အရှိန်ရဖို့ အခက်ကြုံနေတဲ့ ခရီးသွားလုပ်ငန်း

(Zawgyi / Unicode)

ကပ်ရောဂါဘေးကြောင့် ရပ်နားခဲ့ရတဲ့ ပြည်တွင်းခရီးသွားလုပ်ငန်းတွေ နာလန်ပြန်ထနိုင်ဖို့ အားယူနေရတဲ့ကာလမှာပဲ နိုင်ငံရေးပဋိပက္ခတွေကြောင့် ပုံမှန်ပြန်လည်ပတ်နိုင်ဖို့ အခက်အခဲတွေ ရှိနေပါတယ်။ ဒါပေမယ့်လည်း ဒီနှစ်ခရီးသွားရာသီမှာ ပြည်တွင်းက နေရာတချို့ဆီ ဧည့်သည်ပြန်လည်ဝင်ရောက်တာ ရှိလာတဲ့အကြောင်း ရန်ကုန်ကလာတဲ့ ဒီသတင်းကို ကိုဇော်မိုးကျော် ပြောပြမှာပါ။

ကိုဗစ်ကပ်ဘေးကြောင့် ၂၀၂၀ ခုနှစ်ကစပြီး မြန်မာပြည်တွင်းမှာ သွားလာမှုကန့်သတ်တဲ့ ကပ်ရောဂါ စည်းမျဉ်းတွေ ထုတ်ပြန်ခဲ့သလို ခရီးသွားလာမှုတွေ ရှောင်ဖို့ သတိပေးချက်တွေ ရှိခဲ့ပါတယ်။ မိုးအကုန် ခရီးသွားရာသီချိန် ရောက်ရင် ပြည်တွင်းပြည်ပ ဧည့်သည်တွေ အများအပြားနဲ့ စည်ကားလေ့ရှိတဲ့ အထင်ကရနေရာတွေမှာဆို ပြည်တွင်းဧည့်သည်တွေပါ မရှိတော့လို့ လုပ်ငန်းတွေရပ်နားလိုက်ရတဲ့အထိ ကြုံခဲ့ရတာပါ။ ဒီထဲမှာ ဧည့်အလာများတဲ့ ပုဂံဒေသလည်း ပါဝင်ခဲ့ပါတယ်။

ဒါပေမယ့်လည်း ပုဂံဒေသမှာ ကိုဗစ်မတိုင်ခင်ကာလထက်စာရင် အခုရက်ပိုင်းထဲ ဧည့်ဝင်တာများလာတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။ ခရစ္စမတ်ကာလနဲ့ တဆက်တည်း လာမယ့် နှစ်သစ်ကူးရက်တွေအထိ ဒေသစုံက ပြည်တွင်းခရီးသွားတွေ ရောက်လာနိုင်တယ်လို့ ပုဂံဧည့်လမ်းညွှန် ကိုထွန်းကပြောပါတယ်။

"ဧည့်လာတာ နည်းနည်းများတယ်။ တချို့ဟိုတယ်တွေကတော့ ဖွင့်တယ်၊ တချို့ဟိုတယ်တွေကတော့ မဖွင့်ဘူး။ မဖွင့်တဲ့ ဟိုတယ်တွေလည်း ရှိတယ်။ ကိုဗစ်အချိန်တုန်းက မြန်မာရော၊ နိုင်ငံခြားသားရော ရပ်သွားတာ အခု ဒီရက်ပိုင်းလာတဲ့ အနေအထားလေးကတော့ အဲဒီကာလထက် ပိုတဲ့အနေအထားရှိတယ်။ အခု ကိုဗစ်ကလည်း ငြိမ်နေတဲ့အနေအထား ဆိုတဲ့အခါကျတော့ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်တွေက ရပ်သွားတဲ့ အနေအထားထက်စာရင် ဒီနှစ်အနေအထားလေးကတော့ ဧည့်သည်လာတယ်လို့ ပြောလို့ရတယ်ပေါ့နော်။ စည်လာတယ်လို့ ပြောလို့ရတယ်။ ဒီရက်ပိုင်းလေး တရက်၊ နှစ်ရက်ပေါ့။"

ပုဂံဒေသမှာ ခရီးသွားတွေ ပြန်ဝင်လာပြီဆိုပေမယ့် ကိုဗစ်မတိုင်မီ အရင်ကာလအခြေအနေကိုတော့ မမှီသေးပါဘူး။ အခုထက်ထိ ပြန်မလည်ပတ်နိုင်သေးတဲ့ ဟိုတယ်လုပ်ငန်းတွေလည်း ရှိနေပါတယ်။ ပြည်တွင်းခရီးသွားတွေ ဝင်လာနေတဲ့ အတွက် ဒေသခံရဲ့ အလုပ်အကိုင်တွေ ပြန်လည်နာလန်ထူနိုင်ဖို့ မျှော်လင့်ချက်တွေ တက်နေပါတယ်။ စစ်အာဏာသိမ်းအုပ်ချုပ်နေတဲ့ ကာလဖြစ်ပေမယ့် ပုဂံဒေသကိုတော့ ခရီးသွားတွေ ဘေးအန္တရာယ်ကင်းကင်းနဲ့ လာရောက်လည်ပတ်နိုင်တယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။

ခရီးသွားဧည့်သည်တွေကို အဓိက မှီခိုပြီး ဝင်ငွေရှာနေရတဲ့ ဒေသဖြစ်တာမို့ ဧည့်သည်မရှိရင် ဝင်ငွေ မရနိုင်ဘဲ အခက်အခဲတွေ့ကြရပါတယ်။ နာလန်ထူစ ပုဂံဒေသရဲ့ ခရီးသွားလုပ်ငန်းကတော့ ဆက်ပြီးရုန်းကန်နေရတုန်းပဲလို့ ကိုဗစ်မတိုင်ခင်ကာလက အခြေအနေနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ပြီး ကိုထွန်းက ပြောပါတယ်။

"အဲဒီရက်အနေအထားတွေတုန်းက ဘုန်းကြီးကျောင်းတွေရော၊ ဟိုတယ်တွေရော၊ တည်းခိုခန်းတွေရော ပြည့်လို့ အိမ်တွေဘာတွေကအစ အကူအညီတောင်းပြီးကာမှ နေကြရတဲ့အနေအထားကို။ ဘုရားတွေထဲမှာဆိုရင် မြန်မာတွေတောင် ပြည့်လွန်းနေလို့ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားတောင် မလိုဘူး၊ မြန်မာနဲ့တောင် အဆင်ပြေတယ် ဘာညာတောင်ပြောနေကြတဲ့ အနေအထားမျိုးထိ ဖြစ်တာလေ။ အခုက အဲဒီအနေအထား မရှိပါဘူး။"

ပြည်တွင်းခရီးသွားတွေ အလည်အပတ်များတဲ့ နေရာတွေထဲကတခုဖြစ်တဲ့ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း၊ နောင်ချိုဒေသက ရှုခင်းလှတဲ့ တိမ်ပင်လယ်ဆီလည်း အခုရက်ပိုင်းမှာ ဧည့်သည်ဝင်ရောက်မှု ပြန်ရှိလာပါတယ်။ နောင်ချိုမှာ တိမ်ပင်လယ်ကြည့်ဖို့အတွက် ခရီးသွားတွေနားခိုနိုင်ဖို့ တည်းခိုစရာစခန်း ၁၀ ခု လောက်ရှိပေမယ့် အခုလောလောဆယ် စခန်း ၄ ခုလောက်သာ ပြန်လည်ပတ်နိုင်တဲ့ အခြေအနေဖြစ်ပါတယ်။ ဒီဇင်ဘာလဆန်း လောက်ကစပြီး ဧည့်သည်တွေ နောင်ချိုတိမ်ပင်လယ်ဘက် ပြန်ရောက်လာတာ ရက်ပေါင်း ၂၀ လောက်သာရှိသေးတဲ့အတွက် လုပ်ငန်းတွေ ပြန်လည်နာလန် မထူနိုင်လှသေးဘူးလို့ ခရီးသွားလုပ်ငန်းတွေက ပြောပါတယ်။

ပြည်တွင်း နေရာစုံကလာတဲ့ ခရီးသွားတွေ ခရစ္စမတ်ပွဲတော် ကာလကစပြီး တိုးလာတယ်လို့ ခရီးသွားလုပ်ငန်းလုပ်နေသူ ကိုကောင်းမွန်ကပြောပါတယ်။

"ပုံမှန်ဆိုတာထက် ဒီနှစ်ကတော့ ဧည့်သည်တွေ စိတ်ပဲမွန်းကြပ်နေလို့လား မသိဘူး၊ ခါတိုင်းနှစ်ထက်တော့ ပိုတိုးတယ်ဗျ။ ခရီးသွားအနေအနဲ့ဆို ကိုဗစ်ကတော့ တော်တော်တော့ ထိန်းချုပ်နိုင်ပါပြီ။ နိုင်ငံရေးနဲ့ ပတ်သက်လို့တော့ ကျနော်တို့နယ်မြေက အေးချမ်းနေပါတယ်၊ နောင်ချိုမြို့လေးနဲ့ အခု တိမ်ပင်လယ်ကျေးရွာပေါ့။ အဝေးကလာတဲ့ဧည့်သည်ရော ဘာအခက်အခဲမှ မရှိပါဘူးလို့။

တချို့ကျတော့ ကျနော်တို့က ရှမ်းပြည်နယ်ပိုင်းမှာ ဖွင့်ထားတယ်ဆိုပေမယ့် သံသယပေါ့နော်၊ ဒီပြည်နယ်မှာ မအေးချမ်းတာတို့၊ မလာရဲတာတို့ အဲလိုမျိုးရှိတယ်။ အခု ကျနော်တို့ဘက်မှာတော့ အေးချမ်းပါတယ်။ တကယ်လို့ လာချင်တယ်ဆိုရင် အေးအေးချမ်းချမ်းနဲ့ ယုံယုံကြည်ကြည်လာလို့ ရပါတယ်ဆိုတာလေးပဲ ပြောဖို့ရှိပါတယ်၊ ကျန်တာတော့ မလိုပါဘူးဗျ။"

မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါဘေးနဲ့ နိုင်ငံရေးမတည်ငြိမ်မှု အကျပ်အတည်းတွေရဲ့ ပေါင်းစပ်မှုကြောင့် မြို့ပြလူဦးရေရဲ့ ဆင်းရဲမွဲတေမှုအရေအတွဟာ ၃ ဆလောက် တိုးလာမယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂ ဖွံ့ဖြိုးမှု အစီအစဉ် UNDP ရဲ့ စစ်တမ်းကလည်း ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဒီထဲမှာ ထိခိုက်ရတဲ့လုပ်ငန်းတွေထဲ ခရီးသွားလုပ်ငန်းလည်း တခုအပါအဝင်ဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ ခရီးသွားရာသီပြန်စပြီ ဆိုပေမယ့် အခက်အခဲတွေကြား နာလန်ထဖို့ ရုန်းကန်နေရတဲ့ ခရီးသွားလုပ်ငန်းတွေဟာ အခုချိန်ထိ ခက်ခဲနေတုန်းပဲလို့ ပြည်တွင်းခရီးသွား လုပ်ငန်းရှင်တွေကလည်း ပြောပါတယ်။ ဒီလုပ်ငန်းတွေ နာလန်ထနိုင်ဖို့ ခက်ခဲနေတာနဲ့အမျှ ဒီအပေါ်မှာ မှီခိုနေရတဲ့ ဒေသခံတွေရဲ့ ရှင်သန်ရပ်တည်နိုင်ရေးဟာလည်း အခက်အခဲတွေရှိနေတယ်လို့ ပြောပါတယ်။

အရှိန်ရဖို့ အခက်ကြုံနေတဲ့ ခရီးသွားလုပ်ငန်း

(Unicode)

အရှိနျရဖို့ အခကျကွုံနတေဲ့ ခရီးသှားလုပျငနျး

ကပျရောဂါဘေးကွောင့ျ ရပျနားခဲ့ရတဲ့ ပွညျတှငျးခရီးသှားလုပျငနျးတှေ နာလနျပွနျထနိုငျဖို့ အားယူနရေတဲ့ကာလမှာပဲ နိုငျငံရေးပဋိပက်ခတှကွေောင့ျ ပုံမှနျပွနျလညျပတျနိုငျဖို့ အခကျအခဲတှေ ရှိနပေါတယျ။ ဒါပမေယ့ျလညျး ဒီနှဈခရီးသှားရာသီမှာ ပွညျတှငျးက နရောတခြို့ဆီ ဧည့ျသညျပွနျလညျဝငျရောကျတာ ရှိလာတဲ့အကွောငျး ရနျကုနျကလာတဲ့ ဒီသတငျးကို ကိုဇောျမိုးကြောျ ပွောပွမှာပါ။

ကိုဗဈကပျဘေးကွောင့ျ ၂၀၂၀ ခုနှဈကစပွီး မွနျမာပွညျတှငျးမှာ သှားလာမှုကန့ျသတျတဲ့ ကပျရောဂါ စညျးမဉြျးတှေ ထုတျပွနျခဲ့သလို ခရီးသှားလာမှုတှေ ရှောငျဖို့ သတိပေးခကြျတှေ ရှိခဲ့ပါတယျ။ မိုးအကုနျ ခရီးသှားရာသီခြိနျ ရောကျရငျ ပွညျတှငျးပွညျပ ဧည့ျသညျတှေ အမြားအပွားနဲ့ စညျကားလေ့ရှိတဲ့ အထငျကရနရောတှမှောဆို ပွညျတှငျးဧည့ျသညျတှပေါ မရှိတော့လို့ လုပျငနျးတှရေပျနားလိုကျရတဲ့အထိ ကွုံခဲ့ရတာပါ။

ဒီထဲမှာ ဧည့ျအလာမြားတဲ့ ပုဂံဒသေလညျး ပါဝငျခဲ့ပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျလညျး ပုဂံဒသေမှာ ကိုဗဈမတိုငျခငျကာလထကျစာရငျ အခုရကျပိုငျးထဲ ဧည့ျဝငျတာမြားလာတယျလို့ ဒသေခံတှကေ ပွောပါတယျ။ ခရစ်စမတျကာလနဲ့ တဆကျတညျး လာမယ့ျ နှဈသဈကူးရကျတှအေထိ ဒသေစုံက ပွညျတှငျးခရီးသှားတှေ ရောကျလာနိုငျတယျလို့ ပုဂံဧည့ျလမျးညှှနျ ကိုထှနျးကပွောပါတယျ။
"ဧည့ျလာတာ နညျးနညျးမြားတယျ။

တခြို့ဟိုတယျတှကေတော့ ဖှင့ျတယျ၊ တခြို့ဟိုတယျတှကေတော့ မဖှင့ျဘူး။ မဖှင့ျတဲ့ ဟိုတယျတှလေညျး ရှိတယျ။ ကိုဗဈအခြိနျတုနျးက မွနျမာရော၊ နိုငျငံခွားသားရော ရပျသှားတာ အခု ဒီရကျပိုငျးလာတဲ့ အနအေထားလေးကတော့ အဲဒီကာလထကျ ပိုတဲ့အနအေထားရှိတယျ။ အခု ကိုဗဈကလညျး ငွိမျနတေဲ့အနအေထား ဆိုတဲ့အခါကတြော့ ပွီးခဲ့တဲ့နှဈတှကေ ရပျသှားတဲ့ အနအေထားထကျစာရငျ ဒီနှဈအနအေထားလေးကတော့ ဧည့ျသညျလာတယျလို့ ပွောလို့ရတယျပေါ့နောျ။ စညျလာတယျလို့ ပွောလို့ရတယျ။ဒီရကျပိုငျးလေး တရကျ၊ နှဈရကျပေါ့။"

ပုဂံဒသေမှာ ခရီးသှားတှေ ပွနျဝငျလာပွီဆိုပမေယ့ျ ကိုဗဈမတိုငျမီ အရငျကာလအခွအေနကေိုတော့ မမှီသေးပါဘူး။ အခုထကျထိ ပွနျမလညျပတျနိုငျသေးတဲ့ ဟိုတယျလုပျငနျးတှလေညျး ရှိနပေါတယျ။ ပွညျတှငျးခရီးသှားတှေ ဝငျလာနတေဲ့ အတှကျ ဒသေခံရဲ့ အလုပျအကိုငျတှေ ပွနျလညျနာလနျထူနိုငျဖို့ မြှောျလင့ျခကြျတှေ တကျနပေါတယျ။

စဈအာဏာသိမျးအုပျခြုပျနတေဲ့ ကာလဖွဈပမေယ့ျ ပုဂံဒသေကိုတော့ ခရီးသှားတှေ ဘေးအန်တရာယျကငျးကငျးနဲ့ လာရောကျလညျပတျနိုငျတယျလို့ ဒသေခံတှကေ ပွောပါတယျ။ ခရီးသှားဧည့ျသညျတှကေို အဓိက မှီခိုပွီး ဝငျငှရှောနရေတဲ့ ဒသေဖွဈတာမို့ ဧည့ျသညျမရှိရငျ ဝငျငှေ မရနိုငျဘဲ အခကျအခဲတှေ့ကွရပါတယျ။ နာလနျထူစ ပုဂံဒသေရဲ့ ခရီးသှားလုပျငနျးကတော့ ဆကျပွီးရုနျးကနျနရေတုနျးပဲလို့ ကိုဗဈမတိုငျခငျကာလက အခွအေနနေဲ့ နှိုငျးယှဉျပွီး ကိုထှနျးက ပွောပါတယျ။

"အဲဒီရကျအနအေထားတှတေုနျးက ဘုနျးကွီးကြောငျးတှရေော၊ ဟိုတယျတှရေော၊ တညျးခိုခနျးတှရေော ပွည့ျလို့ အိမျတှဘောတှကေအစ အကူအညီတောငျးပွီးကာမှ နကွေရတဲ့အနအေထားကို။ ဘုရားတှထေဲမှာဆိုရငျ မွနျမာတှတေောငျ ပွည့ျလှနျးနလေို့ ကမ်ဘာလှည့ျခရီးသှားတောငျ မလိုဘူး၊ မွနျမာနဲ့တောငျ အဆငျပွတေယျ ဘာညာတောငျပွောနကွေတဲ့ အနအေထားမြိုးထိ ဖွဈတာလေ။ အခုက အဲဒီအနအေထား မရှိပါဘူး။"

ပွညျတှငျးခရီးသှားတှေ အလညျအပတျမြားတဲ့ နရောတှထေဲကတခုဖွဈတဲ့ ရှမျးပွညျမွောကျပိုငျး၊ နောငျခြိုဒသေက ရှုခငျးလှတဲ့ တိမျပငျလယျဆီလညျး အခုရကျပိုငျးမှာ ဧည့ျသညျဝငျရောကျမှု ပွနျရှိလာပါတယျ။ နောငျခြိုမှာ တိမျပငျလယျကွည့ျဖို့အတှကျ ခရီးသှားတှနေားခိုနိုငျဖို့ တညျးခိုစရာစခနျး ၁၀ ခု လောကျရှိပမေယ့ျ အခုလောလောဆယျ စခနျး ၄ ခုလောကျသာ ပွနျလညျပတျနိုငျတဲ့ အခွအေနဖွေဈပါတယျ။ ဒီဇငျဘာလဆနျး လောကျကစပွီး ဧည့ျသညျတှေ နောငျခြိုတိမျပငျလယျဘကျ ပွနျရောကျလာတာ ရကျပေါငျး ၂၀ လောကျသာရှိသေးတဲ့အတှကျ လုပျငနျးတှေ ပွနျလညျနာလနျ မထူနိုငျလှသေးဘူးလို့ ခရီးသှားလုပျငနျးတှကေ ပွောပါတယျ။

ပွညျတှငျး နရောစုံကလာတဲ့ ခရီးသှားတှေ ခရစ်စမတျပှဲတောျ ကာလကစပွီး တိုးလာတယျလို့ ခရီးသှားလုပျငနျးလုပျနသေူ ကိုကောငျးမှနျကပွောပါတယျ။

"ပုံမှနျဆိုတာထကျ ဒီနှဈကတော့ ဧည့ျသညျတှေ စိတျပဲမှနျးကွပျနလေို့လား မသိဘူး၊ ခါတိုငျးနှဈထကျတော့ ပိုတိုးတယျဗြ။ ခရီးသှားအနအေနဲ့ဆို ကိုဗဈကတော့ တောျတောျတော့ ထိနျးခြုပျနိုငျပါပွီ။

နိုငျငံရေးနဲ့ ပတျသကျလို့တော့ ကနြောျတို့နယျမွကေ အေးခမြျးနပေါတယျ၊ နောငျခြိုမွို့လေးနဲ့ အခု တိမျပငျလယျကြေးရှာပေါ့။ အဝေးကလာတဲ့ဧည့ျသညျရော ဘာအခကျအခဲမှ မရှိပါဘူးလို့။ တခြို့ကတြော့ ကနြောျတို့က ရှမျးပွညျနယျပိုငျးမှာ ဖှင့ျထားတယျဆိုပမေယ့ျ သံသယပေါ့နောျ၊ ဒီပွညျနယျမှာ မအေးခမြျးတာတို့၊ မလာရဲတာတို့ အဲလိုမြိုးရှိတယျ။ အခု ကနြောျတို့ဘကျမှာတော့ အေးခမြျးပါတယျ။ တကယျလို့ လာခငြျတယျဆိုရငျ အေးအေးခမြျးခမြျးနဲ့ ယုံယုံကွညျကွညျလာလို့ ရပါတယျဆိုတာလေးပဲ ပွောဖို့ရှိပါတယျ၊ ကနြျတာတော့ မလိုပါဘူးဗြ။"

မွနျမာနိုငျငံမှာ ကိုဗဈကပျရောဂါဘေးနဲ့ နိုငျငံရေးမတညျငွိမျမှု အကပြျအတညျးတှရေဲ့ ပေါငျးစပျမှုကွောင့ျ မွို့ပွလူဦးရရေဲ့ ဆငျးရဲမှဲတမှေုအရအေတှဟာ ၃ ဆလောကျ တိုးလာမယျလို့ ကုလသမဂ်ဂ ဖှံ့ဖွိုးမှု အစီအစဉျ UNDP ရဲ့ စဈတမျးကလညျး ဖောျပွထားပါတယျ။ ဒီထဲမှာ ထိခိုကျရတဲ့လုပျငနျးတှထေဲ ခရီးသှားလုပျငနျးလညျး တခုအပါအဝငျဖွဈပါတယျ။

မွနျမာနိုငျငံမှာ ခရီးသှားရာသီပွနျစပွီ ဆိုပမေယ့ျ အခကျအခဲတှကွေား နာလနျထဖို့ ရုနျးကနျနရေတဲ့ ခရီးသှားလုပျငနျးတှဟော အခုခြိနျထိ ခကျခဲနတေုနျးပဲလို့ ပွညျတှငျးခရီးသှား လုပျငနျးရှငျတှကေလညျး ပွောပါတယျ။ ဒီလုပျငနျးတှေ နာလနျထနိုငျဖို့ ခကျခဲနတောနဲ့အမြှ ဒီအပေါျမှာ မှီခိုနရေတဲ့ ဒသေခံတှရေဲ့ ရှငျသနျရပျတညျနိုငျရေးဟာလညျး အခကျအခဲတှရှေိနတေယျလို့ ပွောပါတယျ။