အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ အထက်တန်းအဆင့်အောင်မြင်ခဲ့ပြီးနောက်မှာ အမေရိကန်စစ်သားအဖြစ် ရွေးချယ်ခဲ့တဲ့ မမြတ်သက်စုဟာ အသက် ၁၆နှစ်အရွယ်မှာ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုကို မလေးရှားနိုင်ငံ ကနေ ဒုက္ခသည်ကလေးငယ်တဦးအဖြစ် မိခင်နဲ့အတူ ရောက်ရှိလာခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ဗာဂျီးနီးယားပြည်နယ် Fort Lee က စစ်သင်တန်းကျောင်း တက်ပြီးတဲ့နောက် Logistics Specialist အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်တော့မယ့် မမြတ်သက်စု ဘာကြောင့် အမေရိကန် စစ်သား တယောက်အဖြစ် ခံယူဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့တာပါလဲ။ စစ်သင်တန်း တက်နေဆဲ သမီးငယ်လေး မမြတ်သက်စုအကြောင်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု နယူးယောက်မြို့မှာ ရဲဝန်ထမ်းအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေတဲ့ မိခင်ဖြစ်သူမလှလှစံကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းပြီး ဒီသီတင်းပတ်ရဲ့အမျိုးသမီးကဏ္ဍမှာ မဆုမွန် တင်ပြထားပါတယ်။
မဆုမွန်။ ။ မလှလှစံက မလေးရှားနိုင်ငံကနေ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုကိုရောက် လာတော့မယ်အချိန်မှာ သမီးငယ်လေးအတွက် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ခဲ့တာတွေ ရှိတယ်။ အထူးသဖြင့်ကတော့ ပညာရေးနဲ့ပတ်သက်လို့ပေါ့နော် ရောက်လာတဲ့အချိန်မှာလည်း မမြတ်သက်စုက အသက် ၁၆နှစ်ပဲရှိသေးတဲ့ ဆယ်ကျော်သက်သမီးလေးဆိုတော့ သူ့အတွက် ပညာ-ဆက်ပြီးတော့ သင်နိုင်ဖို့ပေါ့ ဘယ်လိုများ အမဘက်က ကြိုးစားခဲ့ရတာ ရှိလဲ နောက်တခုက မမြတ်သက်စုအနေနဲ့ ကျောင်းတွေပေါ့ အထူးသဖြင့် နယူးယောက်က စာသင်ကျောင်းတွေမှာ သူ စာလိုက်သင်နိုင်ဖို့အတွက် သူ့ဘက်ကနေ ကြိုးစား အားထုတ်ခဲ့ရတဲ့ အနေအထားတခုကို အမက မိခင်တယောက်အနေနဲ့ ရှင်းပြပေးပါဦး။
မလှလှစံ။ ။ ပထမဦးဆုံး အမ မလေးရှားမှာနေတုန်းကတော့ အမက သမီးလေးကို Refugees တွေ တက်လို့ရတဲ့ကျောင်းတခုပေါ့နော် အဲ့ဒီ့မှာသူ အင်္ဂလိပ်စာ သင်ခဲ့ရတယ် ဆိုတော့ သမီးလေးမှာ အင်္ဂလိပ်စာအခြေခံရှိတယ်။ သမီးလေးက အထိုက်အလျောက် အင်္ဂလိပ်စာမှာ အခြေခံရှိခဲ့တယ်။ အမတို့ နယူးယောက် Queens ကိုရောက်တဲ့အခါမှာ အမတို့မှာ အသိမိတ်ဆွေ မရှိဘူး အမတို့ ဘယ်ကနေ ဘယ်လို ကလေးကို ကျောင်းစ ထားရမှန်း မသိဘူး။ မသိတော့ အမက Department of Education ကို သွားပြီးတော့ ငါတို့ကတော့ Refugee အနေနဲ့လာတယ် ငါ့သမီးလေး ကျောင်းတက်ချင်တယ် ဆိုတော့ အမှန်အတိုင်းပြောရရင် အမသမီးလေးအသက်က ကြီးနေတယ်။
အဲ့ဒီ့မှာ Department of Education DOE ကနေ အမတို့ကိုမေးတယ်။ နင်တို့ မလေးရှားမှာ ဘယ်နှစ်တန်းအထိ ကျောင်းတက်ခဲ့သလဲတဲ့။ Certificate ပါလာခဲ့လားဆိုတော့ အမက မပါလာခဲ့ဘူး။ ယူရကောင်းမှန်းလည်း မသိသလို အဲ့ဒီ့ကျောင်းကလည်း မပေးဘူး။ အဲ့ဒီ့မှာတင် DOE ကနေပြီးတော့ အမတို့အိမ်လိပ်စာနဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့ Newtown High School ကိုလွှဲလိုက်တယ် အဲ့ဒီ့ကျောင်းမှာ အမသမီးက Grade 9 ကနေ စတက်ရတယ်။
အဲ့ဒီ့ကျောင်းမှာ ကျောင်းစအပ်တဲ့အချိန် သွားတက်တော့ သမီးလေးကို သူတို့က ရေးဖြေတွေဖြေ ခိုင်းတယ်။ ပြီးတဲ့ခါကျတော့ အင်္ဂလိပ်စာ ဖတ်ခိုင်းတယ်။ သမီးလေးက ဖတ်နိုင်တယ်။ အဲ့ဒီ့မှာတင် သမီးလေးကို Grade 9 ကနေ စတက်ခိုင်းတယ် အဆင့်မှီတယ် ဆိုရင်တော့ နင့်ကို ငါတို့တွေက အတန်းခုန်ပေးမယ် လို့ပြောတယ် ဒါပေမဲ့ သူတို့ အတန်းတော့ မခုန်ပေးဘူး။ Grade 9 ကနေပဲ သမီးလေးက စတက်ခဲ့ရတယ်။ အဲ့ဒီ့တော့ အမက သမီးလေးကို အားပေးတယ်။ သမီးလေး နင်က Grade 9 ထက် အသက်တော့ကြီး သွားတယ်။ ဒါပေမဲ့ အားမငယ်နဲ့ Basic ကနေ စပြန်အားယူတယ်လို့ သဘောထား ဆိုပြီးတော့ သမီးလေးကို အမက စိတ်ဓာတ်ခွန်အားပေးပြီးတော့ သူ Newtown High School ကနေ စတက်ခဲ့ရတယ်။ Grade 10 ရောက်တော့ သူ့ကျောင်းကနေ မေဂျာခွဲတယ်။ မေဂျာခွဲတဲ့အခါမှာ သမီးလေးကို ဘယ်မေဂျာယူမလဲ ဆိုပြီးတော့ မေးတဲ့အခါမှာ သမီးလေး ရွေးချယ်တာက ကွန်ပျူတာနဲ့ ဒုတိယက Business ကိုသူရွေးချယ်တယ်။ သို့သော်လည်းပဲ သူရွေးချယ်တဲ့ ဘာသာရပ်နှစ်ခုစလုံး မှာ နှစ်ခုစလုံးကို မရပဲနဲ့ သူ့ကိုရွေးချယ်ပေးလိုက်တဲ့မေဂျာက “Forensic Sciences” ဖြစ်နေတယ်။ “Forensic Sciences” က ပြောရရင် အမတို့မှာ လုံးဝ background knowledge လုံးဝမရှိခဲ့ဘူး သားအမိနှစ်ယောက်စလုံးမှာ။ ဒါပေမဲ့ သမီးလေးက သူ- မရွေးချယ်ခဲ့တဲ့ ဘာသာရပ်ကို ရခဲ့ပေမဲ့ သူကြိုးစားတယ် လေ့လာခဲ့တဲ့အခါဟာ “Forensic Sciences”ကို သူစိတ်ဝင်စား သွားတယ်။ သူစိတ်ဝင်စားသွားတာက Criminal Justice နဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့။
မဆုမွန်။ ။ ဟုတ်ကဲ့ အခုဆိုလို့ရှိရင်လည်း မမြတ်သက်စုက အမေရိကန်စစ်တပ်မှာ တာဝန် ထမ်းဆောင်နိုင်ဖို့ သူသွားပြီးတော့ အခြေခံစစ်ပညာသင်တန်း သွားတက်နေတယ်လို့ သိရပါတယ်။ ဆိုတော့ စစ်သင်တန်းတက်ဖို့ သူဘာဖြစ်လို့ဆုံးဖြတ်ခဲ့တာလဲ။ သူ့ရဲ့ကိုယ်ပိုင် ဆုံးဖြတ်ချက်လား။ ဒီလိုအမေရိကန်စစ်တပ်မှာ တာဝန်ထမ်းဆောင်ဖို့ သူ ဘာကြောင့်ရွေး ချယ်ဖြစ် ခဲ့တာလဲ။ သူ့ကိုယ်ပိုင်ဆုံးဖြတ်ချက်လား ဒါမှမဟုတ် မိခင်ဖြစ်သူရဲ့ ရွေးချယ်ပေး ခဲ့မှုကြောင့်လား အဲ့တာလေး ပြောပြပေးပါ။
မလှလှစံ။ ။ Grade 10 မှာ သူတို့ကျောင်းကို Army နဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့ Army Recruiting တွေလာတယ်။ လာပြီးပြောတော့ အဲ့ဒီ့မှာ သူက စိတ်ဝင်စားတယ်။ ဆွဲကြိုးလေးရတော့ သူက ပြောတယ်။ မေကြီး မီးမီး Army ထဲကို Join ချင်တယ်ပေါ့။ အဲ့တော့ အမက သဘောမတူ ဘူးပေါ့ ညီမရယ် ပြောရရင်တော့။ လုံးဝပဲ သဘောမတူဘူး နင်တယောက် တည်း ငါ့မှာရှိတာ ငါလုံးဝ သဘောမတူဘူး။ နင့်ကိုငါ မခွဲနိုင်ဘူး ပြောရရင် မိခင်တယောက် ရဲ့ အတ္တပေါ့။ သူကပြောတယ်။ မေကြီး စစ်သားဆိုတာ စစ်တိုက်တာတခုတည်းမဟုတ်ဘူး ရွေးချယ်စရာ Options တွေ အများကြီးရှိတယ်ပေါ့။ သူပြောရှာတယ် ဒါပေမဲ့ ပထမ တနှစ်မှာ အမ လုံးဝ သဘောမတူခဲ့ဘူး။ သူ့ကိုပညာရေးပဲ အာရုံစိုက်ပေါ့နော် စစ်တပ်ကို မလုပ်နဲ့ ဘာဖြစ်တယ် ညာဖြစ်တယ်ပေါ့။ Grade 11 ရောက်တဲ့အခါကျတော့ Army Recruiting တခါ လာပြန်ရော လာတော့လည်း သူက တခါထပ်ပြောတယ် မီးမီးတို့ကျောင်း ကို လာတယ်။ အဲ့ဒီ့မှာ သူက အမကို ထပ်ပြီး တကြိမ်ထပ်တောင်းဆိုတယ်။ အဲ့လိုတောင်း ဆိုတော့ အဲ့ဒီ့အခါမှာ အမက အလေးအနက် ပြန်စဉ်းစားဖြစ်တယ်။ သမီးလေးကို အမက အမြဲတမ်း မိခင်အတ္တနဲ့တသက်လုံး အမ ထားလို့လည်းမဖြစ်ဘူးလေ။ အဲ့မှာတင် အမက သူ့ကိုခွင့်ပြုလိုက်တဲ့အခါမှာ သူ Grade 11 မှာ List ပေးလိုက်တယ် List ပေးပြီးတဲ့အခါ ကျတော့ သူ့ရဲ့ Army ရဲ့ သဘောက အနည်းဆုံး High School ပြီးရမှာ။ အဲ့လို List ပေးပြီးပြီဆိုရင် High School ကာလမှာ အမြဲတမ်း Army ရဲ့ Activities တွေ အားလုံးကို Keep in touch အမြဲလုပ်တယ်။
ဥပမာ စနေနေ့တိုင်းမှာ Future Soldier training ဆိုတာရှိတယ်။ Future Soldier training တွေကို သူအမြဲတမ်းသွားတယ်။ Activities တွေလုပ်တယ်။ နောက်ပိုင်းမှာတော့ Step by Step ပေါ့နော် သူ့ကို Physical Test တွေ Medical Examination တွေလုပ်တယ် နောက်ဆုံး ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုတဲ့ အဆင့်တွေပြီးတော့ အထက်တန်းကျောင်း Graduation ပြီးတဲ့အခါ တပတ်မှာပဲ စစ်ပညာအခြေခံသင်တန်း South Carolina ပြည်နယ် မှာ သူသွားတက်ရ တယ်။ အခုတော့ သူပြီးသွားပြီ။ သူပြီးတော့ စာမေးပွဲဖြေခိုင်းတဲ့အခါမှာ သင်္ချာ အမှတ်ကောင်း တဲ့ အတွက်ကြောင့် Logistics လုပ်ငန်းခွင်ကိုရတယ်။ သူ့ရဲ့ရာထူး တာဝန်က Logistics Specialist အဖြစ် လုပ်ရတယ်။ ဒီလို Logistics Specialist တယောက် အဖြစ် ရပ်တည်ဖို့အတွက် အခု သူက ဗာဂျီးနီးယား Fort Lee မှာ သူဒီပညာကို ဆက်သင်နေပါတယ်။ ပြီးရင်တော့ သူ Graduation တခါ ထပ်ပြီးမယ်ပေါ့ ပြီးသွားပြီဆို ရင်တော့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရဲ့ ပြည်ပ Over Sea ကို သူ့ကို စေလွှတ်ခြင်းခံရမယ်ပေါ့။ ဘယ်နိုင်ငံကို တာဝန်ကျမလဲဆိုတာတော့ အမတို့မသိသေးဘူး။
မဆုမွန်။ ။ ဟုတ်ကဲ့ အဲ့ဒီ့တော့ မလှလှစံကိုမေးချင်တာကတော့ ကိုယ်ကိုတိုင်ကလည်း နယူးယောက်မြို့မှာ ရဲအရာရှိအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေတယ်။ အခုဆိုရင် သမီးငယ်လေး ကလည်း အမေရိကန်စစ်တပ်မှာ စစ်သားတယောက်အနေနဲ့ တာဝန် ထမ်းဆောင်ဖို့ အသင့်အနေအထားအထိဖြစ်နေပြီပေါ့နော်။ ဆိုတော့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုကို ရွှေ့ပြောင်းရောက်ရှိလာတဲ့သူတွေထဲမှာ ကလေးငယ်လေးတွေထဲမှာ ဒီမှာပဲမွေးပြီး ကြီးပြင်းလာတာတွေရှိတယ် ဒါပေမဲ့ မမြတ်သက်စု ဆိုရင်တော့ ဆယ်ကျော်သက် အရွယ်လေးကနေ စကြိုးစားခဲ့ရတာဆိုတော့ ဒီလိုမျိုး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုကို ရောက်ရှိလာကြမယ့် မိသားစုတွေထဲမှာ ကိုယ့်ရင်သွေး ကိုယ့်သားသမီးလေးတွေ အတွက် ဘဝ အာမခံချက်ရှိဖို့ အနာဂတ်ကောင်းမွန်ဖို့ အတွက် မိဘတွေအနေနဲ့ ဘယ်လိုမျိုးအားပေးမှုတွေနဲ့ ဆောင်ရွက်သင့်လဲဆိုတာ အမအနေနဲ့ အချင်းချင်းကို ပြန်ပြီးတော့ အားပေးစကားပြောချင်တာ မျှဝေချင်တာ ရှိပါလဲရှင်။
မလှလှစံ။ ။ ပြောရမယ်ဆိုရင်တော့ အများကြီးပေါ့ ညီမရယ် ဥပမာဆိုရင် အမသမီးလေးဆိုရင် နယူးယောက်မှာ မွေးခဲ့တာမဟုတ်ဘူး။ ရောက်ရောက်ချင်း သူ Grade 9 ကနေ စတက်ခဲ့ရတယ်။ သူငယ်ချင်းအပေါင်းအသင်းတွေ အကုန်လုံးဆိုတာကလည်း သူ့လို refugee မဟုတ်ဘူး။ ဒါပေမဲ့ သမီးလေးကို အမက မလိမ်ခိုင်းဘူး။ သူတို့တွေဆိုရင် သမီးလေးကို အထူးဆန်းလိုဖြစ်နေတယ်။ ဒီကျောင်းမှာ ရှိတဲ့ ကလေးလေးတွေက ဒီကျောင်းမှာ Refugee ဆိုတာ သူတို့လုံးဝ မသိခဲ့ဘူး။ သမီးလေးကိုမြင်မှ Refugee ဆိုတာ ဒါဆိုတာ သိတာ ဆရာမတွေကအစ။ ဖေးမကြတယ် ညီမရယ် ပြောရရင် သမီးလေးကို သူတို့ဖေးမပေးကြတယ်။ အမပြောချင်တာကတော့ မိခင်တိုင်း မိခင်တိုင်းပေါ့နော်။ အဓိက ကတော့ မိဘလို့ပဲ သုံးချင်တယ် အမကတော့ အဖေနေရာကရော အမေနေရာကရော တာဝန်ယူရတဲ့သူတယောက်အနေနဲ့ သားသမီးကို ရင်အုပ်မကွာ ထားစေချင်တယ်။ အမ အလုပ်လုပ်တဲ့နေရာမှာလည်း ဥပမာ အမ အလုပ် ၃ ၄ ၅ခု အမ မလုပ်ဘူး။ သမီးလေးနဲ့ပဲ အမ အချိန်ပေးပြီး အမ ကိုယ်ပိုင်အချိန်ကိုပဲ အမ ထားတယ်။ ပြီးတဲ့အခါမှာ သားသမီးအတွက်ကို အမတို့က ဘယ်ဖြစ်စေချင်တာလဲ ကိုယ်ဖြစ်ချင်တဲ့ဆန္ဒတခုရယ် သားသမီးဖြစ်ချင်တဲ့ ဆန္ဒတခုရယ် သားသမီးကိုလည်း အရင်မေးရတယ် သားသမီး ဘာဖြစ်ချင်တာလဲ အဲ့ဒီ့ဆန္ဒနှစ်ခုက ပေါင်းပြီးတော့ ဘယ်လမ်းကိုလျှောက်မလဲ။ နောက်တခုက သားသမီးကို အခြေခံကောင်းတခုဖြစ်ဖို့ အခြေခံကောင်းတခုတော့ Foundation ကျကျလေး အရင်လုပ်ပေးသင့်တယ်ပေါ့။
ဥပမာ ပညာရေးပေါ့ မလာခင်ပေါ့ တခြားနိုင်ငံတခုခုမှာ ရှိနေရင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုကို မလာခင် ပညာရေးတခုခုကို သင်ယူစေချင်တယ်။ တတ်မြောက်စေချင်တယ်။ ထူးချွန်စရာမလိုဘူး ဥပမာ အင်္ဂလိပ်စာဆိုရင် ကိုယ်ကိုတိုင်လည်း လေ့လာ အင်္ဂလိပ်စာနဲ့ပတ်သက်ရင် သားသမီးကိုလည်း အင်္ဂလိပ်စာကို လေ့လာစေခဲ့ချင်တယ်။ အပြောရော အရေးရော အဖတ်ရော အကုန်လုံးပေါ့။ အကုန်လုံးကို သေချာပြင်ဆင်ပြီးတော့ အမကတော့ လာစေချင်တယ်။ လာတဲ့အခါမှာလည်း ဒီမှာ ကြုံတွေ့ရမှာတွေ အများကြီးရှိတယ်။ ကိုယ်ရွေးချယ်တဲ့နေရာဒေသ အပေါ်မှာ မူတည်ပြီးတော့ ရင်ဆိုင်မှုတွေကတော့ အများကြီးပဲ။ ကိုယ့်လူမျိုးအချင်းချင်းမှာလည်း ကိုယ့်အပေါ် စိန်ခေါ်မှုတွေရှိတယ်။ အဲ့ဒီ့ဟာတွေအတွက်ကို မိခင်တယောက်အနေနဲ့ မားမားမတ်မတ်နဲ့ စိတ်ဓာတ်ခိုင်မာဖို့လည်းလိုသလို ကိုယ့်ကိုကိုယ်လည်း ရပ်တည်နိုင်ရမယ် သားသမီးရဲ့အရှေ့မှာလည်း မားမားမတ်မတ်ရပ်တည်နိုင်တဲ့ စိတ်ဓာတ်တော့ ရှိစေချင်တာပေါ့နော် ညီမ။
အဆင့်မြင့်စစ်သင်တန်းတက်နေတဲ့ အမေရိကန်စစ်သမီး သမီးငယ်လေး မမြတ်သက်စုအကြောင်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု နယူးယောက်မြို့မှာ ရဲဝန်ထမ်းအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေတဲ့ မိခင်ဖြစ်သူမလှလှစံကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းပြီး ဒီသီတင်းပတ်ရဲ့အမျိုးသမီးကဏ္ဍမှာ မဆုမွန် တင်ပြထားတာဖြစ်ပါတယ်။
(UNICODE VERSION)
အမရေိကနျစဈသမီးလေး မမွတျသကျစု
အထကျတနျးအဆင့ျအောငျမွငျခဲ့ပွီးနောကျမှာ အမရေိကနျစဈသားအဖွဈ ရှေးခယြျခဲ့တဲ့ မမွတျသကျစုဟာ အသကျ ၁၆နှဈအရှယျမှာ အမရေိကနျပွညျထောငျစုကို မလေးရှားနိုငျငံကနေ ဒုက်ခသညျကလေးငယျတဦးအဖွဈ မိခငျနဲ့အတူ ရောကျရှိလာခဲ့တာဖွဈပါတယျ။ ဗာဂြီးနီးယားပွညျနယျ Fort Lee က စဈသငျတနျးကြောငျး တကျပွီးတဲ့နောကျ Logistics Specialist အဖွဈ တာဝနျထမျးဆောငျတော့မယ့ျ မမွတျသကျစု ဘာကွောင့ျ အမရေိကနျစဈသား တယောကျအဖွဈ ခံယူဖို့ ဆုံးဖွတျခဲ့တာပါလဲ။ စဈသငျတနျးတကျနဆေဲ သမီးငယျလေး မမွတျသကျစုအကွောငျး အမရေိကနျပွညျထောငျစု နယူးယောကျမွို့မှာ ရဲဝနျထမျးအဖွဈ တာဝနျထမျးဆောငျနတေဲ့ မိခငျဖွဈသူမလှလှစံကို ဆကျသှယျမေးမွနျးပွီး ဒီသီတငျးပတျရဲ့ အမြိုးသမီးကဏ်ဍမှာ မဆုမှနျ တငျပွထားပါတယျ။
မဆုမှနျ။ ။ မလှလှစံက မလေးရှားနိုငျငံကနေ အမရေိကနျပွညျထောငျစုကိုရောကျလာတော့မယျအခြိနျမှာ သမီးငယျလေးအတှကျ ကွိုတငျပွငျဆငျခဲ့တာတှေ ရှိတယျ။ အထူးသဖွင့ျ ပညာရေးနဲ့ပတျသကျလို့ပေါ့နောျ ရောကျလာတဲ့အခြိနျမှာလညျး မမွတျသကျစုက အသကျ ၁၆နှဈပဲရှိသေးတဲ့ ဆယျကြောျသကျသမီးလေးဆိုတော့ သူ့အတှကျ ပညာဆကျပွီးတော့ သငျနိုငျဖို့ပေါ့ ဘယျလိုမြား အမဘကျက ကွိုးစားခဲ့ရတာရှိလဲ နောကျတခုက မမွတျသကျစုအနနေဲ့ ကြောငျးတှပေေါ့ အထူးသဖွင့ျ နယူးယောကျက စာသငျကြောငျးတှမှော သူ စာလိုကျသငျနိုငျဖို့အတှကျ သူ့ဘကျကနေ ကွိုးစားအားထုတျခဲ့ရတဲ့အနအေထားတခုကို အမက မိခငျတယောကျအနနေဲ့ ရှငျးပွပေးပါဦး။
မလှလှစံ။ ။ ပထမဦးဆုံး မလေးရှားမှာနတေုနျးကတော့ အမက သမီးလေးကို Refugees တှေ တကျလို့ရတဲ့ကြောငျးတခုပေါ့နောျ အဲ့ဒီ့မှာသူ အငျ်ဂလိပျစာသငျခဲ့ရတယျဆိုတော့ သမီးလေးမှာ အငျ်ဂလိပျစာအခွခေံရှိတယျ။ သမီးလေးက အထိုကျအလြောကျ အငျ်ဂလိပျစာ အခွခေံရှိခဲ့တယျ။ အမတို့ နယူးယောကျ Queens ကိုရောကျတဲ့အခါမှာ အမတို့မှာ အသိမိတျဆှမေရှိဘူး အမတို့ ဘယျကနေ ဘယျလိုကလေးကို ကြောငျးစထားရမှနျးမသိဘူး။ မသိတော့ အမက Department of Education ကို သှားပွီးတော့ ငါတို့ကတော့ Refugee အနနေဲ့လာတယျ ငါ့သမီးလေး ကြောငျးတကျခငြျတယျ ဆိုတော့ အမှနျအတိုငျးပွောရရငျ အမသမီးလေးအသကျက ကွီးနတေယျ။ အဲ့ဒီ့မှာ Department of Education DOE ကနေ အမတို့ကိုမေးတယျ။ နငျတို့ မလေးရှားမှာ ဘယျနှဈတနျးအထိ ကြောငျးတကျခဲ့သလဲတဲ့။ Certificate ပါလာခဲ့လားဆိုတော့ အမက မပါလာခဲ့ဘူး။ ယူရကောငျးမှနျးလညျးမသိသလို အဲ့ဒီ့ကြောငျးကလညျး မပေးဘူး။ အဲ့ဒီ့မှာတငျ DOE ကနေ အမတို့အိမျလိပျစာနဲ့ သကျဆိုငျတဲ့ Newtown High School ကိုလှှဲလိုကျတယျ အဲ့ဒီ့ကြောငျးမှာ အမသမီးက Grade 9 ကနေ စတကျရတယျ။
အဲ့ဒီ့ကြောငျးမှာ စစသှားတကျတော့ သမီးလေးကို ရေးဖွတှေဖွေခေိုငျးတယျ။ ပွီးတဲ့ခါကတြော့ အငျ်ဂလိပျစာ ဖတျခိုငျးတယျ။ သမီးလေးက ဖတျနိုငျတယျ။ အဲ့ဒီ့မှာတငျ သမီးလေးကို Grade 9 ကနေ စတကျခိုငျးတယျ အဆင့ျမှီတယျဆိုရငျတော့ နင့ျကိုငါတို့တှကေ အတနျးခုနျပေးမယျ လို့ပွောတယျ ဒါပမေဲ့ သူတို့ အတနျးတော့ မခုနျပေးဘူး။ Grade 9 ကနပေဲ သမီးလေးက စတကျခဲ့ရတယျ။ အဲ့ဒီ့တော့ အမက သမီးလေးကို အားပေးတယျ။ သမီးလေး နငျက Grade 9 ထကျ အသကျတော့ကွီးသှားတယျ။ ဒါပမေဲ့ အားမငယျနဲ့ Basic ကနေ စပွနျအားယူတယျလို့ သဘောထားဆိုပွီးတော့ သမီးလေးကို အမက စိတျဓာတျခှနျအားပေးပွီးတော့ သူ Newtown High School ကနေ စတကျခဲ့ရတယျ။ Grade 10 ရောကျတော့ သူ့ကြောငျးကနေ မဂြောခှဲတယျ။ မဂြောခှဲတဲ့အခါမှာ သမီးလေးကို ဘယျမဂြောယူမလဲဆိုပွီးတော့ သမီးလေး ရှေးခယြျတာက ကှနျပြူတာနဲ့ ဒုတိယက Business ကိုသူရှေးခယြျတယျ။သို့သောျလညျးပဲ သူရှေးခယြျတဲ့ ဘာသာရပျနှဈခုစလုံး မှာ နှဈခုစလုံးကို မရပဲနဲ့ သူ့ကိုရှေးခယြျပေးလိုကျတဲ့မဂြောက “Forensic Sciences” ဖွဈနတေယျ။ “Forensic Sciences” က ပွောရရငျ အမတို့မှာ လုံးဝ background knowledge လုံးဝမရှိခဲ့ဘူး သားအမိနှဈယောကျစလုံးမှာ။ ဒါပမေဲ့ သမီးလေးက သူမရှေးခယြျခဲ့တဲ့ ဘာသာရပျကို ရခဲ့ပမေဲ့ သူကွိုးစားတယျ လေ့လာခဲ့တဲ့အခါဟာ “Forensic Sciences” ကို သူစိတျဝငျစားသှားတယျ။ သူစိတျဝငျစားသှားတာက Criminal Justice နဲ့ပတျသကျပွီးတော့။
မဆုမှနျ။ ။ ဟုတျကဲ့ အခုဆိုလို့ရှိရငျလညျး မမွတျသကျစုက အမရေိကနျစဈတပျမှာ တာဝနျထမျးဆောငျနိုငျဖို့ အခွခေံစဈပညာသငျတနျး သှားတကျနတေယျလို့သိရပါတယျ။ ဆိုတော့ စဈသငျတနျးတကျဖို့ သူဘာဖွဈလို့ဆုံးဖွတျခဲ့တာလဲ။ သူ့ရဲ့ကိုယျပိုငျဆုံးဖွတျခကြျလား။ ဒီလိုအမရေိကနျစဈတပျမှာ တာဝနျထမျးဆောငျဖို့ သူ ဘာကွောင့ျရှေးခယြျဖွဈခဲ့တာလဲ။ သူ့ကိုယျပိုငျဆုံးဖွတျခကြျလား မိခငျဖွဈသူရဲ့ ရှေးခယြျပေးခဲ့မှုကွောင့ျလား အဲ့တာလေး ပွောပွပေးပါ။
မလှလှစံ။ ။ Grade 10 မှာ သူတို့ကြောငျးကို Army နဲ့ပတျသကျပွီးတော့ Army Recruiting တှလောတယျ။ လာပွီးပွောတော့ အဲ့ဒီ့မှာ သူက စိတျဝငျစားတယျ။ ဆှဲကွိုးလေးရတော့ သူက ပွောတယျ။ မကွေီး မီးမီး Army ထဲကို Join ခငြျတယျပေါ့။ အဲ့တော့ အမက သဘောမတူပေါ့ ညီမရယျ ပွောရရငျတော့။ လုံးဝပဲ သဘောမတူဘူး နငျတယောကျတညျး ငါ့မှာရှိတာ ငါလုံးဝ သဘောမတူဘူး။ နင့ျကိုငါ မခှဲနိုငျဘူး ပွောရရငျ မိခငျတယောကျရဲ့ အတ်တပေါ့။ မကွေီး စဈသားဆိုတာ စဈတိုကျတာတခုတညျးမဟုတျဘူး ရှေးခယြျစရာ Options တှေ အမြားကွီးရှိတယျပေါ့။ သူပွောရှာတယျ ဒါပမေဲ့ ပထမတနှဈမှာ အမ လုံးဝ သဘောမတူခဲ့ဘူး။ သူ့ကိုပညာရေးပဲ အာရုံစိုကျပေါ့နောျ စဈတပျကို မလုပျနဲ့ ဘာဖွဈတယျ ညာဖွဈတယျပေါ့။ Grade 11 မှာ Army Recruiting တခါ လာပွနျရော လာတော့လညျး သူက တခါထပျပွောတယျ မီးမီးတို့ကြောငျးကို လာတယျ။ အဲ့ဒီ့မှာ သူက အမကို တကွိမျထပျတောငျးဆိုတယျ။ အဲ့လိုတောငျးဆိုတော့ အဲ့ဒီ့အခါမှာ အမက အလေးအနကျ ပွနျစဉျးစားဖွဈတယျ။ သမီးလေးကို အမက အမွဲတမျး မိခငျအတ်တနဲ့တသကျလုံး အမ ထားလို့လညျးမဖွဈဘူးလေ။ အဲ့မှာတငျ အမက သူ့ကိုခှင့ျပွုလိုကျတဲ့အခါမှာ သူ Grade 11 မှာ List ပေးလိုကျတယျ List ပေးပွီးတဲ့အခါကတြော့ သူ့ရဲ့ Army ရဲ့ သဘောက အနညျးဆုံး High School ပွီးရမှာ။ အဲ့လို List ပေးပွီးပွီဆိုရငျ High School ကာလမှာ အမွဲတမျး Army ရဲ့ Activities တှေ အားလုံးကို Keep in touch အမွဲလုပျတယျ။ ဥပမာ စနနေေ့တိုငျးမှာ Future Soldier training ဆိုတာရှိတယျ။ Future Soldier training တှကေို သူအမွဲတမျးသှားတယျ။ Activities တှလေုပျတယျ။ နောကျပိုငျးမှာတော့ Step by Step ပေါ့နောျ Physical Test တှေ Medical Examination တှလေုပျတယျ နောကျဆုံး ကမြျးသစ်စာကြိနျဆိုတဲ့ဟာတှပွေီးတော့ အထကျတနျးကြောငျး Graduation ပွီးတဲ့အခါ တပတျမှာပဲ စဈပညာအခွခေံသငျတနျး South Carolina မှာ သူသှားတကျရတယျ။ အခုသူပွီးသှားပွီ။ သူပွီးတော့ စာမေးပှဲဖွခေိုငျးတဲ့အခါမှာ သငျ်ခြာအမှတျကောငျးတဲ့ အတှကျကွောင့ျ Logistics လုပျငနျးခှငျကိုရတယျ။ သူ့ရဲ့ရာထူးတာဝနျက Logistics Specialist အဖွဈ လုပျရတယျ။ ဒီလို Logistics Specialist အဖွဈ ရပျတညျဖို့အတှကျ အခု သူက ဗာဂြီးနီးယား Fort Lee မှာ သူဒီပညာကို ဆကျသငျနပေါတယျ။ ပွီးရငျတော့ သူ Graduation တခါထပျပွီးမယျပေါ့ ပွီးသှားပွီဆိုရငျတော့ အမရေိကနျပွညျထောငျစုရဲ့ ပွညျပ Over Sea ကို စလှေှတျခွငျးခံရမယျပေါ့။ ဘယျနိုငျငံကို တာဝနျကမြလဲဆိုတာတော့ အမတို့မသိသေးဘူး။
မဆုမှနျ။ ။ ဟုတျကဲ့ အဲ့ဒီ့တော့ မလှလှစံကိုမေးခငြျတာကတော့ ကိုယျကိုတိုငျကလညျး နယူးယောကျမွို့မှာ ရဲအရာရှိအဖွဈ တာဝနျထမျးဆောငျနတေယျ။ အခုဆိုရငျ သမီးငယျလေးကလညျး အမရေိကနျစဈတပျမှာ စဈသားတယောကျအနနေဲ့ တာဝနျထမျးဆောငျဖို့ အသင့ျအနအေထားအထိဖွဈနပွေီပေါ့နောျ။ ဆိုတော့ အမရေိကနျပွညျထောငျစုကို ရှှေ့ပွောငျးရောကျရှိလာတဲ့သူတှထေဲမှာ ကလေးငယျလေးတှထေဲမှာ ဒီမှာပဲမှေးပွီး ကွီးပွငျးလာတာတှရှေိတယျ ဒါပမေဲ့ မမွတျသကျစုဆိုရငျတော့ ဆယျကြောျသကျအရှယျလေးကနေ စကွိုးစားခဲ့ရတာဆိုတော့ ဒီလိုမြိုး အမရေိကနျပွညျထောငျစုကို ရောကျရှိလာကွမယ့ျ မိသားစုတှထေဲမှာ ကိုယ့ျရငျသှေး ကိုယ့ျသားသမီးလေးတှေ အတှကျ ဘဝ အာမခံခကြျရှိဖို့ အနာဂတျကောငျးမှနျဖို့အတှကျ မိဘတှအေနနေဲ့ ဘယျလိုမြိုးအားပေးမှုတှနေဲ့ ဆောငျရှကျသင့ျလဲဆိုတာ အခငြျးခငြျးကို ပွနျပွီးတော့ အားပေးစကားပွောခငြျတာ မြှဝခေငြျတာ ရှိပါလဲရှငျ။
မလှလှစံ။ ။ ပွောရမယျဆိုရငျတော့ အမြားကွီးပေါ့ ညီမရယျ အမသမီးလေးဆိုရငျ နယူးယောကျမှာ မှေးခဲ့တာမဟုတျဘူး။ ရောကျရောကျခငြျး သူ Grade 9 ကနေ စတကျခဲ့ရတယျ။ သူငယျခငြျးအပေါငျးအသငျးတှဆေိုတာကလညျး သူ့လို refugee မဟုတျဘူး။ ဒါပမေဲ့ သမီးလေးကို အမက မလိမျခိုငျးဘူး။ သူတို့တှဆေိုရငျ သမီးလေးကို အထူးဆနျးလိုဖွဈနတေယျ။ ဒီကြောငျးမှာ ရှိတဲ့ ကလေးလေးတှကေ ဒီကြောငျးမှာ Refugee ဆိုတာ သူတို့လုံးဝ မသိခဲ့ဘူး။ သမီးလေးကိုမွငျမှ Refugee ဆိုတာ သိတာ ဆရာမတှကေအစ။ ဖေးမကွတယျ ညီမရယျ ပွောရရငျ သမီးလေးကို သူတို့ဖေးမပေးကွတယျ။ အမပွောခငြျတာကတော့ မိခငျတိုငျး မိခငျတိုငျးပေါ့နောျ။ အမကတော့ အဖနေရောကရော အမနေရောကရော တာဝနျယူရတဲ့သူတယောကျအနနေဲ့ သားသမီးကို ရငျအုပျမကှာ ထားစခေငြျတယျ။ အမ အလုပျလုပျတဲ့နရောမှာလညျး ဥပမာ အမ အလုပျ ၃ ၄ ၅ခု အမ မလုပျဘူး။ သမီးလေးနဲ့ပဲ အမ အခြိနျပေးပွီး အမ ကိုယျပိုငျအခြိနျကိုပဲ အမ ထားတယျ။ ပွီးတဲ့အခါမှာ သားသမီးအတှကျကို အမတို့က ဘယျလိုဖွဈစခေငြျတာလဲ ကိုယျဖွဈခငြျတဲ့ဆန်ဒတခုရယျ သားသမီးဖွဈခငြျတဲ့ ဆန်ဒတခုရယျ သားသမီးကိုလညျး မေးရတယျ သားသမီး ဘာဖွဈခငြျတာလဲ အဲ့ဒီ့ဆန်ဒနှဈခုက ပေါငျးပွီးတော့ ဘယျလမျးကိုလြှောကျမလဲ။ နောကျတခုက သားသမီးကို အခွခေံကောငျးတခုဖွဈဖို့ အခွခေံကောငျးတခုတော့ လုပျပေးသင့ျတယျပေါ့။ ဥပမာ ပညာရေးပေါ့ မလာခငျပေါ့ တခွားနိုငျငံတခုခုမှာ ရှိနရေငျ အမရေိကနျပွညျထောငျစုကို မလာခငျ ပညာရေးတခုခုကို သငျယူစခေငြျတယျ။ တတျမွောကျစခေငြျတယျ။ ထူးခြှနျစရာမလိုဘူး အငျ်ဂလိပျစာဆိုရငျ ကိုယျကိုတိုငျလညျး လေ့လာ အငျ်ဂလိပျစာနဲ့ပတျသကျရငျ သားသမီးကိုလညျး အငျ်ဂလိပျစာကို လေ့လာစခေဲ့ခငြျတယျ။ အပွောရော အရေးရော အဖတျရော အကုနျလုံးပေါ့။ အကုနျလုံးကို သခြောပွငျဆငျပွီးတော့ အမကတော့ လာစခေငြျတယျ။ လာတဲ့အခါမှာလညျး ဒီမှာ ကွုံတှေ့ရမှာတှေ အမြားကွီးရှိတယျ။ ကိုယျရှေးခယြျတဲ့နရောဒသေအပေါျမှာ မူတညျပွီးတော့ ရငျဆိုငျမှုတှကေတော့ အမြားကွီးပဲ။ ကိုယ့ျလူမြိုးအခငြျးခငြျးမှာလညျး စိနျခေါျမှုတှရှေိတယျ။ အဲ့ဒီ့ဟာတှအေတှကျကို မိခငျတယောကျအနနေဲ့ မားမားမတျမတျနဲ့ စိတျဓာတျခိုငျမာဖို့လညျးလိုသလို ကိုယ့ျကိုကိုယျလညျး ရပျတညျနိုငျရမယျ သားသမီးရဲ့အရှေ့မှာလညျး မားမားမတျမတျရပျတညျနိုငျတဲ့ စိတျဓာတျတော့ ရှိစခေငြျတာပေါ့နောျ ညီမ။
အဆင့ျမွင့ျစဈသငျတနျးတကျနတေဲ့ အမရေိကနျစဈသမီး သမီးငယျလေး မမွတျသကျစုအကွောငျး အမရေိကနျပွညျထောငျစု နယူးယောကျမွို့မှာ ရဲဝနျထမျးအဖွဈ တာဝနျထမျးဆောငျနတေဲ့ မိခငျဖွဈသူမလှလှစံကို ဆကျသှယျမေးမွနျးပွီး ဒီသီတငျးပတျရဲ့ အမြိုးသမီးကဏ်ဍမှာ မဆုမှနျ တငျပွထားတာဖွဈပါတယျ။
