲ။ တရုတ်စီးပွါးရေး စင်္ကြန်လမ်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကချင်လူထုက ဘာကို စိုးရိမ်နေကြပါသလဲ။ ကချင်ငြိမ်းချမ်းရေး ကွန်ယက်အဖွဲ့က ဒေါ်ခွန်ဂျာကို ရန်ကုန်မြို့ VOA ရုံးမှာ ဒေါ်ခင်မျိုးသက်က တွေ့ဆုံမေးမြန်းထားတဲ့ ပထမပိုင်းကို တင်ဆက်ပေးထားပါတယ်။

မေး ။ ။ အခုလို VOA ကို လာရောက်ပြီး ဖြေကြားပေးတဲ့အတွက် ကချင်ငြိမ်းချမ်းရေး ကွန်ယက်အဖွဲ့က ဒေါ်ခွန်ဂျာကို အများကြီးကျေးဇူးတင်ပါတယ်။ အခုမြန်မာနိုင်ငံမှာ တရုတ်က ရင်းနှီးမြုပ်နံှမှုတွေ အများကြီးလုပ်နေပါတယ်။ လုပ်နေတဲ့အထဲမှာ ကချင်ဒေသမှာ ပြည်သူတွေက စိုးရိမ်နေတယ်လို့ သိရပါတယ်။ ဆိုတော့ ဘယ်အကြောင်းအရာတွေကို အဓိကစိုးရိမ်နေတာလဲ။ တရုတ်နဲ့ ရင်းနှီးမြုပ်နံှမှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ပထမဦးဆုံး ပြောပြပေးပါ။

ဖြေ ။ ။ နံပတ်တစ် ပြောရမယ်ဆိုရင် တရုတ်နိုင်ငံအနေနဲ့ တရုတ်-မြန်မာ စီးပွားရေးစင်္ကြန်ဆိုတဲ့ ကဏ္ဍထဲက လုပ်ငန်းတွေ တော်တော်များများက ကျမတို့ ကချင်ပြည်သူတွေ ဘယ်နေရာမှာ ဘာလုပ်မလဲဆိုတာ မသိတဲ့အတွက်ကြောင့်မို့ ပထမဦးဆုံး ပူပန်ကြပါတယ်။ အဲဒီထဲမှာမှ အခုလောလောဆယ် သိရှိထားတဲ့ သတင်းအချက်အလက်တွေအရဆိုရင် လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး စီမံကိန်းတွေရှိတယ်။ နောက်တခုကတော့ စီးပွားရေးဇုန်တွေ ရှိတယ်။ ဒီနှစ်ခုကို အဓိကထားပြီးတော့ ပူပန်ကြပါတယ်။

အဲဒါထက်ပိုဆိုးတာက အရင်တုန်းက လက်ကျန်ဖြစ်နေတဲ့ Pending ဖြစ်နေတဲ့ မြစ်ဆုံဆည် စီမံကိန်းကိုလည်း ဆက်လက်လုပ်ဆောင်မှာကို စိုးရိမ်ပူပန်ကြပါတယ်။

မေး ။ ။ အဓိကတော့ မြစ်ဆုံဆည်စီမံကိန်းကို စိတ်ပူကြတာပေါ့။ ဒါပေမဲ့ တရုတ်ရဲ့ရင်းနှီးမြုပ်နံှမှုက အကုန်လုံးကို ဖြန့်ပြီးလုပ်နေတာပါ။ စောစောကပြောတဲ့ စီးပွားရေးစင်္ကြန်လမ်းမှာ ကချင်ဒေသတွင်းမှာ ထိခိုက်မှုတွေ အတော်များပါလား။ ပထမဦးဆုံး လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးနဲ့ စပြီးတော့ ပြောပြပေးပါ။

ဖြေ ။ ။ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးထဲမှာ အခု စီးပွားရေးစင်္ကြန်လမ်းထဲမှာ ဘယ်လောက် အတိုင်းအတာအထိ ပါမလဲဆိုတဲ့ သတင်းအချက်အလက်တွေက အပြည့်အစုံ မရရှိသေးဘူး။ လောလောဆယ် ကျမတို့ သိထားသလောက်ဆိုရင် ကန်ပိုင် ဒီဘက်ကနေ မြစ်ကြီးနားကို ရောက်မယ်။ ပြီးတော့ မြစ်ကြီးနားကနေ အနောက်ဘက်ကိုဖြတ်တဲ့ လမ်းကြောင်းလည်း ဖြစ်လာနိုင်တယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ကချင်ဒေသဟာ မြစ်ကြီးနားက အိန္ဒိယနဲ့ တရုတ်နိုင်ငံကို အတိုဆုံးကုန်လမ်းနဲ့ဖြတ်ပြီး ကုန်သွယ်ကူးသန်းနိုင်တဲ့ ကုန်လမ်းဖြစ်တယ်။ ပြီးတော့ ဒုတိယကတော့ ဗန်းမော်နေရာ ဖြစ်တယ်။ အဲဒီမှာ ရထားလမ်း၊ ကားလမ်းနဲ့ ရေကြောင်းလမ်းတွေ ပါမှာပါ။ အခုလောလောဆယ် ကားလမ်းလို့ ပြောတဲ့အခါမှာ ကျမတို့ ဗန်းမော်ခရိုင်မှာဆိုရင် မန်ဆီမြို့ထဲမှာဆိုရင် မနေ့က နှစ်ရက်လောက်ပဲ တူးသေးတဲ့အချိန်မှာ လမ်းဖောက်လုပ်မှုဟာ (၃၄) ပေကျယ်တဲ့ လမ်းဟာ တရုတ်ရဲ့ စီးပွားရေးဇုန်တစ်ခုဖြစ်တဲ့ မူဆယ်အထိကို ဆက်သွယ်ဖို့ လုပ်နေတယ်ဆိုတာကို သိရတယ်။ ပြီးရင် ရွာသားတွေအနေနဲ့ လုံးဝသတင်းအချက်အလက် မရဘဲ ဘတ်ဖိုးတွေ ဝင်လာပြီးတော့ တပ်မတော်အင်ဂျင်နီယာတပ်တွေက ဦးဆောင်ပြီးတော့ ဖောက်လုပ်တာ ဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့်မို့ မြန်လည်းမြန်ဆန်တယ်။ သို့သော်လဲ ရွာသားတွေက သတင်းအချက်အလက်လဲ မသိရဘူး။ ပြီးတော့ သူတို့မြေကွက်တွေဟာ သူတို့ရှေ့မှာပဲ ချက်ချင်းတူးဖော်သွားတဲ့အခါမှာ တော်တော်လေးကို ထိခိုက်ဖို့ကို ရှိပါတယ်။

အဲဒီမှာ တရွာလုံးရဲ့ လယ်ကွက်တွေ ပါသွားနိုင်တယ်။ ပြီးရင် သစ်သီးဝလံခြံတွေလည်း ပါသွားနိုင်သလို၊ အိုးအိမ်တွေလည်း ပါသွားနိုင်တယ်။ သို့သော်လဲ ဘယ်လမ်းကြောင်း ဖြတ်မယ်ဆိုတာလဲ မသိရတဲ့အခါကြတော့ မဖောက်သေးတဲ့ နေရာတွေအတွက်လည်း ပိုစိုးရိမ်တာပေါ့။

မေး ။ ။ ဒီလမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးကတော့ ဒေသတွင်း ဖွံ့ဖြိုးဖို့ အများကြီးအရေးပါတာပေါ့။ ဒါပေမဲ့ ဒီလိုလမ်းဖောက်တဲ့နေရာမှာ ဒေသခံလူတွေ သိဖို့တော့ လိုတာပေါ့။ ဟုတ်တယ်မဟုတ်လား။ ဘယ်နေရာမှာဖောက်မယ်။ ဘာတွေလုပ်မယ်။ ဘယ်အတိုင်းအတာအထိ ပျက်ဆီးမယ်ဆိုတာကို မသိဘဲနဲ့လုပ်တော့။ အခုက စစ်တပ်က လုပ်သွားတယ်ဆိုတော့ တရုတ်စီးပွားရေးစင်္ကြန်လမ်းနဲ့ ဘာများပတ်သက်နေပါလဲ။

ဖြေ ။ ။ ဟုတ်ပါတယ်။ အဓိကတော့ စီးပွားရေးစင်္ကြန်လမ်းရဲ့ ဆက်သွယ်ရေးလုပ်ငန်းဖြစ်တဲ့ ဧရာဝတီ ကော်ရိုက်တာနဲ့ မူဆယ်ဘက်က ရှိနေတဲ့ စီးပွားရေးဇုန်တွေကို ဆက်သွယ်ပေးဖို့ လမ်းဖြစ်တယ်။ ဆက်သွယ်ဖို့ ချိတ်ဆက်နေတယ်လို့ ယူဆလို့ရတယ်။ လောလောဆယ် သူတို့သွားနေတဲ့ မြေပုံအရ။ သို့သော်လဲ ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး သတင်းအချက်အလက်တွေကိုတော့ အတိအကျ ဘယ်အင်တာနက်၊ ဘယ်ဝက်ဆိုဒ်မှာမှ၊ ဘယ်ဌာနမှာမှ တောင်းယူလို့မရတဲ့အခါ ပိုပြီးမှ အခက်အခဲ ရှိပါတယ်။ နောက်တခါကြတော့ ဒေသခံလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တွေ သွားမေးတဲ့အခါမှာလဲ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တွေကလဲ တပိုင်းတပိုင်းလေးတွေပဲရှိပြီး၊ သူတို့ဆီမှာ ဒီလမ်းကြောင်းဟာ ဘယ်လောက်အထိ ဆက်သွားမလဲ။ ဘယ်လောက်အထိ ထိခိုက်မလဲ။ ဘယ်သူတွေက ဘာကိုရောင်းဝယ်ကူးသန်းမလဲ။ ပြီးတော့ ဒေသခံတွေ ဘယ်လိုထိခိုက်ကြမလဲဆိုတာကို မစဉ်းစားကြသေးတဲ့ အချိန်မှာ အကောင်အထည်ဖော်မှုက ချက်ချင်းဝင်လာတာ ဖြစ်တယ်။

နောက်ဒုတိယတစ်ခုကတော့ ဒီလမ်းလို့ ပြောတဲ့အခါမှာ ရေကြောင်းလမ်းလည်း ပါဝင်ပါတယ်။ ရေကြောင်းလမ်းကတော့ ဧရာဝတီမြစ်ကို အသုံးချပြီး တရုတ်နိုင်ငံက ကုန်စည်တွေကို ပင်လယ်ဝအထိ ပို့ဆောင်ဖို့ ဖြစ်တယ်လို့ သိရတယ်။ အဲဒီတော့ ဧရာဝတီမြစ်ကြောင်းဟာ လောလောဆယ် ဒီနွေရာသီမှာဆိုရင် တော်တော်လေးကို ရေတိမ်ပါတယ်။ မိုးရာသီမှာတော့ ရေက အများကြီးကမ်းပါးတွေကို တိုက်စားနေပြန်တယ်။ အဲဒီတော့ ဒီရေကို အမြဲတမ်း ကုန်စည်ကူးသန်း သယ်ဆောင်လို့ရအောင် ပြုပြင်မွမ်းမံဖို့ဆိုရင် ရေကြောင်းကို ဘယ်လိုထိန်းသိမ်းမလဲ။ အဲဒီအခါ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို ဘယ်လိုထိမလဲ။ ပြီးတော့ မြစ်ကမ်းဘေးက ကျေးရွာ၊ မြို့နယ်တွေကို ဘယ်လိုထိခိုက်မလဲ။ နောက် ဒီမှာ ဟာမိုနီဖြစ်နေတဲ့ သဟဇာတဖြစ်နေတဲ့ မြစ်ကြောင်းတလျှောက်ကို အမှီပြုပြီးမှ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်နေတဲ့ နေရာတွေကို ဘယ်လိုထိခိုက်မလဲဆိုတာကို မသိနိုင်သေးဘူး။ ဒါကြောင့်မို့ စိုးရိမ်မှု ဖြစ်ပါတယ်။

ထိုနည်းတူစွာ ရထားလမ်းကလည်း ဘယ်နေရာတွေကို ဘယ်လိုဖောက်သွားမလဲဆိုတာလဲ မသိတဲ့အခါကြတော့ ဖောက်မယ်လို့ နေပြည်တော်မှာ ဆွေးနွေးတယ်လို့ ကြားပေမယ့်၊ ကျမတို့ ဟိုမှာကြတော့ လက်တွေ့မှာ ဘယ်သူတွေ ထိခိုက်မလဲဆိုတာ အတိအကျ မသိရသေးဘူးရှင့်။

မေး ။ ။ ဆိုတော့ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးကို ဒေသခံတွေက ကြိုဆိုပေမယ့် သူတို့ သိချင်တယ်။ ဘာတွေလုပ်မယ်ဆိုတာကို အကုန်လုံး သူတို့ကို ချပြစေချင်တယ်။ အခုက လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တွေကိုယ်တိုင် မသိသေးဘူးဆိုတော့ စိုးရိမ်မယ်ဆိုလဲ၊ စိုးရိမ်စရာ ဖြစ်နေတယ်။ နောက် လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးပြီးတော့ အဓိက မြစ်ဆုံဆည်စီမံကိန်း - ရေအားလျှပ်စစ်စီမံကိန်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ အခု ကချင်ဒေသခံ အဖွဲ့အစည်းတွေကလည်း တရုတ်သမ္မတချီကျင်ဖိန် ကို စာတွေပေးပို့ပြီးတော့ ရပ်ဆိုင်းဖို့ဆိုပြီးတော့ ပြောနေကြပါတယ်။ ဆိုတော့ မြစ်ဆုံဆည်စီမံကိန်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ အခုထက်ထိ ဒေသခံတွေ စိတ်ပူနေတာကို နည်းနည်းပြောပြပေးပါအုံး။

ဖြေ ။ ။ ဒေသခံတွေတင် မဟုတ်ဘူး၊ တနိုင်ငံလုံး စိတ်ပူနေကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုရင် ဧရာဝတီမြစ်ဟာ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ တစ်ခုတည်းသော မြစ်မကြီး၊ ပြီးတော့ ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းဒေသလို့ ပြောရင် မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ (၆၅) ရာခိုင်နှုန်း ရှိနေပါတယ်။ အဲဒီ (၆၅) ရာခိုင်နှုန်းအထိ ထိခိုက်ဖို့အတွက် ရှိပါတယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုရင် ဧရာဝတီမြစ်ဆုံ တစ်ခုခုဖြစ်သွားသည်ရှိသော် ပျက်သွားနိုင်တယ်။ ပြီးတော့ ဒီဥစ္စာက မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လျှပ်စစ်လိုအပ်ချက်အတွက် မဟုတ်ဘဲနဲ့၊ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ စီးပွားရေးရင်းနှီးမြုပ်နံှမှုအတွက် အသုံးချသလို ဖြစ်နေပါတယ်။ ဒါကြောင့်မို့ မြန်မာနိုင်ငံအတွက်သာ လိုအပ်မယ်ဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံမှာရှိနေတဲ့ မြစ်ငယ်ချောင်းငယ်တွေဆီကနေ ရရှိတဲ့ လျှပ်စစ်တွေဟာ ကျမတို့အတွက် ဖူလုံပါတယ်။ ဥပမာ ကချင်ပြည်နယ်ဆိုရင် တစ်ခုတည်းသော လျှပ်စစ်ပိုလျှံနေသော ပြည်နယ်ဖြစ်တယ်။ သို့သော်လဲပဲ ကျမတို့ လျှပ်စစ်မီးမလင်းတာဟာ ဓါတ်တိုင်တွေ၊ ဓါတ်အားပေးလိုင်းတွေကို မဆွဲနိုင်တဲ့အတွက်ကြောင့် မီးမလင်းနိုင်တာ ဖြစ်တယ်။ အခုလောလောဆယ်တော့ တာပိန်က ရေအားလျှပ်စစ်ကိုတော့ national grid ထည့်ပြီလို့ ပြောတယ်။ သို့သော်လဲ ဒီဟာမျိုး တနိုင်ငံလုံးကို ဖြန့်ချီဖို့ဆိုရင် တာပိန်လို၊ သို့မဟုတ် အဲဒီထက်ငယ်တဲ့ မြစ်ငယ်ချောင်းငယ်တွေဆီက ထုတ်တာနဲ့တင် ကျမတို့ ကောင်းကောင်းမွန်မွန် ထုတ်ကုန်အတွက်တောင် လုံလောက်ပါတယ်။ အဲဒီတော့ ဧရာဝတီကို မထိဘူး။ ပြီးတော့ ဧရာဝတီမြစ်ဆုံနဲ့ ဧရာဝတီကော်ရစ်တာတစ်ခုလုံးကို ကျမတို့ စောင့်ကြည့်ဖို့ လိုအပ်တယ်။ တနိုင်ငံလုံးရဲ့ အသက်သွေးကြော ဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့်မို့ပါ။

မေး ။ ။ အခု လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး၊ ရေအားလျှပ်စစ်ကဏ္ဍမှာ ကချင်လူထုနဲ့ တနိုင်ငံလုံးအတွက် စိုးရိမ်နေရတယ်ပေါ့။ ဆိုတော့ နောက်တစ်ခုက တရုတ်က ရင်းနှီးမြုပ်နံှမှုတွေထဲမှာ အဓိကက စီးပွားရေးဇုန်တွေ လုပ်ဖို့ပါပါတယ်။ ဒီထဲမှာဆိုရင် ကန်ပိုက်တီ စီးပွားရေးဇုန်နဲ့ မြစ်ကြီးနား စီးပွားရေးဇုန် (၂) ခုဟာ အဓိက ကချင်ပြည်နယ်ထဲမှာ အခြေချမှာပါ။ ဆိုတော့ ဒီဟာနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ဘယ်လောက်ပူပန်မှုတွေ ရှိနေပါလဲ။

ဖြေ ။ ။ စီးပွားရေးဇုန်တွေမှာလဲ အခုအချိန်မှာ ဘယ်လောက်မြေဧက အကွက်အကျယ်ကို ထိခိုက်မလဲဆိုတာကို သိပါပြီ။ သို့သော်လဲ တခြားသောလုပ်ငန်းတွေနဲ့ တန်းတူပဲ ဒီဟာကို ပြန်လည်ပြီးတော့မှ ဒေသခံတွေကို လျော်ကြေးပေးတဲ့အခါမှာ ဘယ်လိုပုံစံမျိုးနဲ့ လျော်ကြေးပေးမလဲ။ ဘယ်လိုနေရာမျိုးကို ရွှေ့ပြောင်းပေးမလဲ။ ပြီးတော့ သူတို့ရဲ့ အလုပ်အကိုင်၊ သက်မွေးဝမ်းကြောင်းကို ဘယ်လိုတာဝန်ယူပေးမလဲ ဆိုတာတွေ လုံးဝမပေါ်ပါဘူး။ မသိရပါဘူး။ နောက်ပြီးတော့မှ စီးပွားရေးဇုန်တွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်အရ၊ လူမှုရေးအရ ထိခိုက်မှုတွေကို ကြိုတင်စမ်းစစ်ရမယ့် EIA/SIA Processes တွေကို လုပ်ထားသလား၊ မလုပ်ထားဘူးလား ဆိုတာလဲ ကျမတို့ မသိရဘူး။ ဒီလိုသတင်းအချက်အလက်တွေ မသိရတဲ့အခါ ပိုပြီးစိုးရိမ်ပူပန်ပါတယ်။ ပြီးတော့ ဒီနေရာမှာ ရှိနေတဲ့ လူတွေ၊ အိမ်ထောင်စုတွေ ထိခိုက်နစ်နာသူတွေ အကုန်လုံးဟာ နစ်နာမှုကနေ ပြန်လည်ထူထောင်နိုင်မယ့်၊ ပြန်လည်လှုပ်ရှားသွားလာနိုင်ဖို့အတွက် လူတန်းစေ့နေနိုင်ဖို့အတွက် ပြန်လည် recover ဖြစ်မလားဆိုတာလဲ မသိရဘူးပေါ့။ အသီးအနံှလျော်ကြေးပဲ ပေးတယ်ဆိုရင် မြေကြီးကို ဘယ်လိုလုပ်မလဲ။ ဒီမြေကို သူတို့အနေနဲ့ ဒီလျော်ကြေးနဲ့ ဒီလောက်ပမာဏမြေကိုလည်း ပြန်မဝယ်နိုင်ဘူး။

နောက်တစ်ခုကတော့ အသက်မွေးဝမ်းကြောင်း ဖြစ်ပါတယ်။ ကျမတို့ မြန်မာနိုင်ငံသား တော်တော်များများက စက်ရုံအလုပ်ရုံထဲမှာ အလုပ်လုပ်တဲ့ ဓလေ့မရှိဘူး။ အကုန်လုံး တောသူတောင်သားတွေက မြေကြီးမှာပဲ လုပ်ကိုင်စားသောက်တာ ဖြစ်တယ်။ အဲဒီတော့ ဒီမြေယာတွေ ဆုံးရှုံးသွားတာ၊ စက်မှုဇုန်တို့၊ စီးပွားရေးဇုန်တို့ ဆုံးရှုံးသွားပေမယ့် သူုတို့တွေဟာ သူတို့လုပ်ထားတဲ့ စက်မှုဇုန်တွေမှာ အလုပ်အကိုင်ရရှိဖို့ဆိုတာ မလွယ်ကူပါဘူး။ တော်တော်များများ တရုတ်နိုင်ငံ စီမံကိန်းတွေမှာ တရုတ်လုပ်သားတွေနဲ့ပဲ လည်ပတ်တာ ဖြစ်တယ်။ လမ်းဖောက်တာကအစ အလုပ်ကြမ်းကအစ တရုတ်နိုင်ငံ လုပ်သားတွေကိုပဲ အသုံးပြုတယ်။ ဒါကြောင့်မို့ အလုပ်အကိုင် ဖော်ထုတ်ဖို့အတွက် ပြောတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေ အလုပ်အကိုင်ရရှိဖို့တော့ မဟုတ်ဘူးလို့ ယူဆပါတယ်ရှင့်။

အဲဒီတော့ ဒီလိုပြဿနာတွေရှိပြီး၊ စိုက်ပျိုးရေးပဲ လုပ်တတ်တဲ့ လူတွေဟာ နောက်ထပ် နေရာသစ်ကို ပြောင်းထားရင်တောင် ဘာတွေလုပ်စားကြမလဲ။ မြေမရှိတော့ဘူးဆိုတဲ့ အခြေအနေမျိုးမှာ အခက်အခဲတွေ အများကြီး ရှိပါလိမ့်မယ်။ ဒါကိုလဲ စိုးရိမ်ကြပါတယ်။
မေး ။ ။ စီးပွားရေးအတွက်လဲ စိတ်ပူရတာပေါ့။ နောက်တခု ကျမသိနေတာက တရုတ်က သတ္တုတူးဖော်ရေးလုပ်ငန်းတွေမှာလဲ မြန်မာအစိုးရနဲ့ စာချုပ်တွေ ချုပ်ဆိုဖို့တွေ လုပ်နေပါတယ်။ အဲဒီအထဲမှာမှ အပိုင်း (၃) ပိုင်း ခွဲပြီးတော့ ဒေါ်ခွန်ဂျာ နည်းနည်းပြောပြပေးပါ။ ပထမဦးဆုံးအပိုင်းကတော့ ကျောက်စိမ်းအပိုင်းပေါ့။ ကျောက်စိမ်းနဲ့ နောက်တစ်ခုက အဓိကတော့ ဖားကန့်က ပျက်စီးနေတာတွေ။ ဒီနေရာလေးကို ပထမဦးဆုံး စပြောပေးပါ။ သတ္တုတူးဖော်ရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့။

ဖြေ ။ ။ သတ္တုတူးဖော်ရေးမှာ ကျမတို့ ကုမ္ပဏီများများမှာ beneficial ownership လို့ပြောတဲ့ နောက်ကွယ်ကနေ အမှန်တကယ် ပိုင်ဆိုင်သူတွေဟာ ဘယ်သူတွေလဲဆိုတာ ကျမတို့ မသိနိုင်ဘူး။ အဲဒီတော့ လောလောဆယ် ကျမတို့ရဲ့ သတင်းအချက်အလက် တော်တော်များများအရဆိုရင် သက်သေပြနေတာကတော့ တချို့တွေက မြန်မာနိုင်ငံသားအမည်နဲ့ ခံယူပြီးတော့ ကုမ္ပဏီတွေကို ဒီမှာတူးဖော်နေတယ်။ သို့သော် အမှန်တကယ်ပိုင်ရှင်တွေက တရုတ်များသာ ဖြစ်တယ်။ ဒါကြောင့်မို့ ကျောက်စိမ်းတွေမှာ တရုတ်စာတန်းတွေ၊ banner တွေကို သွားထောင်ပြီးတော့ ဓါတ်ပုံရိုက်ဖို့ ကြိုးစားတဲ့အထိကို ရှိခဲ့တယ်။ ဒါပေမဲ့ တရားဥပဒေအရဆိုရင် ဒါကို ခွင့်မပြုဘူး။ မြန်မာနိုင်ငံသားပဲ ဖြစ်ရမယ်လို့ ပြောထားတယ်။ သို့သော်လဲ ဒီလို မြန်မာနိုင်ငံသားတစ်ယောက်ယောက် နာမည်ခံပြီး ဝင်နေတာတွေလည်း အများကြီး ရှိနိုင်တယ်။ ရှိလည်းရှိနေတယ်။ နောက် အဲဒီလိုမျိုး လုပ်တဲ့အခါမှာ ကျမတို့က ကျောက်စိမ်းကို တူးဖော်ရာကနေ ကုန်ကြမ်းကနေ တွင်းဝကနေ ကုန်ချော၊ သုံးစွဲသူတွေအထိ လက်ထဲရောက်ဖို့လို့ ပြောတဲ့အခါမှာ တော်တော်များများသော ကျောက်စိမ်းတွေဟာ မှောင်ခိုဈေးကွက်ကပဲ သွားကြတယ်။ ဒါကို မှောင်ခိုဈေးကွက်လို့ ပြောလိုက်လို့ရှိရင် ဒါတွေဟာ ကျောက်စိမ်းမှောင်ခိုကို ထွက်တာနဲ့ တပြိုင်တည်း မူးယစ်ဆေးဝါးတွေကလည်း အများကြီး ပြန်ဝင်လာတာတွေလည်း ရှိတယ်။ နယ်စပ်ကနေတဆင့် ပြန်ဝင်လာတာတွေလည်း ရှိနေတယ်။

အဲဒီတော့ ကျောက်စိမ်းနေရာမှာ ထိခိုက်နစ်နာမှုဟာ သဘာဝသယံဇာတ ထိခိုက်တယ်။ လူတွေရဲ့ social life လူမှုရေးအရ ထိခိုက်နစ်နာမှုတွေ အများကြီးရှိတယ်။ ပြီးရင် ဒုစရိုက်အားလုံးလည်း ကျောက်စိမ်းနယ်မြေမှာ ဖြစ်တယ်။ အဓိကအထင်ရှားဆုံးက လောလောဆယ်မှာ ပတ်ဝန်းကျင်ထိခိုက်မှု ဖြစ်တယ်။ တနှစ်တနှစ်မှာ လူပေါင်းများစွာ သေတယ်။ ပြီးတော့ တူးဖော်တဲ့စနစ်ကလဲ စနစ်တကျ ထိခိုက်နစ်နာမှု မရှိအောင် ကာကွယ်မှု မလုပ်ထားဘူး။ ပြီးတော့ လုပ်သားတွေအားလုံးဟာ ပျံကျလုပ်သားတွေ ဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့် အာမခံချက် မပေးထားတဲ့အခါကြတော့ နစ်နာပြီး၊ သေဆုံးပြီဆိုရင်လဲ လျော်ကြေးက ထိုက်တန်သလောက် မရဘူး။ တချို့ဆိုရင် ဘယ်နားရောက်သွားလို့ သေလား၊ ရှင်လားတောင် မသိရဘူး။ ဒီလိုပြဿနာတွေ အများကြီးရှိနေပါတယ်။ ဒါကလဲ တရုတ်က အဓိကဝယ်ယူနေတဲ့ ကုန်ပစ္စည်း ဖြစ်နေတယ်။

နောက်တစ်ခုက ဒါကို Zero Budget နဲ့ ပြန်ချိတ်ဆက်တယ်။ မြန်မာနိုင်ငံက ဒီကျောက်စိမ်းကို အချောထည် ထုတ်လုပ်တာ အင်မတန်နည်းပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံကထွက်တဲ့ ကျောက်စိမ်းတွေဟာ တရုတ်ကို ထွက်သွားပြီးမှ တရုတ်ကနေ ကုန်ချောအနေနဲ့ ပြန်ဝင်နေပါတယ်။ အခု ကျမတို့ ဗိုလ်ချုပ်ဈေး ဈေးကွက်မှာ ကြည့်မယ်ဆိုရင် (၆၅) ရာခိုင်နှုန်းလောက်သော ကုန်ချောတွေဟာ တရုတ်နိုင်ငံက ပြန်ဝင်လာတာကို ရောင်းနေတယ်လို့ သိရပါတယ်။ အဲဒီအခါကြတော့ အတုအစစ် မခွဲခြားနိုင်သလို၊ ဒီဟာကို ပြန်ပြီးဝယ်ယူဖို့အတွက် တရုတ်ကနေ ကျောက်စိမ်းကို ပြပြီးတော့ ခရီးသွားလုပ်ငန်းတွေ အများကြီးလုပ်တဲ့အခါမှာ Zero Budget စနစ်နဲ့ပဲ လုပ်တဲ့အခါကြတော့ မြန်မာနိုင်ငံက ကျောက်စိမ်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ကျမတို့ ဝင်ငွေရမှု မရှိတဲ့အပြင်၊ ထိခိုက်နစ်နာမှုတွေ အများကြီး တစီတပိုင်းကြီး နောက်ဆက်တွဲတွေ ပါလာတာကို တွေ့ရတယ်။

အပိုင်း (၂)

==Unicode==

ကခငြျပွညျနယျထဲမှာ တရုတျရဲ့ ရငျးနှီးမွှုပျနှံမှုတှအေတှကျ ကခငြျလူထုရဲ့ သဘောထားက ဘယျလို ရှိပါသလဲ။ တရုတျစီးပှါးရေး စငျ်ကွနျလမျးနဲ့ ပတျသကျပွီး ကခငြျလူထုက ဘာကို စိုးရိမျနကွေပါသလဲ။ ကခငြျငွိမျးခမြျးရေး ကှနျယကျအဖှဲ့က ဒေါျခှနျဂြာကို ရနျကုနျမွို့ VOA ရုံးမှာ ဒေါျခငျမြိုးသကျက တှေ့ဆုံမေးမွနျးထားတဲ့ ပထမပိုငျးကို တငျဆကျပေးထားပါတယျ။

မေး ။ ။ အခုလို VOA ကို လာရောကျပွီး ဖွကွေားပေးတဲ့အတှကျ ကခငြျငွိမျးခမြျးရေး ကှနျယကျအဖှဲ့က ဒေါျခှနျဂြာကို အမြားကွီးကြေးဇူးတငျပါတယျ။ အခုမွနျမာနိုငျငံမှာ တရုတျက ရငျးနှီးမွုပျနံှမှုတှေ အမြားကွီးလုပျနပေါတယျ။ လုပျနတေဲ့အထဲမှာ ကခငြျဒသေမှာ ပွညျသူတှကေ စိုးရိမျနတေယျလို့ သိရပါတယျ။ ဆိုတော့ ဘယျအကွောငျးအရာတှကေို အဓိကစိုးရိမျနတောလဲ။ တရုတျနဲ့ ရငျးနှီးမွုပျနံှမှုနဲ့ ပတျသကျပွီး ပထမဦးဆုံး ပွောပွပေးပါ။

ဖွေ ။ ။ နံပတျတဈ ပွောရမယျဆိုရငျ တရုတျနိုငျငံအနနေဲ့ တရုတျ-မွနျမာ စီးပှားရေးစငျ်ကွနျဆိုတဲ့ ကဏ်ဍထဲက လုပျငနျးတှေ တောျတောျမြားမြားက ကမြတို့ ကခငြျပွညျသူတှေ ဘယျနရောမှာ ဘာလုပျမလဲဆိုတာ မသိတဲ့အတှကျကွောင့ျမို့ ပထမဦးဆုံး ပူပနျကွပါတယျ။ အဲဒီထဲမှာမှ အခုလောလောဆယျ သိရှိထားတဲ့ သတငျးအခကြျအလကျတှအေရဆိုရငျ လမျးပနျးဆကျသှယျရေး စီမံကိနျးတှရှေိတယျ။ နောကျတခုကတော့ စီးပှားရေးဇုနျတှေ ရှိတယျ။ ဒီနှဈခုကို အဓိကထားပွီးတော့ ပူပနျကွပါတယျ။

အဲဒါထကျပိုဆိုးတာက အရငျတုနျးက လကျကနြျဖွဈနတေဲ့ Pending ဖွဈနတေဲ့ မွဈဆုံဆညျ စီမံကိနျးကိုလညျး ဆကျလကျလုပျဆောငျမှာကို စိုးရိမျပူပနျကွပါတယျ။

မေး ။ ။ အဓိကတော့ မွဈဆုံဆညျစီမံကိနျးကို စိတျပူကွတာပေါ့။ ဒါပမေဲ့ တရုတျရဲ့ရငျးနှီးမွုပျနံှမှုက အကုနျလုံးကို ဖွန့ျပွီးလုပျနတောပါ။ စောစောကပွောတဲ့ စီးပှားရေးစငျ်ကွနျလမျးမှာ ကခငြျဒသေတှငျးမှာ ထိခိုကျမှုတှေ အတောျမြားပါလား။ ပထမဦးဆုံး လမျးပနျးဆကျသှယျရေးနဲ့ စပွီးတော့ ပွောပွပေးပါ။

ဖွေ ။ ။ လမျးပနျးဆကျသှယျရေးထဲမှာ အခု စီးပှားရေးစငျ်ကွနျလမျးထဲမှာ ဘယျလောကျ အတိုငျးအတာအထိ ပါမလဲဆိုတဲ့ သတငျးအခကြျအလကျတှကေ အပွည့ျအစုံ မရရှိသေးဘူး။ လောလောဆယျ ကမြတို့ သိထားသလောကျဆိုရငျ ကနျပိုငျ ဒီဘကျကနေ မွဈကွီးနားကို ရောကျမယျ။ ပွီးတော့ မွဈကွီးနားကနေ အနောကျဘကျကိုဖွတျတဲ့ လမျးကွောငျးလညျး ဖွဈလာနိုငျတယျ။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ ကခငြျဒသေဟာ မွဈကွီးနားက အိန်ဒိယနဲ့ တရုတျနိုငျငံကို အတိုဆုံးကုနျလမျးနဲ့ဖွတျပွီး ကုနျသှယျကူးသနျးနိုငျတဲ့ ကုနျလမျးဖွဈတယျ။ ပွီးတော့ ဒုတိယကတော့ ဗနျးမောျနရော ဖွဈတယျ။ အဲဒီမှာ ရထားလမျး၊ ကားလမျးနဲ့ ရကွေောငျးလမျးတှေ ပါမှာပါ။ အခုလောလောဆယျ ကားလမျးလို့ ပွောတဲ့အခါမှာ ကမြတို့ ဗနျးမောျခရိုငျမှာဆိုရငျ မနျဆီမွို့ထဲမှာဆိုရငျ မနေ့က နှဈရကျလောကျပဲ တူးသေးတဲ့အခြိနျမှာ လမျးဖောကျလုပျမှုဟာ (၃၄) ပကေယြျတဲ့ လမျးဟာ တရုတျရဲ့ စီးပှားရေးဇုနျတဈခုဖွဈတဲ့ မူဆယျအထိကို ဆကျသှယျဖို့ လုပျနတေယျဆိုတာကို သိရတယျ။ ပွီးရငျ ရှာသားတှအေနနေဲ့ လုံးဝသတငျးအခကြျအလကျ မရဘဲ ဘတျဖိုးတှေ ဝငျလာပွီးတော့ တပျမတောျအငျဂငြျနီယာတပျတှကေ ဦးဆောငျပွီးတော့ ဖောကျလုပျတာ ဖွဈတဲ့အတှကျကွောင့ျမို့ မွနျလညျးမွနျဆနျတယျ။ သို့သောျလဲ ရှာသားတှကေ သတငျးအခကြျအလကျလဲ မသိရဘူး။ ပွီးတော့ သူတို့မွကှေကျတှဟော သူတို့ရှေ့မှာပဲ ခကြျခငြျးတူးဖောျသှားတဲ့အခါမှာ တောျတောျလေးကို ထိခိုကျဖို့ကို ရှိပါတယျ။

အဲဒီမှာ တရှာလုံးရဲ့ လယျကှကျတှေ ပါသှားနိုငျတယျ။ ပွီးရငျ သဈသီးဝလံခွံတှလေညျး ပါသှားနိုငျသလို၊ အိုးအိမျတှလေညျး ပါသှားနိုငျတယျ။ သို့သောျလဲ ဘယျလမျးကွောငျး ဖွတျမယျဆိုတာလဲ မသိရတဲ့အခါကွတော့ မဖောကျသေးတဲ့ နရောတှအေတှကျလညျး ပိုစိုးရိမျတာပေါ့။

မေး ။ ။ ဒီလမျးပနျးဆကျသှယျရေးကတော့ ဒသေတှငျး ဖှံ့ဖွိုးဖို့ အမြားကွီးအရေးပါတာပေါ့။ ဒါပမေဲ့ ဒီလိုလမျးဖောကျတဲ့နရောမှာ ဒသေခံလူတှေ သိဖို့တော့ လိုတာပေါ့။ ဟုတျတယျမဟုတျလား။ ဘယျနရောမှာဖောကျမယျ။ ဘာတှလေုပျမယျ။ ဘယျအတိုငျးအတာအထိ ပကြျဆီးမယျဆိုတာကို မသိဘဲနဲ့လုပျတော့။ အခုက စဈတပျက လုပျသှားတယျဆိုတော့ တရုတျစီးပှားရေးစငျ်ကွနျလမျးနဲ့ ဘာမြားပတျသကျနပေါလဲ။

ဖွေ ။ ။ ဟုတျပါတယျ။ အဓိကတော့ စီးပှားရေးစငျ်ကွနျလမျးရဲ့ ဆကျသှယျရေးလုပျငနျးဖွဈတဲ့ ဧရာဝတီ ကောျရိုကျတာနဲ့ မူဆယျဘကျက ရှိနတေဲ့ စီးပှားရေးဇုနျတှကေို ဆကျသှယျပေးဖို့ လမျးဖွဈတယျ။ ဆကျသှယျဖို့ ခြိတျဆကျနတေယျလို့ ယူဆလို့ရတယျ။ လောလောဆယျ သူတို့သှားနတေဲ့ မွပေုံအရ။ သို့သောျလဲ ဒါနဲ့ပတျသကျပွီး သတငျးအခကြျအလကျတှကေိုတော့ အတိအကြ ဘယျအငျတာနကျ၊ ဘယျဝကျဆိုဒျမှာမှ၊ ဘယျဌာနမှာမှ တောငျးယူလို့မရတဲ့အခါ ပိုပွီးမှ အခကျအခဲ ရှိပါတယျ။ နောကျတခါကွတော့ ဒသေခံလှှတျတောျကိုယျစားလှယျတှေ သှားမေးတဲ့အခါမှာလဲ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျတှကေလဲ တပိုငျးတပိုငျးလေးတှပေဲရှိပွီး၊ သူတို့ဆီမှာ ဒီလမျးကွောငျးဟာ ဘယျလောကျအထိ ဆကျသှားမလဲ။ ဘယျလောကျအထိ ထိခိုကျမလဲ။ ဘယျသူတှကေ ဘာကိုရောငျးဝယျကူးသနျးမလဲ။ ပွီးတော့ ဒသေခံတှေ ဘယျလိုထိခိုကျကွမလဲဆိုတာကို မစဉျးစားကွသေးတဲ့ အခြိနျမှာ အကောငျအထညျဖောျမှုက ခကြျခငြျးဝငျလာတာ ဖွဈတယျ။

နောကျဒုတိယတဈခုကတော့ ဒီလမျးလို့ ပွောတဲ့အခါမှာ ရကွေောငျးလမျးလညျး ပါဝငျပါတယျ။ ရကွေောငျးလမျးကတော့ ဧရာဝတီမွဈကို အသုံးခပြွီး တရုတျနိုငျငံက ကုနျစညျတှကေို ပငျလယျဝအထိ ပို့ဆောငျဖို့ ဖွဈတယျလို့ သိရတယျ။ အဲဒီတော့ ဧရာဝတီမွဈကွောငျးဟာ လောလောဆယျ ဒီနှရောသီမှာဆိုရငျ တောျတောျလေးကို ရတေိမျပါတယျ။ မိုးရာသီမှာတော့ ရကေ အမြားကွီးကမျးပါးတှကေို တိုကျစားနပွေနျတယျ။ အဲဒီတော့ ဒီရကေို အမွဲတမျး ကုနျစညျကူးသနျး သယျဆောငျလို့ရအောငျ ပွုပွငျမှမျးမံဖို့ဆိုရငျ ရကွေောငျးကို ဘယျလိုထိနျးသိမျးမလဲ။ အဲဒီအခါ သဘာဝပတျဝနျးကငြျကို ဘယျလိုထိမလဲ။ ပွီးတော့ မွဈကမျးဘေးက ကြေးရှာ၊ မွို့နယျတှကေို ဘယျလိုထိခိုကျမလဲ။ နောကျ ဒီမှာ ဟာမိုနီဖွဈနတေဲ့ သဟဇာတဖွဈနတေဲ့ မွဈကွောငျးတလြှောကျကို အမှီပွုပွီးမှ စိုကျပြိုးရေးလုပျနတေဲ့ နရောတှကေို ဘယျလိုထိခိုကျမလဲဆိုတာကို မသိနိုငျသေးဘူး။ ဒါကွောင့ျမို့ စိုးရိမျမှု ဖွဈပါတယျ။

ထိုနညျးတူစှာ ရထားလမျးကလညျး ဘယျနရောတှကေို ဘယျလိုဖောကျသှားမလဲဆိုတာလဲ မသိတဲ့အခါကွတော့ ဖောကျမယျလို့ နပွေညျတောျမှာ ဆှေးနှေးတယျလို့ ကွားပမေယ့ျ၊ ကမြတို့ ဟိုမှာကွတော့ လကျတှေ့မှာ ဘယျသူတှေ ထိခိုကျမလဲဆိုတာ အတိအကြ မသိရသေးဘူးရှင့ျ။

မေး ။ ။ ဆိုတော့ လမျးပနျးဆကျသှယျရေးကို ဒသေခံတှကေ ကွိုဆိုပမေယ့ျ သူတို့ သိခငြျတယျ။ ဘာတှလေုပျမယျဆိုတာကို အကုနျလုံး သူတို့ကို ခပြွစခေငြျတယျ။ အခုက လှှတျတောျကိုယျစားလှယျတှကေိုယျတိုငျ မသိသေးဘူးဆိုတော့ စိုးရိမျမယျဆိုလဲ၊ စိုးရိမျစရာ ဖွဈနတေယျ။ နောကျ လမျးပနျးဆကျသှယျရေးပွီးတော့ အဓိက မွဈဆုံဆညျစီမံကိနျး - ရအေားလြှပျစဈစီမံကိနျးနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ အခု ကခငြျဒသေခံ အဖှဲ့အစညျးတှကေလညျး တရုတျသမ်မတခြီကငြျဖိနျ ကို စာတှပေေးပို့ပွီးတော့ ရပျဆိုငျးဖို့ဆိုပွီးတော့ ပွောနကွေပါတယျ။ ဆိုတော့ မွဈဆုံဆညျစီမံကိနျးနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ အခုထကျထိ ဒသေခံတှေ စိတျပူနတောကို နညျးနညျးပွောပွပေးပါအုံး။

ဖွေ ။ ။ ဒသေခံတှတေငျ မဟုတျဘူး၊ တနိုငျငံလုံး စိတျပူနကွေတာ ဖွဈပါတယျ။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုရငျ ဧရာဝတီမွဈဟာ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ တဈခုတညျးသော မွဈမကွီး၊ ပွီးတော့ ဧရာဝတီမွဈဝှမျးဒသေလို့ ပွောရငျ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ (၆၅) ရာခိုငျနှုနျး ရှိနပေါတယျ။ အဲဒီ (၆၅) ရာခိုငျနှုနျးအထိ ထိခိုကျဖို့အတှကျ ရှိပါတယျ။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုရငျ ဧရာဝတီမွဈဆုံ တဈခုခုဖွဈသှားသညျရှိသောျ ပကြျသှားနိုငျတယျ။ ပွီးတော့ ဒီဥစ်စာက မွနျမာနိုငျငံရဲ့ လြှပျစဈလိုအပျခကြျအတှကျ မဟုတျဘဲနဲ့၊ တရုတျနိုငျငံရဲ့ စီးပှားရေးရငျးနှီးမွုပျနံှမှုအတှကျ အသုံးခသြလို ဖွဈနပေါတယျ။ ဒါကွောင့ျမို့ မွနျမာနိုငျငံအတှကျသာ လိုအပျမယျဆိုရငျ မွနျမာနိုငျငံမှာရှိနတေဲ့ မွဈငယျခြောငျးငယျတှဆေီကနေ ရရှိတဲ့ လြှပျစဈတှဟော ကမြတို့အတှကျ ဖူလုံပါတယျ။ ဥပမာ ကခငြျပွညျနယျဆိုရငျ တဈခုတညျးသော လြှပျစဈပိုလြှံနသေော ပွညျနယျဖွဈတယျ။ သို့သောျလဲပဲ ကမြတို့ လြှပျစဈမီးမလငျးတာဟာ ဓါတျတိုငျတှေ၊ ဓါတျအားပေးလိုငျးတှကေို မဆှဲနိုငျတဲ့အတှကျကွောင့ျ မီးမလငျးနိုငျတာ ဖွဈတယျ။ အခုလောလောဆယျတော့ တာပိနျက ရအေားလြှပျစဈကိုတော့ national grid ထည့ျပွီလို့ ပွောတယျ။ သို့သောျလဲ ဒီဟာမြိုး တနိုငျငံလုံးကို ဖွန့ျခြီဖို့ဆိုရငျ တာပိနျလို၊ သို့မဟုတျ အဲဒီထကျငယျတဲ့ မွဈငယျခြောငျးငယျတှဆေီက ထုတျတာနဲ့တငျ ကမြတို့ ကောငျးကောငျးမှနျမှနျ ထုတျကုနျအတှကျတောငျ လုံလောကျပါတယျ။ အဲဒီတော့ ဧရာဝတီကို မထိဘူး။ ပွီးတော့ ဧရာဝတီမွဈဆုံနဲ့ ဧရာဝတီကောျရဈတာတဈခုလုံးကို ကမြတို့ စောင့ျကွည့ျဖို့ လိုအပျတယျ။ တနိုငျငံလုံးရဲ့ အသကျသှေးကွော ဖွဈတဲ့အတှကျကွောင့ျမို့ပါ။

မေး ။ ။ အခု လမျးပနျးဆကျသှယျရေး၊ ရအေားလြှပျစဈကဏ်ဍမှာ ကခငြျလူထုနဲ့ တနိုငျငံလုံးအတှကျ စိုးရိမျနရေတယျပေါ့။ ဆိုတော့ နောကျတဈခုက တရုတျက ရငျးနှီးမွုပျနံှမှုတှထေဲမှာ အဓိကက စီးပှားရေးဇုနျတှေ လုပျဖို့ပါပါတယျ။ ဒီထဲမှာဆိုရငျ ကနျပိုကျတီ စီးပှားရေးဇုနျနဲ့ မွဈကွီးနား စီးပှားရေးဇုနျ (၂) ခုဟာ အဓိက ကခငြျပွညျနယျထဲမှာ အခွခေမြှာပါ။ ဆိုတော့ ဒီဟာနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ ဘယျလောကျပူပနျမှုတှေ ရှိနပေါလဲ။

ဖွေ ။ ။ စီးပှားရေးဇုနျတှမှောလဲ အခုအခြိနျမှာ ဘယျလောကျမွေဧက အကှကျအကယြျကို ထိခိုကျမလဲဆိုတာကို သိပါပွီ။ သို့သောျလဲ တခွားသောလုပျငနျးတှနေဲ့ တနျးတူပဲ ဒီဟာကို ပွနျလညျပွီးတော့မှ ဒသေခံတှကေို လြောျကွေးပေးတဲ့အခါမှာ ဘယျလိုပုံစံမြိုးနဲ့ လြောျကွေးပေးမလဲ။ ဘယျလိုနရောမြိုးကို ရှှေ့ပွောငျးပေးမလဲ။ ပွီးတော့ သူတို့ရဲ့ အလုပျအကိုငျ၊ သကျမှေးဝမျးကွောငျးကို ဘယျလိုတာဝနျယူပေးမလဲ ဆိုတာတှေ လုံးဝမပေါျပါဘူး။ မသိရပါဘူး။ နောကျပွီးတော့မှ စီးပှားရေးဇုနျတှနေဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ သဘာဝပတျဝနျးကငြျအရ၊ လူမှုရေးအရ ထိခိုကျမှုတှကေို ကွိုတငျစမျးစဈရမယ့ျ EIA/SIA Processes တှကေို လုပျထားသလား၊ မလုပျထားဘူးလား ဆိုတာလဲ ကမြတို့ မသိရဘူး။ ဒီလိုသတငျးအခကြျအလကျတှေ မသိရတဲ့အခါ ပိုပွီးစိုးရိမျပူပနျပါတယျ။ ပွီးတော့ ဒီနရောမှာ ရှိနတေဲ့ လူတှေ၊ အိမျထောငျစုတှေ ထိခိုကျနဈနာသူတှေ အကုနျလုံးဟာ နဈနာမှုကနေ ပွနျလညျထူထောငျနိုငျမယ့ျ၊ ပွနျလညျလှုပျရှားသှားလာနိုငျဖို့အတှကျ လူတနျးစေ့နနေိုငျဖို့အတှကျ ပွနျလညျ recover ဖွဈမလားဆိုတာလဲ မသိရဘူးပေါ့။ အသီးအနံှလြောျကွေးပဲ ပေးတယျဆိုရငျ မွကွေီးကို ဘယျလိုလုပျမလဲ။ ဒီမွကေို သူတို့အနနေဲ့ ဒီလြောျကွေးနဲ့ ဒီလောကျပမာဏမွကေိုလညျး ပွနျမဝယျနိုငျဘူး။

နောကျတဈခုကတော့ အသကျမှေးဝမျးကွောငျး ဖွဈပါတယျ။ ကမြတို့ မွနျမာနိုငျငံသား တောျတောျမြားမြားက စကျရုံအလုပျရုံထဲမှာ အလုပျလုပျတဲ့ ဓလေ့မရှိဘူး။ အကုနျလုံး တောသူတောငျသားတှကေ မွကွေီးမှာပဲ လုပျကိုငျစားသောကျတာ ဖွဈတယျ။ အဲဒီတော့ ဒီမွယောတှေ ဆုံးရှုံးသှားတာ၊ စကျမှုဇုနျတို့၊ စီးပှားရေးဇုနျတို့ ဆုံးရှုံးသှားပမေယ့ျ သူုတို့တှဟော သူတို့လုပျထားတဲ့ စကျမှုဇုနျတှမှော အလုပျအကိုငျရရှိဖို့ဆိုတာ မလှယျကူပါဘူး။ တောျတောျမြားမြား တရုတျနိုငျငံ စီမံကိနျးတှမှော တရုတျလုပျသားတှနေဲ့ပဲ လညျပတျတာ ဖွဈတယျ။ လမျးဖောကျတာကအစ အလုပျကွမျးကအစ တရုတျနိုငျငံ လုပျသားတှကေိုပဲ အသုံးပွုတယျ။ ဒါကွောင့ျမို့ အလုပျအကိုငျ ဖောျထုတျဖို့အတှကျ ပွောတယျ။ မွနျမာနိုငျငံသားတှေ အလုပျအကိုငျရရှိဖို့တော့ မဟုတျဘူးလို့ ယူဆပါတယျရှင့ျ။

အဲဒီတော့ ဒီလိုပွူနာတှရှေိပွီး၊ စိုကျပြိုးရေးပဲ လုပျတတျတဲ့ လူတှဟော နောကျထပျ နရောသဈကို ပွောငျးထားရငျတောငျ ဘာတှလေုပျစားကွမလဲ။ မွမေရှိတော့ဘူးဆိုတဲ့ အခွအေနမြေိုးမှာ အခကျအခဲတှေ အမြားကွီး ရှိပါလိမ့ျမယျ။ ဒါကိုလဲ စိုးရိမျကွပါတယျ။
မေး ။ ။ စီးပှားရေးအတှကျလဲ စိတျပူရတာပေါ့။ နောကျတခု ကမြသိနတောက တရုတျက သတ်တုတူးဖောျရေးလုပျငနျးတှမှောလဲ မွနျမာအစိုးရနဲ့ စာခြုပျတှေ ခြုပျဆိုဖို့တှေ လုပျနပေါတယျ။ အဲဒီအထဲမှာမှ အပိုငျး (၃) ပိုငျး ခှဲပွီးတော့ ဒေါျခှနျဂြာ နညျးနညျးပွောပွပေးပါ။ ပထမဦးဆုံးအပိုငျးကတော့ ကြောကျစိမျးအပိုငျးပေါ့။ ကြောကျစိမျးနဲ့ နောကျတဈခုက အဓိကတော့ ဖားကန့ျက ပကြျစီးနတောတှေ။ ဒီနရောလေးကို ပထမဦးဆုံး စပွောပေးပါ။ သတ်တုတူးဖောျရေးနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့။

ဖွေ ။ ။ သတ်တုတူးဖောျရေးမှာ ကမြတို့ ကုမ်ပဏီမြားမြားမှာ beneficial ownership လို့ပွောတဲ့ နောကျကှယျကနေ အမှနျတကယျ ပိုငျဆိုငျသူတှဟော ဘယျသူတှလေဲဆိုတာ ကမြတို့ မသိနိုငျဘူး။ အဲဒီတော့ လောလောဆယျ ကမြတို့ရဲ့ သတငျးအခကြျအလကျ တောျတောျမြားမြားအရဆိုရငျ သကျသပွေနတောကတော့ တခြို့တှကေ မွနျမာနိုငျငံသားအမညျနဲ့ ခံယူပွီးတော့ ကုမ်ပဏီတှကေို ဒီမှာတူးဖောျနတေယျ။ သို့သောျ အမှနျတကယျပိုငျရှငျတှကေ တရုတျမြားသာ ဖွဈတယျ။ ဒါကွောင့ျမို့ ကြောကျစိမျးတှမှော တရုတျစာတနျးတှေ၊ banner တှကေို သှားထောငျပွီးတော့ ဓါတျပုံရိုကျဖို့ ကွိုးစားတဲ့အထိကို ရှိခဲ့တယျ။ ဒါပမေဲ့ တရားဥပဒအေရဆိုရငျ ဒါကို ခှင့ျမပွုဘူး။ မွနျမာနိုငျငံသားပဲ ဖွဈရမယျလို့ ပွောထားတယျ။ သို့သောျလဲ ဒီလို မွနျမာနိုငျငံသားတဈယောကျယောကျ နာမညျခံပွီး ဝငျနတောတှလေညျး အမြားကွီး ရှိနိုငျတယျ။ ရှိလညျးရှိနတေယျ။ နောကျ အဲဒီလိုမြိုး လုပျတဲ့အခါမှာ ကမြတို့က ကြောကျစိမျးကို တူးဖောျရာကနေ ကုနျကွမျးကနေ တှငျးဝကနေ ကုနျခြော၊ သုံးစှဲသူတှအေထိ လကျထဲရောကျဖို့လို့ ပွောတဲ့အခါမှာ တောျတောျမြားမြားသော ကြောကျစိမျးတှဟော မှောငျခိုဈေးကှကျကပဲ သှားကွတယျ။ ဒါကို မှောငျခိုဈေးကှကျလို့ ပွောလိုကျလို့ရှိရငျ ဒါတှဟော ကြောကျစိမျးမှောငျခိုကို ထှကျတာနဲ့ တပွိုငျတညျး မူးယဈဆေးဝါးတှကေလညျး အမြားကွီး ပွနျဝငျလာတာတှလေညျး ရှိတယျ။ နယျစပျကနတေဆင့ျ ပွနျဝငျလာတာတှလေညျး ရှိနတေယျ။

အဲဒီတော့ ကြောကျစိမျးနရောမှာ ထိခိုကျနဈနာမှုဟာ သဘာဝသယံဇာတ ထိခိုကျတယျ။ လူတှရေဲ့ social life လူမှုရေးအရ ထိခိုကျနဈနာမှုတှေ အမြားကွီးရှိတယျ။ ပွီးရငျ ဒုစရိုကျအားလုံးလညျး ကြောကျစိမျးနယျမွမှော ဖွဈတယျ။ အဓိကအထငျရှားဆုံးက လောလောဆယျမှာ ပတျဝနျးကငြျထိခိုကျမှု ဖွဈတယျ။ တနှဈတနှဈမှာ လူပေါငျးမြားစှာ သတေယျ။ ပွီးတော့ တူးဖောျတဲ့စနဈကလဲ စနဈတကြ ထိခိုကျနဈနာမှု မရှိအောငျ ကာကှယျမှု မလုပျထားဘူး။ ပွီးတော့ လုပျသားတှအေားလုံးဟာ ပြံကလြုပျသားတှေ ဖွဈတဲ့အတှကျကွောင့ျ အာမခံခကြျ မပေးထားတဲ့အခါကွတော့ နဈနာပွီး၊ သဆေုံးပွီဆိုရငျလဲ လြောျကွေးက ထိုကျတနျသလောကျ မရဘူး။ တခြို့ဆိုရငျ ဘယျနားရောကျသှားလို့ သလေား၊ ရှငျလားတောငျ မသိရဘူး။ ဒီလိုပွူနာတှေ အမြားကွီးရှိနပေါတယျ။ ဒါကလဲ တရုတျက အဓိကဝယျယူနတေဲ့ ကုနျပစ်စညျး ဖွဈနတေယျ။

နောကျတဈခုက ဒါကို Zero Budget နဲ့ ပွနျခြိတျဆကျတယျ။ မွနျမာနိုငျငံက ဒီကြောကျစိမျးကို အခြောထညျ ထုတျလုပျတာ အငျမတနျနညျးပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံကထှကျတဲ့ ကြောကျစိမျးတှဟော တရုတျကို ထှကျသှားပွီးမှ တရုတျကနေ ကုနျခြောအနနေဲ့ ပွနျဝငျနပေါတယျ။ အခု ကမြတို့ ဗိုလျခြုပျဈေး ဈေးကှကျမှာ ကွည့ျမယျဆိုရငျ (၆၅) ရာခိုငျနှုနျးလောကျသော ကုနျခြောတှဟော တရုတျနိုငျငံက ပွနျဝငျလာတာကို ရောငျးနတေယျလို့ သိရပါတယျ။ အဲဒီအခါကွတော့ အတုအစဈ မခှဲခွားနိုငျသလို၊ ဒီဟာကို ပွနျပွီးဝယျယူဖို့အတှကျ တရုတျကနေ ကြောကျစိမျးကို ပွပွီးတော့ ခရီးသှားလုပျငနျးတှေ အမြားကွီးလုပျတဲ့အခါမှာ Zero Budget စနဈနဲ့ပဲ လုပျတဲ့အခါကွတော့ မွနျမာနိုငျငံက ကြောကျစိမျးနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ ကမြတို့ ဝငျငှရေမှု မရှိတဲ့အပွငျ၊ ထိခိုကျနဈနာမှုတှေ အမြားကွီး တစီတပိုငျးကွီး နောကျဆကျတှဲတှေ ပါလာတာကို တှေ့ရတယျ။

အပိုငျး (၂)