(Zawgyi/Unicode)
စစ်တပ် အာဏာသိမ်းထားတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းက အခြေအနေတွေကို နိုင်ငံတကာက ပိုသိလာစေဖို့နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဒီမိုကရေစီ ပြန်လည် ရရှိရေး ကြိုးပမ်းမှုတွေကို တဘက်တလှမ်းက ကူညီထောက်ပံ့နိုင်ဖို့အတွက် လေထီးခုန်ပြီး ရန်ပုံငွေရှာဖို့ပြင်နေတယ်လို့ ပြည်သူ့ဂုဏ်ရည် ဟာဝိုင်ရီအဖွဲ့က ပြောပါတယ်။ အမြင့်ပေ တစ်သောင်းကျော်ကနေ စွန့်စွန့်စားစား လေထီးခုန်မယ့် အစီအစဉ်ကိုမှ ဘာကြောင့် ရွေးချယ် လုပ်ဖြစ်ကြတာပါလဲ။ ဘယ်သူတွေ ပါဝင် လေထီးခုန်ကြမလဲ။ ရန်ပုံငွေတွေကိုရော ဘယ်လိုပုံစံနဲ့ လှူဒါန်းသွားမှာလဲ ဆိုတာတွေကိုတော့ လေထီးခုန်ရာမှာ ကိုယ်တိုင်ပါဝင်မယ့် ဟာဝိုင်ရီပြည်နယ်က မဂျူးဂျူးမင်းသူ ကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းပြီး ဒီသီတင်းပတ် အမျိုးသမီးကဏ္ဍမှာ မခင်ဖြူထွေးက တင်ဆက်ထားပါတယ်။
မဂျူးဂျူးမင်းသူ တို့က အာဝိုင်ရီပြည်နယ်မှာ ပြည်သူ့ဂုဏ်ရည် Hawaii Chapter ၊ ပြည်သူ့ဂုဏ်ရည် ဟာဝိုင်ရီအဖွဲ့ခွဲ အနေနဲ့ ဒီလ ၂၇ ရက်နေ့မှာ လေထီးခုန်ပြီး မြန်မာ့အရေးအတွက် ရန်ပုံငွေရှာပွဲ လုပ်ဖို့ ပြင်နေတယ်လို့ သိရပါတယ်။ ဘာကြောင့် ခုလိုလုပ်ဖို့ စဉ်းစားဖြစ်တာလဲ ဆိုတာ အရင်ဆုံး ပြောပြပေးပါလား။
“ဟုတ်ကဲ့ရှင့်။ ကျမတို့ ပြည်သူ့ဂုဏ်ရည် Hawaii Chapter အနေနဲ့ အခုတက်လာတဲ့ NUG အစိုးရကို အပြည့်အ၀ ထောက်ခံတယ်။ ဒါပေမဲ့ ထောက်ခံတဲ့နေရာမှာ ဒီအတိုင်းပဲ ထောက်ခံလို့မရဘူးလေ။ သူတို့ကို financially (ငွေကြေးအရ) ရော၊ diplomatically (သံတမန်ရေးအရ) ရော support ပေးရမယ်။ အဲ့ဒီတော့ အစိုးရတရပ် ချောမွေ့စွာ သူတို့ရဲ့လုပ်ငန်းတွေကို လည်ပတ်နိုင်ဖို့အတွက် ကျမတို့အနေနဲ့ ဝိုင်းဝန်းပြီးတော့ ရန်ပုံငွေရှာပေးခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။”
မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း နိုင်ငံအတွင်းမှာ အကျပ်အတည်းတွေ မျိုးစုံကြုံရတယ်။ ဒီအပေါ်မှာ CDM လုပ်တဲ့ဝန်ထမ်းတွေကို ဒုက္ခသည်တွေကို ကူညီထောက်ပံ့တာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ အခက်အခဲကြုံရတဲ့သူတွေကို ကူညီထောက်ပံ့တဲ့နေရာမှာ ရန်ပုံငွေ ရှာပွဲတွေ လုပ်ကြတယ်။ အများအားဖြင့် အလှူခံတာ၊ ဈေးရောင်းပွဲတွေ လုပ်ကြတာ တွေ့ရပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ မဂျူးဂျူးမင်းသူ တို့ကကျတော့ ဟာဝိုင်ရီမှာ ထူးထူးခြားခြား လေထီးခုန်ဖို့လုပ်ကြတယ်။ ဆိုတော့ ဘာဖြစ်လို့ လေထီးခုန်ပြီးတော့ ရန်ပုံငွေ ရှာဖြစ်ကြတာလဲ။
“အဓိက ရည်ရွယ်ချက်ကတော့ မြန်မာပြည်မှာ အားလုံးက အကြောက်တရားတွေနဲ့ လွှမ်းမိုးမှုအောက်မှာ နေရတဲ့အခါမှာ ကျမတို့ကလဲ ဒီလို ထူးထူးဆန်းဆန်းလည်း တခုဖြစ်အောင်၊ မြန်မာပြည်အတွက် attention လည်း ရအောင်။ နောက်ပြီးတော့ ကျမတို့ လေထီးခုန်မယ့်သူတိုင်း ကတော့ ကြောက်တော့ကြောက်တာပေါ့နော်။ ဒါပေမဲ့ ကျမတို့ရဲ့ အကြောက်တရားတွေကို ရင်ဆိုင်ပြီးတော့ ဒီလေထီးခုန်ဖို့က အမြင့်ပေ ၁၄,၀၀၀ ကျော်ကနေပြီးတော့ ခုန်ရမှာပေါ့နော်။ ဒါပေမဲ့ အဲ့ဒီအကြောက်တရားတွေကို ကျမတို့ရင်ဆိုင်ပြီးတော့ အကြောက်တရားနဲ့ လွှမ်းမိုးမှု မရအောင်၊ အုပ်ချုပ်လို့မရအောင် ကျမတို့ တော်လှန်တယ်။ အဲ့လိုအခါမှာ ကျမတို့က စွန့်စွန့်စားစား မြန်မာပြည်အတွက် ကြိုးပမ်းတဲ့အခါမှာ - ဒီအနောက်နိုင်ငံတွေမှာဆိုရင် မာရသွန်ပွဲတို့၊ စက်ဘီးစီးပွဲတွေ လုပ်ပြီးတော့ အဲ့ဒီလိုကြိုးစားတဲ့ သူတွေကို ဝိုင်းပြီး ဆုပေးတာတွေ ရှိတယ်ပေါ့နော်။ အဲ့ဒီဆုပေးတဲ့ငွေတွေ၊ ထောက်ပံ့ကြေးတွေ၊ ရန်ပုံငွေတွေ အားလုံးကို ကျမတို့က NUG အစိုးရ ချောချောမွေ့မွေ့ လည်ပတ်နိုင်ဖို့အတွက် ဝိုင်းဝန်းပြီးတော့ ကူညီတာဖြစ်တယ်ပေါ့။”
ဆိုတော့ ဒါက တဘက်တလှမ်းကနေ NUG အတွက် ရန်ပုံငွေရှာတဲ့ သဘောပေါ့။
“ဟုတ်ပါတယ်ရှင့်။”
လေထီးခုန်တယ်ဆိုတာ တကယ့်ကို စွန့်စွန့်စားစား လေယာဉ်ပေါ်ကနေ စောစောကပြောတဲ့အတိုင်းဆိုရင် ပေ တစ်သောင်းကျော်ကနေ ခုန်ချမှာ။ တကယ့်ကို ကြောက်စရာကြီးပါ။ စိတ်ထဲမှာရော မကြောက်မိဘူးလား။
“ကြောက်တော့ကြောက်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အဲ့ဒီအကြောက်တရားတွေကို ရင်ဆိုင်ရမယ်လေ။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ပြောခဲ့သလိုပေါ့နော်။ Freedom from Fear ပေါ့။ ကျမတို့က အကြောက်တရားတွေကို မျက်နှာချင်းဆိုင် ရင်ဆိုင်ပြီးတော့ အဲ့ဒီအကြောက်တရားတွေကို ရင်ဆိုင်ကျော်လွှားနိုင်ဖို့ အတွက် ကျမတို့ကိုယ်ကျမတို့လည်း စိန်ခေါ်မှုတခု ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အဓိကအားဖြင့်ပေါ့ မြန်မာပြည်မှာ နေထိုင်နေကြတဲ့ မြန်မာပြည်သူတွေ ပြည်သားတွေ အားလုံးကိုလည်း အားပေးစကား ပြောတဲ့အနေနဲ့ပေါ့နော်။ အခု မြန်မာပြည်မှာ နေတဲ့သူတွေဆိုလို့ရှိရင် ဘေးကျပ်နံကျပ် နေ့တိုင်း အကြောက်တရားတွေ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့အခါမှာ ကျမတို့အနေနဲ့လည်း သူတို့ရဲ့ အကြောက်တရားတွေကို အနည်းနဲ့အများ နားလည်တယ်။ ရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့မယ်။ အတူတူလက်တွဲနေတယ်။ အတူတူ အမြဲတမ်းရှိနေတယ်ဆိုတဲ့ အားပေးတဲ့အနေနဲ့ ကျမတို့ရဲ့ အကြောက်တရားတွေကိုလည်း ရင်ဆိုင်ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။”
ဆိုလိုတာက သူတို့တွေ အကြောက်တရားတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရလို့ ကိုယ်တွေကလည်း သူတို့နဲ့အတူ သွေးစည်းမှုကို ပြတဲ့သဘောပေါ့။
“ဟုတ်ကဲ့ပါ။”
အခု လေထီးခုန်မှာက တယောက်တည်းမဟုတ်ဘဲ အုပ်စုလိုက်ခုန်မယ်လို့ သိရပါတယ်။ ဆိုတော့ ဘယ်နှစ်ယောက် ခုန်ကြမှာလဲ။ ခုန်ဖို့အတွက် ဘာတွေ ပြင်ဆင်ထားကြလဲ ဆိုတာလည်း ပြောပြပါဦး။
“ဟုတ်ကဲ့။ ပထမဆုံးအနေနဲ့ ကျမတို့ လေထီးခုန်မှာကတော့ ၇ ယောက်ပါ။ မြန်မာပြည်မှာ မွေးတဲ့မြန်မာပြည်သားက ၅ ယောက် ပါမယ်။ အနောက်နိုင်ငံသား ၂ ယောက်ပါမယ်။ ကျမတို့ရဲ့ သူငယ်ချင်းတွေပေါ့။ အားလုံး ဝိုင်းပြီးတော့ ဝန်းရံကြတာပါ။ ကျမတို့ရဲ့ ရန်ပုံငွေရှာပွဲ အတွက်ပေါ့။”
လေထီးခုန်မယ်ဆိုရင် ဒီနိုင်ငံမှာ လေထီးခုန်ဖို့အတွက် ပိုက်ဆံပေးပြီးတော့ ခုန်ကြရတာပါ။ ဆိုတော့ အခု ခုန်မယ့်သူတွေက ကိုယ် ကိုယ်တိုင် အကုန်အကျခံပြီး ခုန်ကြမှာလား။ ဘယ်လို စီစဉ်ကြတာလဲဆိုတာလဲ ပြောပြပါဦး။
“ဟုတ်ကဲ့။ လေထီးခုန်မယ့် လေထီးမောင်တွေ လေထီးမယ်တွေ အကုန်လုံးက ကိုယ့်အိတ်စိုက်ပြီး တယောက်ကို ခုန်လို့ရှိရင် ဒေါ်လာ ၂၀၀ လောက် ပေးရတယ်ရှင့်။ အဲ့ဒီအပြင် ကိုယ်လိုချင်တဲ့ ဓာတ်ပုံတို့ ဗွီဒီယိုတို့ ရိုက်ရင် ထပ်ပြီးပေးရတယ်ပေါ့နော်။ ကျမတို့ ပထမဦးဆုံးကတော့ သူငယ်ချင်းတွေ အပျော် သွားခုန်မလို့ပဲ။ ဒါပေမဲ့ အပျော်ကနေ အဓိပ္ပါယ်ရှိတဲ့အရာတခု လုပ်ရအောင်၊ မြန်မာပြည်အတွက် လုပ်ရအောင် ဆိုပြီးတော့ ကျမတို့အားလုံး တိုင်ပင်ပြီးတော့ ရန်ပုံငွေပွဲကို ရှာလိုက်ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ လေထီးခုန်ဖို့ကတော့ ဘာမှတော့ သိပ်ပြီး ပြင်ဆင်စရာ မလိုပါဘူး။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ကျမတို့သွားခုန်မယ့် Pacific ကုမ္ပဏီက အကုန်လုံး safety အတွက်လည်း သူတို့က certificate ရပြီးသား။ နောက်ပြီးတော့ ကျမတို့ သွားခုန်လို့ရှိရင် We support NUG ဆိုတဲ့ ဆိုင်းပုဒ်တွေ၊ ပြည်သူ့ဂုဏ်ရည် Chapter ရဲ့ အင်္ကျီတွေ၊ NUG အင်္ကျီတွေ ဝတ်သွားပြီးတော့ မြန်မာပြည်အတွက် attention ရအောင် ဝိုင်းပြီးတော့ ကူညီကြမှာပါရှင့်။”
ရန်ပုံငွေရှာတဲ့ အနေအထားကရော ဘယ်လိုရှိလဲ။ အခုချိန်မှာ ရန်ပုံငွေတချို့ ရနေပြီလား။
“ဟုတ်ကဲ့။ ရန်ပုံငွေတချို့တော့ တော်တော်တော့ ရနေပြီပေါ့နော်။ ဒါပေမဲ့ လိုသလောက်တော့ မရသေးဘူးပေါ့။ အဲ့ဒီတော့ လှူချင်တဲ့အလှူရှင်များရှိရင် ကျမဆီကို Venmo ကနေ လှူလို့ရတယ်။ Zelle တို့ Facebook pay တို့ နီးစပ်ရာကနေ လှူလို့ရတယ်။ ကျမတို့ Go Fund Me page ထောင်သေးတယ်ရှင့်။ ဒါပေမဲ့ Go Fund Me က humanitarian case တွေကိုပဲ ကူညီခွင့်ပေးတယ်ရှင့်။ government ဆိုတဲ့ စကားလုံးပါလို့လားမသိဘူး။ ကျမတို့ Go Fund Me အဖျက်ခံလိုက်ရတယ်ရှင့်။”
ဘယ်လိုလူတွေက အဓိက လှူဒါန်းကြလဲ။
“အခု လှူဒါန်းကြတာက မြန်မာပြည်သားတွေတင် မဟုတ်ဘူးပေါ့နော်။ အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံတွေက ဗီယက်နမ်တွေ၊ တရုတ်တွေ၊ အမေရိကန်နိုင်ငံသားတွေ၊ ကျောင်းသားတွေ၊ ကျောင်းလာတက်ကြတဲ့သူတွေ။ နောက်ပြီးတော့ ကျမတို့ ဆန္ဒပြပွဲတွေ သွားရင်လဲ အလှူငွေတွေ ကောက်တယ်ရှင့်။ အခု ကျမတို့ ဟာဝိုင်ရီမှာဆိုရင် ကမ္ဘာကျော်ကမ်းခြေ ဝိုင်ကိကီ မှာ ဆန္ဒပြပွဲ သွားတဲ့အခါမှာလဲ အဲ့ဒီကိုလာကြတဲ့ ကမ္ဘာလှည့် ဧည့်သည်တွေကလည်း ကျမတို့ ဆန္ဒပြပွဲမှာ အလှူငွေ ထည့်ကြတယ်ရှင့်။ Venmo ကနေ ထည့်ကြတာလည်း ရှိတယ်။ ကျမရဲ့ Venmo account က flyer ထဲမှာလဲ ထည့်ထားတယ်။ တချို့က ငွေသားနဲ့ပဲ အလှူငွေပုံးထဲ လာထည့်ကြတာလည်း ရှိတယ်ရှင့်။”
အလှူငွေတွေ ဘယ်လောက်များများ ရဖို့ရော မျှော်မှန်းထားတာပါလဲ။
“ကျမတို့ရည်မှန်းထားတာ ကတော့ ဒေါ်လာ တစ်သောင်းခွဲလောက်ပေါ့နော်။ ဆက်လက်ပြီးတော့ ကောက်ခံနေတုန်းပါပဲ။ NUG ကို ဝန်းရံချင်တဲ့ မြန်မာပြည်သားတွေ၊ ကမ္ဘာအနှံ့မှာရှိတဲ့ အလှူရှင်တွေ ကျမတို့ကို ဝိုင်းပြီး ဝန်းရံကြဖို့အတွက် ဖိတ်ခေါ်ပါရစေ။”
အဲ့ဒီတော့ အခုရလာတဲ့ ရန်ပုံငွေတွေ အားလုံးကိုတော့ NUG ကို တိုက်ရိုက်လှူဒါန်းသွားမယ်ပေါ့။
“ဟုတ်ပါတယ်။”
အဲ့ဒီတော့ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့ ဒီလိုမျိုးလုပ်တာက ဘယ်လောက်အထိ တနည်းတဖုံ အထောက်အပံ့ဖြစ်မယ်လို့ ယုံကြည်ထားလဲ။
“ထိထိရောက်ရောက် အထောက်အပံ့ပေးနိုင်မယ်လို့ ယုံကြည်တယ်ရှင့်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ဒီအခု ပေါ်ပေါက်လာတဲ့ အစိုးရတရပ် NUG ရယ်။ CRPH ရယ် အားလုံးကို ပြည်ပက မျိုးချစ်မြန်မာတွေက ဝန်းရံရတယ်လေ။ ဝန်းရံမှပဲ ကျမတို့ဘက်ကပေးတဲ့ ခွန်အားရယ်၊ တွန်းအားရယ်နဲ့ အထဲကတွန်းအားရယ် ပြိုင်တူတွန်းမှ ဒီစနစ်တခုက ပြောင်းလဲနိုင်မှာပေါ့နော်။ အဲ့ဒီတော့ ကျမတို့က ငွေကြေးတခုတည်း ဒီလို ရန်ပုံငွေတွေပဲ ကူညီတာအပြင် သံတမန်ရေးရာအရလည်း ချိတ်ဆက်ပေးမယ်။ အထူးသဖြင့် မြန်မာ့အရေးကို အမေရိကန် ကွန်ဂရက်လွှတ်တော်တွေမှာ ဆက်ပြီးတော့ ဆွေးနွေးသွားဖို့။ နောက်ပြီးတော့ ကျမတို့ မြန်မာပြည်က NUG အစိုးရကိုလည်း အမေရိကန်အစိုးရက စစ်မှန်တဲ့ ဒီမိုကရက်တစ်အစိုးရ အနေနဲ့ လက်ခံဖို့အတွက် ကျမတို့ ဆက်လက်ပြီးတော့ တောင်းဆိုနေတယ်။ တွန်းအားတွေ ပေးနေတယ်။ အဲ့ဒီတော့ မြန်မာ့အရေးကို နည်းမျိုးစုံနဲ့ အထောက်အပံ့ဖြစ်စေတာပေါ့နော်။ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာအပြင် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အရဆိုရင်လဲ စိတ်ဓာတ်ခွန်အားပေးတဲ့အနေနဲ့၊ ကျမတို့က ပြည်ပမှာ ရောက်နေပေမဲ့ မြန်မာပြည်သားတွေနဲ့ တသွေးတည်း တသားတည်း ရှိတယ်။ ကျမတို့ ဆက်လက်ပြီးတော့ ကြိုးစား တိုက်ပွဲဝင်နေတယ်။ နောက်ပြီးတော့ မြန်မာပြည်ရဲ့အရေးကို ကမ္ဘာကလူတွေ တွင်တွင်ကျယ်ကျယ် သိရှိနားလည်အောင် ဆန္ဒပြပွဲတွေ ဆက်လုပ်တယ်။ ရန်ပုံငွေပွဲတွေ ရှာတယ်။ နောက်ပြီးတော့ သံတမန်ရေးရာ အရလည်း NUG အစိုးရကို နိုင်ငံတကာက အသိအမှတ်ပြုပြီးတော့ မြန်မာပြည်မှာ ဒီမိုကရေစီ ပြန်လည်ထွန်းကားလာအောင်အတွက် ကျမတို့ အမေရိကန်အစိုးရကိုလည်း ဖိအားပေးတယ်။ တောင်းဆိုတယ်။ လှုံ့ဆော်မှုတွေ ဆက်လက်ပြီးတော့ လုပ်ဆောင်နေပါတယ်။”
ခုလိုအချိန်ပေး ဖြေကြားပေးတဲ့အတွက် ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်။
“ဟုတ်ကဲ့ ခုလိုမေးမြန်းတဲ့အတွက် ကျမကလည်း ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။”
=============================
မွနျမာ့အရေး လထေီးခုနျ ရနျပုံငှရှောသူမြား (အမြိုးသမီးကဏ်ဍ)
စဈတပျ အာဏာသိမျးထားတဲ့ မွနျမာနိုငျငံတှငျးက အခွအေနတှေကေို နိုငျငံတကာက ပိုသိလာစဖေို့နဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ ဒီမိုကရစေီ ပွနျလညျ ရရှိရေး ကွိုးပမျးမှုတှကေို တဘကျတလှမျးက ကူညီထောကျပံ့နိုငျဖို့အတှကျ လထေီးခုနျပွီး ရနျပုံငှရှောဖို့ပွငျနတေယျလို့ ပွညျသူ့ဂုဏျရညျ ဟာဝိုငျရီအဖှဲ့က ပွောပါတယျ။ အမွင့ျပေ တဈသောငျးကြောျကနေ စှန့ျစှန့ျစားစား လထေီးခုနျမယ့ျ အစီအစဉျကိုမှ ဘာကွောင့ျ ရှေးခယြျ လုပျဖွဈကွတာပါလဲ။ ဘယျသူတှေ ပါဝငျ လထေီးခုနျကွမလဲ။ ရနျပုံငှတှေကေိုရော ဘယျလိုပုံစံနဲ့ လှူဒါနျးသှားမှာလဲ ဆိုတာတှကေိုတော့ လထေီးခုနျရာမှာ ကိုယျတိုငျပါဝငျမယ့ျ ဟာဝိုငျရီပွညျနယျက မဂြူးဂြူးမငျးသူ ကို ဆကျသှယျမေးမွနျးပွီး ဒီသီတငျးပတျ အမြိုးသမီးကဏ်ဍမှာ မခငျဖွူထှေးက တငျဆကျထားပါတယျ။
မဂြူးဂြူးမငျးသူ တို့က အာဝိုငျရီပွညျနယျမှာ ပွညျသူ့ဂုဏျရညျ Hawaii Chapter ၊ ပွညျသူ့ဂုဏျရညျ ဟာဝိုငျရီအဖှဲ့ခှဲ အနနေဲ့ ဒီလ ၂၇ ရကျနေ့မှာ လထေီးခုနျပွီး မွနျမာ့အရေးအတှကျ ရနျပုံငှရှောပှဲ လုပျဖို့ ပွငျနတေယျလို့ သိရပါတယျ။ ဘာကွောင့ျ ခုလိုလုပျဖို့ စဉျးစားဖွဈတာလဲ ဆိုတာ အရငျဆုံး ပွောပွပေးပါလား။
“ဟုတျကဲ့ရှင့ျ။ ကမြတို့ ပွညျသူ့ဂုဏျရညျ Hawaii Chapter အနနေဲ့ အခုတကျလာတဲ့ NUG အစိုးရကို အပွည့ျအ၀ ထောကျခံတယျ။ ဒါပမေဲ့ ထောကျခံတဲ့နရောမှာ ဒီအတိုငျးပဲ ထောကျခံလို့မရဘူးလေ။ သူတို့ကို financially (ငှကွေေးအရ) ရော၊ diplomatically (သံတမနျရေးအရ) ရော support ပေးရမယျ။ အဲ့ဒီတော့ အစိုးရတရပျ ခြောမှေ့စှာ သူတို့ရဲ့လုပျငနျးတှကေို လညျပတျနိုငျဖို့အတှကျ ကမြတို့အနနေဲ့ ဝိုငျးဝနျးပွီးတော့ ရနျပုံငှရှောပေးခွငျး ဖွဈပါတယျ။”
မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈအာဏာသိမျးပွီးနောကျပိုငျး နိုငျငံအတှငျးမှာ အကပြျအတညျးတှေ မြိုးစုံကွုံရတယျ။ ဒီအပေါျမှာ CDM လုပျတဲ့ဝနျထမျးတှကေို ဒုက်ခသညျတှကေို ကူညီထောကျပံ့တာပဲဖွဈဖွဈ၊ အခကျအခဲကွုံရတဲ့သူတှကေို ကူညီထောကျပံ့တဲ့နရောမှာ ရနျပုံငှေ ရှာပှဲတှေ လုပျကွတယျ။ အမြားအားဖွင့ျ အလှူခံတာ၊ ဈေးရောငျးပှဲတှေ လုပျကွတာ တှေ့ရပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ မဂြူးဂြူးမငျးသူ တို့ကကတြော့ ဟာဝိုငျရီမှာ ထူးထူးခွားခွား လထေီးခုနျဖို့လုပျကွတယျ။ ဆိုတော့ ဘာဖွဈလို့ လထေီးခုနျပွီးတော့ ရနျပုံငှေ ရှာဖွဈကွတာလဲ။
“အဓိက ရညျရှယျခကြျကတော့ မွနျမာပွညျမှာ အားလုံးက အကွောကျတရားတှနေဲ့ လှှမျးမိုးမှုအောကျမှာ နရေတဲ့အခါမှာ ကမြတို့ကလဲ ဒီလို ထူးထူးဆနျးဆနျးလညျး တခုဖွဈအောငျ၊ မွနျမာပွညျအတှကျ attention လညျး ရအောငျ။ နောကျပွီးတော့ ကမြတို့ လထေီးခုနျမယ့ျသူတိုငျး ကတော့ ကွောကျတော့ကွောကျတာပေါ့နောျ။ ဒါပမေဲ့ ကမြတို့ရဲ့ အကွောကျတရားတှကေို ရငျဆိုငျပွီးတော့ ဒီလထေီးခုနျဖို့က အမွင့ျပေ ၁၄,၀၀၀ ကြောျကနပွေီးတော့ ခုနျရမှာပေါ့နောျ။ ဒါပမေဲ့ အဲ့ဒီအကွောကျတရားတှကေို ကမြတို့ရငျဆိုငျပွီးတော့ အကွောကျတရားနဲ့ လှှမျးမိုးမှု မရအောငျ၊ အုပျခြုပျလို့မရအောငျ ကမြတို့ တောျလှနျတယျ။ အဲ့လိုအခါမှာ ကမြတို့က စှန့ျစှန့ျစားစား မွနျမာပွညျအတှကျ ကွိုးပမျးတဲ့အခါမှာ - ဒီအနောကျနိုငျငံတှမှောဆိုရငျ မာရသှနျပှဲတို့၊ စကျဘီးစီးပှဲတှေ လုပျပွီးတော့ အဲ့ဒီလိုကွိုးစားတဲ့ သူတှကေို ဝိုငျးပွီး ဆုပေးတာတှေ ရှိတယျပေါ့နောျ။ အဲ့ဒီဆုပေးတဲ့ငှတှေေ၊ ထောကျပံ့ကွေးတှေ၊ ရနျပုံငှတှေေ အားလုံးကို ကမြတို့က NUG အစိုးရ ခြောခြောမှေ့မှေ့ လညျပတျနိုငျဖို့အတှကျ ဝိုငျးဝနျးပွီးတော့ ကူညီတာဖွဈတယျပေါ့။”
ဆိုတော့ ဒါက တဘကျတလှမျးကနေ NUG အတှကျ ရနျပုံငှရှောတဲ့ သဘောပေါ့။
“ဟုတျပါတယျရှင့ျ။”
လထေီးခုနျတယျဆိုတာ တကယ့ျကို စှန့ျစှန့ျစားစား လယောဉျပေါျကနေ စောစောကပွောတဲ့အတိုငျးဆိုရငျ ပေ တဈသောငျးကြောျကနေ ခုနျခမြှာ။ တကယ့ျကို ကွောကျစရာကွီးပါ။ စိတျထဲမှာရော မကွောကျမိဘူးလား။
“ကွောကျတော့ကွောကျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ အဲ့ဒီအကွောကျတရားတှကေို ရငျဆိုငျရမယျလေ။ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ ပွောခဲ့သလိုပေါ့နောျ။ Freedom from Fear ပေါ့။ ကမြတို့က အကွောကျတရားတှကေို မကြျနှာခငြျးဆိုငျ ရငျဆိုငျပွီးတော့ အဲ့ဒီအကွောကျတရားတှကေို ရငျဆိုငျကြောျလှှားနိုငျဖို့ အတှကျ ကမြတို့ကိုယျကမြတို့လညျး စိနျခေါျမှုတခု ဖွဈပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ အဓိကအားဖွင့ျပေါ့ မွနျမာပွညျမှာ နထေိုငျနကွေတဲ့ မွနျမာပွညျသူတှေ ပွညျသားတှေ အားလုံးကိုလညျး အားပေးစကား ပွောတဲ့အနနေဲ့ပေါ့နောျ။ အခု မွနျမာပွညျမှာ နတေဲ့သူတှဆေိုလို့ရှိရငျ ဘေးကပြျနံကပြျ နေ့တိုငျး အကွောကျတရားတှေ ရငျဆိုငျနရေတဲ့အခါမှာ ကမြတို့အနနေဲ့လညျး သူတို့ရဲ့ အကွောကျတရားတှကေို အနညျးနဲ့အမြား နားလညျတယျ။ ရငျဆိုငျကွုံတှေ့မယျ။ အတူတူလကျတှဲနတေယျ။ အတူတူ အမွဲတမျးရှိနတေယျဆိုတဲ့ အားပေးတဲ့အနနေဲ့ ကမြတို့ရဲ့ အကွောကျတရားတှကေိုလညျး ရငျဆိုငျခွငျးဖွဈပါတယျ။”
ဆိုလိုတာက သူတို့တှေ အကွောကျတရားတှနေဲ့ ရငျဆိုငျနရေလို့ ကိုယျတှကေလညျး သူတို့နဲ့အတူ သှေးစညျးမှုကို ပွတဲ့သဘောပေါ့။
“ဟုတျကဲ့ပါ။”
အခု လထေီးခုနျမှာက တယောကျတညျးမဟုတျဘဲ အုပျစုလိုကျခုနျမယျလို့ သိရပါတယျ။ ဆိုတော့ ဘယျနှဈယောကျ ခုနျကွမှာလဲ။ ခုနျဖို့အတှကျ ဘာတှေ ပွငျဆငျထားကွလဲ ဆိုတာလညျး ပွောပွပါဦး။
“ဟုတျကဲ့။ ပထမဆုံးအနနေဲ့ ကမြတို့ လထေီးခုနျမှာကတော့ ၇ ယောကျပါ။ မွနျမာပွညျမှာ မှေးတဲ့မွနျမာပွညျသားက ၅ ယောကျ ပါမယျ။ အနောကျနိုငျငံသား ၂ ယောကျပါမယျ။ ကမြတို့ရဲ့ သူငယျခငြျးတှပေေါ့။ အားလုံး ဝိုငျးပွီးတော့ ဝနျးရံကွတာပါ။ ကမြတို့ရဲ့ ရနျပုံငှရှောပှဲ အတှကျပေါ့။”
လထေီးခုနျမယျဆိုရငျ ဒီနိုငျငံမှာ လထေီးခုနျဖို့အတှကျ ပိုကျဆံပေးပွီးတော့ ခုနျကွရတာပါ။ ဆိုတော့ အခု ခုနျမယ့ျသူတှကေ ကိုယျ ကိုယျတိုငျ အကုနျအကခြံပွီး ခုနျကွမှာလား။ ဘယျလို စီစဉျကွတာလဲဆိုတာလဲ ပွောပွပါဦး။
“ဟုတျကဲ့။ လထေီးခုနျမယ့ျ လထေီးမောငျတှေ လထေီးမယျတှေ အကုနျလုံးက ကိုယ့ျအိတျစိုကျပွီး တယောကျကို ခုနျလို့ရှိရငျ ဒေါျလာ ၂၀၀ လောကျ ပေးရတယျရှင့ျ။ အဲ့ဒီအပွငျ ကိုယျလိုခငြျတဲ့ ဓာတျပုံတို့ ဗှီဒီယိုတို့ ရိုကျရငျ ထပျပွီးပေးရတယျပေါ့နောျ။ ကမြတို့ ပထမဦးဆုံးကတော့ သူငယျခငြျးတှေ အပြောျ သှားခုနျမလို့ပဲ။ ဒါပမေဲ့ အပြောျကနေ အဓိပ်ပါယျရှိတဲ့အရာတခု လုပျရအောငျ၊ မွနျမာပွညျအတှကျ လုပျရအောငျ ဆိုပွီးတော့ ကမြတို့အားလုံး တိုငျပငျပွီးတော့ ရနျပုံငှပှေဲကို ရှာလိုကျခွငျးဖွဈပါတယျ။ လထေီးခုနျဖို့ကတော့ ဘာမှတော့ သိပျပွီး ပွငျဆငျစရာ မလိုပါဘူး။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ ကမြတို့သှားခုနျမယ့ျ Pacific ကုမ်ပဏီက အကုနျလုံး safety အတှကျလညျး သူတို့က certificate ရပွီးသား။ နောကျပွီးတော့ ကမြတို့ သှားခုနျလို့ရှိရငျ We support NUG ဆိုတဲ့ ဆိုငျးပုဒျတှေ၊ ပွညျသူ့ဂုဏျရညျ Chapter ရဲ့ အငျ်ကြီတှေ၊ NUG အငျ်ကြီတှေ ဝတျသှားပွီးတော့ မွနျမာပွညျအတှကျ attention ရအောငျ ဝိုငျးပွီးတော့ ကူညီကွမှာပါရှင့ျ။”
ရနျပုံငှရှောတဲ့ အနအေထားကရော ဘယျလိုရှိလဲ။ အခုခြိနျမှာ ရနျပုံငှတေခြို့ ရနပွေီလား။
“ဟုတျကဲ့။ ရနျပုံငှတေခြို့တော့ တောျတောျတော့ ရနပွေီပေါ့နောျ။ ဒါပမေဲ့ လိုသလောကျတော့ မရသေးဘူးပေါ့။ အဲ့ဒီတော့ လှူခငြျတဲ့အလှူရှငျမြားရှိရငျ ကမြဆီကို Venmo ကနေ လှူလို့ရတယျ။ Zelle တို့ Facebook pay တို့ နီးစပျရာကနေ လှူလို့ရတယျ။ ကမြတို့ Go Fund Me page ထောငျသေးတယျရှင့ျ။ ဒါပမေဲ့ Go Fund Me က humanitarian case တှကေိုပဲ ကူညီခှင့ျပေးတယျရှင့ျ။ government ဆိုတဲ့ စကားလုံးပါလို့လားမသိဘူး။ ကမြတို့ Go Fund Me အဖကြျခံလိုကျရတယျရှင့ျ။”
ဘယျလိုလူတှကေ အဓိက လှူဒါနျးကွလဲ။
“အခု လှူဒါနျးကွတာက မွနျမာပွညျသားတှတေငျ မဟုတျဘူးပေါ့နောျ။ အိမျနီးခငြျး နိုငျငံတှကေ ဗီယကျနမျတှေ၊ တရုတျတှေ၊ အမရေိကနျနိုငျငံသားတှေ၊ ကြောငျးသားတှေ၊ ကြောငျးလာတကျကွတဲ့သူတှေ။ နောကျပွီးတော့ ကမြတို့ ဆန်ဒပွပှဲတှေ သှားရငျလဲ အလှူငှတှေေ ကောကျတယျရှင့ျ။ အခု ကမြတို့ ဟာဝိုငျရီမှာဆိုရငျ ကမ်ဘာကြောျကမျးခွေ ဝိုငျကိကီ မှာ ဆန်ဒပွပှဲ သှားတဲ့အခါမှာလဲ အဲ့ဒီကိုလာကွတဲ့ ကမ်ဘာလှည့ျ ဧည့ျသညျတှကေလညျး ကမြတို့ ဆန်ဒပွပှဲမှာ အလှူငှေ ထည့ျကွတယျရှင့ျ။ Venmo ကနေ ထည့ျကွတာလညျး ရှိတယျ။ ကမြရဲ့ Venmo account က flyer ထဲမှာလဲ ထည့ျထားတယျ။ တခြို့က ငှသေားနဲ့ပဲ အလှူငှပေုံးထဲ လာထည့ျကွတာလညျး ရှိတယျရှင့ျ။”
အလှူငှတှေေ ဘယျလောကျမြားမြား ရဖို့ရော မြှောျမှနျးထားတာပါလဲ။
“ကမြတို့ရညျမှနျးထားတာ ကတော့ ဒေါျလာ တဈသောငျးခှဲလောကျပေါ့နောျ။ ဆကျလကျပွီးတော့ ကောကျခံနတေုနျးပါပဲ။ NUG ကို ဝနျးရံခငြျတဲ့ မွနျမာပွညျသားတှေ၊ ကမ်ဘာအနှံ့မှာရှိတဲ့ အလှူရှငျတှေ ကမြတို့ကို ဝိုငျးပွီး ဝနျးရံကွဖို့အတှကျ ဖိတျခေါျပါရစေ။”
အဲ့ဒီတော့ အခုရလာတဲ့ ရနျပုံငှတှေေ အားလုံးကိုတော့ NUG ကို တိုကျရိုကျလှူဒါနျးသှားမယျပေါ့။
“ဟုတျပါတယျ။”
အဲ့ဒီတော့ မွနျမာနိုငျငံနဲ့ပတျသကျပွီးတော့ ဒီလိုမြိုးလုပျတာက ဘယျလောကျအထိ တနညျးတဖုံ အထောကျအပံ့ဖွဈမယျလို့ ယုံကွညျထားလဲ။
“ထိထိရောကျရောကျ အထောကျအပံ့ပေးနိုငျမယျလို့ ယုံကွညျတယျရှင့ျ။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ ဒီအခု ပေါျပေါကျလာတဲ့ အစိုးရတရပျ NUG ရယျ။ CRPH ရယျ အားလုံးကို ပွညျပက မြိုးခစြျမွနျမာတှကေ ဝနျးရံရတယျလေ။ ဝနျးရံမှပဲ ကမြတို့ဘကျကပေးတဲ့ ခှနျအားရယျ၊ တှနျးအားရယျနဲ့ အထဲကတှနျးအားရယျ ပွိုငျတူတှနျးမှ ဒီစနဈတခုက ပွောငျးလဲနိုငျမှာပေါ့နောျ။ အဲ့ဒီတော့ ကမြတို့က ငှကွေေးတခုတညျး ဒီလို ရနျပုံငှတှေပေဲ ကူညီတာအပွငျ သံတမနျရေးရာအရလညျး ခြိတျဆကျပေးမယျ။ အထူးသဖွင့ျ မွနျမာ့အရေးကို အမရေိကနျ ကှနျဂရကျလှှတျတောျတှမှော ဆကျပွီးတော့ ဆှေးနှေးသှားဖို့။ နောကျပွီးတော့ ကမြတို့ မွနျမာပွညျက NUG အစိုးရကိုလညျး အမရေိကနျအစိုးရက စဈမှနျတဲ့ ဒီမိုကရကျတဈအစိုးရ အနနေဲ့ လကျခံဖို့အတှကျ ကမြတို့ ဆကျလကျပွီးတော့ တောငျးဆိုနတေယျ။ တှနျးအားတှေ ပေးနတေယျ။ အဲ့ဒီတော့ မွနျမာ့အရေးကို နညျးမြိုးစုံနဲ့ အထောကျအပံ့ဖွဈစတောပေါ့နောျ။ ရုပျပိုငျးဆိုငျရာအပွငျ စိတျပိုငျးဆိုငျရာ အရဆိုရငျလဲ စိတျဓာတျခှနျအားပေးတဲ့အနနေဲ့၊ ကမြတို့က ပွညျပမှာ ရောကျနပေမေဲ့ မွနျမာပွညျသားတှနေဲ့ တသှေးတညျး တသားတညျး ရှိတယျ။ ကမြတို့ ဆကျလကျပွီးတော့ ကွိုးစား တိုကျပှဲဝငျနတေယျ။ နောကျပွီးတော့ မွနျမာပွညျရဲ့အရေးကို ကမ်ဘာကလူတှေ တှငျတှငျကယြျကယြျ သိရှိနားလညျအောငျ ဆန်ဒပွပှဲတှေ ဆကျလုပျတယျ။ ရနျပုံငှပှေဲတှေ ရှာတယျ။ နောကျပွီးတော့ သံတမနျရေးရာ အရလညျး NUG အစိုးရကို နိုငျငံတကာက အသိအမှတျပွုပွီးတော့ မွနျမာပွညျမှာ ဒီမိုကရစေီ ပွနျလညျထှနျးကားလာအောငျအတှကျ ကမြတို့ အမရေိကနျအစိုးရကိုလညျး ဖိအားပေးတယျ။ တောငျးဆိုတယျ။ လှုံ့ဆောျမှုတှေ ဆကျလကျပွီးတော့ လုပျဆောငျနပေါတယျ။”
ခုလိုအခြိနျပေး ဖွကွေားပေးတဲ့အတှကျ ကြေးဇူးအမြားကွီးတငျပါတယျ။
“ဟုတျကဲ့ ခုလိုမေးမွနျးတဲ့အတှကျ ကမြကလညျး ကြေးဇူးတငျပါတယျ။”
