စစ်တပ် နှိပ်ကွပ်မှု လူ့အခွင့်အရေးမဟာမင်းကြီးရှုတ်ချ
{{Zawgyi/Unicode}}
မြန်မာစစ်ကောင်စီ ဗိုလ်ချုပ်တွေဟာ အာဏာကို တင်းတင်းကြပ်ကြပ် ဆုပ်ကိုင်ထားဖို့အတွက် ပြည်သူတွေကို ဘက်ပေါင်းစုံကနေ ဖိနိုပ် ရက်စက်မှုတွေ တိုးမြှင့်လုပ်ဆောင်နေတာတွေကို UNOHCR လူ့အခွင့်အရေး ဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ မဟာမင်းကြီး Volker Türk က ပြင်းပြင်းထန်ထန် ရှုတ်ချလိုက်ပါတယ် ။ ဆွဇ်ဇာလန်နိုင်ငံ ၊ ဂျနီဗာမြို့ကနေ Lisa Schlein ပေးပို့ထားတဲ့ သတင်းကို ကိုခင်မောင်စိုးမင်း က ပြောပြပေးမှာပါ။
ပြီးခဲ့တဲ့ ၂ နှစ်တာ ကာလ ၂ဝ၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ က ဒီမိုကရေစီနည်းကျ ရွေးကောက်ခံ အရပ်သားအစိုးရကို စစ်တပ် အာဏာသိမ်း ဖြုတ်ချခဲ့စဉ် ကတည်းက မြန်မာနိုင်ငံဟာ နက်ရှိုင်းတဲ့ ချောက်ထဲကို ကျဆင်းသွားပြီး အကြပ်အတည်း မျိုးစုံကို ကြုံတွေ့နေရတယ်လို့ UNOHCR လူ့အခွင့်အရေး ဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ မဟာမင်းကြီး Volker Türk က ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်လိုက်ပါတယ်။
ဒါနဲ့ ပတ်သက်လို့ မဟာမင်းကြီး Türk ရဲ့ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ Jeremy Laurence က မြန်မာနိုင်ငံဟာ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာမှာ ဆိုးဝါးဆုတ်ယုတ် ကျဆင်းနေပြီလို့ ပြောပါတယ်။ အရပ်သား ပြည်သူတွေကို အကာအကွယ်ပေးဖို့ တာဝန်ရှိတဲ့ စစ်တပ်ဟာ နိုင်ငံတကာ ဥပဒေတွေကို ချိုးဖောက်နေပြီး အကြမ်းဖက်မှုတွေဟာ ထိန်းမရအောင်ကို ဆိုးဝါးနေပြီ လို့လည်း သူကပြောပါတယ်။
" အရပ်ဖက် စစ်ဖက် ပစ်မှတ်မခွဲခြားဘဲ မြန်မာစစ်တပ်ဟာ ပြည်သူတွေကို တိုက်ခိုက်ရာမှာ အမြောက် လက်နက်ကြီးတွေ ၊ လေကြောင်းကနေ ပစ်ခတ်မူတွေ ၊ တရားလက်လွတ် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက် သတ်ဖြတ်တာတွေ နဲ့ ကျေးရွာတွေကို မီးရှို့ဖျက်ဆီးကြတာတွေကို ကျူးလွန်နေပါတယ် "
စစ်ကောင်စီတပ်တွေရဲ့ လက်ချက်နဲ့ အနည်းဆုံး လူပေါင်း ၂ထောင် ၉ ရာနီးပါးသေဆုံးခဲ့တယ်လို့ အစီရင်ခံစာတွေ အရသိရပြီး ဒါတောင်မှ အရေအတွက်ကို လျှော့ပေါ့ပြီး ခန့်မှန်းထားတာလို့ ယုံကြည်ရကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးရုံးက ပြောပါတယ်။ ဒါအပြင် အကြမ်းဖက် နှိပ်စက် ၊ သတ်ဖြတ်မှုတွေကြောင့် အရပ်သား ၇ သောင်း ဟာလည်း အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေကို ထွက်ပြေးနေကြရပြီ လူပေါင်း ၁ သန်း ၂ သိန်းလောက်ဟာလည်း IDP ပြည်တွင်းဒုက္ခသည်တွေ အနေနဲ့ ပုန်းရှောင်နေကြရတယ်လို့ ကြေညာချက်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံဟာ အခုလို ဘေးဆိုးကပ်ဆိုး အခြေအနေတွေကနေ ထွက်ပေါက်ရဖို့အတွက်ကတော့ လွယ်ကူတဲ့ အခြေအနေမှာ မရှိဘူးလို့ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေး မဟာမင်းကြီး Türk က ပြောပါတယ်။
သောကြာနေ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ သူရဲ့ ကြေညာချက်ထဲမှာဆိုရင် မြန်မာစစ်ကောင်စီ ဗိုလ်ချုပ်တွေဟာ အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံများအသင်း ASEAN ရဲ့ ငြိမ်းချမ်းစွာဖြေရှင်းပေးရေး ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ရပ်ကို မလေးမစား လိုက်နာမှု မရှိတာကိုလည်း တွေ့ရတယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။
လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီး အနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံရေး အကြပ်အတည်းကိုဖြေရှင်းဖို့အတွက် တခြား နည်းလမ်းတွေကိုလည်း ဖော်ထုတ်ခဲ့ကြောင်း ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ Laurence ကလည်း ပြောပါတယ်။ အဲဒီအထဲမှာ နိုင်ငံတော် အတိုင်ပင်ခံ ပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် နဲ့ သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့် တို့နဲ့အတူ နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသား အားလုံလွှတ်ပေးရေး ဆိုတဲ့ အချက်လည်း ပါဝင်ပါတယ်။
“ မြန်မာနိုင်ငံရေး အကြပ်အတည်း ပြီးဆုံးဖို့အတွက် အရေးကြီးတဲ့ သော့ချက်ကတော့ လူ့အခွင့်အရေးကို လေးစားလိုက်နာမှု ပြန်လည် ရရှိစေဖို့ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါအပြင် မြန်မာစစ်ကောင်စီ ဗိုလ်ချုပ်တွေအနေနဲ့ သူတို့ကိုယ်တိုင်ကလွဲပြီး ဘယ်သူမှ အဖြေမရှာနိုင်တဲ့ ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်တဲ့စနစ်တခုကို အဆုံးသတ်ဖို့ဖြစ်ပါတယ်။ တဆက်တည်းမှာပဲ အရပ်သားပြည်သူတွေအပေါ် တိုက်ခိုက်နေကြတာတွေ ၊ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်နေကြတာတွေအပေါ်မှာ ကျူးလွန်ကြတဲ့သူတွေအနေနဲ့ တာဝန်ယူ တာဝန်ခံကြပါမယ် ”
ပြီးခဲ့တဲ့လက ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေး ကောင်စီ UNSC ကနေ ဆယ်စုနှစ် ၇ ခု ကျော်အတွင်းမှာ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ပထမဆုံး ရှားရှားပါးပါး ဆုံးဖြတ်ချက် တခု ချမှတ်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံတဝှမ်း အကြမ်ဖက်မှု မျိုးစုံကို ချက်ချင်းရပ်တန့်ပေးဖို့ တောင်းဆိုခဲ့ပါတယ်။
စဈတပျ နှိပျကှပျမှု လူ့အခှင့ျအရေးမဟာမငျးကွီးရှုတျခြ
{{Zawgyi/Unicode}}
မွနျမာစဈကောငျစီ ဗိုလျခြုပျတှဟော အာဏာကို တငျးတငျးကွပျကွပျ ဆုပျကိုငျထားဖို့ အတှကျ ပွညျသူတှကေို ဘကျပေါငျးစုံကနေ ဖိနိုပျ ရကျစကျမှုတှေ တိုးမွှင့ျလုပျဆောငျနတောတှကေို UNOHCR လူ့အခှင့ျအရေး ဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂ မဟာမငျးကွီး Volker Türk က ပွငျးပွငျးထနျထနျ ရှုတျခလြိုကျပါတယျ ။ ဆှဇျဇာလနျနိုငျငံ ၊ ဂနြီဗာမွို့ကနေ Lisa Schlein ပေးပို့ထားတဲ့ သတငျးကို ကိုခငျမောငျစိုးမငျး က ပွောပွပေးမှာပါ။
ပွီးခဲ့တဲ့ ၂ နှဈတာ ကာလ ၂ဝ၂၁ ခုနှဈ ဖဖေောျဝါရီလ ၁ ရကျနေ့ က ဒီမိုကရစေီနညျးကြ ရှေးကောကျခံ အရပျသားအစိုးရကို စဈတပျ အာဏာသိမျး ဖွုတျခခြဲ့စဉျ ကတညျးက မွနျမာနိုငျငံဟာ နကျရှိုငျးတဲ့ ခြောကျထဲကို ကဆြငျးသှားပွီး အကွပျအတညျး မြိုးစုံကို ကွုံတှေ့နရေတယျလို့ UNOHCR လူ့အခှင့ျအရေး ဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂ မဟာမငျးကွီး Volker Türk က ကွညောခကြျ ထုတျပွနျလိုကျပါတယျ။
ဒါနဲ့ ပတျသကျလို့ မဟာမငျးကွီး Türk ရဲ့ ပွောရေးဆိုခှင့ျရှိသူ Jeremy Laurence က မွနျမာနိုငျငံဟာ လူ့အခှင့ျအရေးဆိုငျရာမှာ ဆိုးဝါးဆုတျယုတျ ကဆြငျးနပွေီလို့ ပွောပါတယျ။ အရပျသား ပွညျသူတှကေို အကာအကှယျပေးဖို့ တာဝနျရှိတဲ့ စဈတပျဟာ နိုငျငံတကာ ဥပဒတှေကေို ခြိုးဖောကျနပွေီး အကွမျးဖကျမှုတှဟော ထိနျးမရအောငျကို ဆိုးဝါးနပွေီ လို့လညျး သူကပွောပါတယျ။
" အရပျဖကျ စဈဖကျ ပဈမှတျမခှဲခွားဘဲ မွနျမာစဈတပျဟာ ပွညျသူတှကေို တိုကျခိုကျရာမှာ အမွောကျ လကျနကျကွီးတှေ ၊ လကွေောငျးကနေ ပဈခတျမူတှေ ၊ တရားလကျလှတျ ညှဉျးပနျးနှိပျစကျ သတျဖွတျတာတှေ နဲ့ ကြေးရှာတှကေို မီးရှို့ဖကြျဆီးကွတာတှကေို ကြူးလှနျနပေါတယျ "
စဈကောငျစီတပျတှရေဲ့ လကျခကြျနဲ့ အနညျးဆုံး လူပေါငျး ၂ထောငျ ၉ ရာနီးပါးသဆေုံးခဲ့တယျလို့ အစီရငျခံစာတှေ အရသိရပွီး ဒါတောငျမှ အရအေတှကျကို လြှော့ပေါ့ပွီး ခန့ျမှနျးထားတာလို့ ယုံကွညျရကွောငျး ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေးရုံးက ပွောပါတယျ။ ဒါအပွငျ အကွမျးဖကျ နှိပျစကျ ၊ သတျဖွတျမှုတှကွေောင့ျ အရပျသား ၇ သောငျး ဟာလညျး အိမျနီးခငြျးနိုငျငံတှကေို ထှကျပွေးနကွေရပွီ လူပေါငျး ၁ သနျး ၂ သိနျးလောကျဟာလညျး IDP ပွညျတှငျးဒုက်ခသညျတှေ အနနေဲ့ ပုနျးရှောငျနကွေရတယျလို့ ကွညောခကြျမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံဟာ အခုလို ဘေးဆိုးကပျဆိုး အခွအေနတှေကေနေ ထှကျပေါကျရဖို့အတှကျကတော့ လှယျကူတဲ့ အခွအေနမှော မရှိဘူးလို့ ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေး မဟာမငျးကွီး Türk က ပွောပါတယျ။
သောကွာနေ့က ထုတျပွနျခဲ့တဲ့ သူရဲ့ ကွညောခကြျထဲမှာဆိုရငျ မွနျမာစဈကောငျစီ ဗိုလျခြုပျတှဟော အရှေ့တောငျအာရှ နိုငျငံမြားအသငျး ASEAN ရဲ့ ငွိမျးခမြျးစှာဖွရှေငျးပေးရေး ဘုံသဘောတူညီခကြျ ၅ရပျကို မလေးမစား လိုကျနာမှု မရှိတာကိုလညျး တှေ့ရတယျလို့လညျး ပွောပါတယျ။
လူ့အခှင့ျအရေးဆိုငျရာ မဟာမငျးကွီး အနနေဲ့ မွနျမာနိုငျငံရေး အကွပျအတညျးကိုဖွရှေငျးဖို့အတှကျ တခွား နညျးလမျးတှကေိုလညျး ဖောျထုတျခဲ့ကွောငျး ပွောရေးဆိုခှင့ျရှိသူ Laurence ကလညျး ပွောပါတယျ။ အဲဒီအထဲမှာ နိုငျငံတောျ အတိုငျပငျခံ ပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ နဲ့ သမ်မတ ဦးဝငျးမွင့ျ တို့နဲ့အတူ နိုငျငံရေး အကဉြျးသား အားလုံလှှတျပေးရေး ဆိုတဲ့ အခကြျလညျး ပါဝငျပါတယျ။
“ မွနျမာနိုငျငံရေး အကွပျအတညျး ပွီးဆုံးဖို့အတှကျ အရေးကွီးတဲ့ သော့ခကြျကတော့ လူ့အခှင့ျအရေးကို လေးစားလိုကျနာမှု ပွနျလညျ ရရှိစဖေို့ဖွဈပါတယျ။ ဒါအပွငျ မွနျမာစဈကောငျစီ ဗိုလျခြုပျတှအေနနေဲ့ သူတို့ကိုယျတိုငျကလှဲပွီး ဘယျသူမှ အဖွမေရှာနိုငျတဲ့ ဆယျစုနှဈပေါငျးမြားစှာ ရကျစကျကွမျးကွုတျတဲ့စနဈတခုကို အဆုံးသတျဖို့ဖွဈပါတယျ။ တဆကျတညျးမှာပဲ အရပျသားပွညျသူတှအေပေါျ တိုကျခိုကျနကွေတာတှေ ၊ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျနကွေတာတှအေပေါျမှာ ကြူးလှနျကွတဲ့သူတှအေနနေဲ့ တာဝနျယူ တာဝနျခံကွပါမယျ ”
ပွီးခဲ့တဲ့လက ကုလသမဂ်ဂ လုံခွုံရေး ကောငျစီ UNSC ကနေ ဆယျစုနှဈ ၇ ခု ကြောျအတှငျးမှာ မွနျမာနိုငျငံနဲ့ ပတျသကျတဲ့ ပထမဆုံး ရှားရှားပါးပါး ဆုံးဖွတျခကြျ တခု ခမြှတျခဲ့ပွီး နိုငျငံတဝှမျး အကွမျဖကျမှု မြိုးစုံကို ခကြျခငြျးရပျတန့ျပေးဖို့ တောငျးဆိုခဲ့ပါတယျ။
