[Zawgyi/Unicode]
စိုက်ပျိုးရေးနဲ့ ရေလုပ်ငန်းကို အဓိက လုပ်ကိုင်ကြတဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း မငြိမ်မသက်မှူတွေနဲ့ လက်ရှိ COVID-19 ကာလ ဈေးကွက်အခြေအနေတွေကြောင့် စစ်တွေ အနီးတဝိုက် ရေလုပ်ငန်းတွေမှာ ထိခိုက်သက်ရောက်မှုတွေရှိလာတဲ့ အခြေအနေကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် ကိုသက်နိုင်က ပြောပြပါမယ်။
ရခိုင်ဒေသဟာ ကမ်းရိုးတန်းဒေသ တစ်ခုဖြစ်တာကြောင့် ဒေသခံတွေအနေနဲ့ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းအပြင် ရေလုပ်ငန်းကို အဓိထား လုပ်ကိုင်နေကြရတာပါ။ COVID-19 ကပ်ရောဂါအခြေအနေကြောင့် ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပတင်ပို့တဲ့ ငါးပုဇွန်ဈေးကွက်တွေ ထိခိုက်ပြီး၊ ဈေးကောင်းမရတာကြောင့် ရေလုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်သူတွေ အခက်ကြုံနေရပါတယ်။
“ကျနော်တို့ ငါးရှာရင် ရတဲ့ ငါးပုစွန်တွေကို စစ်တွေမှာ သွားရောင်းတာ။ အခုအချိန်က ဈေးက တအား မရတော့ဘူး။ ဘာဖြစ်လို့လည်းဆိုတော့ ရောဂါတွေဖြစ်နေလို့ လမ်းခရီးကလည်း မကောင်းဘူးလေ ၃၀,၀၀၀ ရမယ့်ဟာ တစ်ခုကို ၁၅,၀၀၀ လာက်ပဲရတယ်။ အဲတော့ ကျနော်တို့က ရတဲ့ဈေးနဲ့ပဲ ရောင်းရတာ။ မိသားစု စားဝတ်နေရေးတွေ အဆင်မပြေတော့ဘူး ရှာစားရတာက။ အဲလိုဖြစ်နေတာ။”
SEE ALSO: စစ်တွေမြို့ပြင် အမြင့်ကျွန်းကျေးရွာ လက်နက်ကြီးကျည်ကျပြီး လူတစ်ဦး သေဆုံးဒါကတော့ ရေလုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်နေတဲ့ ဒေသခံတဦးဖြစ်သူ ကိုရွှေသိန်းမောင်ပြောသွားတာပါ။
COVID-19 ကပ်ရောဂါကြောင့် ရေလုပ်ငန်းထိခိုက်ရသလို ရခိုင်ဒေသမှာ တိုက်ပွဲတွေဖြစ်နတာကြောင့် ငါးလုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်သူတွေအနေနဲ့ ငါးထွက်မဖမ်းရဲကြတော့ဘဲ ငါးဖမ်းလှေတွေကိုပါ ထုတ်ရောင်းနေကြရတဲ့ အခြေအနေဖြစ်နေတယ်လို့ စစ်တွေမြို့ နယ်ချောင်းနွယ် မင်းဂံက ငါးဖမ်းလုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်သူ ဦးစံလှက ပြောပါတယ်။
“ငါးဖမ်းလို့ အဆင်မပြေတော့လို့ ငါးဖမ်းလှေတွေကို ရောင်းတဲ့ သူတွေလည်း အများကြီး ရှိတယ်။ ကျနော်တစ်ယောက်တည်း မဟုတ်ဘူး။ နောက်လူတွေလည်း အများကြီးရှိတယ်။ ဘာမှအလုပ် မရှိတော့ဘူး အခုက သားလုပ်တဲ့ လုပ်စာကိုပဲ တစ်မိသားစုလုံးထိုင်စားနေကြတာ။”
ရခိုင်ပြည်နယ် ကျောက်ဖြူဒေသမှာ ဖမ်းမိတဲ့ ငါးပုဇွန်တွေကို ရွေးနေတဲ့ မြင်ကွင်း။ (အောက်တိုဘာ ၀၂၊ ၂၀၁၉)
ငါးဖမ်းသမားတွေအနေနဲ့ သူတို့ဖမ်းလို့ရလာတဲ့ ငါးပုဇွန်တွေကို စစ်တွေမြို့ပေါ်မှာရှိတဲ့ ငါးပုဇွန် အဝယ်ဒိုင်တွေမှာ သွားရောင်းလေ့ရှိကြပေမယ့်၊ အခု လက်ရှိမှာ ကုန်တင်ပို့ဖို့အခက်အခဲတွေကြောင့် ငါးပုဇွန်အဝယ်ဒိုင်တွေက အဝယ်လျှော့လာပါတယ်။
လတ်တလောဖြစ်နေတဲ့ တိုက်ပွဲတွေကြောင့် ရခိုင်ဘက်ကကုန်ကားတွေ သွားလာရခက်ခဲနေတဲ့အပြင် COVID -19 ကာလအတွင်း ရန်ကုန်ဘက်က ငါးပုဇွန်စက်ရုံတွေလည်း ရပ်နားထားတာတွေကြောင့် ငါးလုပ်ငန်းလုပ် ကိုင်သူတွေအနေနဲ့ အခက်အခဲတွေ ကြုံတွေ့နေရတာဖြစ်တယ်လို့ စစ်တွေမြို့ ပုစွန်းဒိုင် မန်နေဂျာ ကိုထွန်းမင်းဇော်က ပြောပါတယ်။
“ဒီနှစ်ကတော့ တော်တော်ကြီးကို ဈေးတွေကလည်း မတရားကျ ကုန်သွယ်ရတာလည်း အဆင်မပြေ မနှစ်ကထက် ပိုပြီးတော့ နည်းလာတယ်။ ဈေးကွက်တွေကလည်း ပျက်တော့ ကုန်ပို့ရတာ တော်တော်ကြီးကို အခက်အခဲရှိပါတယ်။ မနှစ်ကထက် စာရင်တော့ အများကြီး ကွာသွားတာပေါ့။ ဒီနှစ်က COVID-19 ကလည်း တစ်မျိုးဆိုတော့ ရခိုင်ဘက်မှာလည်း ဖြစ်လာတယ်ဆိုတော့ ကုန်ပို့ရတာ တော်တေ်ာခက်ခဲလာတယ်။ ပုဇွန်ဈေးတွေ ကျသွားတာကတော့ ရောဂါကြောင့်လည်းပါမယ်။ ရန်ကုန်ဘက်က စက်ရုံတွေ မလည်ပတ်တော့တာလည်းပါတယ်။ မနှစ်ကဆိုရင် ငါးပုဇွန်စက်ရုံ ၁၀ ရုံလောက်လည်ပတ်တယ်။ ဒီမှာတော့ အများကြီး မလည်ပတ်ကြတော့ဘူးလေ အဲတာကြောင့်ပါ။”
SEE ALSO: ရခိုင်မြောက်ပိုင်းမှာ ဖမ်းခံထားရတဲ့ အရပ်သားတွေ တလကြတဲ့အထိ အဆက်အသွယ်မရသေးအရင်တုန်းကဆိုရင်တော့ ရခိုင်ဒေသကထွက်တဲ့ သားငါးပုဇွန်တွေကို ရန်ကုန် မန္တလေးအပြင် တရုတ်နဲ့ ဥရောပစတဲ့ ပြည်ပကိုပါ တင်ပို့နိုင်တာပါ။ ဒါပေမယ့် လက်ရှိဖြစ်နေတဲ့ COVID-19 ကမ္ဘာ့ကပ် ဘေးအကြပ်အတည်းကြောင့် ဈေးကွက်တွေ ထိခိုက်ပြီး ရေလုပ်ငန်းထွက်ပြည်ပ တင်ပို့မှုတွေပါ ကျဆင်းလာပါတယ်။
ဒီအတွက် ရခိုင်ဒေသက ရေလုပ်ငန်းတွေအပေါ်မှာလည်း သက်ရောက်မှု ရှိလာတာပါ။
Your browser doesn’t support HTML5
ကိုဗစ်ကပ်ဘေးနဲ့ တိုက်ပွဲတွေကြောင့် ရခိုင်ရေလုပ်ငန်း ထိခိုက်နေ
[Unicode Version]
ကိုဗဈကပျဘေးနဲ့ တိုကျပှဲတှကွေောင့ျ ရခိုငျရလေုပျငနျး ထိခိုကျနေ
စိုကျပြိုးရေးနဲ့ ရလေုပျငနျးကို အဓိက လုပျကိုငျကွတဲ့ ရခိုငျပွညျနယျအတှငျး မငွိမျမသကျမှူတှနေဲ့ လကျရှိ COVID-19 ကာလ ဈေးကှကျအခွအေနတှေကွေောင့ျ စဈတှေ အနီးတဝိုကျ ရလေုပျငနျးတှမှော ထိခိုကျသကျရောကျမှုတှရှေိလာတဲ့ အခွအေနကေို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ ကိုသကျနိုငျက ပွောပွပါမယျ။
ရခိုငျဒသေဟာ ကမျးရိုးတနျးဒသေ တဈခုဖွဈတာကွောင့ျ ဒသေခံတှအေနနေဲ့ စိုကျပြိုးရေးလုပျငနျးအပွငျ ရလေုပျငနျးကို အဓိထား လုပျကိုငျနကွေရတာပါ။ COVID-19 ကပျရောဂါအခွအေနကွေောင့ျ ပွညျတှငျး၊ ပွညျပတငျပို့တဲ့ ငါးပုဇှနျဈေးကှကျတှေ ထိခိုကျပွီး၊ ဈေးကောငျးမရတာကွောင့ျ ရလေုပျငနျး လုပျကိုငျသူတှေ အခကျကွုံနရေပါတယျ။
“ကနြောျတို့ ငါးရှာရငျ ရတဲ့ ငါးပုစှနျတှကေို စဈတှမှော သှားရောငျးတာ။ အခုအခြိနျက ဈေးက တအား မရတော့ဘူး။ ဘာဖွဈလို့လညျးဆိုတော့ ရောဂါတှဖွေဈနလေို့ လမျးခရီးကလညျး မကောငျးဘူးလေ ၃၀,၀၀၀ ရမယ့ျဟာ တဈခုကို ၁၅,၀၀၀ လာကျပဲရတယျ။ အဲတော့ ကနြောျတို့က ရတဲ့ဈေးနဲ့ပဲ ရောငျးရတာ။ မိသားစု စားဝတျနရေေးတှေ အဆငျမပွတေော့ဘူး ရှာစားရတာက။ အဲလိုဖွဈနတော။”
ဒါကတော့ ရလေုပျငနျးလုပျကိုငျနတေဲ့ ဒသေခံတဦးဖွဈသူ ကိုရှှသေိနျးမောငျပွောသှားတာပါ။
COVID-19 ကပျရောဂါကွောင့ျ ရလေုပျငနျးထိခိုကျရသလို ရခိုငျဒသေမှာ တိုကျပှဲတှဖွေဈနတာကွောင့ျ ငါးလုပျငနျးလုပျကိုငျသူတှအေနနေဲ့ ငါးထှကျမဖမျးရဲကွတော့ဘဲ ငါးဖမျးလှတှေကေိုပါ ထုတျရောငျးနကွေရတဲ့ အခွအေနဖွေဈနတေယျလို့ စဈတှမွေို့ နယျခြောငျးနှယျ မငျးဂံက ငါးဖမျးလုပျငနျး လုပျကိုငျသူ ဦးစံလှက ပွောပါတယျ။
“ငါးဖမျးလို့ အဆငျမပွတေော့လို့ ငါးဖမျးလှတှေကေို ရောငျးတဲ့ သူတှလေညျး အမြားကွီး ရှိတယျ။ ကနြောျတဈယောကျတညျး မဟုတျဘူး။ နောကျလူတှလေညျး အမြားကွီးရှိတယျ။ ဘာမှအလုပျ မရှိတော့ဘူး အခုက သားလုပျတဲ့ လုပျစာကိုပဲ တဈမိသားစုလုံးထိုငျစားနကွေတာ။”
SEE ALSO: နယ်စပ်က တရားမဝင် ဝင်လာသူတွေကြောင့် ကပ်ရောဂါကူးစက်မှာ ရခိုင်ဒေသခံတွေစိုးရိမ်ငါးဖမျးသမားတှအေနနေဲ့ သူတို့ဖမျးလို့ရလာတဲ့ ငါးပုဇှနျတှကေို စဈတှမွေို့ပေါျမှာရှိတဲ့ ငါးပုဇှနျ အဝယျဒိုငျတှမှော သှားရောငျးလေ့ရှိကွပမေယ့ျ၊ အခု လကျရှိမှာ ကုနျတငျပို့ဖို့အခကျအခဲတှကွေောင့ျ ငါးပုဇှနျအဝယျဒိုငျတှကေ အဝယျလြှော့လာပါတယျ။
လတျတလောဖွဈနတေဲ့ တိုကျပှဲတှကွေောင့ျ ရခိုငျဘကျကကုနျကားတှေ သှားလာရခကျခဲနတေဲ့အပွငျ COVID -19 ကာလအတှငျး ရနျကုနျဘကျက ငါးပုဇှနျစကျရုံတှလေညျး ရပျနားထားတာတှကွေောင့ျ ငါးလုပျငနျးလုပျ ကိုငျသူတှအေနနေဲ့ အခကျအခဲတှေ ကွုံတှေ့နရေတာဖွဈတယျလို့ စဈတှမွေို့ ပုစှနျးဒိုငျ မနျနဂြော ကိုထှနျးမငျးဇောျက ပွောပါတယျ။
“ဒီနှဈကတော့ တောျတောျကွီးကို ဈေးတှကေလညျး မတရားကြ ကုနျသှယျရတာလညျး အဆငျမပွေ မနှဈကထကျ ပိုပွီးတော့ နညျးလာတယျ။ ဈေးကှကျတှကေလညျး ပကြျတော့ ကုနျပို့ရတာ တောျတောျကွီးကို အခကျအခဲရှိပါတယျ။ မနှဈကထကျ စာရငျတော့ အမြားကွီး ကှာသှားတာပေါ့။ ဒီနှဈက COVID-19 ကလညျး တဈမြိုးဆိုတော့ ရခိုငျဘကျမှာလညျး ဖွဈလာတယျဆိုတော့ ကုနျပို့ရတာ တောျတျောခကျခဲလာတယျ။ ပုဇှနျဈေးတှေ ကသြှားတာကတော့ ရောဂါကွောင့ျလညျးပါမယျ။ ရနျကုနျဘကျက စကျရုံတှေ မလညျပတျတော့တာလညျးပါတယျ။ မနှဈကဆိုရငျ ငါးပုဇှနျစကျရုံ ၁၀ ရုံလောကျလညျပတျတယျ။ ဒီမှာတော့ အမြားကွီး မလညျပတျကွတော့ဘူးလေ အဲတာကွောင့ျပါ။”
အရငျတုနျးကဆိုရငျတော့ ရခိုငျဒသေကထှကျတဲ့ သားငါးပုဇှနျတှကေို ရနျကုနျ မန်တလေးအပွငျ တရုတျနဲ့ ဥရောပစတဲ့ ပွညျပကိုပါ တငျပို့နိုငျတာပါ။ ဒါပမေယ့ျ လကျရှိဖွဈနတေဲ့ COVID-19 ကမ်ဘာ့ကပျ ဘေးအကွပျအတညျးကွောင့ျ ဈေးကှကျတှေ ထိခိုကျပွီး ရလေုပျငနျးထှကျပွညျပ တငျပို့မှုတှပေါ ကဆြငျးလာပါတယျ။
ဒီအတှကျ ရခိုငျဒသေက ရလေုပျငနျးတှအေပေါျမှာလညျး သကျရောကျမှု ရှိလာတာပါ။