ဦးအောင်ခင်ရဲ့ မြန်မာ့အရေး သုံးသပ်ချက်
ကချင်ပြည်နယ် ဖားကန့်ဒေသမှာ ကျောက်စိမ်းထုတ်ယူနေတဲ့ ကုမ္ပဏီအားလုံးနီးပါးဟာ ယူနန်တရုတ်တွေရဲ့ ငွေကြေးပံ့ပိုးမှုနဲ့ မကင်းကြဘူးလို့ မကြာမီက ထုတ်ဝေခဲ့တဲ့ Global Witness အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ အချောထည်မရောက်မီ အဆင့်အမျိုးမျိုးနဲ့ အချောထည်အဆင့်မှာ တန်ဖိုးမြင့်သွားတဲ့ ကျောက်စိမ်းဈေးကွက်ကို တရုတ်က လွှမ်းမိုးထားတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ မြန်မာမှတ်ပုံတင်ကိုင်တဲ့ တရုတ်နိုင်ငံသားကိုယ်တိုင် ပါဝင်လုပ်ကိုင်တဲ့နည်း၊ မြန်မာနိုင်ငံသားက တရုတ်ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် လုပ်ကိုင်တဲ့နည်းစတဲ့ နည်းလမ်းတွေနဲ့ တရုတ်အရင်းရှင်တွေ ကျောက်စိမ်းလုပ်ငန်းမှာ ပါဝင်ကြပါတယ်။
တန်ဖိုးကြီးမားတဲ့ တူးဖော်ရေး စက်ယန္တရားတွေကို တရုတ်က ထုတ်ပေးပြီး ဒေသခံတွေနဲ့ အကျိုးတူစီးပွား လုပ်တာမျိုးလည်း ရှိပါတယ်။ ဖားကန့်မှာ ‘ဝ’အဖွဲ့တွေနဲ့ ဆက်သွယ်ပြီး၊ ကျောက်စိမ်းလုပ်ငန်းမှာ ပါဝင်နေတဲ့ တရုတ်တွေလည်း ရှိပါတယ်။ တပ်ချုပ်ဟောင်း ဦးသန်းရွှေမိသားစု၊ မြောက်ပိုင်းတိုင်းရဲ့ တိုင်းမှူးနဲ့ ထိပ်တန်းအရာရှိတွေ ကျောက်စိမ်းကရတဲ့ အကျိုးအမြတ်ကို ခံစားရပါတယ်။ ဒီဓလေ့ရှိနေသေးတာမို့ တပ်မမှူးနဲ့ တိုင်းမှူးတွေရတဲ့ လာဘ်ငွေဟာ တပ်ချုပ်အဆင့်အထိ ရောက်သွားတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒိုင်နမိုက်လုပ်ငန်းကရတဲ့ငွေကို တပ်ချုပ်ရဲ့သား အောင်ပြည့်စုံကို ဝေစုခွဲပေးရပါတယ်။
ကျောက်စိမ်းကရတဲ့ အကျိုးအမြတ်ကို စစ်ကောင်စီခေါင်းဆောင်ပိုင်းက ခံစားနေရတယ်ဆိုတဲ့ စွပ်စွဲချက်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး Global Witness က ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနကို မေးမြန်းတဲ့အခါ တုံ့ပြန်မှု မရှိဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။ KIO ကချင်အဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ အင်ဘန်းလ မိသားစုဝင်တွေလည်း ကျောက်စိမ်းလုပ်ငန်းမှာ ပါဝင်နေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အင်ဘန်းလရဲ့ သားတယောက်ဟာ ကောင်းခါးပြည်သူစစ်နဲ့ ဆက်စပ်နေတဲ့ကုမ္ပဏီမှာ အစုရှယ်ယာ ပါဝင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဆက်စပ်မှုမရှိကြောင်း၊ KIO ကိုယ်စားလှယ်က ငြင်းဆိုပါတယ်။ ဝတပ်ဖွဲ့ဆီကရတဲ့ စစ်လက်နက်ပစ္စည်းကို ကျောက်စိမ်းအတွက် ငွေပေးချေတဲ့သဘောနဲ့ KIO က လက်ခံတယ်လို့လည်း Global Witness က ဖော်ပြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဝဒေသက ပို့ပေးဖို့ ခက်ခဲတာကြောင်း ကိုးကန့်နဲ့ ယူနန်ကတဆင့် ပို့ပေးရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ဦးသန်းရွှေ အနားယူသွားပေမယ့် သူ့မိသားစုဟာ ကျောက်မျက်လုပ်ငန်းမှာ ပါဝင်နေဆဲဖြစ်တယ်လို့ ၂၀၁၅ ထုတ် Global Witness အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြပါတယ်။ ဦးသန်းရွှေမိသားစုပိုင် ကျောက်စိမ်းကုမ္ပဏီတွေကို Kyaing International လို့ ခေါ်ပါတယ်။ ဦးသန်းရွှေရဲ့သားတွေဖြစ်တဲ့ ကြိုင်စန်းရွှေနဲ့ ထွန်းနိုင်ရွှေတို့ဟာ Kyaing International အုပ်စုနဲ့ ‘မြန်မာ့နိုင်အုပ်စု’ ကို ဦးဆောင်ပြီး ဖားကန့်မှာ လုပ်ကွက် (၆) ခု ရထားပါတယ်။ သူတို့ရဲ့လက်အောက်ခံ ‘ကြွယ်ဝဆုံး’ ဆိုတဲ့ ကုမ္ပဏီကိုတော့ Richest Gems ဆိုတဲ့ အင်္ဂလိပ်အမည်နဲ့ မှတ်ပုံတင်ပြီး လုပ်ကွက် (၃) ခု ရထားပါတယ်။ ဦးသန်းရွှေမိသားစုရဲ့ လုပ်ကွက် (၉) ခုမှာ အင်အားသုံးပြီး စစ်တပ်အစောင့်အရှောက်နဲ့ တူးတာမို့ ပတ်ဝန်းကျင် ပျက်စီးတာများပါတယ်။
၁၄ ရာစုလောက်ကတည်းက မြန်မာ့ကျောက်စိမ်းကို တရုတ်က မျက်စီကျခဲ့တာ ယနေ့အထိ ဖြစ်ပါတယ်။ ၁၈ ရာစုနှောင်းပိုင်း ဆင်ဖြူရှင်မင်းလက်ထက် တရုတ်-မြန်မာ နယ်ခြားစစ်ပွဲ ပြီးဆုံးသွားတာဟာ ယူနန်-မြန်မာ ကုန်သွယ်ရေး တိုးပွားစေတဲ့ အကြောင်းရင်း ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီအချိန်ကစပြီး မြန်မာ့ကျောက်မျက် ယူနန်ကို တင်ပို့ပြီး ပိုးချည်၊ သတ္တုအိုးခွက်နဲ့ ရွှေငွေကို တင်သွင်းပါတယ်။ အဲဒီခေတ်က ကားလမ်းမရှိတဲ့အတွက် လားပေါ်မှာ ကုန်တင်ပြီး ကုန်းကြောင်းခရီးကြမ်းမှာ ယူနန်သားတွေ ကုန်သွယ်ကြပါတယ်။ ကချင်ကို ကျောက်မျက်ပိုင်ရှင်အဖြစ် သတ်မှတ်ပြီး တရုတ်က ဆက်ဆံတာကို ဗမာမင်းက ကန့်ကွက်တာမျိုး မရှိပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ အခုခေတ်မှာတော့ ကျောက်စိမ်းဈေးကွက် အလွန်ကြီးမားလာပြီး ဝင်ငွေများတာမို့ ကျောက်စိမ်းမြေနဲ့ နယ်စပ်ကို ချုပ်ကိုင်ရေးဟာ အလွန်အရေးကြီးနေပုံ ရပါတယ်။ တရုတ်စီးပွားရေး တိုးတက်လေ ကျောက်စိမ်းဈေးကွက်ကောင်းလေမို့ ဝယ်လိုအားများတဲ့ ဈေးကွက်ဖြစ်နေပါတယ်။
ကချင်ပြည်နယ် ကျောက်စိမ်းမြေမှာ စားခွက်လုပြီး တိုက်ကျခိုက်ကျ ဗုံးခွဲကျနဲ့ အကြမ်းဖက်တာတွေ အမြဲတမ်းလိုလို ဖြစ်ပွားနေပါတယ်။ မြန်မာ့ကျောက်စိမ်း တင်သွင်းတာကို အမေရိကန်အစိုးရက (၂၀၀၈) မှာ ဥပဒေပြဌာန်းပြီး ပိတ်ပင်ထားပေမယ့် တရုတ်ပြည်က ကျောက်မျက်ဆိုင်နဲ့ ပြတိုက်တိုင်းမှာ ကျောက်စိမ်း ရှိပါတယ်။ ရှင်ဂျန်းပြည်နယ်မှာလည်း ကျောက်စိမ်းထွက်ပေမယ့် မြန်မာ့ကျောက်စိမ်းကို တန်းဖိုးအထားဆုံးပါ။ အတုအပတွေလည်း အများကြီး ရှိပါတယ်။ မကြာမီက မန္တလေးမှာ အွန်လိုင်းက ကျောက်စိမ်းရောင်းဝယ်လို့ အဖမ်းခံရသူထဲမှာ တရုတ်နိုင်ငံသားတွေလည်း ပါဝင်နေတာ တွေ့ရပါတယ်။ အခုတော့ အားလုံးကို လွှတ်ပေးလိုက်ပါပြီ။
စစ်အာဏာရှင်နဲ့ ပုလဲနံပသင့်ပြီး ကုဋေကုဋာကြွယ်ဝတဲ့ သူဌေးကြီးဖြစ်လာသူ (၄၀) ကျော်ရှိပြီး၊ လာမယ့်နှစ် အနည်းငယ်အတွင်း သုံးရာလောက်အထိ တိုးပွားလာနိုင်တယ်လို့ ခန့်မှန်းကြပါတယ်။ သူဌေးဦးရေ တိုးပွားလာသလို ဆင်းရဲသားဦးရေလည်း အမြဲတမ်း တိုးပွားနေပါတယ်။ ကျောက်စိမ်းလုပ်ငန်းက အလုပ်သမားအများအပြား ဘိန်းဖြူစွဲပြီး ဆေးသမားတွေ ဖြစ်ကုန်ပါတယ်။ HIV ရောဂါဆိုး အများဆုံးဖြစ်ပွားရာ ဒေသပါ။ ကျောက်စိမ်းထုတ်လုပ်မှုကြောင့် မြန်မာပြည်မှာ ဆင်းရဲချမ်းသာကွဲပြားမှု ပိုမိုနက်ရှိုင်းလာတာမို့ ကျောက်စိမ်းအကျိုး ခံစားရသူကနည်းပြီး ကျိန်စာသင့်သူက များနေပါတယ်။
==== Unicode ====
ဦးအောငျခငျရဲ့ မွနျမာ့အရေး သုံးသပျခကြျ
ကခငြျပွညျနယျ ဖားကန့ျဒသေမှာ ကြောကျစိမျးထုတျယူနတေဲ့ ကုမ်ပဏီအားလုံးနီးပါးဟာ ယူနနျတရုတျတှရေဲ့ ငှကွေေးပံ့ပိုးမှုနဲ့ မကငျးကွဘူးလို့ မကွာမီက ထုတျဝခေဲ့တဲ့ Global Witness အစီရငျခံစာမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။ အခြောထညျမရောကျမီ အဆင့ျအမြိုးမြိုးနဲ့ အခြောထညျအဆင့ျမှာ တနျဖိုးမွင့ျသှားတဲ့ ကြောကျစိမျးဈေးကှကျကို တရုတျက လှှမျးမိုးထားတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ မွနျမာမှတျပုံတငျကိုငျတဲ့ တရုတျနိုငျငံသားကိုယျတိုငျ ပါဝငျလုပျကိုငျတဲ့နညျး၊ မွနျမာနိုငျငံသားက တရုတျကိုယျစားလှယျအဖွဈ လုပျကိုငျတဲ့နညျးစတဲ့ နညျးလမျးတှနေဲ့ တရုတျအရငျးရှငျတှေ ကြောကျစိမျးလုပျငနျးမှာ ပါဝငျကွပါတယျ။
တနျဖိုးကွီးမားတဲ့ တူးဖောျရေး စကျယန်တရားတှကေို တရုတျက ထုတျပေးပွီး ဒသေခံတှနေဲ့ အကြိုးတူစီးပှား လုပျတာမြိုးလညျး ရှိပါတယျ။ ဖားကန့ျမှာ ‘ဝ’အဖှဲ့တှနေဲ့ ဆကျသှယျပွီး၊ ကြောကျစိမျးလုပျငနျးမှာ ပါဝငျနတေဲ့ တရုတျတှလေညျး ရှိပါတယျ။ တပျခြုပျဟောငျး ဦးသနျးရှှမေိသားစု၊ မွောကျပိုငျးတိုငျးရဲ့ တိုငျးမှူးနဲ့ ထိပျတနျးအရာရှိတှေ ကြောကျစိမျးကရတဲ့ အကြိုးအမွတျကို ခံစားရပါတယျ။ ဒီဓလေ့ရှိနသေေးတာမို့ တပျမမှူးနဲ့ တိုငျးမှူးတှရေတဲ့ လာဘျငှဟော တပျခြုပျအဆင့ျအထိ ရောကျသှားတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ ဒိုငျနမိုကျလုပျငနျးကရတဲ့ငှကေို တပျခြုပျရဲ့သား အောငျပွည့ျစုံကို ဝစေုခှဲပေးရပါတယျ။
ကြောကျစိမျးကရတဲ့ အကြိုးအမွတျကို စဈကောငျစီခေါငျးဆောငျပိုငျးက ခံစားနရေတယျဆိုတဲ့ စှပျစှဲခကြျနဲ့ ပတျသကျပွီး Global Witness က ကာကှယျရေးဝနျကွီးဌာနကို မေးမွနျးတဲ့အခါ တုံ့ပွနျမှု မရှိဘူးလို့ ဆိုပါတယျ။ KIO ကခငြျအဖှဲ့ ဥက်ကဋ်ဌ အငျဘနျးလ မိသားစုဝငျတှလေညျး ကြောကျစိမျးလုပျငနျးမှာ ပါဝငျနတေယျလို့ ဆိုပါတယျ။ အငျဘနျးလရဲ့ သားတယောကျဟာ ကောငျးခါးပွညျသူစဈနဲ့ ဆကျစပျနတေဲ့ကုမ်ပဏီမှာ အစုရှယျယာ ပါဝငျတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဆကျစပျမှုမရှိကွောငျး၊ KIO ကိုယျစားလှယျက ငွငျးဆိုပါတယျ။ ဝတပျဖှဲ့ဆီကရတဲ့ စဈလကျနကျပစ်စညျးကို ကြောကျစိမျးအတှကျ ငှပေေးခြတေဲ့သဘောနဲ့ KIO က လကျခံတယျလို့လညျး Global Witness က ဖောျပွပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဝဒသေက ပို့ပေးဖို့ ခကျခဲတာကွောငျး ကိုးကန့ျနဲ့ ယူနနျကတဆင့ျ ပို့ပေးရတယျလို့ ဆိုပါတယျ။
ဦးသနျးရှှေ အနားယူသှားပမေယ့ျ သူ့မိသားစုဟာ ကြောကျမကြျလုပျငနျးမှာ ပါဝငျနဆေဲဖွဈတယျလို့ ၂၀၁၅ ထုတျ Global Witness အစီရငျခံစာမှာ ဖောျပွပါတယျ။ ဦးသနျးရှှမေိသားစုပိုငျ ကြောကျစိမျးကုမ်ပဏီတှကေို Kyaing International လို့ ခေါျပါတယျ။ ဦးသနျးရှှရေဲ့သားတှဖွေဈတဲ့ ကွိုငျစနျးရှှနေဲ့ ထှနျးနိုငျရှှတေို့ဟာ Kyaing International အုပျစုနဲ့ ‘မွနျမာ့နိုငျအုပျစု’ ကို ဦးဆောငျပွီး ဖားကန့ျမှာ လုပျကှကျ (၆) ခု ရထားပါတယျ။ သူတို့ရဲ့လကျအောကျခံ ‘ကွှယျဝဆုံး’ ဆိုတဲ့ ကုမ်ပဏီကိုတော့ Richest Gems ဆိုတဲ့ အငျ်ဂလိပျအမညျနဲ့ မှတျပုံတငျပွီး လုပျကှကျ (၃) ခု ရထားပါတယျ။ ဦးသနျးရှှမေိသားစုရဲ့ လုပျကှကျ (၉) ခုမှာ အငျအားသုံးပွီး စဈတပျအစောင့ျအရှောကျနဲ့ တူးတာမို့ ပတျဝနျးကငြျ ပကြျစီးတာမြားပါတယျ။
၁၄ ရာစုလောကျကတညျးက မွနျမာ့ကြောကျစိမျးကို တရုတျက မကြျစီကခြဲ့တာ ယနေ့အထိ ဖွဈပါတယျ။ ၁၈ ရာစုနှောငျးပိုငျး ဆငျဖွူရှငျမငျးလကျထကျ တရုတျ-မွနျမာ နယျခွားစဈပှဲ ပွီးဆုံးသှားတာဟာ ယူနနျ-မွနျမာ ကုနျသှယျရေး တိုးပှားစတေဲ့ အကွောငျးရငျး ဖွဈပါတယျ။ အဲဒီအခြိနျကစပွီး မွနျမာ့ကြောကျမကြျ ယူနနျကို တငျပို့ပွီး ပိုးခညြျ၊ သတ်တုအိုးခှကျနဲ့ ရှှငှေကေို တငျသှငျးပါတယျ။ အဲဒီခတျေက ကားလမျးမရှိတဲ့အတှကျ လားပေါျမှာ ကုနျတငျပွီး ကုနျးကွောငျးခရီးကွမျးမှာ ယူနနျသားတှေ ကုနျသှယျကွပါတယျ။ ကခငြျကို ကြောကျမကြျပိုငျရှငျအဖွဈ သတျမှတျပွီး တရုတျက ဆကျဆံတာကို ဗမာမငျးက ကန့ျကှကျတာမြိုး မရှိပါဘူး။ ဒါပမေဲ့ အခုခတျေမှာတော့ ကြောကျစိမျးဈေးကှကျ အလှနျကွီးမားလာပွီး ဝငျငှမြေားတာမို့ ကြောကျစိမျးမွနေဲ့ နယျစပျကို ခြုပျကိုငျရေးဟာ အလှနျအရေးကွီးနပေုံ ရပါတယျ။ တရုတျစီးပှားရေး တိုးတကျလေ ကြောကျစိမျးဈေးကှကျကောငျးလမေို့ ဝယျလိုအားမြားတဲ့ ဈေးကှကျဖွဈနပေါတယျ။
ကခငြျပွညျနယျ ကြောကျစိမျးမွမှော စားခှကျလုပွီး တိုကျကခြိုကျကြ ဗုံးခှဲကနြဲ့ အကွမျးဖကျတာတှေ အမွဲတမျးလိုလို ဖွဈပှားနပေါတယျ။ မွနျမာ့ကြောကျစိမျး တငျသှငျးတာကို အမရေိကနျအစိုးရက (၂၀၀၈) မှာ ဥပဒပွေဌာနျးပွီး ပိတျပငျထားပမေယ့ျ တရုတျပွညျက ကြောကျမကြျဆိုငျနဲ့ ပွတိုကျတိုငျးမှာ ကြောကျစိမျး ရှိပါတယျ။ ရှငျဂနြျးပွညျနယျမှာလညျး ကြောကျစိမျးထှကျပမေယ့ျ မွနျမာ့ကြောကျစိမျးကို တနျးဖိုးအထားဆုံးပါ။ အတုအပတှလေညျး အမြားကွီး ရှိပါတယျ။ မကွာမီက မန်တလေးမှာ အှနျလိုငျးက ကြောကျစိမျးရောငျးဝယျလို့ အဖမျးခံရသူထဲမှာ တရုတျနိုငျငံသားတှလေညျး ပါဝငျနတော တှေ့ရပါတယျ။ အခုတော့ အားလုံးကို လှှတျပေးလိုကျပါပွီ။
စဈအာဏာရှငျနဲ့ ပုလဲနံပသင့ျပွီး ကုဋကေုဋာကွှယျဝတဲ့ သူဌေးကွီးဖွဈလာသူ (၄၀) ကြောျရှိပွီး၊ လာမယ့ျနှဈ အနညျးငယျအတှငျး သုံးရာလောကျအထိ တိုးပှားလာနိုငျတယျလို့ ခန့ျမှနျးကွပါတယျ။ သူဌေးဦးရေ တိုးပှားလာသလို ဆငျးရဲသားဦးရလေညျး အမွဲတမျး တိုးပှားနပေါတယျ။ ကြောကျစိမျးလုပျငနျးက အလုပျသမားအမြားအပွား ဘိနျးဖွူစှဲပွီး ဆေးသမားတှေ ဖွဈကုနျပါတယျ။ HIV ရောဂါဆိုး အမြားဆုံးဖွဈပှားရာ ဒသေပါ။ ကြောကျစိမျးထုတျလုပျမှုကွောင့ျ မွနျမာပွညျမှာ ဆငျးရဲခမြျးသာကှဲပွားမှု ပိုမိုနကျရှိုငျးလာတာမို့ ကြောကျစိမျးအကြိုး ခံစားရသူကနညျးပွီး ကြိနျစာသင့ျသူက မြားနပေါတယျ။
