ရင်သားကင်ဆာ ကြိုတင်သိအောင် အထောက်အကူပြုနိုင်မယ့် "စမတ်ဘရာဇီယာ"
{{Zawgyi/Unicode}}
နိုင်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံမှာ တနှစ်ကို ရင်သားကင်ဆာနဲ့ သေဆုံးရသူ ၁၉ ၀၀၀ လောက် ရှိတယ်လို့ အာဖရိက ကင်ဆာရောဂါ လေ့လာသူတွေက ခန့်မှန်းထားပါတယ်။ ဒီရောဂါနဲ့ သေဆုံးရသူ အရေအတွက်က တိုးလာနေဆဲဖြစ်ပြီး ဒါဟာ ရင်သားကင်ဆာအတွက် စမ်းသပ် စစ်ဆေးမှုတွေလုပ်ဖို့ အချိန်အတော်ကြာ စောင့်ကြရတာကြောင့်လည်း ပါပါတယ်။
နိုင်ဂျီးရီးယား ရိုဘော့နည်းပညာ အင်ဂျင်နီယာတဦးကတော့ ရင်သားကင်ဆာဖြစ်တာကို စောစောစီးစီး သိအောင် လုပ်ပေးပြီး အသက်ကယ်နိုင်တဲ့ ဘရာဇီယာကို သူတီထွင်ထားတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ နိုင်ဂျီးရီးယားက VOA သတင်းထောက် Timothy Obiezu ပေးပို့တဲ့သတင်းကို ဒေါ်ခင်မျိုးသက်က ပြောပြပေးမှာပါ။
ရိုဘော့နည်းပညာ အင်ဂျင်နီယာ Kemisola Bolarinwa ရဲ့ အဒေါ်ဟာ ရင်သားကင်ဆာ အဆင့် ၃ နဲ့ ၂၀၁၇ မှာသေဆုံးခဲ့ရပါတယ်။ သူ့အဒေါ်က ဒီရောဂါဖြစ်တာဟာ သူ့ကို စုန်းပြုစားတာဆိုပြီး ပျောက်အောင် ဆုတောင်းတာပဲ လုပ်ခဲ့တယ်လို့ ပြောပါတယ်။ သူ့အဒေါ်ဆုံးပါးသွားချိန်မှာတော့ တခြားအမျိုးသမီးတွေကို ကူဖို့ သူမက ဆုံးဖြတ်ခဲ့တာပါ။
"အဒေါ့်ကို ကုပေးတဲ့ ကင်ဆာ အထူးကုတွေထဲက တယောက်ကို ကျမက မေးကြည့်ပါတယ်။ ဒီကင်ဆာရောဂါအတွက် ကနဦးအဆင့်မှာ စမ်းသပ်နိုင်သလားပေါ့။ အဲလိုစမ်းသပ်နိုင်ရင် ကုသ ပေးနိုင်တဲ့ အခွင့်အလန်းရော ရှိသလားပေ့ါ။ သူ့ကို မေးသလို ကိုယ်တိုင်လည်း သုတေသနလုပ်ကြည့်တော့ ရောဂါရှင် ၁၀ ယောက်မှာ ၉ ယောက်ကို ပျောက်အောင် ကုပေးနိုင်တာ တွေ့ရပါတယ်”
ဒီရောဂါနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အကူညီပေးဖို့ smart bra ကို Bolarinwa က တီထွင်ခဲ့တာပါ။ သူ့ smart bra ဟာ ရင်သားနဲ့ ရင်ဘတ် နံရံက အချက်အလက်တွေကို ကောက်ယူပြီး ရတဲ့အဖြေကို နာရီဝက်အတွင်း မိုဘိုင်း application မှာ တင်ပေးနိုင်တယ်လို့ ပြောပါတယ်။ သူ့ရဲ့ ပထမဆုံး smart bra မော်ဒယ် ပုံစံကိုတော့ အစောဆုံး လာမယ့် ၂၀၂၃ ဧပြီလ လောက်မှာ ထုတ်နိုင်မယ်လို့ ခန့်မှန်းထားပါတယ်။
"ဒီဖေဖေါ်ဝါရီမှာ ရှေ့ပြေးပုံစံတခု ထုတ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီ စက်အတွက် ထိရောက်မှုပိုရှိလာစေဖို့ ကွန်ပြူတာ chip နဲ့ပတ်သက်ပြီး ဘယ်လိုလုပ်နိုင်မယ်ဆိုတာကို ကမ္ဘာတလွှားက ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူတွေဆီက အကြံပြုချက်တွေ ရခဲ့ပြီးတော့မှာ ဒီရှေ့ပြေးပုံစံကို ထုတ်ခဲ့တာပါ။
နိုင်ဂျီးရီးယားမှာ တနှစ်ကို ကင်ဆာနဲ့ သေဆုံးရသူက ၇၂၀၀၀ လောက် ရှိတယ်လို့ ကျန်းမာရေး အရာရှိတွေက ပြောပါတယ်။ ရင်သားကင်ဆာနဲ့ သေဆုံးရသူက အများဆုံးဖြစ်ပြီး ဒါဟာ ရောဂါရှိမရှိ စမ်းသပ်မှု အချိန်မီ မရတာကြောင့် ဆိုတာ မကြာခဏ တေ့ွရတယ်လို့ ဆေးဘက် ကျွမ်းကျင်သူတွေက ပြောပါတယ်။
Bolarinwa ကတော့ စမ်းသပ်မယ့်သူတွေ ကြိုတင်ချိန်းဆိုစရာ မလိုပဲ လာစစ်ဆေးနိုင်ဖို့ သူ့စက်ကို ဒေသဆေးခန်းလေးတွေမှာထားနိုင်အောင် အစိုးရခွင့်ပြုမှုရဖို့ လုပ်နေတာပါ။
ရင်သားကင်ဆာဝေဒနာရှင် Gloria Chinyere Okwu ဟာ ၂၀၁၇ မှာ ခွဲထုတ် ဖယ်ရှားပစ်ခဲ့ပြီး အသက်မသေ ရပ်တည်နိုင်ခဲ့သူပါ။ သူ့အမာရွတ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး စိုးရိမ်စိတ်တွေ ကျော်လွှားနိုင်ဖို့ shirtless ဓါတ်ပုံအရိုက်ခံတဲ့ အဖွဲ့ထဲပါခဲ့သူဖြစ်ပြီး သူမဟာ အခု ရင်သားကင်ဆာ ပညာရေးအဖွဲ့ွဖြစ်တဲ့ Project Pink Blue မှာအလုပ်လုပ်နေပါတယ်။
"ကင်ဆာဖြစ်လို့ နှိမ်ချင်တဲ့သူတွေကို ဂရုမစိုက်နဲ့လို့ ကျမပြောပါတယ်။ ဒါဟာ သေမိန့်ကျတာ မဟုတ်ပါဘူး။ တွန်းအားဆက်ပေးဖို့၊ မျှော်လင့်ချက် ဆက်ထားဖို့၊ ယုံကြည်ချက် ဆက်ထားဖို့၊ ကြုံနေရတဲ့ စိန်ခေါ်မှုတွေ ဆက်ပြောပြဖို့လုပ်ရမှာပါ။ တကယ်လည်း တနေ့ကျရင် ဒီကင်ဆာအတွက် ဆေးတွေ့မယ်လို့ ကျမတို့ မျှော်လင့်ပါတယ်”
၂၀၁၇ မှာ နိုင်ဂျီးရီးယား သမ္မတက နိုင်ဂျီးရီးယား ကင်ဆာသုတေသနနဲ့ ကုသရေးဆိုင်ရာ ဥပဒေတရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုး ပြဌာန်းခဲ့ပါတယ်။
နောက်တနှစ်မှာပဲ ၄ နှစ်စီမံကိန်းအတွက် ဒေါ်လာ သန်း ၂၀၀ ကို ကင်ဆာ ထိန်းချုပ်ရေး အစီစဉ် အဖြစ် စတင်ဆောင်ရွက်ပြီး ကနဦးအဆင့် ရင်သားကင်ဆာဖြစ်ပွါးမှုကို သိနိုင်ဖို့နဲ့ ကုသဖို့ လုပ်ခဲ့ပါတယ်။
Project Pink Blue အဖွဲ့အမှုဆောင်ညွှန်ကြားရေးမှုးက Runcie Chidebe ပါ။
"ကျမတို့ဆီမှာက ကျန်းမာရေးစံနစ်မကောင်းပါဘူး။ စံနစ်က သိပ်လည်းရှုပ်ထွေးသလို ပြည်သူလူထုအတွက် ကင်ဆာ စမ်းသပ်မှုတွေလည်း လုပ်မပေးနိုင်ပါဘူး။”
ကင်ဆာရောဂါအတွက် စောစောသိအောင် စမ်းသပ်ဖို့နဲ့ ကျန်းမာတဲ့ နေထိုင်မှုပုံစံပြောင်းရေး တွက် အောက်တိုဘာလမှာ ကင်ဆာအသိပညာပေး လူထုလှုပ်ရှားမှုတွေကို အကူအညီပေးတဲ့အဖွဲ့တွေက ကျင်းပကြပါတယ်။
"တာရှည်ခံအောင်လုပ်ထားတဲ့ အစားအစာတွေစားတာ၊ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုသိပ်မရှိတာ၊ ချင့်ချင့်ချိန်ချိန်မစားတာ လိုမျိုး လူနေမှုပုံစံတွေ ပြောင်းနေတာကြောင့် ရောဂါဖြစ်သူ ပိုများလာတာ တွေ့နေရပါတယ်။ ရင်သားကင်ဆာအတွက် စစ်ဆေးမှုတွေ သေသေချာချာ လုပ်ဖို့လည်း နှိုးဆော်နေပါတယ်”
Bolarinwa ကတော့ သူ့တီထွင်မှုက ရင်သားကင်ဆာ အတွက် အ ကူညီပေးနိုင်မယ်လို့ မျှော်လင့်နေတာပါ။
Your browser doesn’t support HTML5
ရင်သားကင်ဆာ ကြိုတင်သိအောင် အထောက်အကူပြုနိုင်မယ့် "စမတ်ဘရာဇီယာ"
...........................................
ရငျသားကငျဆာ ကွိုတငျသိအောငျ အထောကျအကူပွုနိုငျမယ့ျ "စမတျဘရာဇီယာ"
{{Zawgyi/Unicode}}
နိုငျဂြီးရီးယားနိုငျငံမှာ တနှဈကို ရငျသားကငျဆာနဲ့ သဆေုံးရသူ ၁၉ ၀၀၀ လောကျ ရှိတယျလို့ အာဖရိက ကငျဆာရောဂါ လေ့လာသူတှကေ ခန့ျမှနျးထားပါတယျ။ ဒီရောဂါနဲ့ သဆေုံးရသူ အရအေတှကျက တိုးလာနဆေဲဖွဈပွီး ဒါဟာ ရငျသားကငျဆာအတှကျ စမျးသပျ စဈဆေးမှုတှလေုပျဖို့ အခြိနျအတောျကွာ စောင့ျကွရတာကွောင့ျလညျး ပါပါတယျ။
နိုငျဂြီးရီးယား ရိုဘော့နညျးပညာ အငျဂငြျနီယာတဦးကတော့ ရငျသားကငျဆာဖွဈတာကို စောစောစီးစီး သိအောငျ လုပျပေးပွီး အသကျကယျနိုငျတဲ့ ဘရာဇီယာကို သူတီထှငျထားတယျလို့ ပွောပါတယျ။ နိုငျဂြီးရီးယားက VOA သတငျးထောကျ Timothy Obiezu ပေးပို့တဲ့သတငျးကို ဒေါျခငျမြိုးသကျက ပွောပွပေးမှာပါ။
ရိုဘော့နညျးပညာ အငျဂငြျနီယာ Kemisola Bolarinwa ရဲ့ အဒေါျဟာ ရငျသားကငျဆာ အဆင့ျ ၃ နဲ့ ၂၀၁၇ မှာသဆေုံးခဲ့ရပါတယျ။ သူ့အဒေါျက ဒီရောဂါဖွဈတာဟာ သူ့ကို စုနျးပွုစားတာဆိုပွီး ပြောကျအောငျ ဆုတောငျးတာပဲ လုပျခဲ့တယျလို့ ပွောပါတယျ။ သူ့အဒေါျဆုံးပါးသှားခြိနျမှာတော့ တခွားအမြိုးသမီးတှကေို ကူဖို့ သူမက ဆုံးဖွတျခဲ့တာပါ။
"အဒေါျ့ကို ကုပေးတဲ့ ကငျဆာ အထူးကုတှထေဲက တယောကျကို ကမြက မေးကွည့ျပါတယျ။ ဒီကငျဆာရောဂါအတှကျ ကနဦးအဆင့ျမှာ စမျးသပျနိုငျသလားပေါ့။ အဲလိုစမျးသပျနိုငျရငျ ကုသ ပေးနိုငျတဲ့ အခှင့ျအလနျးရော ရှိသလားပေ့ါ။ သူ့ကို မေးသလို ကိုယျတိုငျလညျး သုတသေနလုပျကွည့ျတော့ ရောဂါရှငျ ၁၀ ယောကျမှာ ၉ ယောကျကို ပြောကျအောငျ ကုပေးနိုငျတာ တှေ့ရပါတယျ”
ဒီရောဂါနဲ့ ပတျသကျပွီး အကူညီပေးဖို့ smart bra ကို Bolarinwa က တီထှငျခဲ့တာပါ။ သူ့ smart bra ဟာ ရငျသားနဲ့ ရငျဘတျ နံရံက အခကြျအလကျတှကေို ကောကျယူပွီး ရတဲ့အဖွကေို နာရီဝကျအတှငျး မိုဘိုငျး application မှာ တငျပေးနိုငျတယျလို့ ပွောပါတယျ။ သူ့ရဲ့ ပထမဆုံး smart bra မောျဒယျ ပုံစံကိုတော့ အစောဆုံး လာမယ့ျ ၂၀၂၃ ဧပွီလ လောကျမှာ ထုတျနိုငျမယျလို့ ခန့ျမှနျးထားပါတယျ။
"ဒီဖဖေေါျဝါရီမှာ ရှေ့ပွေးပုံစံတခု ထုတျခဲ့ပါတယျ။ ဒီ စကျအတှကျ ထိရောကျမှုပိုရှိလာစဖေို့ ကှနျပွူတာ chip နဲ့ပတျသကျပွီး ဘယျလိုလုပျနိုငျမယျဆိုတာကို ကမ်ဘာတလှှားက ဆေးဘကျဆိုငျရာ ကြှမျးကငြျသူတှဆေီက အကွံပွုခကြျတှေ ရခဲ့ပွီးတော့မှာ ဒီရှေ့ပွေးပုံစံကို ထုတျခဲ့တာပါ။
နိုငျဂြီးရီးယားမှာ တနှဈကို ကငျဆာနဲ့ သဆေုံးရသူက ၇၂၀၀၀ လောကျ ရှိတယျလို့ ကနြျးမာရေး အရာရှိတှကေ ပွောပါတယျ။ ရငျသားကငျဆာနဲ့ သဆေုံးရသူက အမြားဆုံးဖွဈပွီး ဒါဟာ ရောဂါရှိမရှိ စမျးသပျမှု အခြိနျမီ မရတာကွောင့ျ ဆိုတာ မကွာခဏ တှေ့ရတယျလို့ ဆေးဘကျ ကြှမျးကငြျသူတှကေ ပွောပါတယျ။
Bolarinwa ကတော့ စမျးသပျမယ့ျသူတှေ ကွိုတငျခြိနျးဆိုစရာ မလိုပဲ လာစဈဆေးနိုငျဖို့ သူ့စကျကို ဒသေဆေးခနျးလေးတှမှောထားနိုငျအောငျ အစိုးရခှင့ျပွုမှုရဖို့ လုပျနတောပါ။
ရငျသားကငျဆာဝဒေနာရှငျ Gloria Chinyere Okwu ဟာ ၂၀၁၇ မှာ ခှဲထုတျ ဖယျရှားပဈခဲ့ပွီး အသကျမသေ ရပျတညျနိုငျခဲ့သူပါ။ သူ့အမာရှတျနဲ့ ပတျသကျပွီး စိုးရိမျစိတျတှေ ကြောျလှှားနိုငျဖို့ shirtless ဓါတျပုံအရိုကျခံတဲ့ အဖှဲ့ထဲပါခဲ့သူဖွဈပွီး သူမဟာ အခု ရငျသားကငျဆာ ပညာရေးအဖှဲ့ှဖွဈတဲ့ Project Pink Blue မှာအလုပျလုပျနပေါတယျ။
"ကငျဆာဖွဈလို့ နှိမျခငြျတဲ့သူတှကေို ဂရုမစိုကျနဲ့လို့ ကမြပွောပါတယျ။ ဒါဟာ သမေိန့ျကတြာ မဟုတျပါဘူး။ တှနျးအားဆကျပေးဖို့၊ မြှောျလင့ျခကြျ ဆကျထားဖို့၊ ယုံကွညျခကြျ ဆကျထားဖို့၊ ကွုံနရေတဲ့ စိနျခေါျမှုတှေ ဆကျပွောပွဖို့လုပျရမှာပါ။ တကယျလညျး တနေ့ကရြငျ ဒီကငျဆာအတှကျ ဆေးတှေ့မယျလို့ ကမြတို့ မြှောျလင့ျပါတယျ”
၂၀၁၇ မှာ နိုငျဂြီးရီးယား သမ်မတက နိုငျဂြီးရီးယား ကငျဆာသုတသေနနဲ့ ကုသရေးဆိုငျရာ ဥပဒတေရပျကို လကျမှတျရေးထိုး ပွဌာနျးခဲ့ပါတယျ။
နောကျတနှဈမှာပဲ ၄ နှဈစီမံကိနျးအတှကျ ဒေါျလာ သနျး ၂၀၀ ကို ကငျဆာ ထိနျးခြုပျရေး အစီစဉျ အဖွဈ စတငျဆောငျရှကျပွီး ကနဦးအဆင့ျ ရငျသားကငျဆာဖွဈပှါးမှုကို သိနိုငျဖို့နဲ့ ကုသဖို့ လုပျခဲ့ပါတယျ။
Project Pink Blue အဖှဲ့အမှုဆောငျညှှနျကွားရေးမှုးက Runcie Chidebe ပါ။
"ကမြတို့ဆီမှာက ကနြျးမာရေးစံနဈမကောငျးပါဘူး။ စံနဈက သိပျလညျးရှုပျထှေးသလို ပွညျသူလူထုအတှကျ ကငျဆာ စမျးသပျမှုတှလေညျး လုပျမပေးနိုငျပါဘူး။”
ကငျဆာရောဂါအတှကျ စောစောသိအောငျ စမျးသပျဖို့နဲ့ ကနြျးမာတဲ့ နထေိုငျမှုပုံစံပွောငျးရေး တှကျ အောကျတိုဘာလမှာ ကငျဆာအသိပညာပေး လူထုလှုပျရှားမှုတှကေို အကူအညီပေးတဲ့အဖှဲ့တှကေ ကငြျးပကွပါတယျ။
"တာရှညျခံအောငျလုပျထားတဲ့ အစားအစာတှစေားတာ၊ ကိုယျလကျလှုပျရှားမှုသိပျမရှိတာ၊ ခငြ့ျခငြ့ျခြိနျခြိနျမစားတာ လိုမြိုး လူနမှေုပုံစံတှေ ပွောငျးနတောကွောင့ျ ရောဂါဖွဈသူ ပိုမြားလာတာ တှေ့နရေပါတယျ။ ရငျသားကငျဆာအတှကျ စဈဆေးမှုတှေ သသေခြောခြာ လုပျဖို့လညျး နှိုးဆောျနပေါတယျ”
Bolarinwa ကတော့ သူ့တီထှငျမှုက ရငျသားကငျဆာ အတှကျ အ ကူညီပေးနိုငျမယျလို့ မြှောျလင့ျနတောပါ။