(Zawgyi/Unicode)
အချင်းချင်း ရိုင်းပင်းလေ့ရှိပြီး စာနာကူညီတတ်သူတွေ နေထိုင်ကြတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူမှုကူညီရေးလုပ်ငန်းတွေ အများအပြား ရှိပေမဲ့၊ ဒါတွေကို စနစ်တကျ ကျင့်ဝတ် စံနှုန်းတွေ ချမှတ်ပြီး လုပ်ဆောင်တာမျိုးကတော့ အားနည်းနေသေးတာ တွေ့ရတယ်လို့ ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ် La Sierra တက္ကသိုလ်မှာ ပါရဂူဘွဲ့ယူဖို့အတွက် မြန်မာနိုင်ငံတွင်း လူမှုဝန်ထမ်းလုပ်ငန်းတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သုတေသနလုပ် စာတမ်းပြုစုနေတဲ့ မမစ်ရှဲလ် ခမောင်း (Michelle Kamau) က ပြောပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လူမှုဝန်ထမ်းလုပ်ငန်းတွေမှာ ဘယ်လို အားနည်းမှုတွေ ရှိနေပါတာလဲ။ ဘာတွေကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲဖို့ လိုအပ်နေတာပါလဲ။ အမျိုးသမီးတွေ အများစု ပါဝင်လုပ်ဆောင်နေတဲ့ လူမှုဝန်ထမ်း လုပ်ငန်းတွေရဲ့ အရေးပါမှုတွေကိုတော့ မမစ်ရှဲလ်ခမောင်းကို မခင်ဖြူထွေးက ဆက်သွယ်မေးမြန်းပြီး ဒီသီတင်းပတ် အမျိုးသမီးကဏ္ဍမှာ စုစည်းတင်ပြထားပါတယ်။
မမစ်ရှ်လ်က ပညာရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေးနဲ့ ဦးဆောင်မှုပိုင်းဆိုင်ရာ ဘာသာရပ်နဲ့ မကြာခင်မှာ ပါရဂူဘွဲ့ယူဖို့ ရှိနေပြီးတော့ ဒီအတွက် ကိုယ် စာတမ်းပြုစုတာမှာလည်း မြန်မာနိုင်ငံက လူမှုဝန်ထမ်း လုပ်ငန်းတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး လေ့လာ သုတေသနလုပ် တင်ပြနေတယ်လို့ သိရပါတယ်။ ဘာကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လူမှုဝန်ထမ်းလုပ်ငန်းတွေ အကြောင်း စိတ်ဝင်စားပြီး လုပ်ဖြစ်တာပါလဲ။ ဘာတွေ တွေ့ခဲ့ရလဲ ဆိုတာ အရင်ဆုံး နည်းနည်း ရှင်းပြပေးပါလား။
''ကျမ အခုလောလောဆယ် ပြီးအောင်လုပ်နေတဲ့ ပါရဂူဘွဲ့ကို စပြီးတော့လုပ်ခါစက ဘယ်လိုစဉ်းစားမိလဲဆိုတော့ ကျမ အခုလက်ရှိ ရှိထားတဲ့ပညာရေးနဲ့ အလုပ်နဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့ အတွေ့အကြုံ အနှစ ၂၀ ရှိသွားပြီဆိုတော့ အဲ့ဒီနေရာကနေ ဘယ်လို ပညာရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး ပြန်ပြီးတော့ကူညီလို့ရမလဲ ဆိုပြီး ပြန်ပြီးတော့ အကောင်အထည်ဖော်တာပေါ့နော်။ အရင်နှစ်က ကျမ မိသားစုနဲ့မြန်မာပြည်ကို ပြန်လာပြီးတော့ အလည်လာတယ်။ အဲ့ဒီ အလည်လာတဲ့အခါကျတော့ ကျမ ဒီမှာရှိတဲ့ မိတ်ဆွေတို့ တခြား သူ သုံးလေးယောက်နဲ့ စကားစပြီးတော့ ပြောမိတယ်ပေါ့နော်။ ဒီမှာလုပ်နေတဲ့ social worker တွေ ဘယ်လိုများ အလုပ်ကိုလုပ်ကိုင်ကြလဲ။ ပြီးရင် ပညာရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့ ဘယ်လို သင်တန်းတွေ ရကြလဲဆိုတာ မေးကြည့်တော့ အဲ့ဒီကနေစပြီး စကားက စသွားတာပေါ့နော်။ ကျမ အဲ့ဒီမှာာဘတွေ့သွားလဲဆိုတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာရှိတဲ့ social worker တွေ အားလုံးဟာတဲ့။ social worker ဆိုတာ လူမှုဝန်ထမ်းတွေပေါ့။ သူတို့တွေက social work ဆိုတဲ့အလုပ်ကို လုပ်နေပေမဲ့ သူတို့နဲ့သက်ဆိုင်တဲ့ ဘွဲ့တွေ ဘာတွေဆိုတာ တခုပဲရှိသေးတယ်။ အဲ့ဒီဟာက ဘာလဲဆိုတော့ Post Graduate Social Work Diploma ဆိုတာ။ အဲ့ဒါက ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်မှာရှိတဲ့ pyscology စိတ်ပညာရပ်ဆိုင်ရာဌာနကနေ ပေးတဲ့ ဒီပလိုမာဘွဲ့ပေါ့။ ဒီလို social work နဲ့ဆိုပြီးတော့ ပတ်သက်တဲ့ ဒီဂရီဘွဲ့ဆိုတာတော့ မဟုတ်သေးဘူးပေါ့။ အဲ့ဒီတော့ အဲ့ဒါကို သိရတဲ့အချိန်ကျတော့ ကျမ အရမ်းစိတ်ဝင်စားသွားတယ်။”
အဲ့တော့ ဒါနဲ့ပတ်သက်လို့ မြန်မာနိုင်ငံမှာရှိတဲ့ အစိုးရလူမှုဝန်ထမ်းဌာနတွေ၊ လူမှုဝန်ထမ်း အဖွဲ့အစည်းတွေမှာ အလုပ် လုပ်နေကြတဲ့ သူတွေနဲ့ရော ဆက်စပ် စကားပြောဖြစ်ခဲ့ တာပါလား။
“ဟုတ်ကဲ့။ အဲ့တော့ စကား စပ် ပြောရင်းနဲ့ ဘယ်လို အချိတ်အဆက်ရသွားသလဲ ဆိုတော့ လူမှုဝန်ထမ်းဌာနေ Ministery of Social Welfare မှာရှိတဲ့ social worker တယောက်နဲ့ အဆက်အသွယ်ရသွားတယ်။ ပြီးတော့ social worker ဆိုတဲ့အသင်းဆိုတာ ရှိတယ်။ အဲ့ဒီမှာလုပ်နေတဲ့သူတွေနဲ့လည်း အဆက်အသွယ်ရသွားပြီး စကား စပြောကြည့်တာပေါ့နော်။ အဲ့ဒီ စကားစပြောတဲ့အခါမှာ ဘာတွေ့လာလဲဆိုတော့ ပညာရေးနဲ့ပတ်သက်တဲ့ Training တွေ လေ့ကျင့်ရေးတို့၊ ပြီးတော့ လက်တွေ့လုပ်ငန်းတွေဆိုတာ အဲ့ဒီနေရာမှာ အရမ်းအားနည်းနေတယ်ပေါ့နော်။ အခု လောလောဆယ် ပညာရေးဘွဲ့မရှိတဲ့အပြင် အဲ့ဒီလို Training တွေ Field Experience ဆိုတဲ့ လက်တွေ့လုပ်တဲ့ လုပ်ငန်းတွေမှာလည်း အရမ်းလိုနေတယ်ဆိုတော့ ဒီနေရာကို ဘယ်လို ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာအောင် လုပ်ဖို့ အစီအစဉ်တွေ စပြီး ဆွဲရမလဲ ဆိုပြီးတော့ အဲ့ဒီရည်ရွယ်ချက်နဲ့ ဒီ ပါရဂူဘွဲ့ကို စာတမ်းကို စပြီး ရေးဖို့ စီစဉ်ခဲ့တာပေါ့နော်။ နောက် အခုလောလောဆယ် United Nations ကုလသမဂ္ဂ UNICEF ကနေပြီးတော့ အမြဲတမ်း ကူညီနေတဲ့ အစီအစဉ်တွေ ရှိတော့ရှိတယ်။ ဒါပေမဲ့ ပညာရေးသက်သက်ဆိုတာတော့ မရှိသေးဘူးပေါ့။ ပြီးတော့ ဒီ့ထက်ဘာတွေ့လာလဲဆိုတော့ ဒီ social worker တွေ လိုက်နာရတဲ့ code of ethic ဆိုတာ ရှိကိုရှိရတယ်။ code of ethic ဆိုတာက သူတို့ရဲ့ social worker တိုင်းမှာအသုံးပြုရမယ့် ကျင့်ဝတ်တွေ၊ social work တန်ဖိုးတွေဆိုတာ တွေကို guidelines လမ်းညွှန်ချက် ဒါမှမဟုတ် framework အခြေခံတွေဆိုတာ ရှိကိုရှိရတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျမ ဒီ မြန်မာပြည်မှာရှိတဲ့ social worker တွေ အတွက်ကို ဒီလို framework ဒါမှမဟုတ် guidelines ဘာများရှိမလဲ လိုက်ပြီး စုံစမ်းကြည့်တော့ တရားဝင် လုပ်ထားတာတွေ မရှိသေးဘူးဆိုတာ တွေ့ရတယ်။ အဲ့ဒီတော့ လူမှုဝန်ထမ်းတွေ၊ လုပ်ငန်းတွေကတော့ အများသောအားဖြင့် လုပ်နေကြတာများတယ်။ အစိုးရနဲ့သွားတဲ့လိုင်းတွေလည်း ရှိတယ်။ တချု့ိဆိုလို့ရှိရင်လဲ အစိုးရကဏ္ဍမှာမဟုတ်ရင် တခြား ကျန်တဲ့ ပရဟိတအသင်းတွေ၊ ဒါမှမဟုတ်ရင်လည်း NGO တွေမှာ လုပ်တာတွေ ရှိတယ်။ တကယ်ဆိုလို့ရှိရင် ဒီ social worker ဆိုတာက တကယ့် ပရော်ဖက်ရှင်နယ် အလုပ်။ ဆိုတော့ ဒီအလုပ်ကို လုပ်ကိုင်တဲ့အခါကျလို့ရှိရင် professionally တိုးတက်အောင် လုပ်ရတယ်။ ပညာရေးလည်း ပါတယ်။ ပြီးလို့ရှိရင် training တို့ဘာတို့နဲ့လည်း ထောက်ပံ့ပေးရတယ်ဆိုတော့ အဲ့ဒါအပြင် လက်ရှိ လက်တွေ့ အတွေ့အကြုံတွေ ဆိုတာလည်း ပါရမယ်။”
ဟုတ်ကဲ့။ အဲ့တော့ လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူမှုဝန်ထမ်းလုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်နေကြတဲ့သူတွေ၊ လူမှုဝန်ထမ်းတွေ အတွက်ကျတော့ အဲ့ဒီလို ဘွဲ့တွေ မရှိဘူးပေါ့။
“ဟုတ်ကဲ့။ အဲ့ဒီမှာ မြန်မာ social worker တွေအတွက် ပြန်ပြီးတော့ ကြည့်တဲ့အခါကျတော့ အဲ့ဒါတွေက နည်းနည်း အားနည်းနေတဲ့နေရာတွေ တွေ့ရတယ်လေ။ ကျမ research ပြန်လုပ်ကြည့်တော့ ဘာတွေ့သလဲဆိုတော့ ဒီ social work ဆိုတဲ့ အလုပ်က ဟိုးလွန်ခဲ့တဲ့ ၁၉ ၅၀ ဝန်းကျင်လောက်ကတည်းက ရှိခဲ့တာပေါ့နော်။ အဲ့ဒီတုန်းကဆိုရင် အမျိုးသမီးတယောက် မစ် ဆေလာ ဆိုတာက international social work ကနေပြီးတော့ ဆောင်းပါးတပုဒ် ရေးလာတယ်။ အဲ့ဒီမှာ ဘာရေးလဲဆိုတော့ မြန်မာပြည်မှာ social work ဆိုတဲ့ပညာရေးကို အတိအကျ လိုက်ပြီးတော့ သင်ပေးတယ်ဆိုတဲ့ အကြောင်းကို ရေးတာပေါ့နော်။ ဒါပေမဲ့ မြန်မာပြည်ကြီးက အရမ်းကို အပြောင်းအလဲတွေ တွေ့ကြုံလာတဲ့အခါကျတော့ ဒီကျောင်းဆိုတာ မရှိတော့ဘူးပေါ့နော်။ အချိန်တွေကြာသွားပြီးတော့ နှစ်ပေါင်းကလည်း ၆၀ လောက်ကျော်သွားပြီဆိုတော့ တော်တော်ကြီးကို ပြန်ပြီးတော့ လိုက်ရမယ်လို့ထင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ social worker courier ဆိုတာက ပရော်ဖက်ရှင်နယ် အလုပ် မရှိတော့ပေမဲ့ ဒီမြန်မာထုံးစံအတိုင်းဆိုရင်တော့ ကျမတို့သိတဲ့အတိုင်းပေါ့နော်။ ကျမတို့ရိုးရာက လူတိုင်း လိုနေတဲ့နေရာတွေမှာ ကူညီတဲ့ဓလေ့ဆိုတာ ရှိတယ်ပေါ့နော်။ ဒါပေမဲ့ အဲ့ဒီလို လူမှုရေးနဲ့ပတ်သက်တဲ့အလုပ်တွေကို သေချာ စနစ်တကျနဲ့လုပ်မယ်ဆိုရင်တော့ ဒီ့ထက်အချင်းချင်း ကိုယ့်ရပ်ကွက်ကရှိတဲ့သူ၊ ကိုယ့်မိသားစုကရှိတဲ့သူကို ကူညီမယ့်အပြင် ဒီထက်ပိုပြီး စနစ်တကျလုပ်ဖို့ လိုလာတယ်ပေါ့နော်။ နောက်တခုကတော့ ဒီ social worker တွေအားလုံး လိုက်နာပြီးတော့ ကျင့်သုံးနိုင်မယ့် professional starndard ဆိုတာလည်း တကယ်ကိုလိုအပ်နေတယ် ဆိုတာကို အဲ့ဒီမှာသိသိသာသာ တွေ့လာပါတယ်။”
တကယ်တော့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုတာ သာရေးနာရေး လုပ်အားပေး ကူညီတဲ့အသင်းအဖွဲ့တွေ အင်မတန်ပေါများပြီး လူမှုဝန်ထမ်း ကူညီစောင့်ရှောက်လိုစိတ် ရှိသူတွေ အင်မတန်များပါတယ်။ ရေဘေး မီးဘေး၊ အခုဆိုရင် ကိုဗစ်ဘေး ပေါ့နော် ကြုံရတဲ့အခါမှာ ကူညီသူတွေ အများကြီး ရှိကြတယ်။ ဒီလို ရိုင်းပင်ကူညီတတ်တဲ့ နိုင်ငံမှာ လူမှုဝန်ထမ်းလုပ်ငန်းတွေ မှာကျတော့ စနစ်တကျ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်း၊ စံနှုန်း သတ်မှတ်ချက်တွေ ရှိမနေဘူးဆိုတာကတော့ စိတ်ဝင်စားစာရာ အတော်ကောင်းပါတယ်။ အဲ့တော့ အခု မြန်မာနိုင်ငံမှာက လူမှုဝန်ထမ်းဆိုင်ရာ ပညာရေး ပညာရပ်ဆိုတာမျိုး စနစ်တကျ မရှိဘဲနဲ့ လက်ရှိလုပ်နေတဲ့သူတွေက ဒါတွေကို ကိုယ့်နည်းကိုယ့်ဟန်နဲ့ လုပ်ကိုင်လှုပ်ရှားနေတယ်လို့ နားလည်ရမှာပေါ့။ အဲ့ဒီလို သဘောပါလား။
“ဟုတ်တယ် အစ်မ။ အခြေခံကတော့ မရှိဘူးမဟုတ်ဘူး ရှိတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျမတို့မှာ လွတ်နေတဲ့နှစ်တွေက အရမ်း များနေပြီးတော့ အစကနေ ပြန်စရမယ့်သဘောမျိုး ဖြစ်နေတာပေါ့နော်။ social work ဆိုတာကတော့ လူမှုရေးနဲ့ပတ်သက်တဲ့ ကိစ္စတွေ လုပ်နေတာဆိုတော့ လူမှုရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဘာတွေ ဘယ်လိုရင်ဆိုင်ရသလဲ ဆိုတာ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် သိဖို့လိုတာပေါ့နော်။ ဒီအတွက် curriculum သင်ရိုးညွှန်းတန်း သင်တဲ့နေရာမှာ ဘာတွေ ပါဝင် သင်ယူရသလဲ ဆိုတော့ political science ဆိုရင် နိုင်ငံရေးနဲ့ပတ်သက်တဲ့ သိပ္ပံပညာ၊ ပြီးလို့ရှိရင် research သုတေသနတွေ လုပ်ရတယ်။ စုံစမ်းတာတွေ လုပ်ရတယ်။ ပြီးရင် psycology ။ အဲ့ဒါတခုက တော်တော်အရေးကြီးတယ်။ pyscology ဆိုတာ ကတော့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာနဲ့ဆိုင်တဲ့ သင်ကြားမှုတွေပေါ့နော်။ အဲ့ဒါတွေလည်း ပါတယ်။ ပြီးလို့ရှိရင် sociology ဆိုတာ လူအများနဲ့ဆိုင်တဲ့ ယဉ်ကျေးမှုတို့၊ ဒါမှမဟုတ် လူတွေ ဘယ်လိုဆက်ဆံကြတယ်ဆိုတဲ့ဟာတွေကို နားလည်ဖို့၊ အဲ့ဒီအချက်တွေကိုလည်း နားလည်ဖို့ အရေးကြီးတယ်။ အဲ့ဒါတွေလည်း နားလည်ရမယ်။ နောက်တခုက ဘာရှိသေးလဲဆိုတော့ လူတွေက ပတ်ဝန်းကျင်မှာ တယောက်နဲ့တယောက် ဘယ်လို ဆက်ဆံကြသလဲ။ ပြီးလို့ရှိရင် ပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ပတ်သက်လို့ ဆက်နွယ်နေတဲ့ကိစ္စတွေ၊ အချက်အလက်တွေကို နားလည်ထားရမယ်။ နောက်တခုက human rights လူ့အခွင့်အရေးပေါ့နော်။ အဲ့ဒါတွေကလည်း လူတယောက်ကို ဘယ်လိုထိခိုက်ပြီးတော့ ဘယ်လို အကျိုးပြုသလဲဆိုတာလည်း နားလည်ဖို့ရှိတယ်။ အဲ့ဒီတော့ သင်တန်းတွေအနေနဲ့လည်း သင်ဖို့လိုပါတယ်။ နောက်တခါ international standard တွေမှာ ဘယ်လိုရှိတယ်ဆိုတာ သိကိုသိရမယ်။ နောက်တခုက inter-personal communication။ ဒီ social worker ဆိုတာက လူပေါင်းစုံနဲ့ပတ်သက်တဲ့ ပြဿနာအမျိုးမျိုးကို ဖြေရှင်းပြီးတော့ ကူညီရတဲ့သူဆိုတော့ တယောက်နဲ့တယောက် စကားပြော ဆက်သွယ်တဲ့အခါမှာ ဘယ်လိုပိုပြီးတော့ ထိရောက်အောင် လုပ်နိုင်မလဲဆိုတဲ့ သင်တန်းတွေကို လေ့ကျင့်ထားဖို့ လိုပါတယ်။ အဲ့ဒီတော့ ကြည့်လိုက်လို့ရှိရင် social worker တယောက် ဖြစ်လာဖို့ဆိုတာ တော်တော်ကြီးကို နားလည်ပြီးတော့ ကျွမ်းကျင်မှ လုပ်နိုင် လုပ်လို့ရတဲ့အလုပ်။ တကယ် professional အလုပ် ဆိုတာ အဲ့ဒါကိုတော့ အသိပေးချင်ပါတယ်။”
ဟုတ်ကဲ့ပါ။ ဒါကတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူမှုဝန်ထမ်း လုပ်ငန်းတွေ တနိုင်တပိုင်လုပ်နေကြတာတွေ ရှိပေမဲ့၊ ဒီဘာသာရပ်ကို စနစ်တကျ သင်ယူ နားလည်ပြီး လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းအတွက် ရေရှည် အကျိုးပြုနိုင်တဲ့ လုပ်ငန်းတွေဖြစ်လာဖို့ အတွက်မှာတော့ အားနည်းချက်တွေ၊ လိုအပ်ချက်တွေ ရှိနေသေးတယ်ဆိုတာကို ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ် La Sierra တက္ကသိုလ်မှာ ပါရဂူဘွဲ့အတွက် သုတေသနလုပ် စာတမ်းပြုစုနေတဲ့ မမစ်ရှဲလ် ခမောင်း (Michelle Kamau) က ရှင်းပြခဲ့တာပါ။ လူမှုဝန်ထမ်းတွေနဲ့ပတ်သက်လို့ အများပြည်သူ လက်ကိုင်ထားသင့်တဲ့ စံညွှန်းတွေ စနစ်တကျ ဖြစ်လာအောင် ပညာရှင်တယောက်အနေနဲ့ မမစ်ရှဲလ် ဘာတွေ အကြံပြုထားလဲ။ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းတခု ရေရှည်ဖွံဖြိုးတိုးတက်ဖို့ လူမှုဝန်ထမ်းလုပ်ငန်းတွေက ဘယ်လောက်အထိ အရေးပါတဲ့ကဏ္ဍမှာ ရှိနေလဲ။ အမျိုးသမီးတွေ အများစု ပါဝင်လှုပ်ရှားနေတဲ့ ဒီကဏ္ဍတိုးတက်လာရင် အမျိုးသမီးတွေရဲ့ ဘဝတွေရော ဘာတွေ တိုးတက်လာနိုင်မလဲဆိုတာတွေကိုတော့ နောက်သီတင်းပတ်မှာ ဆက်ပြီးတော့ ဆွေးနွေးသွားပါမယ်။ အခုကတော့ အချိန် အကန့်အသတ်ရှိတဲ့အတွက် ဒီအပတ်အမျိုးသမီးကဏ္ဍကို ဒီမှာပဲ ရပ်နားခွင့်ပြုပါရှင့်။ ကျမ ခင်ဖြူထွေးပါ။
========================================
[Unicode Version]
အားနညျးနသေေးတဲ့ မွနျမာ လူမှုဝနျထမျးလုပျငနျး (အမြိုးသမီးကဏ်ဍ)
အခငြျးခငြျး ရိုငျးပငျးလေ့ရှိပွီး စာနာကူညီတတျသူတှေ နထေိုငျကွတဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ လူမှုကူညီရေးလုပျငနျးတှေ အမြားအပွား ရှိပမေဲ့၊ ဒါတှကေို စနဈတကြ ကငြ့ျဝတျ စံနှုနျးတှေ ခမြှတျပွီး လုပျဆောငျတာမြိုးကတော့ အားနညျးနသေေးတာ တှေ့ရတယျလို့ ကယျလီဖိုးနီးယားပွညျနယျ La Sierra တက်ကသိုလျမှာ ပါရဂူဘှဲ့ယူဖို့အတှကျ မွနျမာနိုငျငံတှငျး လူမှုဝနျထမျးလုပျငနျးတှနေဲ့ ပတျသကျပွီး သုတသေနလုပျ စာတမျးပွုစုနတေဲ့ မမဈရှဲလျ ခမောငျး (Michelle Kamau) က ပွောပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ လူမှုဝနျထမျးလုပျငနျးတှမှော ဘယျလို အားနညျးမှုတှေ ရှိနပေါတာလဲ။ ဘာတှကေို ပွုပွငျပွောငျးလဲဖို့ လိုအပျနတောပါလဲ။ အမြိုးသမီးတှေ အမြားစု ပါဝငျလုပျဆောငျနတေဲ့ လူမှုဝနျထမျး လုပျငနျးတှရေဲ့ အရေးပါမှုတှကေိုတော့ မမဈရှဲလျခမောငျးကို မခငျဖွူထှေးက ဆကျသှယျမေးမွနျးပွီး ဒီသီတငျးပတျ အမြိုးသမီးကဏ်ဍမှာ စုစညျးတငျပွထားပါတယျ။
မမဈရျှလျက ပညာရေး၊ အုပျခြုပျရေးနဲ့ ဦးဆောငျမှုပိုငျးဆိုငျရာ ဘာသာရပျနဲ့ မကွာခငျမှာ ပါရဂူဘှဲ့ယူဖို့ ရှိနပွေီးတော့ ဒီအတှကျ ကိုယျ စာတမျးပွုစုတာမှာလညျး မွနျမာနိုငျငံက လူမှုဝနျထမျး လုပျငနျးတှနေဲ့ပတျသကျပွီး လေ့လာ သုတသေနလုပျ တငျပွနတေယျလို့ သိရပါတယျ။ ဘာကွောင့ျ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ လူမှုဝနျထမျးလုပျငနျးတှေ အကွောငျး စိတျဝငျစားပွီး လုပျဖွဈတာပါလဲ။ ဘာတှေ တှေ့ခဲ့ရလဲ ဆိုတာ အရငျဆုံး နညျးနညျး ရှငျးပွပေးပါလား။
''ကမြ အခုလောလောဆယျ ပွီးအောငျလုပျနတေဲ့ ပါရဂူဘှဲ့ကို စပွီးတော့လုပျခါစက ဘယျလိုစဉျးစားမိလဲဆိုတော့ ကမြ အခုလကျရှိ ရှိထားတဲ့ပညာရေးနဲ့ အလုပျနဲ့ပတျသကျပွီးတော့ အတှေ့အကွုံ အနှစ ၂၀ ရှိသှားပွီဆိုတော့ အဲ့ဒီနရောကနေ ဘယျလို ပညာရေးနဲ့ပတျသကျပွီး ပွနျပွီးတော့ကူညီလို့ရမလဲ ဆိုပွီး ပွနျပွီးတော့ အကောငျအထညျဖောျတာပေါ့နောျ။ အရငျနှဈက ကမြ မိသားစုနဲ့မွနျမာပွညျကို ပွနျလာပွီးတော့ အလညျလာတယျ။ အဲ့ဒီ အလညျလာတဲ့အခါကတြော့ ကမြ ဒီမှာရှိတဲ့ မိတျဆှတေို့ တခွား သူ သုံးလေးယောကျနဲ့ စကားစပွီးတော့ ပွောမိတယျပေါ့နောျ။ ဒီမှာလုပျနတေဲ့ social worker တှေ ဘယျလိုမြား အလုပျကိုလုပျကိုငျကွလဲ။ ပွီးရငျ ပညာရေးနဲ့ပတျသကျပွီးတော့ ဘယျလို သငျတနျးတှေ ရကွလဲဆိုတာ မေးကွည့ျတော့ အဲ့ဒီကနစေပွီး စကားက စသှားတာပေါ့နောျ။ ကမြ အဲ့ဒီမှာာဘတှေ့သှားလဲဆိုတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာရှိတဲ့ social worker တှေ အားလုံးဟာတဲ့။ social worker ဆိုတာ လူမှုဝနျထမျးတှပေေါ့။ သူတို့တှကေ social work ဆိုတဲ့အလုပျကို လုပျနပေမေဲ့ သူတို့နဲ့သကျဆိုငျတဲ့ ဘှဲ့တှေ ဘာတှဆေိုတာ တခုပဲရှိသေးတယျ။ အဲ့ဒီဟာက ဘာလဲဆိုတော့ Post Graduate Social Work Diploma ဆိုတာ။ အဲ့ဒါက ရနျကုနျတက်ကသိုလျမှာရှိတဲ့ pyscology စိတျပညာရပျဆိုငျရာဌာနကနေ ပေးတဲ့ ဒီပလိုမာဘှဲ့ပေါ့။ ဒီလို social work နဲ့ဆိုပွီးတော့ ပတျသကျတဲ့ ဒီဂရီဘှဲ့ဆိုတာတော့ မဟုတျသေးဘူးပေါ့။ အဲ့ဒီတော့ အဲ့ဒါကို သိရတဲ့အခြိနျကတြော့ ကမြ အရမျးစိတျဝငျစားသှားတယျ။”
အဲ့တော့ ဒါနဲ့ပတျသကျလို့ မွနျမာနိုငျငံမှာရှိတဲ့ အစိုးရလူမှုဝနျထမျးဌာနတှေ၊ လူမှုဝနျထမျး အဖှဲ့အစညျးတှမှော အလုပျ လုပျနကွေတဲ့ သူတှနေဲ့ရော ဆကျစပျ စကားပွောဖွဈခဲ့ တာပါလား။
“ဟုတျကဲ့။ အဲ့တော့ စကား စပျ ပွောရငျးနဲ့ ဘယျလို အခြိတျအဆကျရသှားသလဲ ဆိုတော့ လူမှုဝနျထမျးဌာနေ Ministery of Social Welfare မှာရှိတဲ့ social worker တယောကျနဲ့ အဆကျအသှယျရသှားတယျ။ ပွီးတော့ social worker ဆိုတဲ့အသငျးဆိုတာ ရှိတယျ။ အဲ့ဒီမှာလုပျနတေဲ့သူတှနေဲ့လညျး အဆကျအသှယျရသှားပွီး စကား စပွောကွည့ျတာပေါ့နောျ။ အဲ့ဒီ စကားစပွောတဲ့အခါမှာ ဘာတှေ့လာလဲဆိုတော့ ပညာရေးနဲ့ပတျသကျတဲ့ Training တှေ လေ့ကငြ့ျရေးတို့၊ ပွီးတော့ လကျတှေ့လုပျငနျးတှဆေိုတာ အဲ့ဒီနရောမှာ အရမျးအားနညျးနတေယျပေါ့နောျ။ အခု လောလောဆယျ ပညာရေးဘှဲ့မရှိတဲ့အပွငျ အဲ့ဒီလို Training တှေ Field Experience ဆိုတဲ့ လကျတှေ့လုပျတဲ့ လုပျငနျးတှမှောလညျး အရမျးလိုနတေယျဆိုတော့ ဒီနရောကို ဘယျလို ဖှံ့ဖွိုးတိုးတကျလာအောငျ လုပျဖို့ အစီအစဉျတှေ စပွီး ဆှဲရမလဲ ဆိုပွီးတော့ အဲ့ဒီရညျရှယျခကြျနဲ့ ဒီ ပါရဂူဘှဲ့ကို စာတမျးကို စပွီး ရေးဖို့ စီစဉျခဲ့တာပေါ့နောျ။ နောကျ အခုလောလောဆယျ United Nations ကုလသမဂ်ဂ UNICEF ကနပွေီးတော့ အမွဲတမျး ကူညီနတေဲ့ အစီအစဉျတှေ ရှိတော့ရှိတယျ။ ဒါပမေဲ့ ပညာရေးသကျသကျဆိုတာတော့ မရှိသေးဘူးပေါ့။ ပွီးတော့ ဒီ့ထကျဘာတှေ့လာလဲဆိုတော့ ဒီ social worker တှေ လိုကျနာရတဲ့ code of ethic ဆိုတာ ရှိကိုရှိရတယျ။ code of ethic ဆိုတာက သူတို့ရဲ့ social worker တိုငျးမှာအသုံးပွုရမယ့ျ ကငြ့ျဝတျတှေ၊ social work တနျဖိုးတှဆေိုတာ တှကေို guidelines လမျးညှှနျခကြျ ဒါမှမဟုတျ framework အခွခေံတှဆေိုတာ ရှိကိုရှိရတယျ။ ဒါပမေဲ့ ကမြ ဒီ မွနျမာပွညျမှာရှိတဲ့ social worker တှေ အတှကျကို ဒီလို framework ဒါမှမဟုတျ guidelines ဘာမြားရှိမလဲ လိုကျပွီး စုံစမျးကွည့ျတော့ တရားဝငျ လုပျထားတာတှေ မရှိသေးဘူးဆိုတာ တှေ့ရတယျ။ အဲ့ဒီတော့ လူမှုဝနျထမျးတှေ၊ လုပျငနျးတှကေတော့ အမြားသောအားဖွင့ျ လုပျနကွေတာမြားတယျ။ အစိုးရနဲ့သှားတဲ့လိုငျးတှလေညျး ရှိတယျ။ တခြု့ိဆိုလို့ရှိရငျလဲ အစိုးရကဏ်ဍမှာမဟုတျရငျ တခွား ကနြျတဲ့ ပရဟိတအသငျးတှေ၊ ဒါမှမဟုတျရငျလညျး NGO တှမှော လုပျတာတှေ ရှိတယျ။ တကယျဆိုလို့ရှိရငျ ဒီ social worker ဆိုတာက တကယ့ျ ပရောျဖကျရှငျနယျ အလုပျ။ ဆိုတော့ ဒီအလုပျကို လုပျကိုငျတဲ့အခါကလြို့ရှိရငျ professionally တိုးတကျအောငျ လုပျရတယျ။ ပညာရေးလညျး ပါတယျ။ ပွီးလို့ရှိရငျ training တို့ဘာတို့နဲ့လညျး ထောကျပံ့ပေးရတယျဆိုတော့ အဲ့ဒါအပွငျ လကျရှိ လကျတှေ့ အတှေ့အကွုံတှေ ဆိုတာလညျး ပါရမယျ။”
ဟုတျကဲ့။ အဲ့တော့ လကျရှိ မွနျမာနိုငျငံမှာ လူမှုဝနျထမျးလုပျငနျး လုပျကိုငျနကွေတဲ့သူတှေ၊ လူမှုဝနျထမျးတှေ အတှကျကတြော့ အဲ့ဒီလို ဘှဲ့တှေ မရှိဘူးပေါ့။
“ဟုတျကဲ့။ အဲ့ဒီမှာ မွနျမာ social worker တှအေတှကျ ပွနျပွီးတော့ ကွည့ျတဲ့အခါကတြော့ အဲ့ဒါတှကေ နညျးနညျး အားနညျးနတေဲ့နရောတှေ တှေ့ရတယျလေ။ ကမြ research ပွနျလုပျကွည့ျတော့ ဘာတှေ့သလဲဆိုတော့ ဒီ social work ဆိုတဲ့ အလုပျက ဟိုးလှနျခဲ့တဲ့ ၁၉ ၅၀ ဝနျးကငြျလောကျကတညျးက ရှိခဲ့တာပေါ့နောျ။ အဲ့ဒီတုနျးကဆိုရငျ အမြိုးသမီးတယောကျ မဈ ဆလော ဆိုတာက international social work ကနပွေီးတော့ ဆောငျးပါးတပုဒျ ရေးလာတယျ။ အဲ့ဒီမှာ ဘာရေးလဲဆိုတော့ မွနျမာပွညျမှာ social work ဆိုတဲ့ပညာရေးကို အတိအကြ လိုကျပွီးတော့ သငျပေးတယျဆိုတဲ့ အကွောငျးကို ရေးတာပေါ့နောျ။ ဒါပမေဲ့ မွနျမာပွညျကွီးက အရမျးကို အပွောငျးအလဲတှေ တှေ့ကွုံလာတဲ့အခါကတြော့ ဒီကြောငျးဆိုတာ မရှိတော့ဘူးပေါ့နောျ။ အခြိနျတှကွောသှားပွီးတော့ နှဈပေါငျးကလညျး ၆၀ လောကျကြောျသှားပွီဆိုတော့ တောျတောျကွီးကို ပွနျပွီးတော့ လိုကျရမယျလို့ထငျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ social worker courier ဆိုတာက ပရောျဖကျရှငျနယျ အလုပျ မရှိတော့ပမေဲ့ ဒီမွနျမာထုံးစံအတိုငျးဆိုရငျတော့ ကမြတို့သိတဲ့အတိုငျးပေါ့နောျ။ ကမြတို့ရိုးရာက လူတိုငျး လိုနတေဲ့နရောတှမှော ကူညီတဲ့ဓလေ့ဆိုတာ ရှိတယျပေါ့နောျ။ ဒါပမေဲ့ အဲ့ဒီလို လူမှုရေးနဲ့ပတျသကျတဲ့အလုပျတှကေို သခြော စနဈတကနြဲ့လုပျမယျဆိုရငျတော့ ဒီ့ထကျအခငြျးခငြျး ကိုယ့ျရပျကှကျကရှိတဲ့သူ၊ ကိုယ့ျမိသားစုကရှိတဲ့သူကို ကူညီမယ့ျအပွငျ ဒီထကျပိုပွီး စနဈတကလြုပျဖို့ လိုလာတယျပေါ့နောျ။ နောကျတခုကတော့ ဒီ social worker တှအေားလုံး လိုကျနာပွီးတော့ ကငြ့ျသုံးနိုငျမယ့ျ professional starndard ဆိုတာလညျး တကယျကိုလိုအပျနတေယျ ဆိုတာကို အဲ့ဒီမှာသိသိသာသာ တှေ့လာပါတယျ။”
တကယျတော့ မွနျမာနိုငျငံဆိုတာ သာရေးနာရေး လုပျအားပေး ကူညီတဲ့အသငျးအဖှဲ့တှေ အငျမတနျပေါမြားပွီး လူမှုဝနျထမျး ကူညီစောင့ျရှောကျလိုစိတျ ရှိသူတှေ အငျမတနျမြားပါတယျ။ ရဘေေး မီးဘေး၊ အခုဆိုရငျ ကိုဗဈဘေး ပေါ့နောျ ကွုံရတဲ့အခါမှာ ကူညီသူတှေ အမြားကွီး ရှိကွတယျ။ ဒီလို ရိုငျးပငျကူညီတတျတဲ့ နိုငျငံမှာ လူမှုဝနျထမျးလုပျငနျးတှေ မှာကတြော့ စနဈတကြ စညျးမဉြျးစညျးကမျး၊ စံနှုနျး သတျမှတျခကြျတှေ ရှိမနဘေူးဆိုတာကတော့ စိတျဝငျစားစာရာ အတောျကောငျးပါတယျ။ အဲ့တော့ အခု မွနျမာနိုငျငံမှာက လူမှုဝနျထမျးဆိုငျရာ ပညာရေး ပညာရပျဆိုတာမြိုး စနဈတကြ မရှိဘဲနဲ့ လကျရှိလုပျနတေဲ့သူတှကေ ဒါတှကေို ကိုယ့ျနညျးကိုယ့ျဟနျနဲ့ လုပျကိုငျလှုပျရှားနတေယျလို့ နားလညျရမှာပေါ့။ အဲ့ဒီလို သဘောပါလား။
“ဟုတျတယျ အဈမ။ အခွခေံကတော့ မရှိဘူးမဟုတျဘူး ရှိတယျ။ ဒါပမေဲ့ ကမြတို့မှာ လှတျနတေဲ့နှဈတှကေ အရမျး မြားနပွေီးတော့ အစကနေ ပွနျစရမယ့ျသဘောမြိုး ဖွဈနတောပေါ့နောျ။ social work ဆိုတာကတော့ လူမှုရေးနဲ့ပတျသကျတဲ့ ကိစ်စတှေ လုပျနတောဆိုတော့ လူမှုရေးနဲ့ပတျသကျပွီး ဘာတှေ ဘယျလိုရငျဆိုငျရသလဲ ဆိုတာ ကယြျကယြျပွန့ျပွန့ျ သိဖို့လိုတာပေါ့နောျ။ ဒီအတှကျ curriculum သငျရိုးညှှနျးတနျး သငျတဲ့နရောမှာ ဘာတှေ ပါဝငျ သငျယူရသလဲ ဆိုတော့ political science ဆိုရငျ နိုငျငံရေးနဲ့ပတျသကျတဲ့ သိပ်ပံပညာ၊ ပွီးလို့ရှိရငျ research သုတသေနတှေ လုပျရတယျ။ စုံစမျးတာတှေ လုပျရတယျ။ ပွီးရငျ psycology ။ အဲ့ဒါတခုက တောျတောျအရေးကွီးတယျ။ pyscology ဆိုတာ ကတော့ စိတျပိုငျးဆိုငျရာနဲ့ဆိုငျတဲ့ သငျကွားမှုတှပေေါ့နောျ။ အဲ့ဒါတှလေညျး ပါတယျ။ ပွီးလို့ရှိရငျ sociology ဆိုတာ လူအမြားနဲ့ဆိုငျတဲ့ ယဉျကြေးမှုတို့၊ ဒါမှမဟုတျ လူတှေ ဘယျလိုဆကျဆံကွတယျဆိုတဲ့ဟာတှကေို နားလညျဖို့၊ အဲ့ဒီအခကြျတှကေိုလညျး နားလညျဖို့ အရေးကွီးတယျ။ အဲ့ဒါတှလေညျး နားလညျရမယျ။ နောကျတခုက ဘာရှိသေးလဲဆိုတော့ လူတှကေ ပတျဝနျးကငြျမှာ တယောကျနဲ့တယောကျ ဘယျလို ဆကျဆံကွသလဲ။ ပွီးလို့ရှိရငျ ပတျဝနျးကငြျနဲ့ပတျသကျလို့ ဆကျနှယျနတေဲ့ကိစ်စတှေ၊ အခကြျအလကျတှကေို နားလညျထားရမယျ။ နောကျတခုက human rights လူ့အခှင့ျအရေးပေါ့နောျ။ အဲ့ဒါတှကေလညျး လူတယောကျကို ဘယျလိုထိခိုကျပွီးတော့ ဘယျလို အကြိုးပွုသလဲဆိုတာလညျး နားလညျဖို့ရှိတယျ။ အဲ့ဒီတော့ သငျတနျးတှအေနနေဲ့လညျး သငျဖို့လိုပါတယျ။ နောကျတခါ international standard တှမှော ဘယျလိုရှိတယျဆိုတာ သိကိုသိရမယျ။ နောကျတခုက inter-personal communication။ ဒီ social worker ဆိုတာက လူပေါငျးစုံနဲ့ပတျသကျတဲ့ ပွူနာအမြိုးမြိုးကို ဖွရှေငျးပွီးတော့ ကူညီရတဲ့သူဆိုတော့ တယောကျနဲ့တယောကျ စကားပွော ဆကျသှယျတဲ့အခါမှာ ဘယျလိုပိုပွီးတော့ ထိရောကျအောငျ လုပျနိုငျမလဲဆိုတဲ့ သငျတနျးတှကေို လေ့ကငြ့ျထားဖို့ လိုပါတယျ။ အဲ့ဒီတော့ ကွည့ျလိုကျလို့ရှိရငျ social worker တယောကျ ဖွဈလာဖို့ဆိုတာ တောျတောျကွီးကို နားလညျပွီးတော့ ကြှမျးကငြျမှ လုပျနိုငျ လုပျလို့ရတဲ့အလုပျ။ တကယျ professional အလုပျ ဆိုတာ အဲ့ဒါကိုတော့ အသိပေးခငြျပါတယျ။”
ဟုတျကဲ့ပါ။ ဒါကတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာ လူမှုဝနျထမျး လုပျငနျးတှေ တနိုငျတပိုငျလုပျနကွေတာတှေ ရှိပမေဲ့၊ ဒီဘာသာရပျကို စနဈတကြ သငျယူ နားလညျပွီး လူမှုအသိုငျးအဝိုငျးအတှကျ ရရှေညျ အကြိုးပွုနိုငျတဲ့ လုပျငနျးတှဖွေဈလာဖို့ အတှကျမှာတော့ အားနညျးခကြျတှေ၊ လိုအပျခကြျတှေ ရှိနသေေးတယျဆိုတာကို ကယျလီဖိုးနီးယားပွညျနယျ La Sierra တက်ကသိုလျမှာ ပါရဂူဘှဲ့အတှကျ သုတသေနလုပျ စာတမျးပွုစုနတေဲ့ မမဈရှဲလျ ခမောငျး (Michelle Kamau) က ရှငျးပွခဲ့တာပါ။ လူမှုဝနျထမျးတှနေဲ့ပတျသကျလို့ အမြားပွညျသူ လကျကိုငျထားသင့ျတဲ့ စံညှှနျးတှေ စနဈတကြ ဖွဈလာအောငျ ပညာရှငျတယောကျအနနေဲ့ မမဈရှဲလျ ဘာတှေ အကွံပွုထားလဲ။ လူမှုအသိုငျးအဝိုငျးတခု ရရှေညျဖှံဖွိုးတိုးတကျဖို့ လူမှုဝနျထမျးလုပျငနျးတှကေ ဘယျလောကျအထိ အရေးပါတဲ့ကဏ်ဍမှာ ရှိနလေဲ။ အမြိုးသမီးတှေ အမြားစု ပါဝငျလှုပျရှားနတေဲ့ ဒီကဏ်ဍတိုးတကျလာရငျ အမြိုးသမီးတှရေဲ့ ဘဝတှရေော ဘာတှေ တိုးတကျလာနိုငျမလဲဆိုတာတှကေိုတော့ နောကျသီတငျးပတျမှာ ဆကျပွီးတော့ ဆှေးနှေးသှားပါမယျ။ အခုကတော့ အခြိနျ အကန့ျအသတျရှိတဲ့အတှကျ ဒီအပတျအမြိုးသမီးကဏ်ဍကို ဒီမှာပဲ ရပျနားခှင့ျပွုပါရှင့ျ။ ကမြ ခငျဖွူထှေးပါ။
